2007-2008 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI TARİH DERSİ DÖNEM ÖDEVİ ÖĞRENCİNİN: ADI:Burcu SOYADI:ALKAN NO:193 SINIFI:11*A DERSİ:TARİH ÖĞRETMENİN: ADI:Nihat SOYADI:YILMAZ BRANŞI:TARİH ÖĞRETMENİ KAYNAK:GOOGLE.COM KONU:YENİ BUŞLAR

YENİÇAĞDA AVRUPADA ORTAYA ÇIKAN TEKNİK GELİŞMELER

Barut ve Top Avrupalılar Barutu Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlardan öğrenmişlerdir. Topun icad edilmesiyle barutun önemi anlaşılmıştır. Krallar feodalite düzenini yıkmak için topu kullanmışlardır. Derebeylerin yaşadıkları kaleler ve şatolar yıkılmış, feodalite sona ermiştir. Top, coğrafi keşiflerde sömürgelerin kazanılmasında çok etkili olmuştur.

Kağıt ve Matbaa Kağıt Çinliler tarafından bulunmuştu. Çinlilerin ipekten, Türklerin pamuktan kağıt yapmasını bildikleri dönemde, Avrupalılar kağıt yapımını bilmiyorlardı. Avrupalılar, Haçlı seferlerinde kağıt yapımını öğrendiler. Matbaaya benzer ilk baskı aracını Çinliler icat etmişlerdi. Bilinen şekliyle matbaa ilk kez tahta harflerden Felemenkli Jan Koster tarafından yapılmıştır. Alman Jan Gutenberg Kurşun ve Antimon madenlerinin karışımından daha dayanıklı harfler dökerek matbaayı geliştirmiştir. Matbaanın geliştirilmesi dünya fikir hayatında uyanışı sağladı. Hümanizm, Rönesans ve Reform hareketlerinin doğmasında etkili oldu.

Usturlab - Pusula Avrupalı gemiciler kıyıları izleyerek ulaşımı yaparlardı. Müslüman gemiciler Hint okyanusunda coğrafi yeri belirten Usturlab ile yön tayinine yardımcı olan pusulayı kullanıyorlardı. Pusula Çinliler tarafından bulunmuştu. Avrupalılar haçlı seferlerinde pusulayı tanıdılar. Pusulanın açılarıyla ilgili hesapları geliştiren Avrupalı gemiciler pusula sayesinde açık denizlere çıkabildiler.

Coğrafi Keşiflerin Nedenleri Coğrafi Keşiflerin Nedenleri      *Avrupalıların pusulayı öğrenmeleri, gemicilik ve coğrafya bilgilerinin artması.      *Avrupalıların, doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşabilmek amacıyla yeni ticaret yolları aramaları.      *İstanbul'un fethinden sonra Türklerin, doğu ticaret yollarına hakim olmaları ve Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri.      

2) Coğrafya bilgilerinde ilerleme Ortaçağda Avrupalıların dünya ile bilgileri yetersizdi. Avrupalılar, Haçlı seferleriyle Müslümanlardan çok önemli bilgiler öğrendiler. Dünyanın yuvarlak olduğunu, Din adamlarının dedikleri gibi düz olmadığını anladılar. Din adamlarının söylediklerine önem vermediler. Haritalarda düzeltmeler yaptılar. Yeni haritalar yapılarak çoğalttılar. Coğrafya bilgisiyle ilgili bir çok eser tercüme ederek bastırdılar. Hindistan'a başka yollardan gidilebileceği anladılar.

3) Gemicilik Sanatının İlerlemesi Pusulanın Avrupa'da bilinmesi gemicilik sanatının gelişmesini etkiledi. Açık denizlere açılmak için Kadırga, Karavel denilen dayanıklı gemiler yapıldı. Coğrafya bilgisindeki ilerleme sonucu gemicilerin hurafelere inanmamalarını ve daha cesur hareket etmelerini sağlamıştır.

