Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Mevzuat ve Uygulamalar Dr. Mustafa GÖZEN Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığı 5 Mart 2014 – Karaman Valiliği - KARAMAN 1

Birincil ve ikincil mevzuat Birincil mevzuat 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (14 üncü madde) - lisanssız yürütülebilecek faaliyetler düzenlenmiştir. (30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete) 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (Madde 6/A) Muafiyetli üretim (18/5/2005 tarihli ve 25819 sayılı Resmi Gazete) İkincil mevzuat Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik (2 Ekim 2013 tarihli ve 28783 sayılı Resmi Gazete) Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi Ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik (1 Ekim 2013 tarihli ve 28782 sayılı Resmi Gazete) Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ 2

Lisanssız yürütülebilecek faaliyetler 1- İmdat grupları ve iletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeyen üretim tesisi 2- Kurulu gücü azami 1 MW’lık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi 3- Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan elektrik üretim tesisi 4- Mikrokojenerasyon tesisleri ile Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kojenerasyon tesisleri 5- Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi 6- Sermayesinin yarısından fazlası belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde kurulacak üretim tesisleri 3

Genel esaslar Kurulacak üretim tesisi bir tüketim tesisi ile ilişkilendirilmiştir. Üretim ve tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içinde olması gereklidir. Başvurular hidrolik tesisler için il özel idaresine, diğerleri için dağıtım şirketi, TEİAŞ veya OSB’lere yapılacaktır. Lisanssız üreticiler PMUM ve YEKDEM mekanizması ile doğrudan muhatap değildir. Rüzgar enerjisine dayalı başvurularda YEGM’nin teknik değerlendirme raporu olumlu ise bağlantı anlaşması çağrı mektubu verilebilir. 4

Genel esaslar Geçici kabulün yapılmasından sonra üretim tesisi üçüncü kişilere devredilebilir. Finansman sağlayan kurum ve kuruluşların talebi ile üretim tesisinin başka kişilere devredilebilmesi mümkündür. Lisansa konu bir faaliyetten lisanssız faaliyete geçiş imkanı bulunmaktadır. Kurulu güç artışının hangi aşamalarda yapılabileceği mevzuatta düzenlenmiştir. (başvuru aşaması veya bağlantı anlaşması imzalandıktan sonra) 5

Lisanssız üretim kapsamına giren tesisler için özet tablo   Üretim Tesisi Tipi Kurulu Güç Sınırı Üretim Tesisinin Bağlantısı İhtiyaç Fazlası Enerjinin Değerlendirilmesi 1 İmdat grupları ve iletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisleri  Yok İzole -  2 Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri 1 MW Dağıtım 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel ilgili kaynak fiyatlarından görevli tedarik şirketi aracılığıyla YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 3 Mikrokojenerasyon tesisi 100 kW 5346 sayılı Kanun eki I sayılı Cetvel en düşük fiyattan görevli tedarik şirketi tarafından satın alınır. 4 Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri Yok İletim veya dağıtım Sisteme enerji vermemesi esastır. Verilmesi halinde herhangi bir bedel ödenmeksizin YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 5 Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan tesislerinden yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim yapan tesisler 6 Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri Sisteme enerji verilmemesi esastır. Verilmesi halinde, enerjiye herhangi bir bedel ödenmeksizin YEKDEM kapsamında değerlendirilir. 7 Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkânın olması ve DSİ tarafından uygun bulunması hâlinde kurulan üretim tesisi 6

Başvuruda talep edilen temel belgeler Başvuru Formu Tapu belgesi, kira sözleşmesi veya yerin kamuya ait olması halinde ilgili kamu kurumu tarafından yerin talep edildiğinin ve bir başka kişiye tahsis edilmediğini gösterir yazı Tek Hat Şeması Kojenerasyon tesisleri için verimlilik değerini gösterir belge Başvuru bedelinin ödendiğine ilişkin dekont veya makbuz Güneş enerjisine dayalı tesisleri için kurulacak yere ilişkin uygunluk belgesi Tüketim tesisi ya da tesisleri mevcut ise elektrik abone numarası, yoksa inşaat ruhsatı veya yerine geçen belgeler ÇED belgesi 7

Güneşe dayalı tesisler için uygunluk belgesi Çatı uygulaması haricindeki güneş enerjisine dayalı başvurular için; Mutlak tarım arazileri, Özel ürün arazileri, Dikili tarım arazileri, Sulu tarım arazileri, Çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanları, kapsamadığına ilişkin belgenin başvuru aşamasında ibraz edilmesi gerekmektedir. 8

Tüketim birleştirme (Yenilenebilir enerji kooperatifi ile ilgisi) Üretim ve tesisleri aynı dağıtım bölgesinde yer almalıdır. Tüketim tesisleri aynı bağlantı noktasına bağlı veya tüketimleri tek bir ortak sayaç ile ölçülebilmelidir. Tüketimlerini birleştiren kişilerin herbirinin tüketiminin olması gerekir. Tüketimini birleştiren kişiler aralarından birini tam ve sınırsız yetkilendirir. Tüketiciler (yetkilendirilen kişi hariç) aynı abone grubunda yer almalıdır. Bir tüketim tesisi aynı zaman diliminde birden fazla tüketim birleştirme kapsamında yer alamaz. Tüketimini birleştiren kişiler ilave enerji ihtiyacını tek bir tedarikçiden temin edebilirler. Tüketim birleştirmeye katılım veya tüketim birleştirmeden ayrılma her ayın 1’inden itibaren geçerli olacak şekilde mümkündür. 9

