T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1 Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi Bodrum 23 Haziran 2009 Emrah SAZAK Şube Müdürü Selçuk BOZOK Dış Ticaret Uzmanı

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2 Gündem  Kümelenme Yaklaşımı  Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesinin Tanıtımı  Strateji Belgesi  Küme Analizleri ve Yol Haritaları  Bodrum Yat Üretimi İş Kümesi Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ekonomik Kalkınma Süreci: Değişen Roller ve Sorumluluklar Eski Model Devlet teşvik politikalari ile yön verirdi. Yeni Model Devlet kurumlarının, şirketlerin, üniversitelerin, eğitim ve araştirma merkezlerinin, sivil toplum örgütlerinin işbirliğini gerektirir. Rekabet gücü bireyler de dahil olmak üzere tüm ekonomik aktörlerin sorumluluk almasını gerektiriyor.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 4 Tanım Kümelenme  aynı bölgede ve aynı iş kolunda, aynı değer zincirinde faaliyet gösteren,  birbiriyle işbirliğinde bulunan ve aynı zamanda birbirine rakip olan,  birbiriyle ilişkili işletmelerin  ve onları destekleyici kurumların (üniversiteler, kamu kuruluşları, araştırma kuruluşları, mesleki dernekler, teknoloji ve yenilikçilik merkezleri, bankalar, sigorta şirketleri, lojistik firmaları vb)  bir araya geldikleri örgütlenme modelleridir.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 55  Ýþ kümelerinin en önemli özelliði küme aktörlerinin birbirleriyle etkileþimde bulunabilecek kadar yakýn bir coðrafyada faaliyet göstermeleridir.  “Yoðunlaþma” iþ kümesinin önemli unsurlarýndan birisidir.  “Kritik Kütle” kavramý kümelenme yaklaþýmýnýn ana nüvelerindendir. [Öðrenen] Ýþletme ve kurumlar Ayný, benzer veya birbirini tamamlayan konularda faaliyet gösteren Ortak tehdit ve fýrsatlar Ortak altyapý, istihdam piyasalarý ve hizmetler, Aktif iþ, iletiþim ve diyalog kanallarý, Coðrafi yoðunlaþma, B BölgesiC Bölgesi D BölgesiA Bölgesi X Ülkesi B BölgesiC Bölgesi D BölgesiA Bölgesi Y Ülkesi Kümelenmenin Unsurları

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 66  Bir iþ kümesini coðrafi yoðunlaþmadan ayýran en önemli özellik küme aktörlerinin arasýnda iş, iletişim ve diyalog kanallarýnýn bulunmasý ve kanallarýn açýk olmasýdýr.  Yerel iþ aðlarýnýn oluþturulmasý,  Uluslararasý iþ aðlarýna entegrasyon,  Ortak satýn alma organizasyonlarý,  Kamu ihaleleri için ortaklýklar,  Çok ortaklý giriþim ve projeler için “teþvik” ve “destek”,  Üniversite – Sanayi iþbirliðini teþvik programlarý,  Teknoloji transferi programlarý [Öðrenen] Ýþletme ve kurumlar Ayný, benzer veya birbirini tamamlayan konularda faaliyet gösteren Ortak tehdit ve fýrsatlar Ortak altyapý, istihdam piyasalarý ve hizmetler, Aktif iþ, iletiþim ve diyalog kanallarý, Coðrafi yoðunlaþma, Coğrafi Yoğunluk Başlangıç aşamasındaki kümelenme Gelişmekte olan kümelenme Kümelenmenin Unsurları

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 77  Ortak altyapý, temel altyapýya ek olarak iþ kümesinin ihtiyaçlarýný karþýlayabilecek özel altyapýlarý da kapsar,  Bir iþ kümesi genellikle ayný iþ piyasasýndan beslenir,  Ýþ kümesine verilen özellikli hizmetler: danýþmanlýk, medya, tanýtým, finansman vb. [Öðrenen] Ýþletme ve kurumlar Ayný, benzer veya birbirini tamamlayan konularda faaliyet gösteren Ortak tehdit ve fýrsatlar Ortak altyapý, istihdam piyasalarý ve hizmetler, Aktif iþ, iletiþim ve diyalog kanallarý, Coðrafi yoðunlaþma,  Kümelenme sürecini tetikleyen en önemli unsurlardan birisi ortak bir þekilde hissedilen tehdit ve fýrsatlardýr,  “Aciliyet hissi” Kümelenmenin Unsurları