4)İstanbul'un Fethedilmesi İstanbul'un fethinden sonra Karadeniz'deki Kırım ve Trabzon ticaret merkezlerinin, Türklerin eline geçmesi, Avrupalıların ipek ve baharat mallarını pahalıya almalarına neden olmuştur.

5) Başka Deniz Yollarının Aranması İspanyol ve Portekizli gemicilerin Akdeniz de Venedikli ve Cenevizli gemicilerden dolayı doğu ticaretinden yararlanamayışları nedeniyle başka deniz yolları aramaları

YAPILAN ÖNEMLİ KEŞİFLER

Dünyanın Dolaşılması (1519-1552) Macellan – Del Kano Portekizli bîr denizci olan Macellen, 1517'de İspanya Kralı Şarlken'in hizmetine girdi. 1519'da onun yardımıyla yola çıktı. Güney Amerika kıyılarını dolaşarak sonradan kendi adıyla anılacak olan Macellen Boğazı'nı buldu. Buradan Büyük Okyanus'a ulaştı. Batıya doğru yolculuğuna devam eden Macellen, Filipin adalarında yerlilerle yaptığı çatışmada öldü. İkinci kaptan Del Kano yola devam etti. Ümit Burnu'ndan geçerek İspanya'ya vardı (1552). Bu yolculuğun sonunda, dünyanın yuvarlak olduğu kanıtlandı; yeryüzünün gerçek büyüklüğü, kara ve denizlerin dağılışı hakkında geniş bilgiler sağlandı.  

     Keşifler      İpek Yolu      Çin'den başlayarak Orta Asya üzerinden, Hazar Denizi'nin güneyinden ve kuzeyinden geçerek Trabzon ve Kırım Limanlarına gelen malların buralardan Avrupa'ya ulaştığı yoldur.      Baharat Yolu      Hindistan'dan başlayarak İran Körfezi ve Irak üzerinden Suriye Limanlarına veya Kızıldeniz yoluyla Süveyş ve Akabe'ye, oradan da kara yoluyla İskenderiye'ye ulaşan yoldur. Uzak Doğu ile yapılan ticaret, Venedik ve Mısırlıların elinde bulunuyordu. Bu devletler, diğer devletlerin Baharat Yolu'ndan faydalanmasını engellemeye çalışmışlardır.      İlk keşif seyahatleri, Atlantik Okyanusu ve Afrika Sahillerinde 14. yüzyılın başlarında Fransız ve Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır. Bu seyahatler sonucunda Kanarya ve Azor Adaları keşfedildi.      Kristof Kolomb, 1492'de Amerika Kıtası'na ulaştı. Portekizli gemici

Amerika'nın Keşfi (1492) : Christopher Colombus (1492) , Americo Vespuci (1507) Cenovalı bir denizci olan Christopher Colombus, sürekli batıya giderse Hindistan'a ulaşacağına inanıyordu. Bu konuda, Müslüman coğrafyacıların dünyanın yuvarlak olduğu düşüncesini benimsedi. Kolomb, 1486'da İspanya Kralı Ferdinand'a başvurdu. Kolomb'un isteğini olumlu karşılayan Ferdinand, kendisine üç gemi verdi. İspanya'nın Palos Limanı'ndan 1492'de Atlas Okyanusu'na açılan Kolomb, iki ay sonra, Amerika'nın doğusunda Bahama adalarına vardı. Kolomb, bu adaları, Hindistan'ın batısındaki adalar sandığından, bunlara Batı Hint Adaları adını verdi. Kolomb, bundan sonra üç seyahat daha yaptı. Ancak, yeni bir kıt'a keşfettiğinin farkına varamadı.

