AYRIŞMAMIŞ HASTAYA YAKLAŞIM Arş. Gör. Dr. Esin OĞUZ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI 11.11.2014

Sunum Planı Ayrışmamış hastalığın tanımı Aile hekimliğindeki yeri Tanı koyma sürecinin açıklanması Farklılaşmama nedenlerinin açıklanması Organize olmamış hastalık tanımı ve nedenleri Öneriler Sık yapılan hatalar

AYRIŞMAMIŞ HASTALIK NEDİR? Daha önceden doktor tarafından değerlendirilmemiş, kategorize edilmemiş, veya isimlendirilmemiş rahatsızlıklara ayrışmamış hastalık denir.

AYRIŞMAMIŞ RAHATSIZLIKLARIN YÖNETİMİ AİLE HEKİMLİĞİNE ÖZGÜ ÖZELLİKLER TAŞIR VE AİLE HEKİMLİĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİNE DAYANIR.

AİLE HEKİMLİĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ SAĞLIK SİSTEMİYLE İLK TIBBI TEMAS NOKTASI KOLAY ULAŞILABİLİRLİK ENTEGRE VE KOORDİNE SÜREKLİLİK BÜTÜNCÜL KİŞİSEL AİLE VE TOPLUMSAL YÖNELİMLİ GİZLİLİK VE YAKINLIK SAVUNUCULUK SAĞLIK KAYNAKLARINI ETKİLİ KULLANMA ÖZGÜN GÖRÜŞME VE KLİNİK KARAR VERME SÜRECİ 1)ayrışmamış hastalıklar 2)etkili iletişim 3) toplumdaki rahatsızlıkların prevalans ve insidansının belirleyici oldugu özgün bir karar verme süreci EKİP HİZMETİ

AİLE HEKİMİNİN KLİNİKTE PROBLEM ÇÖZERKEN İKİ AMACI VARDIR; CİDDİ, MAJOR VE YAŞAMI TEHDİT EDEN DURUMLARI; MİNÖR DURUMLARDAN ERKEN DÖNEMDE AYIRABİLMEK HASTANIN SORUNUNU, BİYO-PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLA ELE ALABİLMEK

TANI KOYMAK İÇİN ÖYKÜ FİZİK MUAYENE (Minimum tech – maximum touch) TETKİK ZAMAN

Bazı durumlarda tanı konulmadan remisyonun sık oldugu bildirilmektedir Bazı durumlarda tanı konulmadan remisyonun sık oldugu bildirilmektedir. Bu nedenle zaman güçlü bir tanısal araçtır. Aile hekimliğinde zamanın ‘bekle ve gör’ yaklaşımı ile kullanılması yaygındır…

BEKLE VE GÖR… Zamanı kullanmanın mantıklı yanı, yüksek olasılıklı hastalıkları düşük olasılıklı olanlardan ayırmanın en ekonomik yoludur. Fail-safe..

DİKKAT!!! Bekle ve gör yaklaşımı için hekim herhangi bir risk almadığından ve tedavi planlanmış ise, hastalık belirtilerini baskılayıp ayırıcı tanıyı zorlaştırmayacağından emin olmalıdır. Hastaları belli aralıklarla takip-kontrol görüşmelerine davet etmek riski minimize eder. Gerekiyorsa da uygun hekime danışma kararını erken dönemde alarak hastanın tedavisini geciktirmemelidir.

HASTA MERKEZLİ YAKLAŞIM Hasta merkezli yaklaşımda; önemli bir adım da tedavi için hastayla ortak bir zemin bulmaktır. Doktorun tedavi önerisi ve beklentileriyle hastanınkiler uyuşmayabilir. Hastayı karara dahil etmek ve ortak zemin bulmaya çalışmak tedaviye uyumu da arttıracak ve muhtemel çatışmaları önleyecektir..

TANI KOYMA SÜRECİ; Tanı koyarken aile hekimi, hastanın anlattığı bilgileri elde eder, bunlara kendi tecrübelerini ekler ve daha önceden belirlenmiş hastalık paternlerine bunları yerleştirir. Fakat bazı rahatsızlıklar bu duruma uymazlar..

TANI KOYMANIN AMAÇLARI Tedaviyi planlayabilmek Prognozu öngörebilmek Etyoloji ve hastalık nedenlerini ve risk faktörlerini anlayabilmek Atipik durumlar hakkında tahminde bulunabilmek Diğer klinisyenlerle işbirliği, dil birliği ve iletişim

Harekete geçiren olaylar Tanı süreci modeli Harekete geçiren olaylar (klinik, davranışsal) Hipotezler Tekrar değerlendir Araştırma Tedavi kararı Takip

Birinci basamakta konvansiyonel klasifikasyon sistemi ile vakaların sadece %50’sine kesin tanı konabilir.

Aile hekimleri belirsizlikle yaşamaya mecburdur!!!

RAHATSIZLIKLARIN FARKLILAŞMAMA NEDENLERİ? Geçici, kendi kendini sınırlayıcı sağlık sorunları Sınırda ve ortada vakalar Bazı hastalıkların uzun süre farklılaşmadan kalması Sağlık sorununun kişilik ve kişinin yaşamı ile yakından bağlantısı olması

ORGANİZE OLMAMIŞ RAHATSIZLIK?? Hasta hekime geldiğinde şikayetlerinin neden sonuç ilişkilerini bilmez!!

ORGANİZE OLMAYI ENGELLEYEN NEDENLER Hasta aynı anda birden fazla sorununu anlatmaktadır Sorunlarda öncelik sırasının olmaması nedeniyle en önemli sorun en sona kalabilir En duyarlı sorun dolaylı ya da mecazi bir dille anlatılmaktadır Sorun her zaman hastalıkla aynı olmayabilir Hastanın verdiği çoğu bilgi gereksiz olabilir.

ÖNERİLER-1 Tüm verileri önemseyin, görüşmeyi erken bitirmeyin ve ön-tanınızı gerektiğinde değiştirmeye açık olun.. Bilgi hakimiyetinizin yetersiz olabileceğini düşündüğünüz hastaları not ederek, diğer arkadaşlarınız ile tartışın. Gerekirse sevk edin. Hastanın geliş semptomlarından farklı bir nedenle gelip gelmediğini sorgulayın. ‘Anlatmak istediğiniz, sizi üzen başka şeyler de var mı?’ sorusu bu konuda kullanışlı olabilir.

ÖNERİLER-2 Bulgular, düşündüğünüz gibi değil ve atipikse yakın takibe alın, duruma göre ilgili olabilecek branşa sevk edin. Hasta başvurularında problemin seyrini yazmayı da unutmayın. Kendinizi herhangi bir nedenle reçete yazmak zorunda hissetmeyin. Medikalizasyon ile ilişkili olabilecek durumlara dikkat edin ve danışmanlık vererek hastanızı olası durumlardan koruyun.

SIK YAPILAN HATALAR!!! Tanı koymak zorunda hissetmek Yanlış tedavi Gereksiz sevk Takip görüşmesi eksikliği Kayıt kullanmama Kanıta dayalı tıp ve tanı rehberi kullanım eksikliği (tanı klavuzu kullanmama) Klinik problem çözme ile ilgili kusurlar

1. hasta İrritabilite Yorgunluk Kilo kaybı Sıcak intoleransı Terlemede artış Çarpıntı İştahın artması Ellerde titreme

2. hasta İrritabilite Yorgunluk Terlemede artış Kilo kaybı Çarpıntı İştah azlığı

3. hasta Kilo kaybı Normal iştah Yorgunluk  

TEŞEKKÜRLER…