MEDYA OKURYAZARLIĞI YRD. DOÇ. DR. GÜLÜM ŞENER

İLETİŞİM KAVRAMI Lat. Communicare, İng. Communication, Tr. İletişim 19.yy: İletişim = Ulaşım. Lat. Medium, İng. Media, Mass media, Tr. Medya, Kitle iletişim araçları, Yığınsal iletim araçları İng. Message, Tr. İleti

İLETİŞİMİN TANIMI “İletişim; bilgi, duygu, düşünce ve davranışların aktarılması sürecidir”.

İLETİŞİMİN TÜRLERİ 1- Araçsız iletişim(Yüzyüze iletişim) 2- Araçlı iletişim

KİTLE İLETİŞİMİ Kitle iletişimi, “kitle iletişim araçları”yla aracılanmış iletişim türüdür. Dolayısıyla tarihi, kitle iletişim aracının tarihiyle paraleldir. (Modern dönem)

Kitle iletişim araçları nelerdir? Kitap Gazete, dergi Radyo Televizyon Sinema Internet CD,VCD, DVD, kaset, plak vs.

Kitle iletişim araçlarının özellikleri Yazıyı, sesi, görüntüyü kaydetme. İletiyi kopyalama, çoğaltma. İletiyi geniş kitlelere yayma, mekanı aşma. Eşzamanlı iletim. Sermaye ve uzmanlık gerektirir. Herkesin sahip olamayacağı örgütlü yapılar(kurumsallaşma).

KÜRESEL ERİŞİM Kaynak: ITU Statistics, http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/facts/ICTFactsFigures2014-e.pdf, Erişim: 5 Ekim 2014.

KÜRESEL ERİŞİM Kaynak: ITU Statistics, http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/facts/ICTFactsFigures2014-e.pdf, Erişim: 5 Ekim 2014.

KÜRESEL ERİŞİM Kaynak: ITU Statistics, http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/facts/ICTFactsFigures2014-e.pdf, Erişim: 5 Ekim 2014.

MEDYANIN HAYATIMIZDAKİ YERİ Kaynak: Global Media Report, Mart 2013, http://www.slideshare.net/globalwebindex/globalwebindex-global-media-consumption-the-digitial-reality, Erişim: 4 Ekim 2014.

Modern kitle iletişiminin doğuşu (19.yy.) Sanayi kapitalizmi, seri üretim Sömürgecilik Ulus-devlet Kitle toplumu Bilimin kurumsallaşması, sosyal bilimlerde ilerlemeler Teknolojik gelişmeler, buluş patlaması

Modern iletişim araçları 1837: Telgraf 1839: Fotoğraf 1876: Telefon 1895: Sinema 1899: Radyo 1926: Televizyon

1891-TELGRAF HATLARI http://www.telegraph-history.org/ KAYNAK: http://en.wikipedia.org/wiki/Electrical_telegraph, 5 Ekim 2014.

Kitle iletişimiyle ilgili ilk bilimsel çalışmalar 20. yy. başı, ABD Ampirik araştırmalar Sosyoloji, siyaset bilimi, psikoloji vs. kökenli araştırmacılar. Temel soru: KİA’ların toplumsal etkileri nelerdir? (haberleşmenin yanısıra propaganda, reklam...) Genel kanı:KİA’lar toplumu ve bireyi yönlendirmede çok güçlü.

MEDYA OKURYAZARLIĞI NEDİR? Büyük çeşitlilik gösteren formlardaki mesajlara ulaşma, bunları çözümleme, değerlendirme ve iletme yeteneği” (Aufderheide, 1993, akt. Hobbs, 1994, akt İnal, 2009) Farklı biçimlerdeki iletişime erişme, bu biçimleri analiz etme, değerlendirme ve üretme becerisi. (Scheibe & Rogow, 2008). Sözel ve yazılı dili, hareketli resimleri, televizyonu, bilgisayarları ya da birçok farklı medya türünü kullanma becerisi (Pooter, 1998) Kaynak: Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı El kitabı, Ütopya, Ankara, 2009.

OKURYAZARLIĞIN TÜRLERİ Teknoloji okuryazarlığı Enformasyon okuryazarlığı Görsel okuryazarlık Medya okuryazarlığı Eleştirel okuryazarlık Yeni medya okuryazarlığı vb. Kaynak: Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı El kitabı, Ütopya, Ankara, 2009, s. 28.

