1Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik2 İşyeri Hemşiresi BİR GIDA ÜRETİM FABRİKASINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Yard.Doç.Dr. A, Beşer 1, Prof.Dr. Z, Bahar1,Araş.Gör.D, Büyükkaya,Hem.J, Tümer 2 1Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik2 İşyeri Hemşiresi

İş sağlığı hizmetlerinde sağlığı koruma ve geliştirme öncelikli hizmetler arasında yer alır.

Pender’e göre sağlıklı yaşam biçimi davranışları kendini gerçekleştirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişilerarası destek ve stres yönetimidir (Pender,1992).

Sağlığı geliştirici davranışlar üzerinde yapılan çalışmalar çeşitli yaş grupları, cinsiyet ve etnik gruplar üzerine yoğunlaşırken çalışan bireyler üzerinde yapılan çalışmalar azdır.

Weitzel (1989) Pender ve diğ.(1990) Dufy ve diğ.(1996) Esin ve Erdoğan.(1997) Tokgöz (2002)

Çalışmanın Amacı Bir gıda sektöründe çalışanların sağlık davranışlarının belirlenmesi ve bu sağlık davranışları ile ilişkili değişkenleri tanımlamaktır. Çalışanların sağlık davranışlarının belirlenmesi, sağlık çalışanlarının sağlığı geliştirici aktivitelere yönelik yapacağı etkinliklere ışık tutacaktır.

YÖNTEM Araştırmanın Tipi Tanımlayıcı tipte bir araştırmadır Evren ve Örneklem Evrenini bir gıda sektöründe çalışan toplam 530 işçi oluşturmaktadır Çalışan işçilerin %50’si (264) araştırma kapsamına alınmıştır.

Örneklem Özellikleri Genel yaş ortalaması: 30.49+0.41 Cinsiyet: %70’i erkek, %30’u kadın Medeni durum: %56.5’i evli, %43.5’i bekar Eğitim: Erkeklerin %41.1’i lise, %22.7’si üniversite mezunu, Kadınların %30.4’ü lise, % 44.3’ü üniversite mezunu

Çalışma yılı: %30.8’i 1-5 yıl, %22.1’inin ise 10 yıl ve üzeri yıl Gelir: %62.7’sinin geliri orta düzeydedir.

Veri toplama aracı Sosyo-demografik soru anketi Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği

Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği Walker ve diğ.,(1987).’de geliştirilmiştir 52 sorudan oluşmaktadır 4’lü likert şeklindedir. Hiçbir zaman (1), bazen (2), sık sık (3), düzenli olarak (4) Ölçeğin Alpha güvenirlik katsayısı 0.92, alt faktörlerinin Alpha güvenirlik katsayısı ise 0.70-0.90 arasında değişmektedir.

Ölçek Alt Faktörleri Kendini gerçekleştirme Sağlık sorumluluğu Egzersiz Beslenme Kişilerarası destek Stresle başetme

Sağlık durumunu algılama “Sizinle aynı sosyoekonomik konumda olan insanlarla karşılaştırdığınızda sağlığınızı nasıl değerlendirirsiniz? ” Çok iyi-1 İyi-2 Kötü-3 Çok kötü-4

Esin (1997) Alpha değeri 0,91 Akça (1998) Alpha değeri 0.90

Verilerin toplanması Verilerin değerlendirilmesi Veriler SPSS paket programında analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, t testi, varyans ve tukey analizi kullanılmıştır.

BULGULAR ve TARTIŞMA

Çalışanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçek Puan Ortalamaları Alt Faktörler ve Genel Ölçek X+SD Kendini gerçekleştirme 2.74+0.51 Sağlık sorumluluğu 2.30+0.54 Egzersiz 2.02+0.64 Beslenme 2.40+0.46 Kişilerarası destek 2.78+0.47 Stres yönetimi 2.39+0.53 Genel ölçek 2.45+0.41

Çalışanların Sosyo-Demografik Özellikleri ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçek Puanı Arasındaki Analiz Sonuçları Kendini Gerçekleştirme Sağlık Sorumluluğu Egzersiz Beslenme Kişilerarası Destek Stres Yönetimi Toplam Yaş F p 0.841 0.522 1.430 0.214 2.983 0.012* 2.262 0.049* 0.517 0.763 2.047 0.073 2.204 0.054 Cinsiyet t 0.039 0.969 -0.320 0.750 0.854 0.394 -0.151 0.880 -0.724 0.470 0.321 0.749 0.013 0.989 Eğitim 0.087 0.967 0.345 0.793 0.735 0.532 0.507 0.678 0.803 0.493 1.511 0.212 0.152 0.928 Evlilik Durumu -0.601 0.548 1.389 0.166 -1.560 0.120 0.016 0.987 -0.665 -0.668 0.505 -0.446 0.656

Çalışanların Sosyo-Demografik Özellikleri ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçek Puanı Arasındaki Analiz Sonuçları-Devam Kendini Gerçek leştirme Sağlık Sorumluluğu Egzersiz Beslenme Kişilerarası Destek Stres Yönetimi Toplam Gelir F p 5.606 0.004** 3.358 0.036* 5.325 0.005** 4.595 0.011* 6.829 0.001** 7.628 8.607 0.000** Toplam Çalışma Yılı 2.082 0.084 1.003 0.406 2.737 0.029* 1.090 0.362 1.471 0.212 2.135 0.077 2.463 0.046* Algılanan Sağlık Durumu 8.892 7.612 8.818 6.050 0.003** 5.863 9.125 12.382

ÖNERİLER Çalışma ortamlarında çalışanların sağlık davranışlarını belirleyerek gereksinim duyulan öncelikli alanlara göre program geliştirmelidir. İşyeri sağlığı geliştirme programları çalışanların sağlığı geliştirici davranışlarını etkileyen faktörleri göz önüne alarak planlanmalıdır. Bu etkinliklerin planlanmasında destekleyici bir çevre oluşturulmalıdır

TEŞEKKÜR EDERİM