DÜŞÜNME BECERİLERİ

A.Yaratıcı Düşünme Yaratıcı düşünme becerisi; öğrencinin temel bir fikri ve ürünü birleştirme yeniden farklı ortamlarda kullanma yada tamamen kendi düşüncelerinden yola çıkarak yeni ve farklı ürünler ve bilgiler üretme,olaylara farklı bakabilme,küçük çaplıda olsa bazı buluşlar yapabilmeyi kapsar.

Yaratıcı Düşünen Bireyin Temel Özellileri Akılcılık, esneklik Hırslı,meraklı ve sorgulayıcı Orjinallik Kendine güvenen ve risk alan İdealist ve kararlı Analiz,sentez,degerlendirme Kendi başına oynamayı seven Konsantre olma yeniliklere düşkün

Yaratıcılıgın Geliştirilmesinde Öğretmenin Yapması Gereken Davranışlar Öğrencilerin başarı duygusunu desteklemeli Bireysel farklılıkları dikkate almalı Yaratıcı drama,beyin fırtınası,buluş yoluyla öğretim,altı şapka,örnek olay incelemesi vb. gibi yaratıcılığa uygun yöntem ve teknikleri kullanarak öğrenmeyi sağlamalı Öğrencilerle iyi iletişim kurmalı,onlara soru sorma fırsatı vermeli,farklı çözüm yolları bulan öğrencileri desteklemeli Yaratıcılığın uzun süre gerektirdiğini unutmamalı,öğrencilere yeterli süre vermelidir. Olumlu model olmalıdır.

Yaratıcılık Sürecinde Aşamalar 1. Hazırlık döneminde, sorun,ihtiyaç yada gerçekleştirilmek istenen şeyler saptanır ve tanımlanır.Burada yapılan işlem,konuyu çeşitli boyutlarıyla ele almayı kolaylaştıracak, ama kişiyi belirli kalıp veya sonuçlara yönlendirmeyecek türden birikimlerdir. 2. Kuluçka aşamasında,sorundan uzaklaşılır,sorun zihnin incelemesine bırakılır.bu aşamada birey görevini yapmış olmanın güveni içinde, bilinçaltının kesintisiz bir biçimde çalıştığının bilincinde olarak başka işlere döner.

Yaratıcılık Sürecinde Aşamalar 3. Aydınlanma aşamasında,düşünceler yaratıcılığa bir temel oluşturmak üzere bu düşünceler sonuç ya da ürünün parçaları olabileceği gibi sonucun kendiside olabilir. 4. Gerçekleştirme-doğrulama aşaması, aydınlanma aşamasında ortaya çıkan ne ise, onun gereksinimleri karşılayıp karşılamayacağının, hazırlık aşamasında saptanmış ölçülere uyup uymayacağının anlaşılması ve gösterilmesi için yapılan bir dizi etkinliktir

Yaratıcılığı Etkileyen Faktörler Duygusal engeller: Utangaçlık,aptal yerine koyulması korkusu,yanlış yapma korkusu,aşırı özeleştiri bu gruba girer. Kültürel engeller: toplumsal değerler bir kültürden diğerine değişmektedir.Bazıları yaratıcılığı engellemektedir. Öğrenilen engeller: Eşyaların kullanımına anlamların verilmesi,tabularla ilgili gelenekleri kapsamaktadır.

Yaratıcılığı Etkileyen Faktörler Algılama engelleri: Adetler,problemlerin önemli olan öğelerini tanımada başarısızlığa yol açabilir. Yüklü program engelleri: kalıplaşmış konular yığını olan ve belli süre içinde tamamlanılması gereken eğitim yaratıcılığa engel olmaktadır Alışkanlıklar:Çoğumuzun birey olarak daha az yaratıcı davranmamızın nedeni alışkanlıklarımızın kurbanı olmamızdır.Eğitim ve yaşantılarımız sonucu düşüncelerimizi katılaşan alışkanlıklar getirmekteyiz.

