TTGV ÇEVRE DESTEKLERİ ESİNKAP PROJESİ EĞİTİM PROGRAMI Ayşe KAYA DÜNDAR Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Eskişehir, 19 Ağustos 2008

Kapsam TTGV Çevre Destekleri Uygulama Esasları Çevre Desteklerinin Açıklanması Çevre Teknolojileri (Temiz Üretim) Desteği Enerji Verimliliği Desteği Yenilenebilir Enerji Desteği Destekleme Sürecindeki Projeler Proje Başvuru ve Değerlendirme Süreci Temiz Üretim – Enerji Verimliliği OTİM Projesi Örneği

ÇEVRE DESTEKLERİ Çevre Teknolojileri Enerji Verimliliği “Eko-verimlilik” yaklaşımı çerçevesinde sanayicinin rekabet gücünü artırırken, çevresel performansının da iyileşmesini sağlayan “uygulama” ve “yatırım” projeleri: Çevre Teknolojileri Enerji Verimliliği Yenilenebilir Enerji

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Uygulama Esasları Proje Süresi : En fazla 1,5 yıl Destek Miktarı : En Fazla 1.000.000 – En Az 100.000 ABD$ Destek Oranı : Proje Bütçesinin en fazla %50 ’si Geri Ödeme Süresi : 1 Yılı Geri Ödemesiz Toplam 4 Yıl (Faizsiz) Hizmet Bedeli : Destek miktarının %6’sı Desteğin Kaynağı : TTGV

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Çevre Teknolojileri (Temiz Üretim) Desteği TANIMI ve KAPSAMI Öncelikle ihracat potansiyeli yüksek iş kollarında faaliyet gösteren firmaların ihracat potansiyeli ile rekabet gücünü artırmak; ve çevreye zararı en aza indirmek amacıyla; üretim süreçlerinde minimum kaynak tüketimi ve minimum atık üretimi prensibine dayalı temiz üretim projelerinin (kaynağında önlem) uzun vadeli - geri dönüşlü olarak desteklenmesi hedeflenmektedir.

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Çevre Teknolojileri (Temiz Üretim) Desteği OLASI PROJE TÜRLERİ Atıkların kaynağında azaltılması / üretime döndürülmesi Su tüketiminin / atıksu oluşumunun kaynağında azaltılması Emisyonların kaynağında azaltılması (ör: yakma prosesi optimizasyonu) Hammadde tüketiminin azaltılması Tehlikelilik düzeyi daha düşük kimyasal madde kullanımına geçilmesi Yağ tüketiminin / atık yağ oluşumunun azaltılması Enerji Üretiminde Çevre Kirliliğini Azaltmaya Yönelik Teknolojiler (Yanma öncesi, Yanma sırasında ve Yanma sonrası uygulamalar)

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Enerji Verimliliği Desteği TANIMI ve KAPSAMI Enerji verimliliği yatırımları önündeki finansal engellerin aşılması ve yatırımların teşvik edilmesi; Sanayide oldukça yüksek olan enerji yoğunluğunun ve enerji maliyetlerinin düşürülmesi, Sanayicinin, enerji etütleri dahil olmak üzere, enerji verimliliğine yönelik uygulama ve yatırım projelerinin uzun vadeli geri dönüşlü olarak uygun şartlarda desteklenmesi hedeflenmektedir.

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Enerji Verimliliği Desteği OLASI PROJE TÜR VE KAPSAMLARI Genel Enerji yönetimi, enerji etütleri Yardımcı tesisler Buhar üretimi ve dağıtımı (buhar kapanları, boru hatları, kondensat ve blöf sistemleri, buhar tahrikli sistemler) Yakma sistemleri (kazanlar, fırınlar, brülörler vs.) Soğutma sistemleri Isı yalıtımı (her türlü düşük ve yüksek sıcaklıklı yüzeyler) Elektrik kullanımı (fan, pompa, kompresör, vb. cihazlarda) Dağıtım Yönetim Sistemi- Besleme otomasyonu - Akıllı dağıtım şebekeleri, kayıpların önlenmesi ve kayıpları azaltıcı ileri malzeme ve teknolojileri kullanılması Elektrik enerjisinin depolanması teknolojileri Elektrikli ev ve ofis aletleri (aydınlatma dahil) enerji tüketimlerinin azaltılması (Üretimde ve kullanımda)

