ÖĞRETİMDE PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME GÖZLEM GEZİSİ NURŞEN GEZEN BÖTE-2 04-02-40015

EN İYİ KULLANIM İÇİN REHBER İLKELER KONULAR GÖZLEM GEZİSİ FAYDALARI SINIRLILIKLARI EN İYİ KULLANIM İÇİN REHBER İLKELER

GÖZLEM GEZİSİ Gözlem metodu, her çocukta var olan araştırmaya eğilimin değerlendirilmesi olarak ortaya çıkmıştır.Gözlem gezisi yöntemi bir olayı ya da bir varlığı, bir amaç ve plan çerçevesinde göz ya da görsel araçlar yoluyla incelemektir. Örneğin,güneş tutulması,yağmurun yağması vb. olaylar gözlem yoluyla incelenebilir.Psikoloji bilimi gözlemi, dikkatin dış dünyadaki olay ve varlıklara yönelmesi olarak tanımlamaktadır. Gözlem metodu genelde eğitsel ders gezileri olarak da adlandırılır.Çünkü çoğunlukla öğrencileri fabrika,müze kütüphane,çeşitli devlet kurumları,dağ,orman,göl gibi yerlere götürerek oralarda doğrudan gözlem yaptırılarak bilgi toplanabilir.

GEZİ İÇİN ÖN HAZIRLIK Gezi teknik olarak ele alındığında basit bir ziyaretten ibaret değildir. Burada edinilecek tecrübenin öğrenci açısından yararlı ve değerli olması için en önemli husus öğretmenin hazırlığı ve ön incelemesidir. Gezi için yapılacak ön hazırlık; Gezi yapılacak yerle ilişki kurmak: Bu ilişki telefonla ya da küçük bir grup öğrenci aracılığıyla da ön ziyaret yoluyla yapılabilir. Bu aşamada gezinin uzunluğu,gezinin süresi geziye katılacak grubun büyüklüğü gibi bilgiler saptanmalıdır. Geziyi olabildiğince anlamalı kılma:Gezi yapılacak yere ilişkin varsa film,slayt,broşürlerle bilgi verilmelidir.Sınıftan küçük bir grubun gezi yapılacak yerle ilgili inceleme yapmaları ve sunmaları istenmelidir.

GEZİYLE İLGİLİ İŞLEMLERİN DÜZENLENMESİ Gezinin düzenli ve yararlı olabilmesi için bazı hususlara dikkat edilmesi gerekir.Bu hususlar; Gezinin gerektirdiği parasal sorunların çözümlenmesidir. Gezinin planı hazırlanıp geziye katılanlara verilmelidir. Gezide uyulması gereken kurallar,birlikte tartışılarak saptanmalı ve katılanlara duyurulmalıdır. Gezi için gerekli formal işlemler tamamlanmalıdır. Gezinin amacı ve çözmeyi planladığı sorunlar öğrenciyle tartışılmalıdır. Gezi sonrası görülenler,tartışılanlar kısaca öğrenilenler değerlendirilip rapor haline getirilmelidir.

UYGULANIŞI Bir eğitsel gezi ; Planlama Uygulama Gezi sonrası tartışma,değerlendirme aşamalarından oluşur. Planlama aşamasında,öğrencilere sorulan sorular,gezide dikkat edilmesi gereken noktalar saptanmalıdır. Uygulama aşamasında bu saptanan hususlara gezi sonrasında öğrencilerin dikkatleri çekilmeli,tüm geziye katılanların planlanan davranışlara ulaşmaları sağlanmalıdır. Gezi sonrası da öğrencilerin geziyle ilgili görüşleri alınmalı, değerlendirme yapılmalıdır.

FAYDALARI Öğrencilerin kapalı kapılar ardından,sınıfın sıkıcı havasından kurtuldukları için sevinerek katıldıkları ve doğrudan bilgi ve tecrübeye ulaştıkları bir eğitim ortamıdır. Öğrencinin bir çok duyu organı devreye sokulduğu için ,daha sağlam ve kalıcı bilgiler oluşturulur.Gözleme katılan duyu organlarının fazlalığı nispetinde,öğrenme yaşantısının kalıcılık oranı da yüksek olacaktır. Kullanım sahası fazladır.Programda yer alan pek çok konuda öğretmen bu yöntemi kullanabilir. Yine bu teknik öğrencilere :olayları,kişileri,doğal koşulları içinde tanıma ,bu kişilerin sorunlarını kavrama ,eleştirici düşünme yeteneğini geliştirme,kişilere ve olaylara nesnel ölçülerle yaklaşma,sorumluluk duygusu gibi önemli davranışlar kazandırmaktadır.

Sınıf öğretiminden gerçek öğretime doğru bir aşamadır. Yeni çalışmaları özendirir. Görerek ve yaşayarak öğrenmeyi sağlar. Öğrencilere ilk elden yaşantı sağlanır. Okul çevre ilişkisi gelişir.Okulun öğrencileri çevrelerini daha iyi gezme,gözleme ve öğrenme fırsatını bulurlar. Çevredeki bir çok insan ise okul ve öğrencinin faaliyetlerini tanır. Her günkü,bilinen tecrübeler öğrencilerin diğer öğrenme etkinliklerine temel teşkil eder.