Kolomb'un ölümünden sonra, İtalyan denizci Americo Vespuci (Amerika Vespuci), bölgeye yaptığı gezi sonrasında, buranın yeni bir kıt'a olduğunu bildirdi (1507). Daha sonra bu yeni kıtaya Amerika adı verildi. Daha sonra Amerika'nın diğer bölgeleri keşfedildi. İspanyollar, Cortes (Kortuz)'in önderliğinde, 1519'da Meksika'nın fethine başladılar. Burada yaşayan ve uygarlıkta oldukça ileri gitmiş olan Aztek ve Maya uygarlıklarını yok ettiler. Meksika'nın fethinden bir süre sonra Almagro ve Pizzaro adlı iki İspanyol, Güney Amerika'nın batısında bulunan Peru'nun fethine yöneldiler. Peru'da oturan İnkaları yenerek yurtlarını İspanya'ya

HİNDİSTAN YOLUNUN BULUNMASI Portekizli prens Hacri Hıristiyanlığı yaymak ve Baharat yolunu bulmak amacıyla keşifleri başlattı. Portekizliler ekvatoru geçerek B. Afrika kıyılarını tanıdılar. Bartelmi Diyaz Ümit burnunu buldu (1487). Vasko Do Gama Ümit burnundan geçerek batı Hindistan'daki Kalikut limanına ulaştı (1498). Böylece Hint deniz yolu bulundu. Bu yol, Baharat yolunu Hint ve Avrupa limanlarına çevirdi. Bu deniz yolu Süveyş kanalının açılmasına kadar önemini sürdürdü.

Keşiflerin Sonuçları      *Keşifler, dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur. Bu durum, keşiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadır.      *Eski ticaret yolları değişti. Akdeniz, doğu -batı ticaretindeki önemini kaybetti. Baharat ve İpek Yolları önemini kaybetti. Bu durum Atlas Okyanusu Limanlarının önem kazanmasına neden olmuştur.      *Avrupalılar, yeni keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular. Bu durum, keşfedilen ülkelerden Avrupa'ya altın ve gümüş başta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmuştur. Bu gelişmeler Avrupa'nın zenginleşmesini, hayat standartlarının yükselmesini ve Rönesans hareketlerinin gerçekleştirilmesini sağlamıştır.

*Avrupa'da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (İspanyol-Portekiz) gemicileri desteklemesi.      *Avrupalıların, Hıristiyanlık dinini yaymak istemeleri.      *Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri.

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları: . 1.Hıristiyanlık yayıldı 2.   Dünya’nın düz olduğu gibi pek çok yanlış bilgi aktaran din adamlarına olan güven azaldı. 3.   Keşfedilen yerlerdeki domates, vanilya, patates, tütün, kakao, pamuk, şekerpancarı gibi bitki türleri ile insanlar tanıştı. 4.   Avrupalıların keşfettikleri yerlerde koloniler kurmaları ile sömürgecilik başladı. (Köle ticareti ile birlikte) 5.   Ticaret yolları değişti. İpek ve Baharat Yolu önemini kaybetti. (Deniz yolları kara yollarından daha önemli hale geldi.)

6.   Akdeniz limanları önemini kaybederken Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı. (Lizbon, Bordo, Anwers, Rotterdam, Londra) 7.   Keşfedilen yerlerden bol miktarda değerli madenin Avrupa’ya taşınmasıyla toprak zenginlik ölçüsü olmaktan çıkmış bunun yerini altın ve gümüş almıştır. 8.   Keşfedilen yerlerdeki değerli madenleri alan burjuva sınıfı zenginleşerek soyluların topraklarını satın aldı ve feodalite zayıfladı.

9.   Kuzey ve Güney Amerika’da eski ve köklü uygarlıklar olduğu anlaşıldı. (İnka, Maya, Aztek, Kızılderili) 10.   Özellikle Amerika’ya Avrupa’dan pek çok insan göç etti. Böylece Avrupa’da işsizlik azaldı. 11.   Zenginleşen Avrupalılar kültür ve sanat hareketlerini desteklediler. Böylece Rönesans’ın doğuşuna ortam hazırlanmış oldu.

