Sosyal Güvenlik Sistemi (Emeklilik, Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası) R. Hakan ÖZYILDIZ 2015 www.hakanozyildiz.com hakanozyildiz@gmail.com
SOSYAL GÜVENLİK NEDİR? www.hakanozyildiz.com
İnsan hakkı! 19. YY sonlarına doğru genel kabul göremeye başlamış Çalışanların geleceğini güvenceye alma isteği, Alman Başbakanı Bismark 1881 de sosyal sigortaları ilk kuran, emekliliğe yönelik adımlarıyla başlayan liderdir, 1929 Büyük Buhranına tepki olarak yaygınlaşan «refah devleti» düşüncesinin bir ürünüdür, Ülkemizde 1866 yılında Askeri Tekaüt Sandığı bir ilk, ardında 1945 sonrasında adımlar atılmış, Ama bugünkü anlamda ilk kez 1960 Anayasası ile anayasal hak olmuş. www.hakanozyildiz.com
Sosyal riskler Mesleki, Fizyolojik ve sosyolojik, Fiziki, Ekonomik, www.hakanozyildiz.com
Sosyal güvenliğin yöntemleri Geleneksel yöntemler Bireysel tasarruflar Sosyal yardımlar Modern yöntemler Sosyal sigortalar, Kamu sosyal hizmet harcamaları Kamu yardımı: Yoksul, bakıma muhtaç veya düşük gelirli kişilere devlet bütçesinden yapılan yardımlar, Hizmet arzı: Bedeli tamamen devlet tarafından karşılanan, herhangi bir sosyal risk sonucunda kısmen veya tamamen çalışma gücünü kaybeden herkese hizmet sunumu. Veya sosyal hizmet olarak sosyal refah hizmetlerini ifade eder. Munzam sosyal güvenlik yöntemleri: Sosyal güvenlik kurumlarınca asgari düzeyde korunan bireylerin ek programlarla daha fazla korunmaları veya desteklenmeleri durumu. www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenliğin Temel Esasları Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder? Sosyal güvenlik sistemlerine neden ihtiyaç duyulur? Sosyal güvenliğin hedef kitlesi kimlerdir? Sosyal güvenliğin sunulma yöntemleri nelerdir? Sosyal güvenlik yardımlarının (ivazlarının) yapısı ve amaçları nelerdir? www.hakanozyildiz.com
Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder? Sosyal Politika; “gelir dağılımını ve/veya gelirin yeniden dağılımını değiştirerek belirli bir gelirden sağlanan tatmini artıran ve bu sayede toplum hayatında fertler ile sosyal gruplar arasında çıkabilecek çatışmaları ve huzursuzlukları önleyerek sosyal hayatın devamlılığını ve bütünlüğünü sağlamaya yönelik tedbirler ağı ve politikalar demeti” olarak tanımlanabilir. Sosyal güvenlik ; “sebebi ne olursa olsun, tehlikeye maruz kalarak muhtaç duruma düşen fertlerin ve ailelerinin uğradıkları tehlikelerin zararlarından kurtarılarak, yaşadıkları toplum içinde, insan haysiyetine yaraşır bir hayat standardına kavuşturulmaları ve muhtaçlığa bağlı ihtiyaçlarının esiri olmaktan ve diğer insanlara bağımlı olmaktan kurtarılmaları garantisi” olarak tanımlanabilir. (Y.Alper.) www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenliğin amacı, işlevi nedir? Ekonomik olarak aktif olunamayan dönemlerde gelir kaybını telafi etmek Yoksullukla karşı karşıya olan bireyler için asgari bir güvence oluşturmak Sağlık risklerine karşı tedavi güvencesi sağlamak Yaşlılar, engelliler, çocuklar gibi korunmaya muhtaç kesimlerin yaşam koşullarını kendilerinin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmek. www.hakanozyildiz.com
Bütçeye yükü Sosyal güvelik neden dersimizin konusu? www.hakanozyildiz.com