Yaratıcılığı Etkileyen Faktörler Geçmiş yaşantı: yeni sorunların çözümüne ipucu aramak için hayal gücümüzü serbest bırakarak geçmiş yaşantıların sınırı içinde düşüncelerimizi sınırlayan alışkanlıkları söküp atmak gerekir Kendine güvensizlik: kendine güvenmeme fikirlerin işe yaramayacagını düşünmek yaratıcılığı önemli ölçüde engeller. İşleve takılma: Nesneleri belli işlevlerinin dışında kullanmaktır.Masanın üzerine sadece defter,kitap ve malzemenin konulabilir,masanın işlevi budur.Bunun dışındaki hareketler kesinlikle kabul edilmemektedir.

IRAKSAK DÜŞÜNME Alışılmış olandan farklı düşünmeyi, ilgisiz bilgileri bir araya getirmeyi,yeni bağlantılar kurmayı,belirsizlikten korkmamayı,daima bir “acaba?” sorusunu sormayı gerektiren düşünme biçimidir.Iraksak düşünen bireyler,ne klasik sorulardan hoşlanır nede çabuk verilen alışılmış cevaplardan.

B. Yansıtıcı Düşünme Dewey yansıtıcı düşünmeyi , herhangi bir düşünce yada bilgiyi ve onun amaçladığı sonuçlara ulaşmayı destekleyen bir bilgiyapısını etkin, tutarlı ve dikkatli bir biçimde düşünme olarak tanımlamaktadır

Yansıtıcı Düşünme Yansıtıcı düşünce hem insan hem de gerçeğin değiştiğine bu yüzden bilgininde değiştiğine inanan pragmatik felsefenin ilerlemecilik akımının görüşleri ile örtüşen bir kavramdır

Yansıtıcı Düşünme Dewey (1992), yansıtıcı düşünmenin anlamını dört boyutta sunmuştur (Aktaran; Ünver,2003,Ankara). 1.Yansıtıcı düşünmede görüşler arasında anlamlı ilişkilere dayanan bir ardaşıklık vardır. 2.Yansıtıcı düşünme, duyguları olumlu duruma getirmeyi amaçlar. 3. Yansıtıcı düşünme, inancı olan bazı temellere dayandırır. 4. Yansıtıcı düşünme, bir inancın doğasına,koşullarına ve temellerine ilişkin bilinçli bir araştırma yapmayı gerektirir.

Yansıtıcı Düşünme YANSITMA ALANLARI Teknik alanda yansıtma; Ölçülebilen sonuçlar üzerinde durulan yansıtma alanıdır. Çözüm yolları uygulanması önemli bir süreçtir, bu nedenle belirlenen çözü yollarının uygulanmasına izin verilmelidir. Uygulamalı alanda yansıtma; Uygulama alanında yansıtıcı düşünen birey hedef ve davranışlara ulaşılıp ulaşılmadığını ve bunların nedenlerini anlamak için davranışları çözümler. Bu alanda birey öğrenmeyi etkileyen dış uyarıcılara karşı bilgi verir. Eleştirel alanda yansıtma ; Bu alanda ise birey, öğrenme sürecini etik açıdan ele alarak değerlendirir.

YANSITICI DÜŞÜNMENİN ÖĞRETMENE SAĞLADIĞI YARARLAR; Öğrenmeyi arttıran öğrenme yaşantılarını yansıtmaya yönlendirir. Sınıftaki olayları çözümleme ve anlama yeteneğini geliştirir. Etkili öğrenme ortamının oluşmasına yardım ederek,sınıf yaşamını geliştirir. Öğretmene kendi mesleki yaşamını geliştirme imkanı sağlar.