Kime medya okuryazarı denir? Medyanın teknik ve yapısal özelliklerini bilir. Medyayı anlar ve analiz edebilir. Medyadan gelen mesajları sorgular, güvenilirliğini yargılar. Medyayı akıllı ve etkili biçimde kullanır. Medyanın pasif izleyicisi değil, aktif katılanıdır. Kaynak: Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı El kitabı, Ütopya, Ankara, 2009.

MEDYA ANALİZİ İÇİN ÖNKABULLER Tüm medya mesajları ‘inşa edilmiştir.’ Her iletişim aracının farklı nitelikleri, güçlü yönleri vardır ve inşa ‘dili’ kendine özgüdür. Medya mesajları iliştirilmiş (embedded) değerleri, bakış açılarını içerir. İnsanlar medya mesajlarından kendi anlamlarını inşa etmek için bireysel beceri, inanç ve deneyimlerini kullanırlar. Medya ve mesajları inanç, değer, tutum, davranış ve demokratik sürci etkileyebilir (Scheibe ve Rogow, 2008, akt. İnal, 2009, s. 37). Kaynak: Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı El kitabı, Ütopya, Ankara, 2009.

MEDYAYI ANLAMAK… Teknolojiler. Medya metinlerini üretmek ve dağıtmak için hangi teknolojiler kullanılır? Bunlar üretimde ne gibi farklar oluşturur? Mesleki uygulamalar. Medya metinlerini kimler yapar? Kim ne yapar ve birlikte nasıl çalışırlar? Endüstri. Medyayı alıp satan şirketler kimlerindir? Nasıl kâr elde ederler? Medya arasındaki bağlantılar. Sirketler farklı medyalara aynı ürünleri nasıl satarlar? Düzenleme. Medyanın yapımını ve dagğıtımını kim kontrol eder? Bununla ilgili kanunlar var mıdır ve ne kadar etkilidirler? Dolaşım ve dagğıtım. Metinler izleyicilerine nasıl ulaşır? İzleyicilerin ne kadar seçeneği ve kontrolü vardır? Erişim ve katılım. Medyada kimlerin sesi duyulur? Kimler dışlanırlar ve neden? Kaynak: Editor: Frau-Meigs Divina (2006), “Media Education”, “A Kit for Teachers, Students, Parents and Professionals” UNESCO, L’exprimeur – Paris.

MEDYA ANALİZİ BEŞ TEMEL SORU Bu mesaj kim tarafından yaratıldı? Bu mesajda ilgimi çekebilmek için ne tür teknikler kullanıldı? Bu mesajı diğer insanlar benim anladığımdan farklı olarak nasıl anlamış olabilirler? Bu mesajda hangi yaşam biçimlerine, değerlere ve görüşlere yer verilirken hangileri göz ardı edilmiştir?Bu mesaj niçin gönderilmiştir? (Jols ve Thoman, 2008:27). Kaynak: Kaynak: Kemal İnal, Medya Okuryazarlığı El kitabı, Ütopya, Ankara, 2009, s. 41.

Sınıf içi etkinlik Reklam analizi: Coca-Cola 50. Yıl Reklam Filmi: https://www.youtube.com/watch?v=sbodrDbdvL0 İş Bankası 90. yıl reklamı: https://www.youtube.com/watch?v=cDFgW5ifHUA

MEDYA DİYETİ MEDYADAN GELEN METİNLERİ DAHA İYİ DEĞERLENDİRMEK İÇİN MEDYA TÜKETİMİNİZİ AZALTIN.

Okuma metni Melda Cinman Şimşek ve Nurçay Türkoğlu, Medya Okuryazarlığı, Parşömen İstanbul, 2011 kitabının içindeki şu bölümler: Medyayı Doğru Okumak, Yasemin İnceoğlu, s. 19-24. Medya Okuryazarlığı: Neden Gerekli?, Gülden Treske, s. 25-36 Okuryazarlıktan Medyaokuryazarlığına: Şifrelerin Ortaklığını Aramak, Nurçay Türkoğlu, s. 254-260.

BLOG YAZISI Medyayla ilişkiniz ne boyutta? Günde, haftada ne kadar süreyle gazete okuyorsunuz, tv izliyorsunuz, radyo dinliyorsunuz, internette geziniyorsunuz? Hangi enformasyonu (eğlence, eğitim, haber, yeni çıkan ürünler, popüler kültür vs.) en çok hangi mecradan alıyorsunuz? Medyanın hayatınızdaki rolünü anlatın, olumlu ve olumsuz yönlerini belirtin. Medyada size rahatsız eden neler? Yazınızı önümüzdeki derse kadar gulumsener@gmail.com veya gulumsener@yahoo.com adresine gönderin.