TÜRK VERGİ SİSTEMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI VE VERGİ KANUNLARININ YENİDEN YAZILMASI

TEMEL AMAÇ Vergi sisteminin yeniden yapılandırılmasında ve kanunları yeniden yazımında; -Ekonomi ile uyumlu, -Sürdürülebilir ekonomik büyümeyi destekleyen, -Yatırımları teşvik eden, -İstihdamı arttıran -Kayıt dışılığı azaltan etkin ve verimli bir yapının oluşturulmasıdır.

İLKELER Kanunilik, Basitlik, Açıklık, Sadelik, Adalet, Eşitlik Sürdürülebilirlik, Öngörülebilirlik, Verimlilik, Etkinlik, Mükellef odaklılık Uygulanabilirlik, Geriye yürümezlik, AB’ye uyum IMF’e verilen niyet mektubunda yer alan maliye politikalarına ve vergi kanunlarına ilişkin taahhütlere uygunluk.

KANUN SİSTEMATİĞİ Vergi Kanunlarının daha anlaşılabilir ve kolay uygulanmasını teminen yeni bir kodifikasyon öngörülmektedir. KVK’da, GVK’ya yapılan atıfların mümkün olduğunca azaltılarak mükellef odaklı bir kanun öngörülmektedir. GVK’nın İkinci Kısmında yer alan indirim, istisna ve muafiyet hükümleri ilgili olduğu gelir bölümünde toplanarak daha anlaşılabilir bir Kanun öngörülmektedir. VUK’nda yer alan ana vergi kanunlarını ilgilendiren konuların ilgili vergi kanunlarına aktarılması. 1- GVK içerisindeki ücretlerle ilgilimaddelerin bir bölümde toplanması:GVK nunda ücretler Kanunun Üçüncü Kısım Üçüncü Bölümünde 61 ve 64 üncü maddelerde düzenlenmiştir. Ancak Kanunun aşağıdaki maddelerine ücretlerle ilgili hükümler yer almıştır.Bu durum ücret vergilemesinde karışıklıklara ve hatalara neden olmaktadır. Diğer gelir unsurlarını ilgilendirmeyen indirim , istisna ve muaflıklar aynı bölümde toplanmalıdır. Madde 16 : Ücret istisnası , Madde 23 : Ücretlerde (mütefferrik istisnalar ), Madde 24 : Gider karşılıkları, Madde 25 : Tazminat ve yardımlar, Madde 26 : Vatan hizmet yardımları , Madde :27 Techizat ve tayin bedelleri, Madde : 28 Tahsil ve tatbikat ödemeleri, Madde 29 : Teşvik , ikramiye ve mukafatlar, Madde 31 : Sakatlık İndirimi, Madde 35 : Vergi karnesi esası, Madde 36 : İndirimin uygulanmayacağı haller , Madde 89 : Diğer indirimler, Mükerrer Madde 121 : Ücretlerede vergi indirimi, Geçici Madde : 68 Jokeyler, Geçici Madde 64 : Futbolcular, ETKİSİ: Vergi kanunlarının mükellef odaklı, basit ve anlaşılır olması mükellefin vergiye uyumunu artıracaktır.

VERGİ SİSTEMİNİN EKONOMİK POLİTİKALARA UYUMU

PİYASA EKONOMİSİ Hükümet, Kopenhag kriterleri ve IMF ile yapılan anlaşmaları dolayısıyla, piyasa ekonomisine geçişi taahhüt etmiştir. Piyasa ekonomisine uyumla birlikte (i) istikrar, (ii) dışa açılma, (iii) kalkınma/büyüme hedefleri de dikkate alınmıştır.

PİYASA UYUMLU VERGİ SİSTEMİNİN İLKELERİ Optimal vergi yükü ve devletin GSMH içerisindeki büyüklüğünde hedef belirlenmeli (Örneğin % 30 devlet ve % 70 piyasa) Vergi sistemi, fiyatların genel düzeyini ve nispi fiyatları çarpıtmamalıdır.

