Bologna Süreci ve Yükseköğretimde Kalite Güvencesi Prof. Dr. Miraç AKÇAY Bologna Uzmanı Karadeniz Teknik Üniversitesi

BOLOGNA SÜRECİ: ÖZET alanlarını oluşturmak 2020 (revize) Kalite 19 Haziran 1999 : Bologna Deklerasyonu AMAÇ: Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim sistemlerinin yeniden yapılandırılması 1) Avrupa Yüksek Öğretim (EHEA-AYA) 2) Avrupa Araştırma Alanlarını (ERA) Bilgi tabanlı toplumu Bilgi tabanlı ekonomi alanlarını oluşturmak 2020 (revize) NİHÂİ HEDEF (2010) Yüksek hareketlilik (öğrenci, akademik ve idari personel), Birbiri ile karşılaştırılabilir ulusal eğitim sistemleri, Birbiri ile çok iyi ilişkilendirilmiş öğretim ve araştırma etkinlikleri İç ve dış paydaş katılımı ile sürekli denetlenen ve izlenen süreç

BOLOGNA SÜRECİ: NEDEN? Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan en önemli gelişme İstihdama yönelik giderek artan ihtiyaçlar Sanayi kollarının kalifiye eleman ihtiyacı Giderek değişen ve gelişen teknoloji Müfredatta ihtiyaç duyulan değişiklikler Yeni programların açılmasına olan talepler

O r t a k ç a l ı ş m a r u h u Youth on the move !!! Gençlik Hamlesi! Ortak Bir Yeterlilikler Çerçevesinin Oluşturulması Ortak iki seviyeli eğitim sisteminin yerleştirilmesi (Lisans ve yüksek lisans Öğrenci ve eğitmenlerin hareketliliğinin sağlanması 1998 Sorbonne Deklerasyonu B O L O G N A S Ü R E C İ Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir dereceler Kredi sistemi (AKTS) Araştırmacıların hareketliliği Kalite güvencesi Yükseköğrenimde Avrupalılık boyutu O r t a k ç a l ı ş m a r u h u 1999 Bologna Deklerasyonu Yaşam Boyu eğitim (LLP) Sosyal Boyut Yükseköğrenim kurumları ve öğrencilerin katılımı Avrupa Yüksek Öğrenim Alanının Özendirilmesi 2001 Prag Bildirisi Kurumsal, Ulusal ve Avrupa seviyelerinde Kalite Güvencesi Doktora eğitiminin 3. seviye olarak kabul edilmesi Derecelerin ve kredilerin tanınması (Diploma Eki) Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Eğitim ve araştırma arasında yakın bağlantı 2003 Berlin Bildirisi Sosyal Boyut’un güçlendirilmesi Kalite Güvencesi’nin standartları ve rehberleri Ulusal Yeterlilikler Çerçeveleri Ortak Dereceler’in takdimi ve tanınması Yükseköğrenimde esnek öğrenme yolları 2005 Bergen Bildirisi Avrupa Kalite Güvencesi Kaydı’nın oluşturulması Bologna Sürecinin Global Boyutunu geliştirme stratejileri Sosyal Boyutu izleme amaçlı etkin ulusal planların üretilmesi 2007 Londra Konferansı 2020 yılına kadar mezunların en az %20’sinin hareketliliğinin sağlanması Yükseköğretimden faydalanan grupların artırılmasının sağlanması Yükseköğretime ayrılan kaynakların artırılması ve çeşitlendirilmesi 2009 Leuven Konferansı 2010 Youth on the move !!! Gençlik Hamlesi!