YANSITICI DÜŞÜNME İÇİN NELER GEREKLİDİR? 1.Temel düşünme becerileri 2.Yansıtıcı düşünmeyi destekleyen bir ortam 3.Zaman 4.Sabır 5.Hedeflere dayandırma 6.Çaba

YANSITICI DÜŞÜNEN ÖĞRETMENİN ÖZELLİKLERİ 1-Öğretimini sürekli ve amaçlı düşünür. Öğretmen eğitim hedeflerini,araç-gereçleri ve yöntemlerini sürekli olarak gözden geçirir “Norton,1996”(Akraran;Ünver,2003,14) 2-Açık düşüncelidir. Uygulamalara karşı soru ve tepkilere açıktır. Sınıf içi uygulamaları sorgular 3- Öğretimin sorumluluğunu alır. Öğrencilerinin gereksinimlerinden sorumludur, her öğrencisini sürekli kontrol eder. .”Cruickshank, Bainer, Metcalf, 1995, s.301” (Aktaran;Ünver,2003, 14) 4- Öğretimini incelerken içten davranır. Yansıtmayı önemser çünkü yansıtma sayesinde nasıl bir öğretmen olduğunu anlar.

YANSITICI DÜŞÜNEN ÖĞRETMENİN ÖZELLİKLERİ 5- Yansıtıcı düşünen öğretmen geleceği görür ve öğrencilerinde geleceği görmesini sağlar. 6- Karşılaştığı problemleri mesleki hayatını geliştirmek için bir fırsat olarak görür. 7-Öğretmenliğe karşı olumlu tutum sergiler. Özet olarak yansıtıcı öğretmen kime ,neyi ,niçin ve nasıl öğrettiğini bilir ve öğretim etkinliğini değerlendirilir. Yansıtıcı öğretmen mesleki gelişimi için herşeyi öğrenmek ister

YANSITICI DÜŞÜNMEYİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bu yaklaşımlar sayesinde öğretmen öğrencilere zorluk çekmeden kılavuzluk eder. Öğretmen öğrencilerin hazır bulunuşluk seviyelerini , tutumlarını, yeteneklerini bilirse hedefleri buna göre seçer, etkinlikleri ve materyalleri buna göre hazırlar. Bunun ötesinde öğretmenin kendine ve öğrencilerin öğretmene güveni artar, doğru iletişim kurulabilir

YANSITICI DÜŞÜNMEYİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Düşünmeyi geliştirecek etkinlikleri şöyle sıralar *Yeni düşünceler oluşturma *Sorun çözme *Öncelikleri belirleme *Yansıtıcı becerileri deneme ve geliştirme *Düşünce, tutum ve duyguları inceleme/ tanımlama / açıklama / değerlendirme *Kendine güven duygusu kazandırma *Yatay ve yaratıcı düşünmeyi geliştirme *Görsel yolla öğrenme *Bilgi yanlışlıklarını ortaya çıkarma *Kendini değerlendirme

Eleştirel Düşünme

Eleştirel Düşünme

Eleştirel Düşünme Ennis (1991)’e göre, eleştirel düşünme becerilerinin öğretilmesinde en önemli faktör öğretmendir. Hazırlanan metinler, çalışma kitapları, önceden düzenlenmiş planlar öğretim yardımcıları olabilir. Ancak, düşünme becerilerini geliştirmede tek başlarına yetersizdirler. En etkin öğretim, konu ve düşünme süreçlerinde bilgili, sürekli olarak düşünme ile ilgili beceri ve davranışları sergileyen ve öğrencilerde yazma ve konuşma çalışmalarında sistematik ve dikkatli düşünebilme beklentisi olan öğretmenden çıkar. Bu nedenle düşünme becerilerinin öğretiminde iyi yetiştirilmiş öğretmenlerin özel bir yeri vardır..

Eleştirel Düşünme 1) Önyargı ve tutarlılıgı degerlendirme 2) Birinci el ve ikinci el kaynakları ayırdetme 3) Çıkarsamaları ve nedenlerini degerlendirme 4) Varsayımları, fikirleri ve iddiaları ayırdetme 5) Argümanın eksik taraflarını ve açıklamalardaki belirsizlikleri görme 6) Tanımlamaların yeterliligini ve sonuçları uygunlugunu ölçme Elestirel düsünme; degerlendirme, problem çözme süreci ve entelektüel gelisme süreci olarak tanımlanmaktadır.