Dolaylı vergiler, tam istihdam aşamasına kadar, dolaysız vergilerden yüksek olmalıdır. Makro matrah tüketim olmalıdır. Tasarruf, yatırım ve istihdam düşük oranda vergilendirilerek işsizlik sorunu çözümüne ve sürdürülebilir büyümeye katkıda bulunulmalıdır. Tüketim, israf, lüks ithalat baskı altına alınarak tasarruf hacmi arttırılmalıdır. Böylece cari açık küçültülebilir. (Tüketici kredileri gelecekteki tasarrufları etkilemektedir. Tüketici kredileri toplamı; 21 katrilyon TL.)

Ölçek ekonomisini, teknolojik ilerlemeyi, istihdamı ve ihracatı teşvik etmeli, teşvikler, selektif ve bölgesel olmalı. Negatif dışsallıklar tüketim vergileri ile caydırılmalı. Pozitif dışsallıklar özendirilmeli.

VERGİ SİSTEMİNİN YAPISINA İLİŞKİN ÖNERİLER TARİFE Uzun dönemde tek oranlılığa geçmek üzere, - Gelir Vergisi tarifesi 2 veya 3 dilim, - Kurumlar Vergisi tarifesi ise 2 dilim, (% 15-30) olarak düzenlenmelidir. Kurumlar Vergisi için KOBİ’lerin kurumsallaşmasını sağlamak için iki oranlı tarife benimsenebilir. Etkisi: Vergi tabanının genişletilmesi, kayıt dışı ekonominin önlenmesi ve gönüllü uyumu artırması.

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ Asgari geçim indirimi kurumu sisteme kazandırılmalıdır. Asgari ücretin zaman içinde kademeli olarak artırılacak belli bir oranı gelirden indirilmelidir. (% 20-50) Asgari geçim indirimi, giderlerin belgelendirilmesini gerektiren özel indirim ile entegre edilmelidir.

HER GELİR SAHİBİNİN BEYANNAMELİ VERGİ MÜKELLEFİ OLMASI SAĞLANMALIDIR AB’ye giriş sürecinde her gelir sahibinin beyannameli vergi mükellefi olması Türkiye’nin koşulları da göz önünde bulundurularak makul bir geçiş dönemi süresince sağlanmalıdır.

VERGİLENDİRMEDE GERÇEK USUL ESAS ALINMALIDIR Vergi muhasebesinde gerçek usul, tek usul kabul edilerek, beyanname ile bütünleştirilmelidir. Gerçek usulde bilanço ve işletme defteri esası uygulanmalı, işletme esası daha çok bilgi verecek şekilde geliştirilmelidir. Uluslararası muhasebe standartları büyük mükelleflere için uygulanmalı, KOBİ’ler için ise UFRS’ye uyumlu daha basit bir yöntem oluşturulmalıdır.

MALİ PİYASALARIN VERGİ YÜKÜ ASGARİYE ÇEKİLMELİDİR Mali piyasaların geliştirilmesi ve derinleştirilmesi, tasarrufların teşviki ve yatırımlara dönüştürülmesi için, mali piyasalar düşük oranda vergilendirilmelidir.

HASILAT KAYBINA KARŞI ALTERNATİF GELİR KAYNAKLARI BULUNMALIDIR Alternatif Gelir Kaynakları arasında; - Asgari vergi uygulaması - ÖTV kapsamının genişletilmesi. - Çevre vergisi - Kullanıcı harçları - Özel inşaatlar ve kentsel rantlar düşünülebilir.

OTOKONTROL Asgari vergi uygulaması başlatılmalıdır. Harcama-Gelir karşılaştırması uygulaması vergi incelemelerinde karine olarak kabul edilmelidir.

MÜKELLEF HAKLARI Gelir idaresinin yeni yapılanmasında oluşturulan mükellef hakları ile ilgili birimin etkin çalışması sağlanmalıdır.

VERGİ YÜKÜNÜN TASARRUF HACMİNE EŞİTLENMESİ Vergi yükü tasarruf hacminin bir buçuk katı olup, Konsolide Kamu Sektörü harcamaları ise tasarrufun iki katını aşmaktadır. İşsizliğe çözüm için tasarruf ile vergi yükü eşitlenmelidir.