Sorbonne Deklerasyonu ABD ve Asya ile Mücadele 1998 Sorbonne Deklerasyonu B O L O G N A S Ü R E C İ 1999 Bologna Deklerasyonu ABD ve Asya ile Mücadele 2001 Prag Bildirisi 2003 Berlin Bildirisi 2005 Bergen Bildirisi 2007 Londra Konferansı 2009 Leuven Konferansı Karar verme süreçlerine öğrenci ve öğretim üyelerinin katılımının sağlanması Öğrenci merkezli öğrenme 2011 Viyana-Budapeşte Bil. Gelecek için (krizden kurtulmak için) yükseköğretime yatırım Yükseköğretime erişimin genişletilmesi Öğrenci merkezli öğrenme Kaliteli eğitim istihdam edebilirliği güçlendirmek (mezunların inovasyon, girişimcilik ve araştırma potansiyellerini artırmalarına yardımcı olacak programların geliştirilmesi) Daha iyi öğrenme için hareketliliği güçlendirmek Siyasi hedeflere destek olmak üzere veri toplanma ve şeffaflık konularında iyileştirme 2012 Bükreş Bildirgesi 2015 Erivan

BOLOGNA SÜRECİ: NEDEN? Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana Özgü Yeterlilikler Program Çıktıları Öğrenme Çıktıları Tamamlandı İşlem sırası gerekenler Yapılması

YETERLİLİKLER VE YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Yeterlilik bir yükseköğretim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının tanımıdır. Yeterlilikler çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır. Yeterliliklerin kazanılma derecesi, her ders esnasında ve sonunda uygun ve nesnel yöntemlerle “öğrenme çıktıları” olarak ölçülür. Yükseköğretim Kademeleri: Ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora

Ancak eğer tüm yüzeyler parlatılmışsa Bologna Süreci: Çok yüzlü bir Mücevher DERECE SİSTEMİ İkili Sistemin Uygulama Düzeyi Lisanstan Yüksek Lisansa Geçiş Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi KALİTE GÜVENCESİ Dış Kalite Güvence Sistemi Öğrencilerin Katılım Düzeyi Uluslararası Katılım Düzeyi DİPLOMA VE ÖĞRENİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ Diploma Eki Uygulama Düzeyi Lizbon Tanınma Konvansiyonu ECTS Uygulama Düzeyi YAŞAM BOYU ÖĞRENİM Önceki Öğrenimin Tanınması ORTAK DERECELER Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması Mücevher “parlar” Ancak eğer tüm yüzeyler parlatılmışsa

YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ –PROGRAM İLİŞKİSİ Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri gözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerin ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Temel Alan Yeterlilikleri Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ FAALİYETLERİ (21.01.2010 tarihli YÖK kararı) TARİH 1 Süreci başlatmak için karar alınması Nisan 2006 2 Çalışma takviminin oluşturulması 2006 3 Sürecin organizasyonu 2006 - 2008 4 Çerçevenin tasarımı Kasım 2008 5 Paydaşlardan görüş alınması Ocak 2009 6 Çerçevenin onaylanması Kısmen (TUYÇ) Mayıs 2009 Tamamen (TYYÇ) Ocak 2010 7 İdari organizasyon Şubat 2010 8 Çerçevenin yükseköğretimde uygulanması Pilot düzeyde uygulama Aralık 2010 Tüm kurumlarda uyg. Aralık 2012 9 Yeterliliklerin TYYÇ’ye dahil edilmesi 2010 - 2015 10 Çerçevenin AYÇ ile uyumluluğunun belgelendirilmesi 2010 - 2012 11 TYYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması 2010

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ)

TÜRKİYE Y.Ö.YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendire-bilme. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

TÜRKİYE Y.Ö.YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/ Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 7 Y.LİSANS _____ EQF-LLL: 7. Düzey QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştire-bilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendire-bilme. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi’nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme.

