ÖZOFAGUS HASTALIKLARI Dr.Cihat ŞARKIŞ

Özofagus farinks ile mide arasında yer alır Kas tabakalarından oluşmuştur Ağızda çiğnenilirek parçalanan ve farinks yoluyla gelen gıdaların ritmik ve propulsif kontraksiyonlarla mideye ulaşmasını sağlar Özofagusun üst ve alt ucunda birer sfinkter bulunur

Özofagus Hastalıklarında Semptomatoloji Disfaji Odinofaji Göğüs ağrısı Pirozis Hiper salivasyon Regürjitasyon

Özofagus hastalıkları bu semptomlarla ortaya çıkar Semptomlar hastalığı belirlemede her zaman yardımcı olmayabilir Göğüs ağrısı gibi semptomların ayırıcı tanısı dikkatli yapılmalıdır Ses kısıklığı,wheezing,diş çürükleri yine dikkatle araştırılmalıdır

Disfajili hastaların öyküsü detaylı olarak alınmalı Bu hastaların önceden geçirdiği bir nörolojik ve romatolojik hastalık ve koroziv madde alımı araştırılmalıdır Disfajinin lokalizasyonu belirlenmeli

Özofagusun vücuttaki lokalizasyonu itibariyle muayenesi mümkün değildir Ancak ağız,ağız boşluğu,boyun kasları muayene edilebilir Yutma esnasında kasların katılıp katılmadığı,varsa asimetri saptanır Malignensi ve sistemik hastalıkla birlikte seyredebileceğinden hasta rutin muayene edimelidir

Bu süreçten sonra özofagusun tetkiklerini yapmak gerekir Özofagusu baryumlu grafi ile görüntüleyebiliriz;hem özofagususn peristaltizmi hem de özofagus mukozası hakkında bilgi verir ancak duyarlılığı azdır

Endoskopi mukozanın değerlendirilmesinde en önemli tanı aracıdır,ancak özofagus peristaltizmi hakkında bilgi vermez,ancak mukozadan örnek alma üstünlüğü vardır Sintigrafik çalışma özofagus peristaltizmi hakkında geniş bilgi verirkenözofagus yapısını göstermez

Özofagusun manometrik testleri özofagusun motor hastalıkları hakkında geniş bilgi verir,altın standarttır Özofagial ph metre gastroözofajiyal reflünün en duyarlı testidir

Özofagusun Motor Hastalıkları Akalazya Hipermotilite ile seyreden hastalıklar Hipomotilite seyreden hastalıklar

Akalazya AÖS’nin özofagususn yutma işlemine katılmaması,yani gevşeyip açılmamasıdır Hastalığın oluşumunda özofagusun ganglionlarındaki dejenerasyon sorumlu tutulmuştur Bunun dışında vagusun santral tutulumununda olduğu ileri sürülmüştür

Disfaji en belirgin şikayettir Bunun dışında regürjitasyon,göğüs ağrısı,pirozis,pnömoni ve bulguları tabloya katılır Hastalığın seyrinde kilo kaybı,yemekten kaçma görülür Hastalığın ileri evrelerinde kanser gelişebilir

Tanı baryumlu özofagus grafisi ile konulur Hastalığın daha erken safhalarında tanı için manometrik çalışma gerekir Tedavide medikal tedaviler sadece palyatiftir;bu amaçla nitratlar kalsiyum kanal blokerleri kullanılır Botilinium toksininin enjeksiyonundan hastalar uzun süreli yarar görmüşlerdir Uzun süreli remisyon için cerrahiye başvurulur

Hipermotilite ile seyreden hastalıklarda özofagus normal lokmayı itici görevini yapamaz Kasılıp gevşemeler senkronize değildir Genellikle klinikte göğüs ağrısı belirgin semptomdur Hasta yutma işleminde huzursuzdur

Bu hastalarda tanı geç konulur,çünkü kalp hastası olarak değerlendirilirler Kesin tanı manometrik testlerle konulur Tedavide nitratlar ve Ca kanal blokerleri,antidepresanlar(imipramin grubu) kullanılır Botilinismus enjeksiyonundan yarar görmezler Myotomiden yarar görürler

Hipomotilite seyreden hastalıklarda özofagus motilitesi azalmıştır Buna yol açan endokrin ve romatoljik hastalıklar vardır AÖS olaya katılır,reflü şikayetleri bulunur Tanıda manometri yine en kıymetli tanı aracıdır Tedavide reflüyle mücadele ön plandadır

Diabetes Mellitus Amiloidoz Skleroderma Alkol kulanımıda özofagusun motor bozukluklarına yol açar.