BORÇ SERVİS YÜKÜNÜN FİNANSMANI İÇİN VERGİ DIŞI ALTERNATİFLERE BAŞVURULMALIDIR Vergi yükü artışı piyasa ekonomesini bozucu ve kayıt dışı ekonomiyi artırıcı etkiler doğurmaktadır. Bu nedenle vergi dışı gelir kaynakları geliştirilmelidir; 2-B kapsamındaki yerlerin satışı, Özelleştirme Hazine emlakinin satışı Paralı askerlik

HARÇLAR VE KULLANICI FİYATLARI GELİŞTİRİLMELİDİR Harçlar ve kullanıcı fiyatları ile hem talep kontrol altına alınabilir hem de kamu hizmetleri finanse edilebilir. Harçlar ve kullanıcı fiyatları, kamu hizmetlerinin bedelini tüketicilerine ödettiklerinden, adil ve etkindir, israfa yol açmaz.

SOSYAL GÜVENLİĞİN FİNANSMAN AÇIKLARI MALİ DİSİPLİNİ BOZMAKTADIR Bütçede borç servis yükü giderek azalırken, sosyal güvenlik giderleri artmaktadır. İstihdam vergileri düşürülmeli, Bölgesel asgari ücret tespit edilerek kayıt dışı olan çalışanlar kayıt içine alınmalıdır.

GELİR VERGİSİ KANUNU

HEDEFLER Vergilendirilmeyen ancak vergi potansiyeli olan alanların tespiti ve vergilendirilmesi (Örneğin özel inşaat ve tarım ) İstihdam maliyetinin azaltılması ve kaliteli iş gücünün teşviki Muafiyet ve istisnaların azaltılması ve selektif hale getirilmesi Asgari geçim indiriminin sisteme sokulması

HEDEFLER Basit usulün gözden geçirilmesi ve daha verimli hale getirilmesi Sermaye kazançlarının vergilendirilmesinin basit ve açık hale getirilmesi Vergi tarifesinde dilimlerin genişletilmesi ve oranların düşürülmesi

GELİRİN TANIMI Mevcut sistem ilke olarak korunmalı, ancak vergi sistemimize Türkiye’nin şartları göz önünde bulundurularak otokontrol sistemleri dahil edilmelidir.

Muaflık ve İstisnalar İstisna ve muafiyetlerin azaltılması hedeflenmektedir. Ayrıca, istisnalar gözden geçirilerek günün koşullarına uyumu sağlanacaktır.

Asgari Geçim ve Aile indirimi Batı ülkelerinin hemen tamamında uygulanmaktadır. Gelir dağılımının düzeltilmesi, düşük gelirliler üzerindeki vergi yükünün azaltılması için asgari geçim indirimi uygulanmalıdır. Türkiye, OECD ülkeleri içinde aile olgusunu dikkate almadan vergileme yapan üç ülkeden biridir. Çalışmayan eş ve bakmakla yükümlü olunan sınırlı sayıda çocuk için indirim uygulaması getirilmelidir. 3- Asgari geçim indirimi : OECD ülkelerinin hemen tamamında vergilendirilmeyecek asgari bir gelir rakamı kabul edilmiştir.Bu sosyal devlet ilkesinin bir geregidir. Ülkedeki gelir dağılımını düzeltici bir etkisi de söz konusudur.Vergi gelirlerine etkisi de dikkate alınarak vergilenmeyecek asgari bir tutarın belirlenmesi gerekir. Dünya uygulamaları ile ilgili tablo EK: 1 dedir. Bu uygulama sadece belirlenecek gelir seviyesini aşmayan kişilerle sınırlandırılabilir.

