Öğretimde Kullanılan Yöntemler Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532 Beytepe ANKARA e-Posta: sadi @ hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

Yöntem Nedir? Yöntem, kazandırmak istediğimiz davranışlara ulaşmak üzere içerik, araç-gereç ve materyalleri uygun bir biçimde bir araya getirmek yoluyla oluşturduğumuz etkinlikler bütünüdür. Yöntem, hedefe ulaşmak için önceden belirlenmiş ya da izlenecek en kısa yoldur. Yöntem, bir sorunu çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen yoldur.

Öğretim Yöntemleri (1) Eğitimde hedeflerin gerçekleşmesi uygun yöntemlerin seçilmesiyle sağlanabilir. Her ders için tek bir yöntem değil, çok farklı yöntemler kullanılması söz konusudur. Uygun yöntemlerin seçimi, öğrenme-öğretme sürecinin etkili olmasını da etkilemektedir.

Öğretim Yöntemleri (2) Birbirinden farklı özelliklere sahip, birbirinden farklı yerlerde kullanılan bir çok yöntem bulunmaktadır. Önemli olan, öğretilen konuya ve hedef kitlenin özelliklerine uygun olan yöntemin seçilebilmesidir.

Yöntemler (Sınıflandırmalar-1) Gözlem ve Gözleme Dayanan Yöntemler 1- Gözlem, 2- Deney, 3- Gösteri, 4- Yaparak ve yaşayarak öğrenme (iş) yöntemi Sözel Yöntemler 1- Anlatma, 2- Soru-Yanıt, 3- Tartışma (Panel, Sempozyum, vb. gibi) Sorun Çözme Yöntemleri 1- Tümevarım, 2- Tümdengelim. (Çözümleme, Bireşim) Öğretimde Örgütlenme ya da Düzenleme Yöntemi 1- Bireysel Çalışma, 2- Küme Çalışması (Sınıf çalışması).

Yöntemler (Sınıflandırmalar-2) Öğrenen kişi açısından bireysel yöntemler Öğreten kişi açısından bireysel yöntemler Yaparak uygulayarak öğretme yöntemleri Eğlence, dramatizasyon, oyun türü öğretme yöntemleri Sınıf dışı öğretme yöntemleri

Anlatma Yöntemi Bir konuşmacıdan çok sayıda dinleyicinin yararlanmasını sağlayan bir yöntemdir.

Anlatma Yönteminin Özellikleri (1) Geleneksel bir yöntemdir. Öğretmenin bilgiyi aktarması söz konusudur Öğretenden öğrenene yönelen bir bilgi akışı söz konusudur. Sözlü anlatıma ağırlık verir Derse giriş yaparken ve konuyu özetlerken başvurulur Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımında ve bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Anlatma Yönteminin Özellikleri (2) Öğretmen merkezlidir. Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarılır. Kısa zamanda çok bilgi verilir.

Anlatma Yönteminin Özellikleri (3) Öğrencide dinleme alışkanlığı kazandırır. Öğrencinin not alma becerilerini geliştirir.

Tartışma Yöntemi (1) Tartışma, üyelerin yüz yüze bulunduğu bir grupta, bir liderin yönlendiriciliğinde, ortak ilgi duyulan bir konuda, belli bir amaç doğrultusunda yapılan, planlı ve sistemli bir etkileşim sürecidir.

Tartışma Yöntemi (2) Bu yöntem, bir çalışma, gösteri ya da filmden sonra edinilen bilgilerin ölçülüp değerlendirilmesinde ve ayrıca anlaşmazlığa düşülen bir konunun aydınlığa kavuşturulmasında başvurulabilecek bir yöntemdir.

Tartışma Yönteminde Amaç Öğrencileri düşünmeye yöneltmek İyi anlaşılmayan noktaları açıklamak Bilgileri pekiştirmek

Tartışma Yönteminin Özellikleri Öğretmen-öğrenci etkileşimi vardır Öğrencilerin geçmiş yaşantılarından örnekler vermeleri sağlanır Öğrenciler kendi düşüncelerini söyleme fırsatını elde ederler. Bu yönüyle sözel iletişimi geliştirme işlevi de bulunmaktadır. Öğrenciler, analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazanırlar.

Örnek Olay Yöntemi Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesi esasına dayanan bir yöntemdir. Bu yöntem daha çok buluş yoluyla öğretim yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Örnek Olay Yönteminin Özellikleri Öğrenci merkezlidir. Öğrenciler bildiklerini uygulama şansına sahip olurlar.

Problem Çözme (1) Problem çözme bir yöntemdir. kaynağını bilimsel yöntemden alan ve öğrenenin bazı yeni durumlara çözüm üretmesi esasına dayanan bir yöntemdir.