Tesislerin işletmeye alınması Bağlantı anlaşması tarihinden itibaren; YG’den bağlanacak hidrolik tesislerin 3 yıl YG’den bağlanacak diğer tesislerin 2 yıl AG’den bağlanacak tesislerin 1 yıl içinde inşaatlarının tamamlanması gerekmektedir. 10

İhtiyaç fazlası enerji Yenilenebilir kaynaklara dayalı ihtiyaç fazlası enerji, YEK Kanunu eki I sayılı Cetvel fiyatından kaynak bazında, görevli tedarik şirketi vasıtasıyla geçici kabul tarihinden itibaren 10 yıl süreyle YEKDEM kapsamında değerlendirilir. Mikrokojenerasyon tesislerinde, gerçek ve tüzel kişi ayrımı olmaksızın, sisteme verilen enerji, YEK Kanunu eki I sayılı cetvel en düşük fiyatından görevli tedarik şirketi tarafından geçici kabul tarihinden itibaren 10 yıl süreyle satın alınır. Söz konusu üretim tesisleri, yerli aksam kapsamındaki desteklerden, tesisin geçici kabulü tarihinden tarihten itibaren 5 yıl süreyle yararlanabilir. 11

İhtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesi G1 Piyasa İşletmecisi (TEİAŞ ) Toplam Destekleme Bedeli (TL) = (G1xP1)+(G2xP2) … (Gn x Pn) + A Tedarik1 Tedarik2 Tedarik21 Lisanssız Üretim Lisanssız Üretim G2 Gn A = Muafiyetli üretim toplam destekleme bedeli ………………. ……. S1 S2 Sn …. 12

Elektrik için ABD$ / kWh bazında sabit fiyat desteği Kaynak türü Sabit fiyat (ABD cent / kWh) Hidroelektrik 7,3 Rüzgar Jeotermal 10,5 Biyokütle (çöp gazı dahil) 13,3 Güneş 13

Yerli ekipman için destekleme fiyatı 14

Diğer düzenlemeler Üretim tesisleri için kamulaştırma yapılmamaktadır. Üretim tesislerinde kullanılacak YEK Kanunu eki II sayılı Cetvelde yer alan aksamdan, her birinin ithalat tarihi baz alınarak en fazla 5 önceki takvim yılında üretilmiş olması gereklidir. İlgili kurum ve kuruluşlardan izin alınmak kaydıyla kamu ve Hazine arazisi üzerinde de üretim tesisi kurulabilir. Lisanssız kapsamında kurulan tesislerde üretilen enerji serbest piyasada satılamaz. 15

Alınacak bedeller Başvuru bedeli, Kurulacak üretim tesislerinin sisteme bağlantısı için bir defaya mahsus dağıtım bağlantı bedeli, bağlantı anlaşmasının yapılması esnasında tahsil edilir ve iade edilmez. Mevcut üretim tesisinde kurulu güç tadili yapılması için dağıtım şirketine yapılan başvuru, dağıtım şirketi tarafından yeni başvuru olarak değerlendirilir. Üretim tesislerinin ilgili mevzuat gereği ödemekle yükümlü oldukları bedeller saklıdır. 16

Başvuru bedeli ve yıllık işletim bedeli (TL) Alınacak bedeller Başvuru bedeli ve yıllık işletim bedeli (TL) 2011 2012 2013 2014 Başvuru bedeli 250 273 294,50 Yıllık işletim bedeli 17

Lisanssız üretim sayfası EPDK internet sitesinde; http://www.epdk.org.tr/index.php/elektrik-piyasasi/lisanssiz-uretim linkinde lisanssız elektrik üretimine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Mevzuat Yönetmelik Tebliğ Bildirim Formu (Dağıtım şirketleri için) Başvuru Bedeli ve Yıllık İşletim Ücreti Lisanssız Elektrik Üreticileri için DSBA ve DSKA Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Lisanssız Elektrik Üreticileri için DS Bağlantı Anlaşması Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin DS Kullanım Anlaşması Lisanssız Elektrik Üretim Tesisleri için Kapasite Tahsisi Duyurular Lisanssız Üretim İşlemleri Yol Haritası Lisanssız Üretimle İlgili Sıkça Sorulan Sorular Lisanssız Elektrik Üretimi Örnek Uygulamaları Lisanssız Elektrik Üretim Tesisleri için Proje Onay ve Kabul İşlemleri Yetkisi Konusunda Düzenleme Lisanssız Elektrik Üretimi - Güneş Enerjisi Projeleri için Proje Onay İşlemi Gerekli Evraklar 18

Sonuç Lisanssız üretim; Tüketicilerin de üretim faaliyeti yapmasını sağlayan bir faaliyet türüdür. Bu bakımdan, ülkemiz ve elektrik piyasası açısından önemli bir yeniliktir. 19

E- posta: mgozen@epdk.org.tr TEŞEKKÜRLER Mustafa GÖZEN E- posta: mgozen@epdk.org.tr 20