Gastro-özofajiyal Reflü Özofagus alt sfinkterinin normal görevini yapmayarak(kasılmaması nedeniyle) mide içeriğinin artmış mide basıncı nedeniyle özofagusa kaçması Özofagus mukozasında dejeneratif değişikliklere neden olması Bunun sonucunda inflamasyon,metaplazi,displazi ve daha ileri evrede kanser oluşturması olasıdır

Klinikte semptomatoloji zengindir;pirozis,ses kısıklığı,göğüs ağrısı,öksürük,wheezing,arka molar dişlerde çürüme Tanı endoskopi ve ph metre konulur Tedavide konvansiyonel önlemler ve medikal tedavi ilk sırada yer alır

Medikal tedavide PPİ,prokinetikler,antiasidler kullanılır Endoskopi ile skleroterapi,sütür koyma,özofagus duvarına kollajen enjeksiyonu,biopolimer injeksiyonu denenenler arasında Medikal tedaviye yanıt alınamayan larda redavi cerrahidir;Hill Op,Nissen fundoplikasyonu,Toupet op.

GÖR hastalığı yakın takip edilmeli ve prekanseröz lezyonların varlığı,varsa progresyonu kontrol edilmelidir

Özofajitler Bakteriyel Viral Fungal İmmün sistemi sağlam olanlarda nadiren görülür Genelikle immün suprese kişilerde görülür Ancak yinede antibiyotik alan kişilerde de görülebilir

Viral Özofajitler HSV,CMV,Papilloma virüs HSV en sık görülen viral etkendir HSV ya direkt yayılır,yada vagus yoluyla gelir Odinofaji,retrosternal ağrı marjinal bulgulardır Bunun yanısıra ateş,bulantı,kusma,bazen melena görülebilir

Tanı endoskopi ve alınan örneklerin incelenmesi ile konulur Küçük ülserler ve veziküler döküntüler görülür,bu lezyonlar ilerleyebilir Lezyonlar daha ziyade orta alt özofagusta lokalize olur

Genellikle kendiliğinden iyileşir,(2 haftada) Ancak immün suprese kişilerde antiviral tedavi başlanmalıdır;Acyclovir 15-30 mg /gün Dirençli vakalarda foscanet verilebilir Riskli gruplara profilaksi yapılabilir

CMV fırsatçı bir enfeksiyondur Sağlıklı kişilerin dokularında bulunur Kan ürünlerinin transfüzyonu ile bulaşabilir Enfeksiyonda klinik tablo yavaş gelişir Odinofaji ve retrosternal ağrı duyumsanır Retinitis de tabloya sıklıkla eşlik edebilir

CMV sunmukozal ve endotelde yerleşir Özofagusun distalini tutar Yüzeyel ülserler olarak başlar,dev ülserler oluşturur Tanı için doku örneği şarttır Ganciclovir ve foscarnet tedavide kullanılan ilaçlardır

Ganciclovir 5 mg/kg 2X1 verilir Rekürrens nedeniyle uzun verilmelidir Foscarnet 80 mg/kg/gün 2-3 hafta verilmelidir Papilloma virüsü ise özofagusta papillomalara neden olur

Bakteriyel enfeksiyonlar seyrek görülür İmmün suprese ve antibiyotik alanlarda görülür Klinikte göğüs ağrısı,odinofaji,ateş görülür Lezyonlar plaklar,membranlar ülserler S.aerus,S.epidermitis,Str.viridans,bacillus türevleri önemli etkenler olarak göze çarpar

Özofagus Tbc nadir görülür AC milyer Tbc ile birliktedir,batı toplumlarında AİDS ile birlikte görülür Klinikte odinofaji,göğüs ağrısı,disfaji görülür Fistül,kanama,perferasyonda görülebilir Myc.bac.av.nadiren olaya katılır

Tanı için dokuda etkenin gösterilmesi gerekir Tedavide immün yetmezlik yoksa diğerleri ile aynıdır Diğerlerinde claritromicin ve etanbutol kullanılır Komplikasyonlar için cerrahi gerekebilir

Fungal Enfeksiyonlar En sık görülen fungal enfeksiyondur Enfeksiyonun yerleşmesi için koruyucu mekanizmaların ortadan kalkması gerekir Klinikte retrosternal ağrı,odinofaji görülür Tanı genellikle tesadüfi konulur Hastalığın şiddeti predispozan etkenlerin nötrofiller üzerindeki etkisine bağlıdır

Tanı candida plaklarının görülmesi ve örnekleme ile konulur Tedavi hastalığın şiddeti,lokalizasyonuna göre değişir Lokal lezyonlarda topikal tedavi verilir Sistemik tutulumu olan hastalara oral antifungal ilaçlar başlanır,yanıt alınamazsa parenteral tedaviye geçilir

Eozinofilik özofajitte etyoloji bilinmez Mide ve proksimal barsak tutulumu vardır Klinik eozinofilik infiltrasyonun derecesi ile uyumludur Hastalarda allerji öyküsü vardır Retrosternal ağrı ile başlar,motor fonksiyon kaybına ve darlıklara neden olur

Endoskopide granülerite,farilite,ödem,ülserasyon,polipler,halkalar ve darlıklar görülebilir Tanı biyopsi ile konulur Tedavide allerjen olduğu yiyeceklerden uzak durulur Kortikosteroid ve cromoline yanıt verir

Diğer özofajitler NSAİD,Tetrasiklin,alendronat,kinidin,askorbik asid,teofilin Predispozan etki olabilir Öykü mutlaka detaylı alınmalı Klinikte odinofaji,disfaji görülür Tedavide ilaç kesilir,striktür oluşmuşsa dilatasyon yapılır