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikleri TYYÇ GELİNEN AŞAMA Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Tamamlandı Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Bitti Bölüm Misyonu Temel Alan Yeterlilikleri Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları

3 – TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ Genel Alan No ve Adı Temel Alan No ve Adı Alan sorumlusu Bologna uzmanı / TYYÇ çalışma grubu üyesi 1 Eğitim 14 Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri Prof. Dr. Meral Aksu, ODTÜ Prof. Dr. Gönül Akçamete Yrd. Doç.Dr. Armağan Erdoğan 2 Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat Prof. Dr. Zehra Çobanlı, Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Nuran Özyer Prof. Dr. İ.Naci Cangül 22 Beşeri bilimler Prof. Dr. Nadir Suğur, Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Metin Toprak Prof. Dr. Emin Köktaş 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31 Sosyal ve davranış bilimleri Prof. Dr. Sedat Murat, İ.Ü 32 Gazetecilik ve enformasyon Prof. Dr. Nejdet Atabek, Anadolu Ü. 34 İşletme ve Yönetim bilimleri Prof. Dr. Ömer Torlak, Çankırı Karatekin Ü. 38 Hukuk Prof. Dr. Mustafa Akkaya, Ankara Ü. Prof. Dr. Lerzan Özkale

3 – TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ Genel Alan No ve Adı Temel Alan Alan sorumlusu Bologna uzmanı / TYYÇ çalışma grubu üyesi 4 Bilim 42 Yaşam Bilimleri Prof. Dr. İ. Naci Cangül, Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Atabay Düzenli Prof. Dr. Reşat Kasap 44 Doğa Bilimleri 46 Matematik-İstatistik 5 Mühen-dislik, Üretim ve İnşaat 48 Bilgisayar Prof. Dr. Zafer Dursunkaya, ODTÜ Prof. Dr. Hasan Mandal Prof. Dr. Zafer Gül Prof. Dr. Süheyda Atalay 52 Mühendislik 54 Üretim ve İşleme 58 Mimarlık ve Yapı Prof. Dr. Haluk Pamir, ODTÜ Prof. Dr. Muzaffer Elmas, S.Ü 6 Tarım 62 Tarım, Ormancılık, Hayvancılık, Su ürün. Prof. Dr. Ayzin Küden, Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Nebahat Sarı Prof. Dr. Fahri Yavuz 64 Veterinerlik Prof. Dr. Rıfkı Hazıroğlu, Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Miraç Akçay

3 – TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ Genel Alan No ve Adı Temel Alan Alan sorumlusu Bologna uzmanı / TYYÇ çalışma grubu üyesi 7 Sağlık ve Refah 72 Sağlık Tıp Diş Hekimliği Eczacılık Sağlık Bilimleri Prof. Dr. Sadık Kılıçturgay, Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Selda Önderoğlu Prof. Dr. Koray Boduroğlu Prof.Dr. Celal Tümer, H.Ü Prof.Dr. Ferda Özdemir, Trakya Ü. Prof.Dr Maksut Coşkun, Ankara Ü. 8 Hizmet 81 Kişisel Hizmetler Prof. Dr. Salih Kuşluvan, Nevşehir Üniversitesi Doç.Dr. Önder Kutlu Yrd. Doç.Dr. Ömer Açıkgöz SÜRE: 15 Haziran 2010 – Bu tarihte alana özgü yeterlilikler tamamlanmış olmalı (5 aylık bir gecikme oldu – Kasım 2010’da tamamlandı) 2010 yılı sonunda pilot uygulamanın başlatılması (Ekim 2011’de Tamamlandı)

TYYÇ VE ALAN YETERLİLİKLERİ Yetkinlik türü Yeterlilikler Türü SAĞLIK ALANI İÇİN MESLEKİ YETERLİLİKLER Beklenen yetkinlik düzeyi (LİSANS DÜZEYİ İÇİN, FAKÜLTELERDE) Bilgi Ulusal Yeterlilikler Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. Alan Yeterlilikleri Sağlık alanındaki temel ve güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve multimedya eğitim araç gereçleri ile diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahiptir. Beceri Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. Mesleki yeterlilikler Sağlık alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak bilimsel olarak kanıtlanmış verileri yorumlar ve değerlendirir, sorunları tanımlar, analiz eder, araştırmalara ve kanıtlara dayalı mesleki ve etik değerleri gözeterek çözüm önerileri geliştirir, bilgiyi paylaşır, ekip çalışması yapar. İletişim Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. Sağlık alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek ekip çalışması içinde ve sürecin etkin bir elemanı olarak uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşır.