Problem Çözme (2) Problem, yanıtı var olan bilgi birikimiyle bulunamayan, ancak araştırma ve incelemelerle yanıtlanabilecek bir sorudur. Problemi hissetme ve tanımlama Olası çözüm yollarını saptamak üzere bilgi toplama Olası çözüm yollarını saptama Çözüme yönelik bilgi toplama Olası çözüm yollarının sınanması (Problemin çözümü)

Problem Çözme Yönteminin Özellikleri (1) Bir problemin çözümünde, genelleme ve sentez yapmada kullanılır. Daha çok araştırma yoluyla öğretme yaklaşımında, Bilişsel alanın uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Problem Çözme Yönteminin Özellikleri (2) Öğrenci merkezlidir. Öğrencide ilgi ve güdülemeyi artırır. Daha kalıcı izli öğrenmeleri oluşturur. Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir. Bilimsel tutumu kazandırır.

Gösteri Yöntemi Bir grup önünde, bir veya birkaç kişinin bir işin nasıl yapılacağını uygulamalı olarak gösterdiği bir yöntemdir.

Gösteri Yöntemi… Gösteri yöntemi Bir grubun önünde bir işin nasıl yapılacağını göstermek ya da Genel ilkeleri açıklamak için başvurulan bir yoldur. Uyarıcılar görsel ağırlıklı olduğundan öğrenmeler daha kalıcı olur.

Gösteri Yöntemi… Gösterinin hedefleri? Öğretilen bir beceri mi-ek bilgi mi? Araç-gereç yeterli mi? (Gerçek araçlar, modeller, resim, slayt, film şeridi, hareketli filmler, basit çizimler, semboller) Gösterilerde ana amaç öğrenmeyi sağlamaktır.

Gösteri Yönteminin İlkeleri Kullanılacak araç-gereçler önceden hazırlanmalı. Tüm öğrenciler iyi duymalı-görmeli Yeni kavramlara/terimlere dikkat çekilmeli Yeterli zaman ayrılmalı ve zaman ayarlaması iyi yapılmalı. Gösteri sonrası soru-cevaplara, tartışmalara yeterli zaman kalmalı. Öğrencide merak uyandırıyor mu? Öğrenci katılımı sağlanıyor mu?

Gösteri Yönteminin İlkeleri… Bir defada çok fazla gösteride bulunmaya çalışılmamalı. Eğer gösteri bir çok ayrıntıyı içeriyorsa, bölümlere ayrılmalı. Gösteri ister büyük, ister küçük olsun kusursuzluğun sağlanması için ön deneme yapılmalı. İşin Sonunda: Öğrenciler ne öğrendi? Öğrenilenlerin uygulaması yapıldı mı?

Gösterip Yaptırma Yöntemi Önce gösterip açıklama, sonra öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırma Bir konuyla ilgili bilgilerin açıklanması ve bu bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için uygulamaların yapılması aşamasında kullanılır Bu yöntem daha çok uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır

Gösterip Yaptırma Yönteminin Özellikleri Gösteri işi öğretmen merkezli Yapma işlemi de öğrenci merkezlidir. Bu yöntem daha çok öğrencilerin psiko-motor becerileri kazanmalarında etkilidir. Öğrenciler becerileri yaparak yaşayarak öğrenirler.

Gösterip Yaptırma Yönteminin İşleyişi Önce öğretmen beceriyi göstermeli. Her öğrenciye yeterli zaman verilmeli Her öğrenciye yeterli tekrar yapma şansı verilmeli. Araç gereçler önceden hazırlanmalı. Beceriler sırayla ve aşamalı olarak öğretilmeli. Bir beceri tam öğretilmeden diğerine geçilmemeli. Basitten zora doğru bir yol izlenmeli. Yapılacak işler planlanmalı.

Bireysel Çalışma Yöntemi Öğrenci konuyu yaparak, yaşayarak öğrenmeye çabalar. Öğrenci tek başına çalışma yapmak istediğinde başvurur. Araştırma yoluyla ve Tam Öğrenme yoluyla öğretme yaklaşımlarında Uygulama, analiz ve sentez düzeylerindeki davranışları kazandırmada kullanılır.

Bireysel Çalışma Yönteminin Özellikleri Öğrenci merkezlidir. Öğrenci yaparak ve yaşayarak öğrenir. Her öğrenci öğrenme durumunu kendine göre ayarlar. Öğrenme, öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun olarak yapılır.

Bireysel Çalışma Yönteminin İşleyişi Amaç iyi belirlenmeli. Zaman en iyi şekilde kullanılmalı. Planlama yapılmalı. Yazılı materyaller okunurken (bilgi toplanırken); Yazıların altını çizme Özet çıkarma Kartlara not alma gibi yollar izlenebilir.

Proje Yöntemi Proje yöntemi, öğrencilerin ilgi ve istekleri ile seçilen bir konunun serbest çalışmalarla olumlu, düşünsel ya da somut bir yapıt ya da iş olarak sonuçlanmasını sağlayan bir çalışma şeklidir.

Proje Yönteminin Felsefesi Okul bireyi yaşama hazırlayan bir yer değildir. Aksine yaşamın küçük ölçüde bizzat yaşanıldığı bir yerdir. Yaşamda bir amaca göre çalışma esastır. Okulda da yaparak ve yaşayarak öğrenme esas olmalıdır.

Kaynakça Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık. Demirel, Özcan (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Senemoğlu, Nuray (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Sönmez, V. (2007). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Teşekkürler!!! 