YATIRIM İNDİRİMİ % 40 belgesiz yatırım indirimi uygulaması İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Adana, Antalya, Kocaeli gibi büyük illerde (turizm, eğitim, bilişim ve sağlık yatırımları ile organize sanayi bölgeleri hariç) kaldırılmalıdır. Ayrıca, çok büyük ölçekli yatırımlar (100 milyon Amerikan dolarını aşan) için vergi tatili ve /veya yüksek oranlı yatırım indirimi uygulaması getirilmelidir. Etki: Büyük kentlerde hasılat artışı; büyük yatırımlarda istihdam ve ihracat artışı

ANLAŞMALI VERGİ REJİMİ Belli bir miktarın üzerinde (500 milyon Amerikan doları gibi) Türkiye’de yeni sınai yatırım yapacak olanlara yatırımın tamamlanmasından sonra 10 yıl süre ile ve bu süre içinde belirlenecek istihdam ve ihracat koşuluna uyma koşulu ile indirimli Kurumlar Vergisi, Gelir Vergisi ve indirimli kurumlar ve gelir stopajı uygulama konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmelidir.

BASİT USULDE VERGİLEME Basit usulden yeterli ve etkili vergi tahsilatı sağlanamamıştır. Bu nedenle sistemin iyileştirilmesi gerekmektedir. Ancak gerçek gider ve hasılatların izlenmesi ve belgeye bağlanması uygulamasından geri dönülmemelidir. Bu şekilde tespit edilen kazançlar, iş grupları ve bölgeler itibariyle uygulanacak otokontrol yöntemleriyle desteklenmelidir (Asgari Gayrisafi Hasılat, Ortalama Kar Haddi gibi) . Etki : Vergi tabanının genişletilmesi,kayıt dışının azaltılması

ZİRAİ KAZANÇ Tarım kesiminin fiilen vergi dışı bırakılması politikası geçen yıllar içinde ülkedeki kayıt dışılığın ana kaynaklarından biri haline gelmiştir. Bu politikanın bütün gerekçelerinin geçersiz olduğu kanıtlanmıştır. Belli hasılat miktarını aşan çiftçilerin defter tutması ve gerçek usulde vergilendirilmesi zorunluluktur. Fiziki ölçüler gözden geçirilecektir. Fiziki ölçülerin kontrolünde “Çiftçi Kayıt Sistemi”inden yararlanılmalıdır. Stopaj oranları irdelenmelidir. Etki : Vergi tabanı genişlemesi ve olumlu gelir etkisi

ÜCRETLER Ücretlerin beyanı ihtiyari bırakılarak GVK’nın 89’uncu maddesindeki indirimlerden ücretlilerin de yararlanması sağlanabilir. Belirlenecek bir tutarın üzerinde ücret alanlara yıllık bildirim zorunluluğu getirilmeli ve bu bildirimdeki ücretlerinin doğruluğundan kendileri de sorumlu olmalıdır. İşverenlere yabancı çalışanları için vergi idaresine bildirim zorunluluğu getirilmeli, yabancı çalışanların yurt dışı gelirlerinin beyanı özendirilmelidir. Etki: Beyan usulünün yaygınlaştırılması, olumlu gelir etkisi.

Ücretler OECD içinde en yüksek düzeyde olan istihdam maliyeti düşürülmelidir.

Ücretler Hisse senedi edindirme planlarının vergilendirilmesiyle ilgili kurallar mevzuatta düzenlenmelidir. Bireysel emeklilik prim ödemelerindeki indirim limitleri iki katına çıkarılmalı, işverenler tarafından sağlanan sağlık sigortalarında limit uygulanmamalıdır. Etki: Sermaye piyasalarının geliştirilmesi , sosyal güvenlik sistemine katkı , vergi dışı kalan fiili uygulamaların kavranması

GÜVENLİK MÜESSESELERİ Asgari Gayrisafi Hasılat, Ortalama Kar Haddi, Asgari Zirai Kazanç gibi güvenlik müesseselerinin değerlendirilmesi Vergi incelemelerinde kazanç karinesi olarak isimlendirilebilecek bir güvenlik müessesesinin kurulması Mükelleflerin beyanlarının gerçeğe daha yakın olmasını sağlamaya yönelik olarak ön revizyon sisteminin getirilmesi (Cari dönemde spot kontrol) Bilgisayar alt yapısı, otokontrolü sağlayacak bir düzeye getirilmelidir. Etki: Olumlu gelir etkisi, kayıtdışında azalma

Para ve Sermaye Piyasası Araçlarının Vergilendirilmesi 1.1.2006 da yürürlüğe girecek geçici 67. madde , finans enstrümanlarını eşit vergilendirdiği ve sermaye kazançları vergisine bir hazırlık da olabileceği düşünülürse, reform niteliği de taşıyabilecek köklü değişiklikler getirmektedir. Bu düzenlemeyle vergi tabanının genişletilmesi ve mali piyasalardan daha yaygın vergi toplanması amaçlanmaktadır.