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 88 [Öðrenen] Ýþletme ve kurumlar Ayný, benzer veya birbirini tamamlayan konularda faaliyet gösteren Ortak tehdit ve fýrsatlar Ortak altyapý, istihdam piyasalarý ve hizmetler, Aktif iþ, iletiþim ve diyalog kanallarý, Coðrafi yoðunlaþma, Kümelenmenin Unsurları

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 99  Firmalar (üretim + hizmet);  Kamu Kurumlarý (Merkez ve Taþra);  Mahalli Ýdareler (Valilikler, Belediyeler, Ýl Özel Ýdareleri),  Sivil Toplum Örgütleri (Odalar, Birlikler, Vakýflar, Dernekler)  Üniversiteler,  Araþtýrma (Geliþtirme) Enstitüleri;  Mesleki Eðitim Kurumlarý (meslek yüksek okullarý, meslek liseleri, meslek edindirme kurslarý vb.) [Öðrenen] Ýþletme ve kurumlar Ayný, benzer veya birbirini tamamlayan konularda faaliyet gösteren Ortak tehdit ve fýrsatlar Ortak altyapý, istihdam piyasalarý ve hizmetler, Aktif iþ, iletiþim ve diyalog kanallarý, Coðrafi yoðunlaþma, Kümelenmenin Unsurları

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Kümelenmenin Faydaları 10 Kümelenme İnovasyon Verimlilik Refah Daha çok ve daha kaliteli iş Daha yüksek gelir Daha karlı işletmeler Daha çok yatırım Daha çok vergi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 11 Avustralya (Victoria) Şarap İş Kümesi Sivil Toplum AR-GE, Pazarlama, Politika Kamu Vergi, Politika Bağlar Büyük Küçük Üreticiler Büyük Küçük Mevzuat Finansman Ýhracat Tedarikçiler Fidan, Gübre, Zirai ilaç Odalar Birlikler Üniversiteler Destek ve İlgili Sektörler Depolama ürünleri ür. Etiket üreticileri Makine, ekipman üreticileri, Þiþe üreticileri Mantar üreticileri Tasarýmcýlar, Ýhtisaslaþmý þ medya Hizmetler … Aracýlar, Toptancýlar Pazar Yerel Uluslararasý Restoranlar Perakende Diğer İş Kümeleri Turizm Gýda

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 12 Avustralya (Victoria) Şarap İş Kümesi … ’te 116 milyon litre olan şarap ihracatı yaklaşık 7 kat artarak 2007’de 786 milyon litreye ulaşıyor …  2007’de toplam üretim 1,23 milyar litreye ulaþýyor,  Her gün yaklaþýk 2,5 milyon þiþe þarap ihraç ediliyor,  Ekonomiye yýllýk katký 2,83 milyar ABD Dolarý,  Dünyanýn en büyük 6. üreticisi,  Dünyanýn en büyük 4. ihracatçýsý Ulusal Kümelenme Politikasýnýn Geliþtirilmesi Projesi Avrupa Birliði tarafýndan finanse edilmektedir. Proje T.C. Baþbakanlýk Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý tarafýndan yönetilmektedir. Bu sunuþ bir çalýþma toplantýsý esnasýnda kullanýlmýþ olup, anýlan toplantýdaki tartýþmalarýn tamamýný yansýtmýyor olabilir. Sunuþun içeriðinden adý geçen kurumlar sorumlu deðildir '09 Erzurum

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 13 Kümelenme Gelişim Süreci Olgunlaþmýþ Geliþen Yeni OluþanYýðýn Rekabet Gücü, Yenilikçilik …

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 14 Analitik Çerçeve: M. Porter’ın “Rekabetçilik Elmas”ı Firma Stratejileri ve Rekabet İlgili ve Destek Sektörler Faktör (girdi) Koşulları Faktör (girdi) Koşulları Talep Koşulları Kamu Kurumları İşbirliği Yapılan Kurumlar