Sistemin yükü her geçen yıl büyüyor Sosyal devlet vatandaşının geleceğini, emekliliğini, sağlığını düşünmek zorundadır. Ama ne kadar? www.hakanozyildiz.com
Sosyal güvelik harcamaları Faiz dışı harcamaların 1/4 ‘ü kadar. Hemen hemen kamunun toplam yatırımlarına eşit. www.hakanozyildiz.com
Bütçe harcamları esnek değil Gelirleri dolaylı vergilere, yani harcamalara bağlı olan bütçenin harcamaları esnek değil. Ekonomi küçüldükçe gelirler azalırken, harcamalarda esneklik olmadığı için azalmıyor. Aksine bütçe açığı büyüyor. Büyüyen açığı finanse etmek için daha fazla borçlanmak gerekiyor. www.hakanozyildiz.com
Sosyal devlet olmak kolay değil www.hakanozyildiz.com
Dünya ortalamasından iyiyiz ancak bizden daha çok sosyal harcama yapan ülkeler var. www.hakanozyildiz.com
Emeklilik standartlarında dünyadaki yerimiz iyi www.hakanozyildiz.com
Devletlerin emeklilik için harcamaları büyüyor www.hakanozyildiz.com
Dünya yaşlanıyor, sorun büyüyor www.hakanozyildiz.com
Türkiye yine önde... www.hakanozyildiz.com
Sanayileşmiş ülkeler ekonomilerini ve dünyayı bireysel emeklilik ve sigorta fonlarıyla fonluyor ve yönetiyorlar www.hakanozyildiz.com
ABD, İngiltere ve Japonya toplam emeklilik fonlarının yüzde 70’ini yönetiyorlar www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Ancak Emeklilik fonlarının dengeleri bozuk 1998 yılında 100 birim olan varlıkları, 2010 yılı itibariyle; 140’lar düzeyine çıkabilirken, yükümlülükleri 195’ler düzeyine ulaştı. Denge, yaşlanan nüfus nedeniyle, gittikçe daha da bozulacak. www.hakanozyildiz.com
Yani diğer (maaş, askeri vb.) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda. ABD’nin işi çok zor Eğer tedbir alınmazsa, 2025 yılında söz verilen sosyal ödemeler + faiz ödemeleri, toplam bütçe gelirlerine eşit olacak. Yani diğer (maaş, askeri vb.) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda. www.hakanozyildiz.com
Sosyal yardımlar, Emeklilik ve sağlık www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenliğin Sağlanma Yöntemleri Sosyal sigortalar Sosyal yardımlar Özel Sigorta Fonları Aynı nesil içinde veya nesiller arası gelir transferi: kimden alıyor, kime veriyoruz? www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenliğin Kapsamı Hastalık (tedavi edici hizmetler temini) Hastalık (gelir garantisi temini) İş kazası ve meslek hastalığı Analık Malullük Yaşlılık Ölüm İşsizlik Aile gelirinin yetersizliği ILO 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları” Sözleşmesi, 1952 www.hakanozyildiz.com
Sosyal Sigortaların Temel Özellikleri İşçi ve işverenin ödediği primlerle finanse edilir. Katılım zorunludur. Nesiller arası ve yoksul ile varsıl arasında gelir transferine dayanır. Genellikle Tanımlanmış Fayda(DB) esasına dayanır. Yardımlardan faydalanmak prim ödeme şartına bağlıdır. Prim ve yardımın miktarı genellikle sigortalının geliri ile ilişkilidir. Devlet ilave prim veya sübvansiyon yoluyla finansmana katılabilir. Devlet garantördür. Yardımları ve idari giderleri karşılamak üzere gelirler özel bir fonda toplanır ve nemalandırılır. www.hakanozyildiz.com
