Gereksinim Analizi ve Varlık Bağıntı Diyagramı Sibel SOMYÜREK

İstenen Bir bilgi sisteminin geliştirilmesi Hastane Bilgi Sistemi Kütüphane Bilgi Sistemi Alışveriş Merkezi Bilgi sistemi Veri tabanı içerik ve yapısı+Veritabanı üzerinde çalışacak uygulama

Gereksinim Belirlenmesi Aşamalar Gereksinim Belirlenmesi Kavramsal Model Mantıksal Model Fiziksel Model

İlk Aşama Geliştirilmek istenen sistemin tam ve doğru tanımının yapılması. Nasıl? Sistemin kullanıcı kitlesinin tanımlanması Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi

Gereksinimler Bir sistemin beklenen işlevleri yerine getirmesi için sahip olması gereken özelliklerdir. Beklenen işlevler? Kullanıcıların mevcut sistemde kullandıkları yöntemler Sistem yapısı İş kuralları Yaşanan sıkıntı ve problemler

1. Gereksinimlerin belirlenmesi Gereksinimlerin Toplanması Gereksinim Analizi

Gereksinimlerin Toplanması Geleneksel Yöntemler Anketler Açık uçlu görüşmeler Doküman analizi Grupsal Yöntemler Beyin fırtınası Prototipleme Gereksinim analisti

Gereksinimlerin Toplanması Gereksinim analisti Görüştüğü kişileri iyi yönlendirmeli Doğru soruları sorması Sorularla saklı ve unutulmuş gereksinimleri ortaya çıkarması Amaç, içerik ve fonksiyonları ele almalı

Gereksinimlerin Toplanması Yanlış veya eksik toplanan gereksinimler İstenmeyen işleri yapan veya İstenen işleri yanlış yapan sistemlerin geliştirilmesine neden olur.

Gereksinim Analizi Toplanan gereksinimlerin özelliklerine göre gruplanarak sistem tasarımına hazırlanması çalışmalarıdır. Varlık bağıntı Diyagramları

Örnek Bir e-sınav sistemi Kullanıcı Grupları Öğretmenler Öğrenciler Sistem yöneticileri

Örnek Yöntem: Beyin fırtınası Birebir görüşmeler Mevcut kullanılan sınav sisteminin incelenmesi

Örnek Sorular oluşturulur Sistemi kimler kullanacak? Kaç tip yönetici olacak? Yöneticilerin yetkileri neler olacak? Öğretmenlerle ilgili hangi bilgiler tutulacak Öğrencilerle ilgili hangi bilgiler tutulacak Soruların içeriği neler olacak? Sınavların uygulanmasında belirli bir zaman sınırlaması olacak mı?

Örnek Soruların cevapları toplanır Eğer hedef kitlenin görüşlerinde çelişkili ve tutarsız noktalar varsa, bu görüşler üzerinde uzlaşma sağlanır.

Örnek Elde edilen veriler doğrultusunda veri gereksinimleri belirlenir. VG1: Sistemi yönetici, öğretmen ve öğrenci kullanacak VG2: İki tür yönetici olacak. Birisi ana yönetici sistemdeki her tür bilgiye erişebilecek. Diğer yönetici sadece sınavların oluşturulması ile ilgili bilgileri görebilecek VG3: Öğretmenlerin adı, yaşı, alanı, e-posta bilgileri tutulacak

Örnek Veri tabanı geliştirme ekibi veri gereksinimleri doğrultusunda elde ettiği bilgileri gözden geçirmeli İlgili veri gereksinimlerini gruplamalı Gereksiz olanları çıkarmalıdır.

Örnek Veri gereksinimlerine ilişkin elde edilen son rapor kullanıcıların ve proje sahibinin onayına sunulmalı formlar, raporlar ve menüler için örnekler hazırlanarak kullanıcıların görüşleri alınmalıdır.

Ödev Bilgi sistemi geliştirilecek bir konu alanı belirleme Bu sistemi kullanacak hedef kitleyi tanımlama Veri toplama yöntemlerini tanımlama Veri toplama aracını geliştirme Veriyi toplama Veri gereksinimlerini sıralama ve gruplama

Gereksinim Belirlenmesi Aşamalar Gereksinim Belirlenmesi Kavramsal Model Mantıksal Model Fiziksel Model

Kavramsal Model Kullanıcıların ve proje sahibinin anlayabileceği şekilde hazırlanan gereksinim modeli, veri tabanı uzmanları tarafından veri tabanı tasarımında kullanılabilecek bir modele dönüştürülmelidir, Bu modele Kavramsal model adı verilir.