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ) TYYÇ FAALİYETLERİ TARİH 1 Süreci başlatmak için karar alınması Nisan 2006 2 Çalışma takviminin oluşturulması 2006 3 Sürecin organizasyonu 2006 - 2008 4 Çerçevenin tasarımı Kasım 2008 5 Paydaşlardan görüş alınması Ocak 2009 6 Çerçevenin onaylanması Kısmen (TUYÇ) Mayıs 2009 Tamamen (TYYÇ) Ocak 2010 7 İdari organizasyon Şubat 2010 8 Çerçevenin yükseköğretimde uygulanması Pilot düzeyde uygulama Aralık 2010 Tüm kurumlarda uyg. Aralık 2012 9 Yeterliliklerin TYYÇ’ye dahil edilmesi 2010 - 2015 10 Çerçevenin AYÇ ile uyumluluğunun belgelendirilmesi 2010 - 2012 11 TYYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması 2010

PROGRAM (BÖLÜMLER) NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikleri Program Öğrenme Çıktıları Müfredat Ders A Ders B Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları (Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme) – aktif öğrenme

ÖĞRETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI Dış paydaş görüşleri mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu İç paydaş görüşleri öğretim elemanları, öğrenciler İş piyasasının istediği mezunu yetiştirmek İstihdama katkı sağlamak Sadece öğrenci sayısını artırmak DEĞİL (Vakıf Üniversitesi !!!)

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 1: Program Amaçlarının Belirlenmesi Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin Yükseköğretim ve Temel Alan yeterlilikleri doğrultusunda belirlenmesi Dış Paydaş Görüşleri Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Danışma Kurulu İç Paydaş Görüşleri Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler Bölüm öngörü ve özgörevi (ORTAK AKIL ÜRÜNÜ OLMALI) (Üniversite öngörü ve özgörevi dikkate alınarak)

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 2: Program (Bölüm) Çıktılarının Belirlenmesi (Kurum misyonuna ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme için ölçülüp değerlendirilebilecek / geliştirilebilecek olan) Nasıl bir mezun? Hangi Yetkinlikler ve Beceriler (Competences and Skills)’in kazandırılmış olması bekleniyor? Girdiler Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan yeterlilikleri Eğitim amaçları

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 2: Program (Bölüm) Çıktılarının Belirlenmesi Örnek Program Öğrenme Çıktısı PÇ1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini B mühendisliği problemlerine uygulayabilme PÇ2. B mühendisliği ile ilgili alanlardaki mühendislik problemlerini tanıyabilme ve bunlara çözüm üretebilme PÇ3. Mühendislik uygulamaları için gerekli çağdaş teknikleri ve hesaplama araçlarını kullanabilme becerisi PÇ4. Elde edilen verileri çözümleyebilme ve sonuçları yorumlayabilme PÇ5. Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme PÇ6. Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi geliştirebilme PÇ7. Mesleki ve etik sorumluluk anlayışını kavrayabilme PÇ8. İlgili paydaşlarla sözlü ve yazılı iletişim kurabilme PÇ9. Hayat boyu öğrenmenin gerekliliğini ve yollarını kavrayabilme

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Yeterlilikler çerçevesi Yükseköğreti m Yeterlilikler Çerçevesi ve Temel Alan Yeterlilikleri Program A EĞİİTM AMAÇLARI Genel Yetkinlikler Temel düzeyde bilgiye sahip olma Belirli dil yeterliliği Belirli bilişim yeterliliği Mesleki etik bilgisi Sorumluluk alma İletişim kurabilme becerisi Bireysel ve grup çalışması yapabilme becerisi …………………. Bölüm Öğrenme Çıktıları B mühendisliği ve ilgili alanlarda mühendislik problemlerini tanımlama,modelleme ve çözme becerisi Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme becerisi Sözlü ve yazılı iletişim becerileri Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi Yabancı dille iletişim Müfredat Matematik I, II Fizik I, II Kimya I, II Grup Ödevleri içeren dersler Seminer Mesleki Etik Bitirme Projesi Meslekî İngilizce