Sosyal Yardımların Temel Özellikleri Vergilerle finanse edilir.Karşılıksızdır. Yoksulluğun olumsuz ve yıkıcı etkilerini azaltmaya yöneliktir. Gelir ve ihtiyaç testi yapılarak yoksullara verilmesi esastır. Belirlenmiş ihtiyaç kategorileri için sosyal yardım bir hak olarak tanımlanır. Sosyal yardımın miktarı, başvuranın toplam gelir seviyesini belirlenmiş asgari geçim seviyesine yükseltecek miktardır. Herkes için eşit değil ihtiyacı kadardır. Mutlak yoksulluğa karşı koruma sağlar. www.hakanozyildiz.com
SOSYAL GÜVENLİĞİN ARAÇLARI Ulusal Yardım Programları Kişilerin sosyal risklere karşı güvence altına alınabilmesi aşağıdaki biçimde gerçekleştirilebilir. SOSYAL GÜVENLİK Ulusal Yardım Programları Primli Rejimler SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER SOSYAL SİGORTALAR www.hakanozyildiz.com
Emeklilik (yaşlılık) Sigortasının Finansmanı DAĞITIM / PAYG (PAY-AS-YOU-GO) SİSTEMİ FONLU SİSTEM Kamu tarafından veya özel sektörce işletilen Bireysel hesaplarda veya topluca takip edilen KARMA SİSTEMLER PAYG + ZORUNLU FONLU SİSTEM PAYG + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM www.hakanozyildiz.com
Emeklilik Gelirinin Tespiti Tanımlanmış Fayda (Defined Benefit) Emekli aylığının düzeyi hakkında önceden bir söz verilir.Bu sözün tutulamama riskini bir sponsor üstlenmek zorundadır. Tanımlanmış Katkı (Defined Contribution) Emekli aylığının düzeyi emeklilik öncesi toplam birikim düzeyine ve emeklilikte yaşam süresine bağlıdır. Önceden bir söz verilmemiştir. Gelirin düzeyine ilişkin risk sigortalıya aittir. www.hakanozyildiz.com
EMEKLİ MAAŞI HAVUZU (¼ oranı) GELİRLER= Ortalama Ücret (maaş) X Prim (=% 20) Çalışan Sayısı GİDERLER= Emekli sayısı X Ortalama ücret Emekli aylığı (=%80) www.hakanozyildiz.com
SOSYAL YARDIM PROGRAMLARI SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VATANİ HİZMET TERTİBİNDE ÖDENEN AYLIKLAR (3292) SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU (2828) KIZILAY İSTİKLAL MADALYASI ALMIŞ OLANLARA ÖDENEN AYLIKLAR (1005) SAĞLIK HİZMETLERİ (2 milyon kişinin yararlandığı YEŞİL KART) (3816) VAKIFLAR MUHTAÇ ASKER AİLELERİNE YARDIMLAR (4109) DERNEKLER 65 YAŞ ÜZERİNDEKİ MUHTAÇ ve GÜÇSÜZLERE YARDIMLAR (2022) SOSYAL YARDIM VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK FONU (3249) www.hakanozyildiz.com
Sigorta kapsamı Aktif sigortalı (çalışan) : 19,9 milyon kişi 4/a - 13,9 milyon işçi, (eski SSK) 4/b - 3,1 milyon memur (eski BAĞKUR) 4/c - 2,9 milyon kendi çalışan (eski Emekli Sandığı) Pasif sigortalı (emekli) : 10,9 milyon kişi 4/a – 10,9 milyon işçi emeklisi, (eski SSK) 4/b – 2,4 milyon esnaf emeklisi (eski BAĞKUR) 4/c - 2 milyon memur emeklisi (eski Emekli Sandığı) www.hakanozyildiz.com
Bağımlılık aşırı 1,8 çalışan 1 emekliye bakıyor. Bağımlılar 33,2 milyon kişi Her çalışana 1,7 kişi bağımlı. Her çalışan 2,2 kişiye bakıyor. Sosyal güvenlik kapsamındaki nüfus Aktif sigortalı + Pasif sigortalı + Gelir testi yaptıranlar = 75,5 milyon kişi (toplam nüfusun % 98) Aktif ve pasif sigortalıların toplamı (gelir tesit yaptıranlar hariç) 64 milyon kişi (toplam nüfusun % 85) Sosyal güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus 1,2 milyon kişi www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Aktif Sigortalı Sayıları (Milyon Kişi) www.hakanozyildiz.com
Emekli sayısı hızla artıyor Emekli sayısı hızla artıyor. Aynı hızla çalışan sayısının da artması gerek. www.hakanozyildiz.com
