Deneysel Araştırmalar Desenler

... konulu sunumlar: "Deneysel Araştırmalar Desenler"— Sunum transkripti:

1 Deneysel Araştırmalar Desenler

2 Öntest-sontest kontrol gruplu deseni
Deneysel Modeller Gerçek deneme M. Öntest-sontest kontrol gruplu deseni Sontest kontrol gruplu deseni Solomon dört gruplu desen Yarı deneme M. Eşitlenmemiş kontrol gruplu öntest-sontest deseni Zaman serili desen Zayıf deneme M. Tek gruplu öntest-sontest deseni Tek gruplu sontest deseni Eşitlenmemiş kontrol gruplu son test deseni Deneysel Desenler

3 Öntest-sontest kontrol gruplu desen
Bir denekler havuzundan denekler yansız atama ile seçilip birisi bir gruba, diğeri ikinci gruba yerleştirilir (grup 1, grup 2). Daha sonra yine yansız atama yoluyla gruplardan biri deney, diğeri kontrol grubu olarak belirlenir. Deney öncesinde her iki gruba bağımlı değişkene ilişkin ön test uygulanır. Deneysel işlem sonunda son test uygulanır. Deneysel Desenler

4 Eşleştirilmiş kontrol gruplu desen
«Öntest-sontest kontrol gruplu desen» ve «sontest kontrol gruplu desen» uygulamalarında, sonucu etkileyebilecek bağımsız değişkenler açısından denek çiftleri oluşturulur. Denek çiftlerinden rastgele birisi deney grubuna, diğeri kontrol grubuna yerleştirilir. Gerçek bir deneysel desendir. Deneysel Desenler

5 Sontest kontrol gruplu desen
«Öntest-sontest kontrol gruplu desen»den tek farkı öntest uygulaması yoktur. Ne zaman tercih edilir? Deneysel süreçte işlenecek konu açısından grupların giriş davranışları arasında bir farklılık olmadığı düşünüldüğünde. Deneysel Desenler

6 Eşitlenmemiş kontrol gruplu öntest-sontest deseni
«Öntest-sontest kontrol gruplu desen»e çok benzer. Gruplardaki elemanların yansız atama yolu ile eşitlenmesine çalışılmaz. Hali hazırdaki gruplardan (okul ortamında sınıflar) yansız atama yolu ile bir deney, bir de kontrol grubu seçilir. Grupların yine de belli özellikler açısından benzer olmalarına özen gösterilir. Örneğin grupların giriş davranışları öntest ile kontrol edilir. Deneysel Desenler

7 Öntest-sontest kontrol gruplu desen analizleri
Gruplar öntest sontest Deney ön1 son1 Kontrol ön2 son2 ön1 ile ön2 için: Bağımsız gruplardaki t testi son1 ile son2 için: Bağımsız gruplardaki t testi Grupların öntest puanları eşitlenmemişse son1 ile son2 için: Kovaryans analizi (ANCOVA) ön1 ile son1 için: Bağımlı gruplardaki t testi ön2 ile son2 için: Bağımlı gruplardaki t testi Grupların erişi puanı ortalamaları arasındaki fark için: Deney grubun erişi puan ortalaması: e1=ön1-son1 Kontrol grubunun erişi puan ortalaması: e2=ön2-son2 e1 ile e2 için: Bağımsız gruplardaki t testi Deneysel Desenler

8 Zaman serili desen Tek bir grup üzerinde deneysel işlemin etkisini görmek için deney öncesi ve sonrasında aynı araç kullanılarak çok sayıda ölçme yapılır. Tek faktörlü tekrarlı ölçümler söz konusudur. Analizlerde de «İlişkili Örneklemler İçin Tek Yönlü ANOVA» kullanılır. Deneysel Desenler

9 Bağımsız değişken sayısına göre desenler
Tek faktörlü desen Gruplararası (deneklerarası) Gruplariçi (denekleriçi) Çok faktörlü desen Karışık Deneysel Desenler

10 Özellikler Bağımlı değişken üzerinde tek bir bağımsız değişkenin (faktörün) etkisi araştırılıyorsa tek faktörlü desen; iki ya da daha fazla bağımsız değişkenin etkileri inceleniyorsa çok faktörlü (faktöryel) desen söz konusudur. Faktöryel desenler üçe ayrılır: Gruplararası faktöryel desenler, Gruplariçi faktöryel desenler, Karışık faktöryel desenler Deneysel Desenler

11 Gruplararası faktöryel desenler
Örnek: «üç farklı öğretim stratejisinin/yöntemin (üç alt grup) akademik başarıya etkisi» araştırılıyorsa; tek faktörlü gruplararası desen (analizde: ilişkisiz ölçümler için tek yönlü ANOVA kullanılır) iken; aynı anda cinsiyetin (iki alt grup) de etkisi sorgulanırsa; çok faktörlü gruplararası desen olur. Bu durumda 2x3’lük faktöryel desen oluşur ve 6 grup ortaya çıkmış olur. Analizde: İlişkisiz ölçümler için iki yönlü ANOVA kullanılır. Deneysel Desenler

12 Gruplararası faktöryel desenler
cinsiyet yöntem sontest grup1 kadın sunuş test1 erkek test2 grup2 buluş test3 test4 grup3 araştırma test5 test6 Deneysel Desenler

13 Gruplariçi faktöryel desenler
Gruplariçi desenlerde aynı grup üzerinde ( yada eşleştirilmiş gruplar) yapılan tekrarlı ölçümler söz konusudur. Zaman serili desen gibi işlem görür. Örnek: Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin bir yıllık sürede (dönem başı/ortası/sonu) öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının değişip değişmediği araştırıyor olalım. Öğrencilerin, dönemin başında ortasında ve sonunda aldıkları tutum puanları arasında anlamalı bir farklılık olup olmadığına bakılır. Bu araştırma, tek faktörlü gruplariçi desen (analizde: ilişkili ölçümler için tek yönlü ANOVA kullanılır) olurken; aynı anda öğretmen davranışlarının (demokratik, otoriter, yerine göre demokratik/otoriter) da tutumlara etkisi sorgulanırsa çok faktörlü gruplariçi desen olur. Bu durumda 3x3’lük faktöryel desen oluşur ve burada aynı gruptan 9 tekrarlı ölçüm elde edilir. Analizde: İlişkili ölçümler için iki yönlü ANOVA kullanılır. Deneysel Desenler

14 Gruplariçi faktöryel desenler
Dönem başı Dönem ortası Dönem sonu Demokratik Otoriter Yerine göre D/O test1 test2 test3 test4 test5 test6 test7 test8 test9 Deneysel Desenler

15 Karışık desenler Bağımlı değişken üzerinde en az iki bağımsız değişkenin etkisi araştırılır. Bunlardan biri farklı deneysel koşulları, diğeri farklı zamanlardaki tekrarlı ölçümleri ifade eder. Deneysel Desenler

16 Karışık desenler Öntest-sontest kontrol gruplu desen buna örnek sayılabilir (2x2’lik karışık desen) Örnek: İki farklı öğretim yönteminin başarıya, kalıcılığa etkisinin araştırıldığı araştırma 2x3’lük bir desendir. Analizlerde: Karışık ölçümler için iki yönlü ANOVA kullanılır. Deneysel Desenler

17 Karışık desenler Gruplar öntest sontest İzleme testi Grup 1 (Deney)
Grup 2 (Kontrol) öntest2 sontest4 izleme6 Deneysel Desenler