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 3: Ders Planı’nın Oluşturulması Program çıktılarını sağlayacak ders planı (Curriculum Design) Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi İŞ PAKETİ 4: Ders Amaç ve Hedeflerinin belirlenmesi Amaç: Modern araç-gereçleri kullanarak temel mühendislik problemlerine çözüm üretebilen, analiz, sentez ve yorum yeteneğine sahip, takım çalışmasına uygun, teknolojik gelişmelere ayak uydurabilen ve bilgilerini yenilemesini bilen mezunlar üretecek bir eğitim vermek. Hedef: Jeoloji mühendisliğinin gerektirdiği bilgi, beceri, araç ve gereçleri kullanarak etik kurallar çerçevesinde jeolojik problemlere çözüm üretebilen, bilişim alt yapısı güçlü, yeniliğe açık mezunlar yetiştirmektir. Sebep Sonuç

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? 1. Yıl Kodu Ders Adı ECTS D+U+L Z/S Dili Güz Dönemi AITB191 Atatürk İlk. Ve İnk. Tar - I 2 2+0+0 Zorunlu Türkçe FIZ 121 Fizik - I 5 3+0+1 JLJ 101 Jeoloji Mühendisliğine Giriş JLJ 123 Genel Jeoloji KIM 123 Temel Kimya - I MAT 117 Matematik - I 6 4+0+0 TDB 101 Türk Dili - I YDI 111 English - I 3 3+0+0 İngilizce Güz Dönemi Toplamı : 30 22+0+3 Bahar Dönemi AITB192 Atatürk İlk. Ve İnk. Tar - II ENF 100 Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı 2+1+0 FIZ 122 Fizik - II JLJ 132 Mineraloji 4 KIM 120 Temel Kimya - II MAT 118 Matematik - II TDB 102 Türk Dili - II YDI 112 English - II Bahar Dönemi Toplamı : 22+1+3 YIL TOPLAMI : 60

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? 2. Yıl Kodu Ders Adı ECTS D+U+L Z/S Dili Güz Dönemi JFZ 211 Uygulamalı Jeofizik 5 3+1+0 Zorunlu Türkçe JLJ 223 Optik Mineraloji 6 2+0+2 JLJ 225 Paleontoloji MAT 205 Diferansiyel Denklemler 4+0+0 MHN 257 Mühendislik Mekaniği 3+0+0 YDI 211 İngilizce Okuma Ve Yazma 2 2+0+0 İngilizce Güz Dönemi Toplamı : 30 16+1+4 Bahar Dönemi JLJ 202 Stratigrafi JLJ 206 Jeoistatistik JLJ 252 Yapısal Jeoloji 2+2+0 JLJ 254 Magmatik Petrografi 3+0+1 MHN 242 Mukavemet YDM 214 Mesleki İngilizce - I Bahar Dönemi Toplamı : 16+2+1 YIL TOPLAMI : 60

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? 3. Yıl Kodu Ders Adı ECTS D+U+L Z/S Dili Güz Dönemi JLJ 303 Saha Jeolojisi 4 2+2+0 Zorunlu Türkçe JLJ 307 Hidrojeoloji 5 3+1+0 JLJ 309 Kaya Mekaniği JLJ 323 Jeokimya JLJ 349 Metamorfik Petrografi 2+0+1 JLJ 351 Sedimantoloji 3+0+1 YDM 313 Mesleki İngilizce - II 2 2+0+0 İngilizce Güz Dönemi Toplamı : 30 18+5+2 Bahar Dönemi JLJ 302 Maden Yatakları 6 JLJ 310 Jeolojide Bilgisayar Uygul. JLJ 348 Jeolojik Harita Alımı 3+2+0 MHN 328 Zemin Mekaniği YDM 314 İş Hayatında İngilizce Seçmeli-1 Seçmeli Seçmeli-2 Seçmeli Dersler SEC 304 Tarihsel Jeoloji SEC 306 Plaka Tektoniği SEC 310 Endüstriyel Hammaddeler SEC 318 Jeoteknik Deneyler SEC 320 Ölçme Bilgisi SEC 322 Coğrafi Bilgi Sistemleri Bahar Dönemi Toplamı : 17+5+1 YIL TOPLAMI : 60