SINIRLILIKLARI Yasal sorumluluğu oldukça fazladır. Disiplin kolayca sorun haline gelebilir. Uygun yer seçmek oldukça zordur. Organizasyonu genellikle çok karmaşıktır. Gözlem yerine gidiş-geliş konusunun da önceden ayarlanması gerekir.Bazen uzun öğrenci kuyruklarıyla şehir içinde bir takım yerlere gidilmesi,İstasyonda dolaşılması,kırlara çıkılması,birtakım fabrikaların gezilmesi ,bir dizi önlemlerin alınmasını gerektirebilir.

Çok vakit alır belli bir süre ayırmak güçtür. Gruba eşlik edecek kişi ya da kişilere ihtiyaç vardır.Bazen bu kişileri sağlamak zor olabilir. Çok vakit alır belli bir süre ayırmak güçtür. Eğer tam olarak planlanmazsa zaman israfından ileri gidemez. Öğrencilerin diğer derslere devamını engelleyebilir.

DAHA İYİ KULLANIM İÇİN REHBER İLKELER Gözlem yeteneği,öğrencinin yaşı arttıkça gelişir.Gözlemde algı ve dikkatin gelişmesi oldukça önemlidir.Bunu geliştirmek için yazma,çizme vs. şeklinde sürekli alıştırmalar yapılmalı;öğrenciler gözleme kişisel olarak da hazırlanmalıdır. Gidiş gelişler de zaman alacağı için,bu metodu kullanacak öğretmenin çok ince bir planlama yapması,zamanı çok dikkatli kullanılması gerekir.Bunun için,gezi yapılacak yer veya konu hakkında önceden ayrıntılı bilgi sahibi olunmalı. Gözlenecek varlık veya olay kendi şartlarında olmalıdır. Gözlemin amaç veya amaçları olmalıdır.

Gözlem planının öğrencilerle ve hatta velilerle birlikte yapılması, plana öğrencinin ve velinin katkısının sağlanması gereklidir.Öğrenci katılımı öğretmenin ilgisinden çok öğrencilerin ilgilerine yönelmelerini sağlayacak ve öğretmenin önemsiz gördüğü fakat öğrenciler için anlamlı olan birçok ayrıntının ele alınmasına yarayacaktır. Gözlemin planlama aşamasında öğrencilerin gözlem konusuna ilgisinin çekilmesi şarttır.İlgi çekmeyen öğrenmelerin kalıcı olmadığı biliniyor.Planlama esnasında,gözlemin hangi aşamasında daha çok dikkat edileceği belirtilmelidir.Öğretmenlerin yapılacak gözlemle ilgili ön araştırmalar yapmaları,hatta öğrencilere yaptırmadan kendilerinin önceden bir kez gözlem yapmaları faydalıdır. Bir gözlem planında;gözlem tarihi ve süresi,gözlem yeri ve amacı, neyin veya nelerin gözleneceği,-gözlem gezisi ise- hangi vasıta ile gidilip-gelineceği ,gözleme kimlerin katılacağı ve gözlemin nasıl yapılacağı gibi hususların bulunması gereklidir.

Gözlemin bir gezi ile olması gerektiği durumlarda,amacın dışına çıkılmaması gereklidir.Gezi içeren gözlemlerde disiplin problemleri olabilir.Bu sebeple organizasyonun çok iyi yapılması gereklidir.Uzak mesafe gözlemlerinin maddi külfetinin bulunması da ayrı bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu sebeple geziye dayalı gözlemlerde zamanlama ve planlama diğer gözlemlerden daha dikkatli yapılmalıdır. Gözlem gezisi için başta okul idaresinden izin alarak ,velilere o gün … yere gözlem gezisine gidileceği bildirilerek,bunu için gerekli alet-edevat ve gerektiğinde giysiler bile hazırlanarak, geziye gidilecek yerdeki yetkililere haber verip onların danışmanlar görevlendirmeleri sağlanarak sağlam bir şekilde işe başlamalıdır. Öğrenciler gittikleri yerlerde neye dikkat edeceklerini, neyi gözleyeceklerini iyi bilmelidirler.Yoksa gözlem gezisi alelade bir gezi bir zaman kaybı şekline dönüşebilir

Gözlem sonunda gözlem sonuçlarını görmeye yönelik bir değerlendirmenin yapılması esastır.Bu yapılırken gözlem sırasında tutulan notlar,toplanan materyaller,alınan fotoğraflar veya filmler ses kayıtları ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir.Gözlem sırasında öğrencilere not tutma alışkanlığı kazandırılmalıdır.Böylelikle sınıf değerlendirmesinde öğrenci unuttuklarını hatırlar,görmediği hayal unsuru şeyler eklemez. Yine gezi sonrası,tartışmalar,geziye ilişkin bir kompozisyon yazma, resmini yapma,modelini çizme gibi etkinlikler yöntemin bir gereği olarak yerine getirilmelidir.Ancak bu yolla gerçekleşmiş amaçların sürekliliği sağlanacaktır. Öğretmen ufak tefek olaylar oluştuğunda hemen çözümleyebilmelidir.

Ziyarete gidilen yere teşekkür mesajı gönderilmelidir. Yeni bir gezi için plan yaparken öğrenci değerlendirmelerinden yararlanılmalıdır. Yapılacak gözlemlerin öğrencilerin daha fazla duyusuna hitap etmesi sağlanmalıdır.Bu itibarla -metodun adı gözlem olmasına rağmen- göz yanında başka duyularla da bilgi sağlanmaya çalışılmalı,kulağa koku almaya ve dokunmaya yönelik gözlemlere de önem verilmelidir. En sağlam unutulmayan bilgilerin dorudan doğruya nesnelerden ve olaylardan sağlandığı unutulmamalıdır.