Örnek Kavramsal modellemede gereksinim analizini temsil eden Varlık Bağıntı (E-R) Diyagramları hazırlanır. Varlık Bağıntı Diyagramları Bilgi sisteminde bulunması gereken varlıkları Varlıkların niteliklerini Varlıklar arası ilişkileri

Varlık Veri tabanı sistemi içinde tek başına anlam ifade eden ve diğer varlıklardan ayrıştırılabilir herşeydir. Örneğin Kullanıcı Sınavlar

Varlık-Nitelikleri Varlıklar kendisinin özelliklerini belirleyen bir veya birden fazla nitelik ile birlikte tanımlanır. Her varlığın bir birincil anahtar niteliği olmalıdır.

Varlık-Nitelikleri

Örnek Nitelikler Çekirdek Birleşik Türetilmiş Birden çok değer alabilen

Örnek Çekirdek Daha alt parçalara bölünemeyen nitelikler

Örnek Birleşik Birden fazla çekirdek niteliğin birleşmesiyle oluşmuş niteliklerdir.

Örnek Türetilmiş Veritabanında gerçekte bir değer olarak tutulmayan, var olan diğer niteliklerin kullanılması ile hesaplanan niteliklerdir.

Örnek Birden çok değer alabilen Veritabanında birden fazla değer alabilecek olan niteliklerdir.

Nitelik türleri

Zayıf Varlıklar Sistemde tek başına ayakta duramayan bir başka varlığa bağlı varlıklardır.

Varlıklar arası Bağıntılar Veritabanındaki varlıklar birbirleri ile bağıntı içerisinde olabilirler. Bağıntılar Varlık Bağıntı Diyagramlarında baklava dilimi ile gösterilirler. Her bağıntıya kısa ve anlamlı bir isim verilir.

Varlıklar arası Bağıntılar

Varlıklar arası Bağıntılar

Veri Bütünlüğü İlişkisel veri tabanı modellerinde yanlış ya da ilişkisiz verilerin çeşitli yollarla veri tabanına kaydedilmesi önlenip, farklı tablolara dağıtılan verilerin kendi içerisinde tutarlılık göstermesine veri bütünlüğü denir.

Bütünlük Kısıtları Varlıklar arasında bağıntılar tanımlanırken, bağıntının bütünlük kısıtları da tanımlanmalıdır. Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Katılım bütünlük kısıtı

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Birebir Bağıntı (1-1) Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta bir elemana karşılık gelmek zorunda Öğretim elemanı ve ofis varlıkları Bir öğretim elemanının sadece bir ofisi bulunabileceği bir kısıt için

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Bire çok Bağıntı (1-N) Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir Sorular ve soru tipleri varlıkları Bir soru tipi birden fazla soru ile eşleşebilir

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları Çoğa çok Bağıntı (M-N) Bir varlıktaki birden çok eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir Sorular ve sınav tipleri varlıkları Bir soru birden fazla sınavda çıkabilir, bir sınav birden fazla soru içerir.

Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları

Katılım Bütünlük Kısıtları Bütün (Zorunlu) Katılım Bir bağıntıda varlıkların katılımının zorunlu olması ile ilgili kısıttır. Bu zorunluluk, varlık kısmına konulan düz çizgi ile ifade edilir. Örneğin sınav sisteminde her sınavda en az bir soru bulunmalı şeklinde bir kısıt oluşturulabilir.

Katılım Bütünlük Kısıtları

Katılım Bütünlük Kısıtları Kısmen Katılım Bir bağıntı tanımında varlık katılımı opsiyonel ise oluşturulur. Bu zorunluluk, yuvarlak işareti ile ifade edilir. Örneğin sınav sisteminde her soru bir sınavda kullanılmamış olabilir.

Katılım Bütünlük Kısıtları

Varolma bağıntısı Zayıf varlık ile zayıf varlığın sistemde bulunmasını sağlayan varlık ya da varlıklar arasında varolma bağıntısı olması gerekir. Zayıf varlık ile diğer varlık arasındaki bağıntı çift çizgili baklava dilimi ile gösterilir.

Varolma bağıntısı

Özyineli bağıntı Özyineli bağıntı varlığın kendi içinde oluşturulur. Örneğin öğretmenler varlığındaki her öğretmenin bir zümre başkanı olması gerekliyse ve zümre başkanı da yine bir öğretmense özyineli bağıntı kurulur.

Özyineli bağıntı

Bağıntı Derecesi Bağıntılar ikiden fazla varlık arasında da kurulabilir. Bağıntı Tipi Derecesi Öz yineli 1-li İki varlık arasındaki 2-li Üç varlık arasındaki 3-lü Üçten fazla varlık arasındaki N-li

Üçüncü Dereceden bağıntı Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

Üçüncü Dereceden bağıntı Projeler Malzemeler Üretici firma Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

Üçüncü Dereceden bağıntı

Kümelenme Soru bankası Öğrenciler Sınavlar Hangi seçeneği işaretledi, sınavı aldığı süre, tarih, toplam puan, vb.

Kümelenme

Kaynakça Tokdemir, G. ve Çağıltay, N. E. (2010). Veritabanı Sistemleri Dersi. Seçkin yayıncılık, Ankara.