Koroziv özofajitler asid ve alkalilerin yanlışlıkla veya suicid nedeniyle alımı sonucu olur Alkalilerde ph >12.5 asidlerde <2’den kuvvetli olmalıdır Klinik alınan miktara,müdahele zamanına göre değişir

Mukozada hafif hiperemi,ödemden derin nekrozlara kadar değişen lezyonlar görülür Endoskopi yapılıp lezyonlar saptanmalı Gelişebilecek komplikasyonlarla mücadele edilmeli Lezyonun şiddetine göre tedavi edilir;antiasid,ppi,destekleyici tedavi,antibiyotik,kortizon ve dilatasyon yapılabilir

Dilatasyon yapılamayanlara cerrahi tedavi uygulanabilir Malignite riski arttığından bu hastalar takip edilmelidir

Radyasyon tedavisi alanlarda (50gy) akut ve kronik (3 ay sonra) özofajit görülebilir Özofajiyal damarların endotelinde hasrlanma sonucu ortaya çıkar Tedaviye ara verilmeli,sukralfat,yumuşak yiyecekler verilir Darlık gelişmişse dilatasyon yapılır

Yabancı Cisim Travma Anomaliler Yabancı cisimler daha çok çocuklar,psikiatrik hastalar,mahkumlar ve dişi olmayan yaşlılarda görülür Yabancı cisimler eğer bir darlık varsa kolay takılır Fizyolojik darlıklarda görülür Klinik yabancı cismin lokalizasyonuna,yaşa,süreye göre değişir

Klinik olarak geniş bir anemnez almalı Siyaloreisolunum sıkıntısı,odinofaji,disfaji,göğüs ağrısı,anksiyete varlığı araştırılmalı Düz ve baryumlu grafiler,endoskopi tanı araçlarındandır Tedavide endoskopik girişim ön plandadır

AÖS’teki yabancı cisimler için medikal tedavi (glukagon,nitrat,benzodiazepin,antikolinerjikler) denenmelidir Travmalarda özofagus duvarında hematom,yırtılma olabilir Göğüs ağrısı,kusma ve ciltaltı amfizemi görülebilir

Tanıda düz filmlerden ve BT’den yaralanılır Tedavi genellikle cerrahidir Mallory Weiss öğürmekle özofagus alt ucunun submukozal yırtılmasıdır Klinikte kanama bulgusu vardır Tanı endoskopi ile konulur,kanama endoskopi ile durdurulur

Özofagusun Konjenital Hastalıkları Divertiküller Herniler Bu grupta trakeoözofajiyal fistül ve atreziler,duplikasyonlar,vasküler anomaliler,halka ve vebler sayılabilir Trakeoözofajiyal hastalıklarda tedavi cerrahi Duplikasyonda klinikte öksürük,stridor,disfaji,regürjitasyon görülür

Tanı MR,endosonografi,BT ile konulur Tedavi cerrahidir Vasküler anomaliler büyük damarların anomalisi sonucu trakea ve özofagusun sıkışmasıyla ortaya çıkar Tanıda baryumlu özofagogram,MR,endoskopi başvurulan araçlardır

Hafif vakalr izlenir,palyasyon uygulanır Ağır vakalar cerrahiye refere edilir

Özofagusun yapısal hastalıkları arasında divertiküller ve herniler bulunmaktadır Kliniklerinde regürjitasyon,ağız kokusu,disfajiye neden olabilirler İnfeksiyona neden olabilirler,kanayabilirler veya perfore olabilirler Klinik şiddetli ise cerrahi gerekir

Hiatal hernilermidenin diyaframı geçmesiyle olur Birkaç şekilde karşımıza çıkabilir Klinik olarak genellikle sessizdirler GÖR semptomları,anemi,kanama görülebilir Medikal tedavi denenir,yanıt alınmazsa cerrahiye verilir

Özofagus Tümörleri Skuamoz hücreli karsinom ve adenokarsinoma özofagus kanserlerinin %95’ni oluşturur Coğrafi dağılımı değişkenlik gösterir Kadın erkek oranı erkek lehinedir Betakaroten tüketenlerde daha az görülmekte

A,C,folik asid,B12 koruyucu etkiye sahiptir Alkol,sigara nitrözaminler sorumlu tutulan ajanlardır Akalazya,dalıklar,kr. Özofajit,Plummer-Vinson send.,tylozis,parsiyel gastrektomi,baş ve boyunun skuamöz hücreli kanserleri,HPV,EBV,hepsi yüksek risk faktörlerini oluşturur

Kanser elişimi için 20 yıl gerekmektedir Klinik ortaya çıktığında hastalık ileri evrededir Tanıda endoskopi önemli tanı aracıdır,hastalığı evrelerken Bt’den yararlanılır Biyopsi ile tanı konulur Tedavi evresine göre seçilir

Evre 3 ve öncesi cerrahi tedaviye adaydır İleri evrelerde radyoterapi ve kemoterapi uygulanır