Para ve Sermaye Piyasası Araçlarının Vergilendirilmesi Ancak sistemin piyasaları olumsuz etkilememesi için aşağıdaki hususların gözönüne alınması gerekmektedir. 1- Bazı yatırımcı kategorileri(özellikle yabancı kurumsal yatırımcılar) ve enstrümanları açısından sermaye kaçışı söz konusu olabilir. 2- Vergi oranı genel olarak yüksektir; ekonomik ve mali politikalarla uyumlu olarak oranların enstrümanlar arasında farklılaştırılması daha doğru olur. 3- Fonlama maliyeti dikkate alınmamaktadır, hiç değilse dar mükellef kurumlarda isteğe bağlı beyan hakkı tanınmalıdır.

Para ve Sermaye Piyasası Araçlarının Vergilendirilmesi 4- Yerli ve yabancı yatırımcılar arasında yabancı yatırımcılar aleyhine eşitliği bozucu hükümlerin düzeltilmesi gerekir. 5- Küçük yatırımcıların korunabilmesi için kollektif yatırım enstrümanlarının daha avantajlı hale getirilmesi gerekir. 6- Dönemler, aracı kuruluşlar ve enstrümanlar arası zarar mahsubuna imkan sağlanarak, safi kazancın vergilendirilmesi ilkesine uyumluluk sağlanmalıdır 7- Elden çıkarma süresi uzundur, en fazla 6 ay olmalıdır. 8- Özellikle korunma amaçlı türev ürünlerde vergileme yapılmamalıdır. 9- Stopaj mekanizmasının sağlıklı uygulanması için merkeze sisteme geçilmelidir.

DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR Vergi tabanının genişletilmesi ve kavranması amacıyla özellikle gayrimenkul alım satımına yönelik düzenlemeler gözden geçirilmelidir.

GEÇİCİ VERGİ Geçici vergi uygulamasında 4. dönem kaldırılarak kurumlar vergisi beyannamesi ile birleştirilmelidir.

KURUMLAR VERGİSİ KANUNU

KURUMLAR VERGİSİ ORANI KOBİ’lerin vergiye uyumunu özendirmek için bunların efektif vergi oranının düşürülmesi uygun olacaktır. Bunu sağlamak üzere iki dilimli bir kurumlar vergisi tarifesi öngörülebilir. Kurum kazancının ilk dilimine uygulanacak oran genel orandan daha düşük belirlenir. İlk dilimin ve belirlenecek oranın şirketlerin küçük kalmalarına veya bölünmelerine neden olmayacak büyüklükte olması gerekir.

KVK’DA ÖNGÖRÜLEN YENİ DÜZENLEMELER 1- Örtülü Sermaye 2- Transfer Fiyatlandırması (Örtülü Kazanç) 3- Konsolide Kurumlar Vergisi Beyanı 4- CFC (Controlled Foreign Company) 5- Vergi Cennetleri ile Mücadele 6- Zararların Geriye Doğru Taşınması ve Vergi İadesi 7- Özel Mükellefiyet

ÖRTÜLÜ SERMAYE Örtülü sermayeye ilişkin mevcut maddedeki belirsizlikler kaldırılarak, uygulamadaki sübjektif değerlendirmeler giderilmelidir. Madde bu esaslara paralel olarak yeniden düzenlenmelidir.

CFC UYGULAMASI Zararlı vergi rekabeti yapanlara karşı bir düzenleme yapılması planlanmaktadır.