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 15 Rekabet Elması Firma Stratejileri ve Rekabet İlgili ve Destek Sektörler Faktör (girdi) Koşulları Faktör (girdi) Koşulları Talep Koşulları Ýnsan Kaynaklarý Sermaye Kaynaklarý Fiziki Altyapý Bilim ve Teknoloji Altyapýsý Ýdari sistemler (izin ve onaylar) Stratejik bilginin eriþilebilirliði Doðal kaynaklar Yerel tedarikçilere ve ilgili sektörlerdeki firmalara eriþim Ýzole sektörler yerine iþ kümelerinin varlýðý Yüksek beklentili yerel pazar, Yerel pazarýn büyüklüðü Küresel yönelimlerin öncüsü yerel talep Yatýrým ve verimliliði destekleyici koþul ve normlar, Açýk ve yoðun yerel rekabet, Giriþimcilik Elmas Modeli

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Norveç Deniz Taşımacılığı Kümelenmesi Norveç, dünya nüfusunun sadece % 0.1’ine ve dünya ekonomisinin ise %1’ine sahip olmasına rağmen, dünya deniz ulaşımının %10’una hakimdir Denizcilik Yetkilileri Denizcilik Yetkilileri Deniz Taşımacılığı Deniz Taşımacılığı Denizcilik Hizmetleri Denizcilik Hizmetleri Tersane ve Tedarikçiler Tersane ve Tedarikçiler Sabit Platformlar Petrol Hattı Teçhizat Source: Sven Ullring, presented to M.I.T. Gemicilik acentaları ve aracılar Gemicilik acentaları ve aracılar Bankacılık ve Finans Sektörü Bankacılık ve Finans Sektörü Denizcilik Eğitimi Denizcilik Eğitimi Yüklenici ve Sigorta şirketleri Yüklenici ve Sigorta şirketleri Deniz Hukuku Avukatları Deniz Hukuku Avukatları Klas Kuruluşları Klas Kuruluşları Denizcilik AR&GE Denizcilik AR&GE Denizcilik Danışmanları Denizcilik Danışmanları Balıkçı Araç ve Gereçleri Balıkçı Araç ve Gereçleri Tersaneler Makina İmalatçıları Makina İmalatçıları Gemi Araç-Gereç Üreticileri Gemi Araç-Gereç Üreticileri Armatörler Petrol Şirketleri Petrol Şirketleri

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 17 Gündem  Kümelenme Yaklaşımı  Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesinin Tanıtımı  Strateji Belgesi  Küme Analizleri ve Yol Haritaları  Bodrum Yat Üretimi İş Kümesi Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 18 Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi DayanakTürkiye için Katılım Öncesi Mali Yardım Programı-2005 Program Çok Yıllık Küme Geliştirme Programı Yürürlükteki Proje Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi Proje Süresi2 Yıl Başlangıç Tarihi26 Mart 2007 Bitiş Tarihi26 Mart 2009 TaraflarDTMMFİBADA Mühendislik RolüFaydalanıcıİhale BirimiYüklenici

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 19 Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi Proje Bileşenleri 1.Ulusal Politika için Temel Kurumlarda Kapasite Geliştirme 2. Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi 3. Küme Haritalaması ve Stratejik İş Planları Bileşenler Faaliyetler 1.1 Temel Kurumların Analizi 1.2 Temel Kurumlar için Eğitim Programları 1.3 DTM için İhtiyaç Analizi ve Strateji Planı 1.4 DTM’nin Kurumsal Uyum Stratejisi ve Çalışma Planı 1.5 Çalışma Turları 2.1 Ulusal Politika için Kavramsal Rapor Hazırlama 2.2 Ulusal Politika Taslak Dokümanı 2.3 Ulusal Politika Taslağının Paydaşlarla Paylaşımı 2.4 Ulusal Politika Nihai Rapor Hazırlama 2.5 İletişim Stratejisi ve Uygulama (basılı materyal+medya+web) 3.1 Ulusal Makro Küme Haritası Hazırlama 3.2 Küme Önceliklendirme Niteliksel Ölçütlerin Belirlenmesi 3.3. Yerel/Sektörel bazda 20 Kümenin Önceliklendirilmesi Küme için Yerel/Sektörel Küme Haritası 3.5 Küme Önceliklendirme ve 10 Küme Seçimi Küme için Stratejik Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 20 Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi Ana Paydaşları Kamu Kurumları  Sanayi ve Ticaret Bakanlığı  Tarım ve Köyişleri Bakanlığı  Maliye Bakanlığı  Kültür ve Turizm Bakanlığı  DPT Müsteşarlığı  Hazine Müsteşarlığı  KOSGEB  TÜBİTAK Özel Sektör  TÜSİAD  MÜSİAD  TİM, İhracatçı Birlikleri  TOBB  İSO  İTO  EBSO DİĞER PAYDAŞLAR TEPAV, TTGV, OSD, TAYSAD, TGSD, ETO… Üniversiteler  Ortadoğu Teknik Üniversitesi  Bilkent Üniversitesi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 21 KÜMELENME PROJESİNİN TEMEL ÇIKTILARI 1- KÜMELENME STRATEJİ BELGESİ 2- MAKRO KÜME HARİTASI 3- KÜMELENME YOL HARİTALARI VE ANALİZLERİ VE ANALİZLERİ