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 5: Derslerin Öğrenme Çıktılarının yazılması Öğrenenin ne öğrenmesi gerektiğinin beklentisidir Çıktı Temelli Öğrenme (Outcome Based Learning) Öğrenme çıktıları somut ve ölçülebilir olmalı Sıralayabilme, gösterebilme, çizebilme, çözebilme, … gibi Ölçme işlemi herkes için benzer sonuçlar üretmeli KTÜ’deki çay demleme örneği

Öğrenme Çıktılarının yazılması (1) Öğrenme çıktıları yazılırken 5 ayrı aşama dikkate alınmalıdır: Öğrencinin neyi yapabilir olmasını istiyorsunuz ? (çıktılar = kazanımlar) - Bu kazanımları sağlamak için öğrenci neyi bilmek zorundadır ? (ders müfredatı = Dersin içeriği) Öğrenmeyi sağlamak için hangi aktiviteler kullanılacak ? (pedagojik yöntemler) Öğrenci, kazanımları sağladığını (öğrendiğini) nasıl gösterecek ? (Ölçme) Öğrencinin öğrenmeyi başardığı nasıl bilinecek? (değerlendirme)

Öğrenme Çıktılarının yazılması: ÖZET KULLANILAN FİİLLER BİLGİ KAVRAMA UYGULAMA ANALİZ SENTEZ DEĞERLENDİRME Tanımlamak, listelemek, adlandırmak, hatırlamak Açıklamak, özetlemek, arasında ayırt etmek, yeniden ifade etmek Göstermek, düzenlemek, ilgilendirmek, uygulamak, uyarlamak Ayırmak (farklılığını ortaya koymak), tahmin etmek, çıkarmak, ortaya koymak Birleştirmek, yaratmak, formüle etmek, yapılandırmak Karar vermek, kritik etmek, doğrulamak ve ayırmak Kötü Örnek: Öğrenci X ile ilgili problemleri anlayabilir İyi Örnek: Öğrenci X ile ilgili problemleri tanımlayabilir

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 6: AKTS Kredilerinin Belirlenmesi Öğrenci İş Yükü (Student Work Load) Bir dersin başarı ile tamamlanması için gerekli olan tüm eğitim faaliyetlerini (derse katılım, uygulamalara katılım, seminer, proje hazırlama, sınav, tüm bireysel çalışmalar, staj) için gerekli zamanı kapsar. AKTS Kredisi Derste hedeflenen öğrenim çıktılarını edinebilmek için öğrenenin harcadığı zamanı (iş yükünü) temel alarak belirlenen kredi Kısıtlayıcalar (18 hafta x 5 gün x 8 saat = 720 saat / 30 = 24 saat / 1 AKTS Akademik Takvim Uzunluğu ( ? ) 30 AKTS/yarıyıl 60 AKTS/yıl Beklenen: 1 AKTS = 25-30 saat Türkiye’de çok daha az !!!!

PROGRAM (BÖLÜM) BAZINDA NE YAPMALI? Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü İŞ PAKETİ 7: İş Yükü Tahmini Anket: Öğretim Üyeleri, öğrenciler, Dersinizde hangi yetkinlikleri kazandırmayı düşünüyorsunuz? Dersinizin öğrenim çıktıları nelerdir? Dersinizde hangi eğitim aktiviteleri mevcut? Öğrenim çıktılarını nasıl ölçüp değerlendiriyorsunuz? Bu öğrenim çıktılarını kazandırabilmek için tahmin edilen çalışma süresi nedir?