12.   Coğrafi keşifler sonucunda ticaret yoları değişince Osmanlı ekonomik yönden büyük gelir kaybına uğradı. 13.   Avrupa’ya gelen bol miktardaki altın ve gümüş Osm. pazarına girince piyasadaki para miktarı arttı ve Osm. da enflasyon ve pahalılık yaşandı.

14.   Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum, Osmanlı Devleti'nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları'na zemin hazırlamıştır. 15.   İpek ve Baharat Yolu değişince Orta Asya’daki Türk hanlıkları giderek zayıflamış ve Ruslar karşısında gerilemiştir.

     16.Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiş ve Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmuştur. Böylece daha sonraki yıllarda gerçekleşecek olan Sanayi Devrimi'ne ortam hazırlanmıştır.        17.Hıristiyanlık, yeni ülkelere yayılmıştır. Ancak bazı bilimsel gerçeklerin ortaya çıkması sonucunda Hıristiyanların dini inançları zayıflamış, Kilise'ye güven sarsılmıştır.      18.Dünyanın bazı yerleri, Avrupalılar tarafından tanınmış, yeni kültürler, canlılar ve ırklar ortaya çıkmıştır.

Keşifleri kolaylaştıran Etkenler Pusulanın icadı, gemicilik sanatının gelişmesi, coğrafya bilgisinin ilerlemesi.  

     Coğrafi Keşiflerin Türk Dünyası Üzerindeki Etkileri      Coğrafi Keşifler, bütün insanlığı etkilemiştir. Bu yönüyle evrensel bir özelliğe sahiptir. Akdeniz Limanları, Coğrafya Keşifler sonucunda önemini kaybetti. Ancak 1869'da Süveyş Kanalı'nın Fransızlar tarafından açılmasıyla bu limanlar yeniden önem kazanmıştır.      Coğrafi Keşifler, Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur. İslam ülkeleri yoksullaşmış, Türkistan Hanlıkları giderek zayıflamış ve Ruslar karşısında gerilemiştir. Osmanlı İmparatorluğu, İpek ve Baharat Yollarına hakim olmasına rağmen yolların değişmesinden dolayı umduklarına ulaşamamıştır. Osmanlı İmparatorluğu, ticaret faaliyetlerini yeniden geliştirebilmek için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vermek zorunda kaldı.

KEŞİFLERİN OSMANLI DEVLETİNİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ      Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum, Osmanlı Devleti'nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları'na zemin hazırlamıştır.      Osmanlı Devleti, Hint ticaret yolunun hakimiyeti için Portekizlilerle, Akdeniz hakimiyeti için de İspanyollarla mücadele etti. Endonezya'da savunma ve koruma savaşları yapan Osmanlı Devleti, Hıristiyan Avrupa karşısında ''Doğu Kalkanı'' haline gelmiştir.

OSMANLI DVLETİNİN KEŞİFLERE KATILMAMASININ NEDENLERİ? Osmanlı devleti hala üst bir güç olduğunu düşünüyordu ipek ve baharat yolunu hala canlı olduğunu bu yüzden keşişlere katılmamıştır.

OSMANLI DEVLETİNİN COĞRAFİ KEŞİFLERİN OLUMSUZ ETKİLERİNİ ÖNLEMEK İÇİN YAPTIĞI ÇALIŞMALAR 1:Süveyş kanalı projesini canlandırmak istenildi. 2:don-Volga kanal projesini geçekleştirerek ipek yolu yeniden canlandırmak. 3:Avrupalı devletlere Akdeniz ticaretini canlandırmak için,kapitülasyonlar verildi. 4:Hint okyanusunda Portekizler ile savaşıldı.

HÜMANİZMA AKIMI : İnsanın kendi doğasını tanıması,kendi yasalarını yapması,kendi haklarına sahip çıkması,özgür düşünceye sahip olması akıl ve bilimi her şeyin önün de tutması.

