Araştırma tasarımı ve SPSS ile biyoistatistik Zekeriya Aktürk / 32 zekeriya.akturk@gmail.com http://aile.atauni.edu.tr

Kurs Planı 13:00-13:15 Tanışma, beklentilerin alınması 13:15-14:00 Sunum: Araştırma yöntemleri 14:00-15:00 Grup çalışması: Veri analizi 15:00-15:15 Ara 15:15-16:00 Grup sunumları 16:00-17:00 Grup çalışması: Proje hazırlama 17:00-17:45 Grup sunumları 17:45-18:00 Kursu Değerlendirme ve Kapanış / 32

Aile Hekimliğinde Bilimsel Araştırma / 32

/ 32

Amaç ve Hedefler Bu kursta katılımcılara kısa bir sunum yapıldıktan sonra katılımcıların kendi bilimsel araştırma projelerini oluşturmaları ve ardından da daha önce verisi toplanmış bir araştırmanın SPSS ile istatistik analizinin demonstrasyonu gerçekleştirilecektir. Kursa katılan aile hekimlerinin bilimsel araştırma metodolojisi hakkında bilgi sahibi olmaları ve kendi araştırmalarını planlayabilmeleri hedeflenmektedir. / 32

Aile hekimliğinde başarılı bir uygulama yapabilmek için hizmet verilen nüfusun tanınması ve özelliklerinin iyi bilinmesi elzemdir. Hickner J. 40 years of helping family physicians refine their care. The Journal of Family Practice. 2014;63(5):245. / 32

Aile hekimliği pratiğinde öncelikli konuları Bakım içeriği ile ilgili araştırma başlıkları, Bakım işleyişi/süreci/seyri ile ilgili araştırma başlıkları, Bakım yapısı ile ilgili araştırma başlıkları. Ungan M, Yaman H. Aile Hekimliği Pratiğinde "Araştırma" ve Konuları. In: Görpelioğlu S, editor. Aile Doktorları İçin Kurs Notları. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı; 2004. p. 114-20. / 32

Tanımlar Biyoistatistik: Sağlık alanında veri toplama, düzenleme, analiz etme, yorumlama ve sunma işidir. Statistics is the study of the collection, organization, analysis, interpretation, and presentation of data. It deals with all aspects of this, including the planning of data collection in terms of the design of surveys and experiments. Biostatistics is the application of statistics to a wide range of topics in biology. / 32 http://en.wikipedia.org/wiki/Statistics

Bir araştırmanın aşamaları Araştırma sorusu sorma Literatür tarama (Soru daha önce cevaplanmış mı?) Hipotez kurma Araştırma yöntemi belirleme Veri toplama (araştırmayı yürütme) Verileri bilgisayara girme ve istatistik analiz yapma Bulguları yorumlama ve literatürle karşılaştırma Rapor yazma. Tyler CW, Epidemiyoloji / 32

1-Yanıtlanabilir klinik soru Patient/problem Hasta/problem/populasyon Intervention Girişim Comparison Karşılaştırma Outcomes Sonuç/Çıktı Örn.: Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark var mıdır? / 32 Centre for EBM http:www.cebm.net/

2-Sorunuz Cevaplanmış mı? Literatür taraması PubMed, Google Akademik, Atıf Dizini Konunun uzmanları Meslektaşlar Arkadaşlar Kitaplar İnternet … / 32

3-Hipotez kurma H0 Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark yoktur. H1 Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark vardır. / 32

4-Araştırma yöntemleri (Soruyu nasıl cevaplarız?) Gözlemsel Vaka sunumu (case report) Prevalans (yaygınlık) Vaka kontrol (case control) Kalitatif araştırmalar Kohort çalışmaları Deneysel Randomize kontrollü çalışmalar Saha deneyleri Metodolojik Geçerlilik, güvenilirlik çalışması / 32

Yöntem Ortam Evren Örneklem sayısı Örnekleme yöntemi Dahil edilme kriterleri Dışlama kriterleri Araştırma tasarımı Ana sonuç ölçütü  Bağımsız değişkenler Veri toplama İstatistik analiz / 32