AKTS KREDİLERİNİN BELİRLENMESİ: İŞ YÜKÜ Öğrenme Çıktıları Öğrenim Aktivitesi Tahmin Edilen Süre (saat) Değerlendirme 1-6 Teorik ders 4*14=56 Derse Katılım Rehberli problem çözme Bireysel çalışma 1*14=14 2*14=28 Aktif Katılım Haftalık ödev problemlerinin çözülmesi Dersin asistanları ile tartışma, yazılı rapor teslimi 7, 8 Dönem Projesi 15 Ara Sınav Sınav için 3 Bireysel çalışma 18 Açık kitap, yazılı sınav Final Sınavı Bireysel çalışma 26 Quiz(4 adet) Sınav için 4 Bireysel çalışma 8 Kapalı kitap, yazılı sınav Toplam: 203

AKTS KREDİLERİNİN BELİRLENMESİ: İŞ YÜKÜ Akademik Yıl: 34-40 hafta (sınavlar dahil) Haftalık Saat: 40 saat Yıllık Çalışma Saati:1360-1600 saat/yıl Ortalama Yıllık Çalışma Saati: (1360+1600)/2= 1480 saat/yıl AKTS kredisi başına düşen iş yükü: 24,6 saat / 1 AKTS Beklenen durum Örnek 2.Yıl, 2.Yarıyıl Ders Saat/hafta Tahmin Edilen İş Yükü (saat/yarıyıl) AKTS Kredisi A 2 105 105*30/798= 4 B 4 160 6 C 155 D 3 120 E 203 8 F 55 Toplam 19 798 30

PROGRAM ÇIKTILARINI DERS ÇIKTILARI İLE İLİŞKİLENDİRME X D2 D3 D4 D5 D6 D7 …. …. X Çok üst düzeyde katkı X Üst düzeyde katkı X Orta düzeyde katkı X Düşük düzeyde katkı X Katkı yok

KALİTE GÜVENCESİ: PROGRAM ÇIKTILARININ DEĞELENDİRİLMESİ HEDEFLERİ BAŞARMAK İÇİN GEREKLİ ÖĞRENİM ÇIKTILARINI BELİRLE ÇIKTILARIN NASIL SAĞLANACAĞINI BELİRLE ÖLÇÜLECEĞİNİ HEDEFLERE ULAŞILDIĞINI KANITLAYACAK GÖSTERGELER BELİRLE ÖLÇ / DEĞERLENDİR PAYDAŞLARI BİLGİLENDİR, ÖNLEM AL, İYİLEŞTİR ÖĞRENİM AMAÇLARINI ULUSAL YETERLİLİKLER PAYDAŞ İSTEMLERİ BOLOGNA SÜRECİ YENİ ÖĞRENCİLERİN NİTELİKLERİNİ BELİRLE

KALİTE GÜVENCESİ: YETERLİLİKLERİ ÖĞRENME ÇIKTILARI ODAKLI TASARLAMAK VE DEĞERLENDİRMEK (BÖLÜM) PROGRAM Dış paydaşlar YÖN LEN DİR ME Öğrenci Ç I K T L A R Yeni Öğrenci Mezun İç paydaşlar Öğretim elemanı Öğrencilerin Değerlendirmesi Çalışan Mezun Öğrenci anketi Öğrenme Programı/Ortamı Bölüm/Program bazında. Dış ve iç paydaş gereksinimlerine göre program hedefleri belirleniyor. Tasarlanan sistemin, öngörülen çıktılara ulaşıp ulaşamadığı, periyodik olarak öğrencilerden alınan değerlendirmelerle sürekli iyileştiriliyor. Benzer biçimde, program hedefleri de, mezunlar ve dış paydaşlardan alınan değerlendirmelerle, sürekli iyileştiriliyor. İyileştirme araçları Mezunların Değerlendirmesi İşverenlerin Değerlendirmesi