Rönesans nedir? XV ve XVI Yüzyıllarda Avrupa ülkelerinde Eskiçağ kültürünün etkisiyle edebiyatta, sanatta, bilimde meydana gelen değişmeler ve gelişmelerdir.Sözlük anlamı olarak ‘Yeniden Doğuş’ demektir.

Rönesans'ın nedenleri 1) Eski Yunan ve Roma uygarlıklarının eserlerinin yeniden incelenmesi, okutulması 2) Matbaanın bulunuşu ve kağıdın bollaşması ile çok sayıda kitap basılması. Yeni buluş ve düşüncelerin yayılması 3) İstanbulun fethinden sonra Bizanslı bilginlerin Eski Yunan dilini öğretmesi ve ilkçağ eserlerini tanıtmaları ve öğretmeleri 4) Coğrafi keşifler sonucu Avrupa'nın zenginleşmesi Mesen denilen sanat, edebiyat ve bilim adamlarını koruyan zengin bir sınıfın ortaya çıkması 5) XV ve XVI yüzyıllarda yetenekli sanat, düşünce, bilim adamlarının yetişmesi ve bunların etkili çalışmalar yapmaları

6) Bağışlarla zenginleşen papalığın ve kilisenin sanat çalışmalarını desteklemeleri 7) Rönesans hareketlerinin başladığı şehirlerde özgür düşünce ortamının olması Not: Rönesans edebiyatta humanizma ile başlamıştır.

İtalya'da Başlamasının Nedenleri : Coğrafi Konumu : Akdeniz ülkesi olarak, Antikite ve İslam Kültür ve Uygarlığı ile tanışmıştır. Ekonomik Durumu : Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi. Tarihsel Durumu : İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, zengin bir uygarlık merkeziydi. Siyasal Durumu : Şehir devletleri şeklindeki yaşamda, insanlar daha özgürdüler. Dinsel Nedenler : Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi. Papa, bütün Avrupa'da etkili bir dini liderdi. Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu.

*Hümanizmanın öncüleri ; Dante, Petrark, Bokaçius' dur. ( XIV.yy) İtalya 'da Rönesans Hareketleri : *İtalya'da Rönesans hareketleri, " Hümanizma " ile başlamıştır. ( Antikite edebiyatının incelenmesidir.) *Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir. *Hümanizmanın öncüleri ; Dante, Petrark, Bokaçius' dur. ( XIV.yy) *XV. ve XVI. yy.da, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Hümanizmanın önde gelen isimleridir.

b. Mimarlık ; *Rönesans devrinin mimarları, ortaçağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari üslup oluşturmuşlardır. *En önemli temsilcileri " Bramant " ve " Mikel Anj " dır.

Rönesans'ın Sonuçları : *Özgür düşünce ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur. *Skolastik Düşünceyi yıkmıştır. ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, durağan düşünce biçimi ) *Avrupa'da bilim Rönesans'ının doğmasına ortam oluşturmuştur. *Din ve İnanışlar üzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol açmıştır.  

Rönesans'ın İtalya Dışına Yayılma Nedenleri 1) İtalya'nın Akdeniz ticareti nedeniyle merkez ol*ması 2) İtalya'nın dinsel merkez durumu ve ziyaretlerle Rönesansın Avrupalılarca tanınması 3) İtalya savaşlarının etkisi ile İtalya'ya gelen kralla*rın gelişmeleri tanımaları RÖNESANS'IN SONUÇLARI: 1) Skolastik felsefe yıkıldı. Bilim ve sanatta özgür düşünce görüldü. Pozitif düşünce gelişti. 2) Bilim ve sanatta doğa'ya dönüldü. 3) Araştıran, inceleyen ve deney bilgilerine önem ve*ren anlayış gelişti. 4) Dini inanışlarda değişim başladı. Reform hareket*leri doğdu. 5) Avrupa'nın sosyal bünyesinde ve ahlaki üzerinde değişmeler görüldü

REFORM XVI yüzyılda önce Almanya'da başlayan, Fransa ve diğer Avrupa ülkelerine yayılan, dinsel nitelikli değişiklikler ve gelişmelere reform denir.