Eleştirel Düşünme Eğitimi Eleştirel düşünme eğitiminin temel amacı; mevcut otoriteden farklı ve bağımsız öğrencilere kazandırılmasında okul ve öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Öğrencilerin eleştirel düşünen bireyler durumuna gelmeleri için öğretmenler uygun öğrenme-öğretme ortamlarını hazırlamalıdırlar. Bu noktada öğretmenin yapması gerekenler;

Eleştirel Düşünme Eğitimi 1.öğrencilerin kendilerini güvede hissedecekleri öğrenme ortamları hazırlama 2.öğrencilerin düşünmelerini izleme 3.Öğrencileri nitelikli soru sormaya yönlendirme 4.Öğrencilerin birbirlerinin düşüncelerini paylaşabilecekleri ve değerlendirebilecekleri öğrenme ortamları oluşturma 5.Başkalarının bakış açılarını anlamalarına yönelik öğrenme-öğretme etkinliklerini düzenleme 6.Öğrencilerin kendi düşünmelerini değerlendirmelerine yönelik,öğrenme-öğretme etkinlikleri düzenleme

Üstbiliş Üstbilis (metacognition), en kısa tanımıyla, kisinin kendi düsünme süreçlerinin farkında olması ve bu süreçleri kontrol edebilmesi anlamına gelir. Kendi zihinsel süreçlerinin daha fazla farkında olan, dolayısıyla daha bilinçli ögrenen bireylerin yetistirilmesinde, üstbilis önemli bir faktör olarak öne çıkmaktadır. Üstbilis, en genis anlamıyla; insanın algılama, hatırlama ve düsünmesinde yer alan zihinsel faaliyetlerin farkında olması ve bunları kontrol etmesi olarak tanımlanmaktadır

Üstbiliş

Üstbiliş Bilissel ögretim durumlara özel stratejilerin kazandırılmasına agırlık verirken; üstbilis ögretimi bu süreci izleme ve kontrol edebilme becerilerinin ögretimi üzerine odaklanır (Loper, 1982). Üstbilisin ögretimi, bireyin kendi bilissel süreçlerinin nasıl isledigini anladıgında, bu süreçleri denetleyebilecegi ve daha nitelikli bir ögrenme için bu süreçleri yeniden düzenleyerek daha etkili kullanabilecegi varsayımın dayanmaktadır

Üstbiliş Üstbilis ve akademik basarı arasındaki iliskiyi ortaya koyan arastırmalar, üstbilis ögretimi yoluyla basarını yükseltilmesine yönelik deneysel arastırmaları da beraberinde getirmistir. Bu amaçla yapılan arastırmaların sonunda da üstbilis yeteneklerini gelistirmeye yönelik ögretim süreçleri uygulanan çocukların basarı düzeylerinde olumlu yönde ve anlamlı artıslar oldugu ortaya çıkmıstır

Üstbiliş Üstbilis, bireyin kendi zihinsel faaliyetleri üzerinde tahmin etme, plan yapma, izleme ve degerlendirme gibi yeteneklerini kapsar (Brown, 1980). Drmrod’a (1990) göre bu yeteneklere sahip olan bir ögrencinin ise asagıdaki davranısları göstermesi beklenir: Kendi ögrenme sürecinin, belleginin ve hangi ögrenme görevlerinin tamamlanması gerektiginin farkında olması, Hangi ögrenme yönteminin etkili, hangilerinin etkisiz oldugunu bilmesi, Karsılastıgı bir görev için basarılı olacagını düsündügü bir yaklasım planlaması, Ögrenme stratejilerini etkili biçimde kullanması, O anki ögrenme durumunu izleyebilmesi, bilgiyi basarılı bir sekilde ögrenip ögrenmedigini bilmesi, Daha önce depolanmıs bilginin geri çagrılması için etkili yöntemleri bilmesi.