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Enerji Verimliliği Desteği OLASI PROJE TÜR VE KAPSAMLARI Prosesler Kullanılan üretim teknolojisinin (eritme, ergitme, tavlama, kurutma, presleme, kalıplama, boyama, vb.) daha verimli hale getirilmesi Teçhizat teknolojilerinin iyileştirilmesi Atık ısının değerlendirilmesi Üretim süresinin kısaltılması, sıcaklık veya basınç seviyelerinin düşürülmesi, vb. proses ve işletme optimizasyonları Otoprodüksiyon Elektrik üretim verimliliklerinin artırılması Elektrik ve ısının birlikte üretilmesi (kojenerasyon)

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Yenilenebilir Enerji Desteği TANIMI ve KAPSAMI Yenilenebilir kaynaklardan (rüzgar, güneş, biyokütle, hidrolik, jeotermal) enerji üretimi ve yeni alanlarda kullanımı hedefleri doğrultusunda, sanayicinin yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretimi ve kullanımı ile ilgili yatırım projelerinin uzun vadeli geri dönüşlü olarak desteklenmesi hedeflenmektedir.

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Yenilenebilir Enerji Desteği OLASI PROJE TÜR VE KAPSAMLARI Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi (şebekeye verme ve/veya sanayide kullanma) Rüzgar santralleri Küçük hidroelektrik santralleri (5 MW altı, rezervuarsız) Organik atıklardan biyogaz ve elektrik (+ısı) üretimi Organik atıklardan ısıl enerji ve elektrik (+ısı) üretimi Fotovoltaik sistemler ve uygulamalar Jeotermal enerjinin üretim proseslerinde kullanılması Hibrid sistemler (güneş + rüzgar)

ÇEVRE DESTEKLERİ/ Yenilenebilir Enerji Desteği Yenilenebilir Enerji- Arge Olanakları Rüzgar santrallarının yerli teknoloji ile üretilmesi imkanları, yerli üretime dayalı pazarın oluşturulması, Tarımsal ürünlerin ve gıda sanayi ürünlerinin saklanması için güneşli soğutma teknolojilerinden yararlanılması, Konutların güneş enerjisinden daha etkin yararlanmaları için ileri teknolojik malzemelerin geliştirilmesi,

ÇEVRE DESTEKLERİ/ TTGV Desteklenme Sürecindeki Projeler Elektrik üretiminde verimliliğin arttırılması Atığın üretime geri çevrilerek prosesde iyileştirme sağlanması Tekstil sektöründe atık ısı geri kazanımı Küçük hidroelektrik santral Organik atıklardan biyogaz ve elektrik (+ısı) üretimi Organik atıklardan ısıl enerji ve elektrik (+ısı) üretimi Jeotermal enerji ile sera ısıtılması Çelik dövme prosesinde indüksiyon sistemi uygulaması

TEMİZ ÜRETİM–ENERJI VERİMLİLİĞİ OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN (OTİM) AZALTILMASI PROJESİ 1994-2007 döneminde OTİMlerin Azaltılması Projesi, Montreal Protokolü ve Dünya Bankası Programı çerçevesinde, Çevre ve Orman Bakanlığı ile birlikte yürütmüştür. OTİM’lerin kullanıldığı tüm sektörlerde -özellikle KOBİlerde- gerekli teknoloji dönüşümlerini sağlayan projelerin seçilmesi, geliştirilmesi, uygulanması ve izlenmesi süreçleri tamamlanmıştır. Yaklaşık 26 milyon $ tutarındaki toplam bütçeyle, 170 farklı firma ve kuruluşta OTİM kullanılmayan teknolojilere ve ekipmanlara dönüşüm sağlanmıştır.

