RİSK YÖNETİMİ VE KARAPARA AKLANMA RİSKİ ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI SELİM ÖNAL/TBB ÇALIŞMA GRUBU

RİSK YÖNETİMİ VE KARAPARA Risk Kavramı Bir tehlikenin görünür olması ve istenmeyen sonuçların ortaya çıkma olasılığının belirmesi. Fırsat Bir işi yapmak için en uygun zaman yada şans.

RİSK/FIRSAT VE KARAPARA Karapara aklama işlem ve aktiviteleri bankalar (finansal kurumlar) açısından ciddi bir risk yaratmaktadır. Küresel ekonomik ilişkiler derinleşiyor Finansal piyasalar bütünleşiyor Finansal araçlar çeşitleniyor ve karmaşıklaşıyor Teknolojik ilerleme; para-mal-sermaye-insan hareketlerini hızlandırıyor

RİSK/FIRSAT VE KARAPARA Karapara aklanması ile mücadelede uluslararası işbirliği ve teknoloji kullanımı güçleniyor. Denetim otoriteleri uluslararası standartlara göre finansal kuruluşların “know your customer” prensibine uygun politika ve prosedürler oluşturmasını destekliyor. Müşteri veri tabanları üzerinden analizler yapılmasını sağlayan teknolojik çözümler geliştiriliyor.

BASEL-OPERASYONEL RİSK/KARAPARA Operasyonel risk, dahili işlem prosesinin çalışanlar, sistem veya dış etkenler sonucu kesintiye uğraması sonucu maruz kalınan kayıplardır. Karapara aklanması amacıyla sisteme yönelik girişimler de operasyonel risk kapsamında düşünülmelidir. Karapara aklanmasına aracılık edilmesi olasılığı finansal kuruluş için “itibar riski” demektir. Muhabir bankalar nezdinde işlem yapılmasına sınır ve kısıtlama getirilebilir

OPERASYONEL RİSK/KARAPARA Operasyonel risk olarak tanımlanabilecek bazı durumların teknolojik çözümler geliştirilmesini zorunlu kıldığı görülmektedir. İşlem proseslerindeki teknolojik yetersizlikler Kayıt ve doküman tutulmasındaki yetersizlikler

OPERASYONEL RİSK/KARAPARA Raporlama sistemlerindeki yetersizlik ve hatalar Müşteri bilgilerinin girişi, güncellenmesi ve doğrulanması ile ilgili yetersizlikler Sahtecilik-dolandırıcılık girişimlerine karşı sistemsel güvenlik ve istihbarat sistemlerinin işleyişine ilişkin yetersizlikler

BASEL KOMİTE VE KARAPARA Basel Sermaye Uzlaşısı Minimum sermaye gereksinimlerinin belirlenmesi için standartlar oluşturan küresel bir risk yönetimi bilgi kodu. Basel Komite 1999 yılında sınır ötesi bankacılık için yapılan araştırmanın sonuçlarını inceleyerek “müşterini tanı (know your customer) ” politikalarındaki eksiklikleri tanımlamıştır.

BASEL KOMİTE/KNOW YOUR CUSTOMER Basel Komite’nin “müşterini tanı” yaklaşımı sadece karapara aklama değil, daha geniş ve ihtiyatlı bir yaklaşım içermektedir. Güçlendirilmesi öngörülen bu yaklaşım ile “müşterini tanı” prosedür ve politikaları banka risklerinin etkin yönetimi açısından kritik önemdedir. Özellikle operasyonel riskler ile karapara aklama faaliyetleri arasındaki ilişkiye dikkat çekilmektedir.

BASEL İLKELERİ VE KARAPARA Basel Komite’nin karapara aklanmasına karşı geliştirilmesini önerdiği güçlendirilmiş prosedür ve politikalar mücadele etkinliğini sağlamak için teknolojik çözümlere başvurulmasını zorunlu kılmaktadır. Basel II ve Risk Yönetimi konsepti dikkate alınarak komitenin önerdiği ilkeler ve yaptığı saptamalar doğrultusunda karapara riskine karşı çözümlerin önemini artıran ilkeler ve yükümlülükler belirlenebilir.

BASEL İLKELERİ VE KARAPARA Basel Komite’nin karapara riskini risk yönetimi konsepti içinde değerlendirmeyi gerektiren temel tespit ve önerileri. Hesap açılması sırasında kayıt tutulması yeterli değildir. Müşteri tanımlamalarının şüpheli işlemler için proaktif hesap incelemesini olanaklı kılacak biçimde formüle edilmesi gerekir.

BASEL İLKELERİ VE KARAPARA “Müşterini tanı” standartlarının yetersizliğine veya hiç olmamasına yer verilmemelidir. “Müşterini tanı” kapsamındaki aksamalar genellikle operasyonel risklerden ileri gelmektedir. Başlıca sebebi ise banka programlarındaki aksamalardır. Yoğunlaşma riskine karşı, müşterileri ve bu müşterilerin diğer müşteriler ile bağlantılarını bilmek ve ölçmek gerekir.

BASEL İLKELERİ VE KARAPARA Birden fazla ve/veya farklı ülkelerdeki hesaplar konsolide bazda izlenebilmelidir. Müşteriden ve hesap türünden beklenen işlemlere aykırı normal dışı işlemler izlenebilmelidir. Müşterinin geçmişi, yerleşik olduğu ülke, bağlantılı hesapları, ticari faaliyetleri bir tarihçe yardımıyla izlenebilmelidir.

ÖRNEK 1 Firma A Firma B Hesap 1 Hesap 2 Hesap 3 Hesap 4 Hesap 5 Şahıs Yurtdışında Kurulu Yabancı Firmalar Firma A Firma B BANKAMIZDAKİ Hesaplar Hesap 1 Hesap 2 Hesap 3 Hesap 4 Hesap 5 Yurtdışında Yerleşik Yabancı Şahıslar Şahıs 1 Şahıs 2

ÖRNEK 2 Ülke Ülke A Ülke B Ülke C D Şahıs 1 Şahıs 2 Emlakçı T Firma X 3 Emlakçı Z