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 22 Gündem  Kümelenme Yaklaşımı  Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesinin Tanıtımı  Strateji Belgesi  Küme Analizleri ve Yol Haritaları  Bodrum Yat Üretimi İş Kümesi Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 23 Kümelenme Politikası Nedir? Kümelenme politikası (KP), yerel küme yapılanmalarını (KY) teşvik ederek ekonomik kalkınmayı destekleyen bir politika yaklaşımıdır.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 24 Kümelenme Politikası Oluşturulması Süreci –Strateji Belgesi Strateji Belgesi Türkiye’nin kümelenme stratejisine teknik düzeyde şu açılardan yaklaşmaktadır:  Türkiye’nin kümelenme bakımından güçlü ve zayıf yanlarının, Türkiye’deki fırsatların ve tehditlerin analizinin yapılması,  Stratejik vizyonun belirlenmesi  Hedeflerin belirlenmesi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 25 Analiz Sonuçları Güçlü Yanlar  Sanayi KOBİ’ler üzerine inşa edilmiştir.  Doğal yığılımlar mevcuttur.  KOBİ politika çerçevesi ve alt yapısı mevcuttur.  Daha fazla Ar-Ge yapabilme imkanı, bilgi kaynakları ve yenilikçilik imkanlarının sirkülasyonu.  Kümelenmenin esnekliği ve hızla değişen ekonomik ortama uyumu artırması.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 26 Analiz Sonuçları Zayıf Yanlar  Farklı kuruluşlar ve programlar arasındaki koordinasyon eksikliği.  ‘Üçlü sac ayağı’ (üniversite, sanayi, kamu kurumları) işbirliği modelinin eksik işleyişi.  Yerel paydaşların kapasitelerinin ve potansiyellerinin belirsizliği.  Sert rekabetçilik ve güven eksikliği.  Kamu ve özel sektörde kümelenmenin bilinirliğinin eksik olması.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 27 Kümelenme Politikası VİZYON:  TÜRKİYE’DEKİ KÜMELERİN DÜNYADAKİ EKONOMİK ZORLUKLARLA MÜCADELE EDECEK GÜCÜ KAZANMASI,  İŞLETMELER VE KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİNİN ARTMASIYLA KÜMELERİN YEREL ZENGİNLİĞİN ODAĞI HALİNE GELMESİ VE,  BÖLGESEL YENİLİKÇİLİK VE REKABET EDEBİLİRLİK İÇİN AĞ YAPILANMANIN OLUŞTURULMASI” OLARAK BELİRLENMİŞTİR.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 28 Kümelenme Politikasının Hedefleri  Kümelenmenin Yönetsel Çerçevesi  Kümelenme ve Rekabet Edebilirlik  Kümelenme ve Yenilikçilik  Kümelenme ve Uluslararasılaştırma