TEMİZ ÜRETİM – ENERJI VERIMLILIĞI OTİM PROJESİ 1997’de Türkiye, 49 ülke arasından Montreal Protokolü’nü başarılı olarak uygulayan 9 ülke içine girerek BM’den ödül almıştır. Alt proje ve sektör özelliklerine bağlı olarak %25 -%100 arasında kadar farklı hibe oranları uygulanmış; bütçelerin geri kalanı geri-dönüşlü destek olarak karşılanmıştır. Alt projelerin yeni ürün geliştirmeden (Arçelik), demonstrasyon projelerine ve teknoloji transferine kadar farklı uygulama örnekleri içermiştir. 22 kuruluşun toplam 40 adet soğutma grubu (chiller) ve 3 kuruluşun yaklaşık 1000 adet sanayi tipi buzdolabında yeni teknolojilere dönüşüm sağlanmış; soğutma gruplarında %20-30, buzdolaplarında ~%20 oranında enerji tasarrufu sağlanmıştır.

TEMİZ ÜRETİM – ENERJI VERIMLILIĞI OTİM PROJESİ Örnek Proje #1 – Polyester Üretim Tesisi Proje Bütçesi: 140,400 ABD $ ı 130,150 ABD $ Ekipman, 10,250 USD ABD $ Kurulum ve Nakliye. Giderilen OTİM miktarı 350 kg ~21% Enerji Tasarrufu ~ 687 MWh/Yıl ~ 50,000 ABD $ Tasarruf Geri Ödeme Süresi: 3 Yıldan Az

TEMİZ ÜRETİM – ENERJI VERIMLILIGI OTİM PROJESİ Proje Bütçesi: 171,000 ABD Doları 154,000 ABD$ (2 Ekipman için), 27,250 ABD$ Kurulum, Nakliye Giderleri. Giderilen OTİM Miktarı 725 kg 1. Ekipman için 12 ay sonunda ~ 28.5% Enerji Tasarrufu ~ 351,083 kWh = 26,330 ABD $ = Yatırım maliyetinin %38i 2. Ekipman için 12 ay sonunda ~ 27.4% Enerji Tasarrufu ~ 131,418 kWh= 9,850 ABD $ = Yatırım maliyetinin %11.6sı Örnek Proje #2 – Tekstil Üretim Tesisi

PROJE BAŞVURU ve ÖN DEĞERLENDİRME Başvurular “www.ttgv.org.tr” adresinden indirilecek ÇPG Başvuru Rehberi’ne göre hazırlanan proje öneri dosyası ile 4 kopya olarak yapılır. Başvurular sürekli kabul edilmekte olup değerlendirme süreci 2 ayda bir başlatılmaktadır. Projeler dosya üzerinden ve TTGV Uzmanları tarafından yapılan firma ziyaretleri kapsamında elde edilen bilgiler doğrultusunda değerlendirilir. Ön değerlendirme sonucu olumlu olan projeler için firmalardan Alan Komitesi Üyeleri veya Hakem değerlendirmesine yollanmak üzere yeni proje öneri dosyaları talep edilir. Ön değerlendirme sonucu olumsuz olan ve bir sonraki aşamaya geçemeyen projeler ile ilgili olarak firmalara gerekçeli yazılar gönderilir ve açıklamalar yapılır.