Gençler iş bulamazsa, emekliler aç kalır. Bütçe açığı daha da büyür. www.hakanozyildiz.com
Aktif/Pasif oranı, çalışabilir nüfusun yaşlı nüfusa oranıyla ne ölçüde uyumlu? www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990’lı yılların ortalaması) www.hakanozyildiz.com
Bilginiz olsun... Gelecekte Türkiye’nin durumu vahim! www.hakanozyildiz.com
Türkiye’de Hayatta Kalma Beklentisi, 2002 (Kadın-Erkek Ortalama) www.hakanozyildiz.com
Nüfus gittikçe yaşlanıyor. Sosyal güvenlik sistemi ? www.hakanozyildiz.com
Şimdi önlem alınmazsa ileride yaşlıların yükü/baskısı artacak www.hakanozyildiz.com
Demografik Fırsat Penceresi www.hakanozyildiz.com
Her hizmet yılı için hak edilen emekli aylığı bağlama oranı yüksek… www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Yaşlılık Aylığı Alma Şartları Emeklilik Koşulları SSK BK (1479) ES İlk Kurulduğunda 25 Yıl + 5000 Gün + 60 Yaş 15 Yıl + 5400 Gün + 55-60 Yaş 30 Yıl + 10800 Gün + 50 Yaş 2000 Öncesi 20-25 Yıl + 5000 Gün 20-25 Yıl + 7200-9000 Gün 2000 Sonrası 25 Yıl + 7000 Gün + 58-60 Yaş 25 Yıl + 9000 Gün + 58-60 Yaş Reform Yasası 7200 Gün + kademeli olarak 65 Yaş Bk ve es için de eklenecek www.hakanozyildiz.com
Ülkelerde Emeklilik Yaşları KADIN ERKEK YUNANİSTAN 65 İSPANYA* İRLANDA İTALYA 60 HOLLANDA PORTEKİZ İSVEÇ LİTVANYA 59 62,5 POLONYA SLOVENYA 63 KIBRIS MACARİSTAN 62 NORVEÇ 67 İSVİÇRE 64 AMERİKA ** Kaynak: Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanındaki Ülkelerin Sosyal Koruma Alanında Ortak Bilgi Sistemleri, 2006, (MISSOC-2006) Edward Whitehouse " OECD, Latin Amerika/Karayipler, Doğu Avrupa/Merkez Asya Ülkelerinde Emeklilik Sistemi Analizi",OECD-2003 *İspanya'da tehlikeli işlerde çalışanların emeklilik yaşlarında farklılıklar oluşabilmektedir. ** 2027 yılına kadar kademeli olarak 67'ye yükseltilecektir. www.hakanozyildiz.com
Geçmiş Yıllar Kazançlarının Güncellemesi Eski sistem 5510 REFORM SSK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar Ortalama prime esas günlük kazançtaki değişim oranı (DO)ile (TÜFE) değişim oranının toplamının yarısıdır. Mevcut kamu çalışanları için son aylık, Kanunun yürürlük tarihinden sonra göreve başlayan ve BK kapsamındaki sigortalılar için TÜFE + %25 GSYİH BK ES En son maaşına göre www.hakanozyildiz.com
KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ ÜLKELER KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ DANİMARKA Emekli aylığı geçmiş dönem kazançlarına bağlı değil. BELÇİKA Fiyat Endeksi HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi ALMANYA Ücretten Emeklilik Katkı Payı Düşülmektedir. FRANSA 1987 Öncesi Ücret, 1987'den itibaren Fiyat Endeksi İRLANDA Ödenen ortalama primlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Kazançlara göre belirlenmiyor. İTALYA Aylığın başlangıcından önceki 5 yıllık ortalama GSYİH büyüme oranı. LÜKSEMBURG Fiyat/Ücret Endeksi HOLLANDA Temel Emeklilk için Net Minimum Ücret Endeksi AVUSTURYA Fiyat Endeksi + Düzensiz Reel Artışlar PORTEKİZ %75 Fiyat + %25 Ücret. Bu endeks Tüketici Fiyat Endeksinin % 0,5'inden fazla olamaz. FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi İSPANYA Son 2 yıllık kazançları aynen, diger geçmiş yıllar kazançları için Fiyat Endeksi İSVEÇ Ortalama Kazanç Artışı İNGİLTERE Fiyat Endeksindeki Artış ya da %2,5 LETONYA Prime Esas Kazanç Artışı Kaynak: MISSOC 2006 www.hakanozyildiz.com
EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI ÜLKELER EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI DANİMARKA Temel Emekli Aylığı için Nominal Ücret Endeksi diğerleri için ihtiyari bir artış. FRANSA Kamu Emeklilik Sistemi için Fiyat Endeksi (1993'ten beri) BELÇİKA Kamu Emeklilik Sistemi Fiyat Endeksi ALMANYA Net Ücret Endeksi SLOVENYA HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi İSVEÇ TÜFE ve Reel Büyüme'den %1,6 çıkarılmaktadır. LETONYA Fiyat Endeksi İNGİLTERE İRLANDA İTALYA PORTEKİZ Fiyat Endeksi (ilave olarak düzensiz artışlar) HOLLANDA Temel Emekli Aylığı için Net Minimum Ücret Endeksi MACARİSTAN %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi İSVİÇRE LÜKSEMBURG ÇEK CUMHURİYETİ %70 Fiyat + % 30 Ücret Endeksi İSPANYA %75 Fiyat + %25 Ücret (sadece 1996 yılında fiyat) POLONYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi (1995'den beri) Kaynak: MISSOC 2006 www.hakanozyildiz.com
Aylık bağlama oranı Eski Sistem 5510 Uygulama SSK İlk on yıl için % 3,5, sonraki on beş yıl için % 2, sonraki yıllar için % 1 ( 25 yıl için ortalama % 2.6) Yeni sistemde geçecek her yıl için 2007-2015 arası % 2.5 2016 sonrası % 2.0 % 2.0 BK ES Yüzde elli baz üzerine her yıl için % 1 ilave ( 25 yıl için ortalama % 3) www.hakanozyildiz.com
Aylık Bağlama Oranları (Kamu Çalışanları) Ülke Yıllık Oran Azami Oran İngiltere 1,25 %67 Belçika 1,67 %75 Almanya 1,88 Kanada 2 %90 Fransa Norveç 2,22 %66 Türkiye 3 %100 Türkiye - Reform www.hakanozyildiz.com
Emekli Aylıklarının Ortalama Ücrete Oranı (Net) (2007 verileri) Ülke Ort.Kazanç (SGP) Emekli Aylığı / Ortalama Ücret İngiltere 43.881 $ % 41,1 Belçika 41.151$ % 63,0 Almanya 45.898$ % 58,0 Fransa 32.199 $ % 63,1 Polonya 15.858 $ % 74,9 Macaristan 13.682 $ % 102,2 Türkiye 16.788 $ % 104,0 OECD Ort. 30.156 $ % 70,1 Satınalma gücü paritesine göre ortalama kazanç Kaynak: OECD, Pensions At A Glance 2007 www.hakanozyildiz.com
www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenlik Destek Primi (2) Bağ-Kur a tabi çalışan emeklilerin, Aylıklarının %15’i üzerinden prim ödemesi, SSK’ya tabi çalışan emeklilerin: %30 + %1 ilâ %6,5 Kısa Vadeli Sigorta Primi (181-214 YTL) ödemesi Yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar emekli olduktan sonra SSK’ya tabi çalışacakların emekli aylığının tamamen kesilmesi öngörüldü www.hakanozyildiz.com
Kayıt dışılık sistemin en önemli sorunu www.hakanozyildiz.com
Devlet insanları kayıt dışı çalışmaya teşvik ediyor www.hakanozyildiz.com
Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Ne Değişti? www.hakanozyildiz.com
Türkiye’de Yaşayanlar Eski Sistem Mevcut Sistem Türkiye’de Yaşayanlar Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Sağlık Primsiz Ödemeler TC Kimlik No: 22460097938 Çalışma statüsüne göre Kendi Hesabına Çalışanlar Kamu görevlileri İşçiler Yoksullar Maliye ve Sağlık Bakanlıkları SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Emeklilik Sağlık Primsiz Ödemeler www.hakanozyildiz.com
Hedef Yapı www.hakanozyildiz.com
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ www.hakanozyildiz.com