Örnek Bir Yöntem ve Analiz Selim Çeli̇k, Zekeriya Aktürk. Klasik Sınıf Ortamında Öğrenci Başarısını Artırmak İçin Bir Girişim: Oturma Düzeni ve Ödev Yapmanın Etkisi. Milli Eğitim Dergisi 2009:37-42 / 32

Yöntem 1. Ortam Riyad Uluslararası Türk Okulu 4C sınıfında 2006-2007 eğitim-öğretim döneminde 33 öğrenci eğitim görmekteydi. Sınıftaki oturuş düzeni ikişerli gruplar halinde arka arkaya oturulan üç sıra ve öğretmenin ön tarafta bulunduğu klasik oturma düzeniydi. / 32

Yöntem 2. Evren Riyad Uluslararası Türk Okulu 4C sınıfında 2006-2007 eğitim-öğretim döneminde eğitim gören 33 öğrenci. / 32

Yöntem 3. Örneklem sayısı Zayıf öğrencilerin ortalama 1. sınav puanları 55 puan civarında, standart sapması ise 9 civarında beklenmetkedir. Öncesi sonrası arasındaki 5 puanlık bir artışın önemli olduğu kabul edildiğinde %80 güç için her bir grupta 53 kişi (toplam 104 kişi) gerekir. Evrenin tamamı (33 öğrenci) örneklendi. / 32

Yöntem 4. Örnekleme yöntemi Deneysel tasarım. Dahil edilme kriterlerini karşılayan 12 öğrenci. / 32

Yöntem 5. Dahil edilme kriterleri 3C sınıfındaki okuyan öğrencilerden ilk sınav ortalamaları en yüksek olan 6 öğrenci ve en düşük olan 6 öğrenci. / 32

Yöntem 6. Dışlama kriterleri Sınav sonuç bilgileri eksik olan bireyler. (1 öğrenci) / 32

Yöntem 7. Araştırma tasarımı Randomize olmayan, öncesi-sonrası tasarımlı deneysel çalışma. / 32

Yöntem 8. Ana sonuç ölçütü Ortalama sınav puanı (Türkçe, Matematik, Fen ve Teknoloji ile Sosyal Bilgiler ) / 32

Yöntem 9. Bağımsız değişkenler Cinsiyet Dakikada okunan kelime sayısı 1. dönem 1. yarı eksik ödev 1. dönem 2. yarı eksik ödev / 32

Yöntem 10. Veri toplama Her öğrencinin yıl boyunca yazılı sınavlardan aldığı puanlar ve yapmadıkları ödev sayıları kaydedildi. Birinci dönemde yapılan ilk Türkçe, Matematik, Fen ve Teknoloji ile Sosyal Bilgiler sınavlarındaki not ortalamasına göre başarı durumu en düşük olan 6 öğrenci ve başarı durumu en yüksek olan 6 öğrencinin oturma yerlerinde değişiklik yapıldı. / 32

Yöntem Veri toplama Başarılı öğrencilerle başarısız öğrenciler bir araya gelecek şekilde not ortalaması sıralamasına göre öğrenciler ikişerli gruplara ayrıldı ve öğretmen tarafından yeni yerlerine oturtuldu. (Başlangıçta başarılı ve başarısız öğrencilerden bir arada oturan yoktu). Birinci dönemin ikinci sınavlarına kadar bu oturma düzeni korundu. Birinci dönemin sonunda bu 12 öğrencinin notlarındaki değişimler analiz edildi. / 32

Yöntem Analizlerde; 11. İstatistik analiz Bağımlı örneklemlerde t testi, Wilcoxon testi Bağımsız örneklemlerde t testi, Mann Whitney U testi Marginal homogeneity Tekrarlayan ölçümlerde ANOVA Friedman Pearson korelasyon analizi kullanılabilir. Spearman / 32

/ 32

/ 32

/ 32

Grup Çalışması: Kendi Araştırma Projemizi Yazalım / 32