ALAN KOMİTESİ / HAKEM DEĞERLENDİRMESİ PROJE DEĞERLENDİRME SÜRECİ ALAN KOMİTESİ / HAKEM DEĞERLENDİRMESİ Alan Komitesi, proje konusunda uzman akademisyenler, özel sektör ve kamu çalışanları olmak üzere toplam 3 kişiden oluşur. Alan Komitesi Üyeleri ile proje özelinde gizlilik sözleşmesi imzalanır. Alan Komitesi Üyeleri firmayı ayrı ayrı ziyaret ederek, önerilen proje çevresel yönü, teknolojik yönü, ekonomik yönü, proje planı/bütçe uygunluğu, firma altyapısı açılarından değerlendirirler. MALİ DEĞERLENDİRME Firma, Alan Komitesi değerlendirmesiyle eş zamanlı olarak TTGV tarafından mali kriterler doğrultusunda da değerlendirilir. Firmanın son 3 dönem bilanço ve gelir tabloları, ortaklık yapısı, faaliyet gösterdiği sektör, varsa bağlı bulunulan diğer firmalar da dikkate alınarak yapılan mali değerlendirme sonucuna göre projenin desteklenmesi halinde ek güvence talep edilip edilmeyeceği değerlendirilir.

PROJE DEĞERLENDİRME SÜRECİ YÖNETİM KURULU KARARI AKÜ görüşleri, teknik ve mali değerlendirme sonucu TTGV Yönetim Kurulu’na sunulur. TTGV Yönetim Kurulu tarafından destek kararı alınan projeler için birer izleyici atanır. Firmalardan izleyici görüşüne gönderilmek üzere, varsa öngörülen revizyon gerekleri dikkate alınarak hazırlanmış, proje öneri dosyalarının son hali 2 kopya halinde talep edilir. Destekleme kriterlerine uymayan proje sahiplerine gerekçeler açıklanarak gerekli yönlendirmeler yapılır.

PROJE DESTEKLEME SÜRECİ SÖZLEŞME İMZALAMA Projesi onaylanan firmalar, eğer talep edilmiş ise, TTGV Mali İşler ve Finans Yönetimi Grubu ile teminat konusunda mutabakata varırlar. Teminat durumu netleşen firmalarla “Destekleme Sözleşmesi” imzalanır. Firma sözleşme imzalama tarihini takiben 15 gün içerisinde TTGV Hizmet Bedeli olarak TTGV tarafından desteklenecek miktarın %6’sına karşılık gelen miktarı öder. Yönetim Kurulu karar tarihinden önceki 4 Ay içerisinde yapılan harcamalar da destek kapsamında yer almaktadır.

FİNANSAL KATKILARIN GERÇEKLEŞMESİ PROJE İZLEME SÜRECİ İZLEME İzleyici 2 ayda bir firmayı ziyaret ederek projenin ilerleyişi ile ilgili olarak TTGV’yi bilgilendirir. Firmalar, izleyicilerinden teknik anlamda yönlendirme alabilirler. Firmalar, TTGV’ye 6 ayda bir projede gelinen aşamayı özetleyen “Gelişme Raporu” sunarlar. FİNANSAL KATKILARIN GERÇEKLEŞMESİ Firmalar aylık bazda geçerli mali belgeler doğrultusunda hazırladıkları Harcama Dosyaları ile TTGV’den ödeme talep ederler. Uygun görülen harcamalara ilişkin TTGV katkısı aylık bazda firmalara ödenir.

PROJENİN SONUÇLANMASI PROJE İZLEME ve TAMAMLAMA SÜRECİ PROJENİN SONUÇLANMASI Projesini tamamlayan firmalar; Proje bitişini takiben 2 ay içerisinde Sonuç Raporunu TTGV’ye iletir. Ayrıca, TTGV Mali İşler ve Finans Yönetimi Grubu ile bağlantıya geçerek Geri Ödeme Sözleşmesi imzalar. GERİ ÖDEME Proje bitiş tarihinden 1 yıl sonra geri ödeme süreci başlar. Geri ödeme süreci 3 yıl içinde tamamlanır.

TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI SORULARINIZ TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI CYBERPARK CYBERPLAZA B BLOK Kat:5-6 06800 Bilkent/ANKARA Tel: (312) 265 02 72 Faks: (312) 265 02 62 http://www.ttgv.org.tr cevre@ttgv.org.tr

TEŞEKKÜRLER .....