Bireysel Bazda Gelir-Tüketim ve Tasarruf İlişkisi TüketimSeviyesi Gelir Gelir Seviyesi 1.Amaç 2.Amaç Yaş www.hakanozyildiz.com
Ülkemizde mevcut sistem 1.ve 2. basamakları birlikte sağlamaktadır www.hakanozyildiz.com
3. BASAMAK OLARAK BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ www.hakanozyildiz.com
GENEL YAPI www.hakanozyildiz.com
Sistem Nasıl Çalışıyor. Katılımcı ve varsa isteğe bağlı olarak işvereni emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi yapar. Katkılar, “bireysel emeklilik hesaplarında” izlenmek üzere “Emeklilik Yatırım Fonları”na aktarılır. Bu fonlar Portföy Yönetim Şirketleri tarafından yatırıma yönlendirilir. Varlıklar, EGM Emeklilik Gözetim Merkezi (Takasbank gibi) saklama kuruluşu bünyesinde bireysel bazda saklanır. Katılımcılar, emeklilik şirketindeki birikimleri bir başka şirkete aktarabilirler. Katkılar aynı emeklilik şirketinin farklı risk-getiri yapısına sahip emeklilik yatırım fonları arasında katılımcıların tercihlerine göre paylaştırılabilir. İsteğe bağlı olarak vefat ve maluliyet gibi risk teminatları sunulabilir. Son açıklanan hazırlıkla, şimdi devlet katkısı getirilmesi düşünlüyor. www.hakanozyildiz.com
Sistem Nasıl Çalışıyor. Emeklilik yaşı kadın ve erkek için 56 olarak uygulanacaktır. Sistemden emekli olabilmek için yaş ve en az 10 yıl üyelik koşulu sağlanmalıdır. Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki katkılar ve bunlara ait getiriler ilave vergi avantajları ile birlikte toplu para veya ömür boyu maaş olarak ödenebilir. Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlamadan sistemden ayrılıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki kendi karkıları ve buna ilişkin getiriler birikimleri vergi avantajı olmaksızın kendisine ödenir. www.hakanozyildiz.com
Bireysel Emeklilik Sisteminde Güvenlik Unsurları Fon varlıklarının şirketlerin varlıklarından ayrı olarak merkezi bir kuruluşta saklanması ve üyelere ait olması Rekabeti ve sahiplik duygusunu güçlendiren bireysel hesapların şirketler arası transfer hakkı Uzmanlaşmış ve mali bünyesi güçlü şirketler Yüksek getiriyi sağlayacak portföy yönetiminde uzmanlaşma Üyelerin sürekli bilgilendirilmesi Şeffaf Denetim www.hakanozyildiz.com
Bireysel emeklilik... Sosyal güvenlikte bir çok yeni açılımın altyapısını oluşturmaya aday bir sistem. Başlangıçta kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi ve güven tesisi çok önemli. Volatilite, yanlış satış ve yanlış yönlendirme en ciddi tehditler. Vergi teşviki yeterli, fakat vergisiz primi dışlayıcı yapısı nedeniyle katılımı sınırlayıcı şekilde, yeni bir düzenlemeye gereksinim var. Kamunun denetim işlevi önemli.Yatırım riski dışındaki riskler en aza indirilmeli. www.hakanozyildiz.com
Genel Sağlık Sigortası Eski Sistemden Farkları ve Yeni Tasarı ile Karşılaştırması
Yeni sağlık sistemi 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı. Eskisi sisteme göre çok değişik içeriği var. Bütçe ve kamu dengeleri açısından gelen yük artıyor. Sosyal devlet bu yükleri üstlenmeli diyorsanız, gelirlerle mi yoksa borçla mı açığı kapatacağınıza karar vermeniz gerekiyor. www.hakanozyildiz.com
Genel sağlık sigortası kapsamı Tescil edilenlerin toplamı 11,5 milyon Primi devlet tarafından ödenenler 7,6 milyon Primini kendi ödeyenler 3,9 milyon www.hakanozyildiz.com
Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer) Bireyler Bireyler Bireyler Hastalar Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer) www.hakanozyildiz.com
GSS Bireyler Hastalar Bireyler Hastalar (Vatandaşların Satın Alma Gücünü Temsil Etmek) Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer) www.hakanozyildiz.com
GSS İlkeleri Çalışanlar ve Varlıklılar İçin Primle Finansman, Yoksullar İçin Vergiyle Finansman Üyeleri Adına Pazarlık Gücünü Kullanma Sosyal Dayanışma Zenginlerden - Fakirlere Gençlerden -Yaşlılara Sağlıklı Olanlardan - Hasta Olanlara Bekar Olanlardan - Evli ve Çocuklu Olanlara Risk Yönetimi Bireylerin Sağlıklı Olmasından Sorumlu Olma Koruyucu Sağlık Hizmetini Önceleme Risk Gerçekleştiğinde Tedavi Etkin Yöntemlerle Ödeme Sağlığa Ayrılan Kaynağın Garanti Edilmesi www.hakanozyildiz.com
Eski Yapıdan Farklılıkları ve Mevcut Kanun www.hakanozyildiz.com
Kapsanan Sağlık Hizmetleri Koruyucu sağlık hizmetleri, Hastalığa bağlı sağlık hizmetleri, Analığa bağlı sağlık hizmetleri, Diş hastalıkları, Tüp bebek, Yukarıdaki sağlık hizmetleri için gerekebilecek; ilaç, kan ve kan ürünleri, aşı, ortez, protez, tıbbi araç ve gereç, tıbbi sarf, v.d. FARKLILIK: Koruyucu Sağlık Hizmetleriyle Kapsam Genişliyor Kapsamdaki Tüm Nüfusa Eşit Sağlık Hakkı YENİ TASARI: Değişiklik Yok Devlet Memurları Aynı Koşullarda Kapsamda www.hakanozyildiz.com
Kapsanan Sağlık Hizmetleri Estetik amaçlı yapılan her türlü sağlık hizmeti, Estetik amaçlı ortodontik diş tedavisi, Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmayan ve tıbbi hizmet olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetleri. FARKLILIK: Kapsam Dışı Sağlık Hizmetleri Yasada Tanımlanarak Hakkın Kısıtlanması Engelleniyor YENİ KANUN: Yabancı Kişilerin Kapsama Alınması Öncesi Kronik Hastalıkları Kapsam Dışı www.hakanozyildiz.com
Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu Sporcular Eklenmiş Kapsanan Kişiler (2006: %92) Kapsamdakiler; Doğumdan itibaren tüm vatandaşlar Türkiye’de 1 yıldan fazla ikamet eden yabancılar Vatansız ve sığınmacılar Kapsam Dışındakiler; Er ve erbaşlar, Tutuklu ve hükümlüler, Yabancı bir ülkede sosyal güvenlik kapsamında olanlar. FARKLILIK: Tüm Nüfus Kapsamda (%100) YENİ KANUN: Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu Sporcular Eklenmiş www.hakanozyildiz.com
Yol Gideri, Gündelik, Refakatçi Gideri Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde; Ayaktan Tedavide Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş yol gideri, Bu süre içerisinde ödenecek gündelikler. Yatarak Tedavide; Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş tarihleri için gündelikleri, Yatarak tedavi süresince hekim raporu üzerine refakat gideri. FARKLILIK: İlk Defa Yeşil Kart ve Bağ-Kur Kapsamındakilere Uygulanacak YENİ KANUN: Değişiklik Yok www.hakanozyildiz.com
Yurt Dışında Tedavi İşverene Bağlı Çalışanlar Açısından; Geçici görevle yurt dışına gönderilenlere acil hallerde sağlık hizmeti, Sürekli görevle yurt dışına gönderilenlere tüm kapsamdaki sağlık hizmetleri, Yurt dışında tedavi için ödenecek tutar, yurt içindeki tutarı geçemez. Farkı işveren öder, Kurum geçici ve sürekli görevlendirmede sigorta da yaptırarak sağlık hizmetini karşılayabilir, Yol parası ve zaruri masraflar da ödenir. Tüm Kapsamdaki Kişiler Açısından; Türkiye’de tedavisi mümkün olmayan hastalıklarda, FARKLILIK: Yeşil Kartlılar İlk Defa Yurtdışında Tedavi Kapsamına Alınıyor Diğer Kurumlar Arasındaki Farklı Uygulamalar Sona Eriyor YENİ KANUN: Değişiklik Yok www.hakanozyildiz.com
Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Koşulları Son bir yolda 30 gün GSS primi ödemek Primini kendi ödeyenlerde prim borcu olmaması İstisnaları; 18 yaş ve altındakiler, Tıbben başkasının bakımına muhtaç kişiler, Acil haller, İş Kazası ve Meslek Hastalığı halleri, Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar, Analığa bağlı sağlık hizmetleri, Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri, Afet ve savaş hali, Grev ve lokavt hali. FARKLILIK: İstisnalar GSS ile geliyor Bağ-Kur 240 Gün 30 Güne İniyor SSK 90 Gün 30 Güne İniyor Devlet Memuru 30 Güne Yükseliyor YENİ KANUN: Değişiklik Yok www.hakanozyildiz.com
Katılım Payı Alınacak Hizmetler Ayaktan Tedavide Muayene: Ayaktan Tedavide İlaç: Ayaktan ve Yatarak Tedavide Ortez, Protez, İyileştirme Araç ve Gereçleri: Üst Limit: Asgari Ücretin Yeşil Kart sahiplerine, vatansız ve sığınmacılar ile 65 yaş ve özürlü aylığı alanlar isterlerse katılım payını Sosyal Yardımlaşma Fonundan geri alabilirler. FARKLILIK: Muayene Katılım Payı, Devlet Memurları ve Yeşil Kartlılar İçin Yeni İlaç, Ortez, Protez Kapsam ve Oranlar Aynı YENİ KANUN: 2 YTL’yi Azaltma ya da 5 Katına Kadar Çıkarma Yetkisi www.hakanozyildiz.com
Katılım Payında İstisnalar İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile askeri tatbikat ve manevralarda, Afet ve savaş halinde, Aile hekimi muayeneleri, Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri, Kronik hastalıklar, hayati önemi haiz ortez, protez ve iyileştirme araç ve gereçleri, Organ nakli, Kontrol muayenesi, Vazife malulleri, Şeref aylığı alanlar, Terörle Mücadele kapsamında aylık alanlar, Koruma altındaki çocuklar, Askeri Okullarda ve Polis Okullarında Okuyan Öğrenciler. FARKLILIK: Mevcut Kurumlar İle Ayını YENİ KANUN: Doku ve Kök Hücre Nakli Eklendi www.hakanozyildiz.com
Hizmet Basamakları ve Sevk Zinciri Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde; Sağlık tesislerinin Birinci, İkinci, Üçüncü Basamak olarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Bunlar arasında sevk zincirinin belirlenmesi Kurumca; Tüm yurtta veya il ya da ilçe bazında, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak belirlenir. Sevk Zincirine Uymama; İş Kazası, meslek hastalığı, afet ve savaş hali, acil haller dışında sevk zincirine uymama halinde; Sözleşmeli sağlık tesislerinde GSS’nin belirlediği tutarın % 30’unu hasta öder, FARKLILIK: İlk Defa Kanunda Sevk Zincirine Uyum İçin Mali Yaptırım Getirilmişti. YENİ KANUN: Sevk zincirine uymama yaptırımı tümüyle kaldırıldı. www.hakanozyildiz.com
Prim Oranları Mevcut Durum Kurum Hastalık Analık İş Kazası/Meslek Hst Toplam SSK 11 1 1,5 – 7,0 13,5 – 19,0 Bağ-Kur 20 --- Emekli Sandığı FARKLILIK: Devlet Memurları İçin İlk Defa %12,5 Sağlık Primi Geliyor, Emeklilik Primi Düşüyor Yeşil Kartlılar İçin Primi Devlet Ödeyecek:%12 Bağ-Kur %20’den %12,5’e Düşüyor SSK Aynı YENİ KANUN: Değişiklik Yok www.hakanozyildiz.com