REFORMUN NEREDENLERİ 1) Kilisenin asıl amaçlarından uzaklaşması, din adamlarının dini düşünceleri sömürerek zenginlik içinde yaşamaları toplumsal yaşayışı yozlaştırmaları, 2) Endülüjans sorunu (Günahların af edildiğini bildi*ren, para karşılığında kilisenin verdiği belge) 3) Bağış topraklarıyla zenginleşen kiliseye, yoksul köylülerin tepkileri

4) Matbaanın katkısıyla çok sayıda basılan dini eserlerin okunması 4) Matbaanın katkısıyla çok sayıda basılan dini eserlerin okunması. Bunun sonunda din adamlarının ve kilisenin yanlışlıklarının bilinmesi. 5) Rönesans hümanistlerinin dini eserlerle halkı aydınlatması 6) Haçlı Seferleri sonunda Katolik kilisesine duyulan güvenin azalmış olması

REFORM HAREKETLERİNİN BAŞLAMASI VE YAYILMASI Kiliseye karşı ilk defa muhalefet Oxfordlu bilgin Viklif tarafından yapıldı. Viklif'in fikirlerini Çek bilgini Janr Huğ Prag üniversitesinde anlattı. Martın Lüther 1517 yılında Gittenberg kilisesine astığı bildiriyle reform hareketlerini başlattı. Lüther papa'nın aforoz kağıdını yaktı. Alman imara*toru Şarılken Lütheri tutuklattı. Worms diyeti Luther'e ölüm cezası verdi. Saksonya elektörü lütheri kaçırdı.

Lüther İncili Almanca'ya çevirdi Lüther İncili Almanca'ya çevirdi. Lütherin fikirleri Almanya'da protestanlık mezhebinin oluşmasına neden oldu. Şarlken bu yeni mezhebin yayılmasını önlemek için kararlar aldı. Alman prensleri ve halk bu kararları protesto ettiler. Katoliklerle mücadele 1555 Augsburg anlaşmasıyla sona erdi. Protestanlık resmen tanındı.

Fransa'da Kalven, Lütherin fikirlerini benimsedi Fransa'da Kalven, Lütherin fikirlerini benimsedi. Baskılar sonucu Cenevre'ye gitti. Bu şehirde protestanlık Hollanda ve İskoçya'ya yayıdı. Nant fermanı (1598) Fransa mezhep çatışmalarını durdurdu. Kalvenizm mezhebi tanındı. İngiltere Kral VIII. Hanri papa ile siyasi yönden anlaşamıyorlardı. Bu nedenle İngiliz kralı Anglikan kilisesini kurarak ülkesinde reform hareketlerini başlattı. Anglikan kilisesinin fikirleri kabul edildi. Anglikanizm İngiltere'ye yerleşti.

REFORM HAREKETLERİNİN SONUÇLARI 1) Avrupa'da mezhep birliği parçalandı. Yeni mezhepler doğdu. 2) Katolik kilisesi kendisini düzeltmeye ve yeniden teşkilatlandırmaya başladı. 3) Katı kuralları olan Cizvit tarikatı kuruldu. Bu tarikat protestanlara karşı şiddetli bir muhalefet yaptı. 4) Protestanlığı yok etmek için engizisyon mahkemeleri kuruldu. Mezhep savaşları şiddetlendi. 5) Katolik kilisesinin toprakları alındı. 6)Kilisenin eğtim ve kültür üzerindeki baskısı kalktı. Eğitim laikleşti. 7)Prensler kendi ülkelerinde dinin tek temsilcisi oldular

SİVAS AKINCILAR TÜRK TELEKOM LISESİ BURCU ALKAN SİVAS AKINCILAR TÜRK TELEKOM LISESİ 11. SINIF ÖĞRENCİSİ HAZIRLAYAN: Burcu ALKAN