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 29 Kümelenmenin Yönetsel Çerçevesi Kümelenme politikasının çözmesi gereken ana sorunlardan birisi ‘Yönetişim’ dir:  Küme liderinin ve küme yönetişim yapısının tanımlanmasını,  Yatay ve dikey koordinasyonunu (yatay : merkezi ya da yerel kuruluşlar arası, dikey: merkezi ve yerel kuruluşlar arası),  Kümelenme politikasındaki ve kümelenme süreçlerindeki kamu-özel sektör ilişkilerini  Mali Düzenlemeleri: mevcut finansman araçlarının koordinasyonunu Kümeye özgü faaliyetlere tahsis edilmiş olan bir bütçe yapısının oluşturulmasını  Mevcut Programların ve Araçların Koordinasyonunu  Yeni Araçları ifade etmektedir.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 30 Kümelenme ve Rekabet Edebilirlik Kümelenme bağlamında “Rekabet Edebilirlik”:  İşletmelerin rekabet avantajını (küresel rekabet bakış açısı ve yenilikçilik kapasitesi)  Bölgenin kümelenme kapasitesini  İş geliştirme için uygun ortamın yaratılması ve korunmasını (yasal çerçeve, hizmetler ve paydaşlar arasındaki sinerji) ifade etmektedir.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 31 Kümelenme ve Yenilikçilik Kümelenme için “yenilikçilik”:  Kümelenmenin sürdürebilirliği sağlamasını teminen sanayi ve üniversiteler arası işbirliklerinin kurularak bilgi akışının güçlendirilmesi ve bu tür bir işbirliği için gerekli mali kaynakların kullanılabilir hale getirilmesini,  Ar-Ge’nin ve kümelenme alanında bilinirliğin artırılması için yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yereldeki paydaşların kamu-özel sektör işbirliğine sıcak bakmalarını ifade etmektedir.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 32 Kümelenme ve Uluslararasılaştırma Kümelenme bağlamında “Uluslararasılaştırma”:  Doğrudan ihracat artışından, uluslararası stratejik ittifaklar, ihracat için yeni ürünleri üretmek ve nitelendirmeye kadar uzanan önemli ve zorlu alanlarda kümelere destek olunmasını,  KOBİ oyuncularının pazarlama becerilerinin artırılması, uluslararası pazarlara giriş için ortak strateji geliştirilmesi, uluslararası standardizasyon konusundaki bilinçliliğin artırılmasını ifade etmektedir.

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 33 Gündem  Kümelenme Yaklaşımı  Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesinin Tanıtımı  Strateji Belgesi  Küme Analizleri ve Yol Haritaları  Bodrum Yat Üretimi İş Kümesi Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 34 Yol Haritaları BROP Analizleri KÜME HARİTALANDIRMA ve ANALİZİ

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 35  Ankara Yazılım  Ankara Makine  Marmara Otomotiv  Eskişehir, Bilecik, Kütahya Seramik  Konya Otomotiv Yan Sanayi  Denizli, Uşak Ev Tekstili  Muğla Yat Üretimi  Mersin İşlenmiş Gıda  İzmir Organik Gıda  Manisa Elektrik-Elektronik Ürünleri

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 36  Samsun Dış Ticaret İşlemleri  Çorum Makine  Yozgat Mobilya  Kayseri Mobilya  Sivas Doğal Taşlar  Malatya Kayısı  Kahramanmaraş Tekstil  Gaziantep Makine Halısı  Trabzon Ağaç İşlemeciliği  Erzurum-Kars Kış Turizmi  Mardin Turizm

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 37 Gündem  Kümelenme Yaklaşımı  Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesinin Tanıtımı  Strateji Belgesi  Küme Analizleri ve Yol Haritaları  Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Yol Haritası

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 38 Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 39 Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Rekabet Elması

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 40 Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Analizi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 41 Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Vizyon Akdeniz yat imalatı ve deniz turizminde “cazibe merkezi” olmak Strateji “Üstün nitelikli müşteri ihtiyacına gore düzenlenmiş yat, yat hizmetleri ve turistik teknelerde Akdeniz’de lider olmak”

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 42 Kümenin Ana Başarı Unsurları Uygun İş ve Tersane Ortamı Dünya Klasmanında Denizcilik Altyapısı Bodrum’da Yetişmiş Yetenekli Zanaatkar ve Tekniker (Orta Seviye) Havuzuna Erişim Bodrum Kümesinin Mükemmel Bir Tersane Ününe Sahip Olması Kıyı Şeridinin Çevre Açısından Korunması Etkili Küme Liderliği ve Yönetim

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 43 Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Küme Yönetişimi

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI İHRACAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 44 Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi Bodrum 23 Haziran 2009 Teşekkürler…