SANAYİDE ENERJİ YÖNETİMİ Prof.Dr. Muammer KAYA Eskişehir-Osmangazi Üniversitesi, TEKAM Müdürü

Enerji Yönetimi tahminlerimizden kolaydır Kendinize fabrikanızda şu soruları sorun? Şirketinizde enerji için ne kadar harcama yapıyorsunuz? Enerji giderleri toplam işletme giderleri içinde % kaç paya sahip? Fabrikanızda ne kadar enerji tasarrufu potansiyeli var? Ölçüm cihazlarıyla, fabrikanızda enerji kullanımını sistematik olarak denetleyebiliyormusunuz? ENERJİ MALİYET KONTROLU İLE KARLILIĞINIZI; REKABET İMKANLARINIZI ARTIRIRKEN HEM SİZ HEM DE ÜLKE KAZANACAKTIR.

ENERJİ YÖNETİM KAVRAMLARI Etkili bir enerji yönetimi için İNSAN, TECHİZAT, MEVCUT KAYNAKLAR ve ÇALIŞMA ORTAMI dikkate alınmalıdır. Tesisin enerji performansı bu dört unsurun karşılıklı etkileşimine bağlıdır. Bu performans en zayıf unsurun performansı ile kısıtlıdır. Performansı artırmanın yolu en zayıf unsuru teşhis ederek bunun iyileştirilmesidir. Çoğu zaman zayıf olan unsur insan olmaktadır. Ya yönetim enerji tasarrufuna gereken önemi vermemekte ya da çalışanlar bilinçsiz ve konuya ilgi duymamaktadır. Ancak enerjiyi nerede ve nasıl kullanacağımızı ve verimin nasıl artırılacağını bilmezsek, enerji tasarrufu yapmak mümkün olmaz.

Enerji Yönetimi Niçin Gereklidir? Dünyada enerji fiatları hep istikrarsız ve hep pahalılaşmaktadır. Sıkılaşan çevre yönetmelikleri daha pahalı enerji kullanımını gerektirmektedir. Bir çok işletmede enerji masrafları toplam masrafın %30-40’ına kadar varabilmektedir. Enerjiyi düşünmeden duyarsızca tüketiriz, oysa enerji giderleri iyi yönetildiğinde önemli tasarruflar sağlanabilir. AZALTILMIŞ ENERJİ KAYBI = ARTAN KAR = ARTAN VERİMLİLİK = ARTAN REKABET GÜCÜDÜR Ayrıca ÇEVRE YÖNETMELİKLERİNE daha iyi/kolay uyum sağlar.

Enerji Yönetiminde Yönetimin Rolü Yönetim bir tesisin kısa ve uzun vadeli verimliliğinden sorumludur. Enerji israfı varsa bunun nedeni gevşek yönetimdir. Enerji tasarrufu için önce enerji politikası oluşturulmalı ve tasarruf tedbirlerini uygulayacak ve denetleyecek organizasyon kurulmalıdır. Enerji Yönetim Programı: Küçük firmalarda Enerji Yöneticisi tayin et ve büyük firmalarda Enerji Komitesi kur. Enerji tüketimini ölç ve enerji maliyetlerini izle. Tasarruf için en etkili önlemleri belirle. Bu önlemleri uygula. Programa tüm çalışanların katılımını sağla. Hedefler oluştur ve bunları gözden geçir.

ENERJİ YÖNETİCİSİ Enerji Yöneticisi bir şirket içinde önemli rol oynayarak, enerji kullanım veriminin iyileştirilmesine yardımcı olur. Ünite yönetimlerine özel danışman olarak görev yapar. Sorumlulukları: Enerji alım, stok ve tüketimleriyle ilgili kayıtları tutar. Enerji kayıp noktalarını ve mali değerlerini belirler, kayıp azaltma için önlemler tavsiye eder. Ayrıntılı inceleme gerektiren alanları tespit eder ve kaynakları bu alanlara yönlendirir. Bütün enerji kullanıcılarının çabalarını koordine eder ve gerçekçi hedefler tespit eder. Enerji verimliliği çalışmalarını denetler, enerji tasarruf yatırımları yapıldıkça hedefleri yeniden düzenler ve varsa aksaklıkların sebeplerini bulur. Enerji tasarruf techizatı ve teknikleri hakkında tavsiyelerde bulunur. İşletme personelini enerji verimliliği ve tasarrufu hakkında eğitim verir ve kitaplar temin eder.

ENERJİ YÖNETİCİSİ ÇALIŞANLARI MOTİVE EDEBİLMELİDİR ÜST YÖNETİMİN KONUYA EĞİLMESİ ve ÇALIŞANLARIN BİLİNÇLİLİĞİ; İSTEKLİLİĞİ ve HEVESLİLİĞİ ENERJİ YÖNETİM PROGRAMININ BAŞARISI için ŞARTTIR.

ENERJİ YÖNETİCİSİ ATANMA KURALI Yılda 1000 ton petrol eşdeğeri (TEP) yakıt tüketen firmalar bir ENERJİ YÖNETİCİSİ ve yılda tüketilen her 1000 TEP için ayrı bir Mühendis ile enerji verimliliği ekibi kurulmalıdır.

ENERJİ YÖNETİCİSİNİN ÖZELLİKLERİ NE OLMALIDIR? Yakıt ve yakma teknolojileri ile enerji ölçme teknikleri hakkında belli bir bilgiye sahip olmalı. Enerji verimliliği teknolojilerindeki son gelişmeleri takip edebilmelidir. Üretimden finansmana kadar teşkilatın bütün faaliyetlerine aşına olmalıdır. Yetkili kurslar veya Üniversitelerden Sertifikası olmalıdır. 2000 TEP’den fazla enerji tüketen tesislerin Enerji Yöneticisi çalıştırma zorunluluğu kanunu yakında çıkacaktır.

ENERJİ TARAMASI Enerji taraması enerjinin ne bedelle alındığını, israfın ve verimsiz harcamanın olduğu alanları tespit eder. Böylece mevcut durum belirlenir. Tasarruf alanlarının belirlenmesi için sistematik bir yoldur. Tarama enerji yönetimin ilk adımıdır. Çeşitli seviyelerde ya kendimiz veya uzman firmalara yaptırabiliriz.

DENETLEME ve HEDEF TAYİN ETME Enerji kullanımının denetlenmesi, verimliliğin artırılması için belirli hedefler tayini enerji yönetim programları için temel unsurdur. Bu aynı zamanda şirketlerin mevcut işletme usulerini iyileştirmek için gerekli bilgileri sağlamak suretiyle israfı önler ve cari enerji kullanımını düşürür. Sadece bir denetleme ve hedef tayin etme ile şirketler enerji harcamalarından %10’a kadar tasarruf sağlayabilir. Denetlemede sistematik ve düzenli ölçüm ile şirketin enerji tüketim profili belirlenir. Gerekli bilgi yakıt faturaları veya sayaçların sürekli ölçümüyle yapılabilir. Sadece enerji verileri toplamak yeterli değildir, performans değerlendirilmelir. Enerji nasıl kullanıldığı anlaşıldıktan sonra, enerji kullanımı iyileştirmek için hedefler tayin edilebilir.