KTÜ DENEYİMİ DERS ve DERS SORUMLUSU ANKETİ DEĞERLENDİRME SONUÇ ÇİZELGESİ AKADEMİSYEN FAKÜLTE/BÖLÜM/PROGRAM DERS KODU ADI    DERS HAKKINDA GÖRÜŞLERİNİZ ORT. ÇOK İYİ İYİ ORTA KÖTÜ ÇOK KÖTÜ   1 Ders içeriğinin amacıyla uygunluğu 4.67 7 ( %78 ) 1 ( %11 ) 0 ( %0 )   2 Ders materyalinin güncelliği ve yeterliliği   3 Dersin düşünme yeteneğini geliştirme Özelliği   4 Dersin kazandırdığı bilgi ve beceri   5 Dersin anlaşılabilirliği    DERSİN DEĞERLENDİRİLMESİ   1 Yarıyıl içi değerlendirme yöntemi (ödev, proje, ...)   2 Sınav sorularının anlaşılabilirliği   3 Sınav sorularının ders içeriğiyle uyumu   4 Sınav süresinin yeterliliği   5 Sınav değerlendirme objektifliği

PEKİ; AMA NEDEN ? ARTIK YALNIZ DEĞİLİZ Üniversiteler, çevreleriyle (iç ve dış paydaşlarıyla) sürekli iletişim halinde olmak zorundadır… Gelen-giden öğrenciler ile personel bizleri ve sistemi tartışmaya başladı … Bologna gerekli mi ? !!!

Neden Bologna Süreci ? Farklı öğrenme süreçlerinin ve ortamlarının denenmesi için olanaklar sunar, bilgi ve deneyimin paylaşılması ve transferini kolaylaştırır Öğrencilerin/personelin kişisel ve mesleki gelişimini teşvik eder, Akademik işbirliklerinin gelişmesine ve kalitenin yükseltilmesine etki eder Öğrencilerin/personelin kendi ülkesi dışında da iş sahibi olabilmesine katkı yapar, Küresel anlamda iş çevrelerinin ihtiyaçlarına katkı sağlar, Küresel vatandaşlığın gelişimine katkı sağlar, Yeni arkadaşlıklar ve kültürler arası etkileşimin gelişimine yardımcı olur ve karşılıklı anlayışın gelişimini sağlar, Öğrencilerin/personelin sahip oldukları ya da olmadıkları imkanları kavramasına yardımcı olur, Öğreten ve öğrenen için dinamizm sağlar, Düşünen, sorgulayan ve çözüm üretmeye çalışan bir toplum oluşumuna katkı sağlar

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYÇ) Süreç; uzun ve zahmetli bir yolculuk Ancak imkansız değil

Süreç uzun ve zahmetli bir yolculuk

Sabrınız için teşekkürler… EKİP ÇALIŞMASI!!! Sabrınız için teşekkürler…

Yaşa bağlı olmadığını… Değişime açık olmak gerekir…. Hiç bir zaman geç değildir….

Başarısıklıklar asla bir son olarak değerlendirilmemeli Örnek bir insan profili Yaş 21: İşinde başarısız oldu, Yaş 22: Bir yasama seçiminde aday oldu ve kaybetti, Yaş 24: İşinde tekrar başarısız oldu , Yaş 26: Eşi vefat etti ve yalnız kaldı, Yaş 27: Ruhsal bunalıma girdi, Yaş 34: Kongre seçimlerinde aday oldu ve kaybetti, Yaş 36: Kongre seçimlerinde tekrar aday oldu ve yine kaybetti, Yaş 45: Senato seçimlerinde aday oldu ve kaybetti, Yaş 45: Başkan yardımcısı seçimlerine aday oldu ve kaybetti, Yaş 49: Senato seçimlerinde tekrar aday oldu ve yine kaybetti, Yaş 52: A.B.D Başkanı seçildi !!! Eğer olayları başarısızlık olarak nitelendirseydi, Acaba başkan olabilir miydi? Abraham Lincoln 47