TRANSFER FİYATLANDIRMASI (ÖRTÜLÜ KAZANÇ) Türkiye’deki transfer fiyatlandırmasına ilişkin vergisel düzenlemelerin çok yetersiz olduğu görülmektedir. Bu nedenle, ülkemiz için OECD Rehberi temel alınarak, kendi koşullarımıza göre bir düzenleme yapmak mümkün ve en etkili yol olacaktır. Ayrıca, Türkiye’deki düzenleme, transfer fiyatlandırmasının tespiti için herhangi bir yöntem öngörmemektedir. Tespit işlemi mükellef tarafından serbestçe yapılmaktadır. Bu nedenlerden ötürü, uluslararası işlemleri de kapsayacak şekilde, günümüz koşullarına uygun, çağdaş nitelikte, diğer gelişmiş ülke düzenlemeleriyle paralel bir düzenleme yapılmasına ihtiyaç vardır.

VERGİ CENNETLERİ İLE MÜCADELE Vergi cennetleriyle mücadeleyi sağlayacak, OECD düzenlemeleri ile paralel düzenlemeler getirilmelidir. Bu kapsamda, Belirlenecek ülkelerde kurulu şirketlere emsaline uygun olarak yapılan mal ithalati dışında komisyon, hizmet bedeli, faiz, gayrimaddi hak bedeli ve benzeri tüm ödemelerin mahiyetine bakılmaksızın Kurumlar Vergisi oranında stopaja tabi tutulması önerilmektedir.

KONSOLİDE KURUMLAR VERGİSİ BEYANI Kurumlar Vergisi mükellefleri %80-90’dan fazla hisseye ve oy hakkına sahip oldukları ortaklıkları ile birlikte tek bir konsolide Kurumlar Vergisi beyannamesi verebilirler.

ZARARLARIN GERİYE DOĞRU TAŞINMASI VE VERGİ İADESİ OECD düzenlemelerine paralel olarak, zararların 1 yıl geriye taşınması ve vergi iadesine imkan tanıyacak düzenlemeler getirilmelidir.

ÖZEL MÜKELLEFİYET Türkiye’de kurulmuş olmakla birlikte tüm ticari ve sınai faaliyetini yurtdışında yapan şirketler ile ilgili olarak özel vergileme rejimi belli etmeye Bakanlar Kurulu’nun yetkili kılınması uygulaması getirilmelidir.

VERGİ USUL KANUNU

VERGİ USUL KANUNU’NA İLİŞKİN HEDEFLER Modern toplum olabilmenin vazgeçilmez unsurlarından olan temel hak ve özgürlüklerin mükellefe sağlanan hizmetlere yansıtılması ve modern bir vergi sistemi oluşturulması. Değerleme hükümleri açısından VUK’nun uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi ve diğer mevzuat hükümleri ile paralelliğin sağlanması. Adil, basit ve caydırıcı ceza hükümlerinin oluşturulması. Modern bir vergi yargısı sisteminin oluşturulması.

MÜKELLEFİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ Modern vergi sistemlerinin iyi işleyebilmesi için İdare ve vergi mükellefleri arasında işbirliği zorunludur. Başarı ancak karşılıklı güvene dayalı bir sistemin oluşturulması ve vergi mükellefinin haklarının açıkça tanımlanıp korunması halinde gerçekleşebilir. Bu çerçevede vergi kanunlarının yeniden yazımında mükellef haklarının korunması öncelikler arasında yer alacaktır. Ayrıca, gelir idaresinde mükellef haklarıyla ilgili birim kurulmuş olup, etkin çalışması temin edilecektir.

DEĞERLEME Bilindiği üzere değerleme konusunda bir çok Kanunda farklı düzenlemeler yer almaktadır. Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve Bankalar Mevzuatı ile Sigortacılık Mevzuatında muhasebeye ilişkin hükümler vardır. Bu nedenle şirketler hangi esaslara göre muhasebe tutup mali tablo çıkaracakları konusunda duraksamaya düşmektedirler. Bu karmaşa giderilecektir.

CEZALAR Daha adil, uygulanabilir, caydırıcı ve etkin ceza hükümleri düzenlenecektir. Ayrıca, yeni çıkan Türk Ceza Kanunu ile uyum sağlanacaktır.