Bireysel Farklılıklar GENEL KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLER GİRİŞ ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME STİLİ VE STRATEJİSİ

ÖĞRENCİ ÖZELLİKLERİ Genel Karakteristik Özellikler Giriş Özellikleri Yaş, öğrenme düzeyi, meslek, kültürel ya da sosyo-ekonomik faktörler Giriş Özellikleri Hazır bulunuşluk düzeyi ÖĞRENME STİLİ Bir bireyin öğrenme çevresini psikolojik olarak nasıl algıladığını, çevresi ile nasıl etkileşimde bulunduğunu ve nasıl tepki verdiğini belirleyen faktörler kümesidir

“Geleceğin cahili, okuyamayan kişi olmayacaktır “Geleceğin cahili, okuyamayan kişi olmayacaktır. Nasıl öğreneceğini bilmeyen kişi olacaktır” Alvin Toffler

Bireylerdeki farklılıklar ÖĞRENME STİLLERİ’ni ortaya çıkarır Algısal tercihler ve güçlükler Motivasyonel farklılıklar Psikolojik faktörler Bilgiyi işleme alışkanlıkları

Tanımlar Keefe (1979) öğrenme stilini “öğrenenin öğrenme çevresini nasıl algıladığını, bu çevre ile nasıl etkileşime girdiğini ve bu çevreye nasıl tepki gösterdiğini belirleyen görece kararlı bilişsel, duyuşsal ve psikolojik etmenler bütünü” olarak tanımlamaktadır. Dunn ve Dunn (1978) öğrenme stilini “öğrencinin yeni ve zor bir akademik bilgiyi işlemesi, özümsemesi ve anımsaması sürecinde kullandığı yol” şeklinde tanımlamaktadırlar. Gregorc’a (1985) göre öğrenme stili “bireyin nasıl öğrendiğini, öğrendiğini çevreye nasıl uyarladığını gösteren ayırt edici davranışlardan” oluşmakta ve aynı zamanda bireyin zihninin nasıl çalıştığı hakkında ipuçları vermektedir. Kolb (1984) öğrenme stilini “bilginin algılanması ve işlenmesi sürecinde öğrencinin tercih ettiği yol” olarak tanımlamaktadır.

KEEFE’ NİN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Burada belirtilen stil özellikleri, genetik kodlama, kişilik gelişimi, güçlü çevresel uyumun etkisi altındadır. Öğrenme stillerinin bilişsel, duyuşsal ve çevresel yönleri vardır. Bilişsel öğeler bilgi işleme sisteminin içsel kontrolü ile ilgilidir ve yetiştirilmeyle değiştirilebilir Duyuşsal ve çevresel öğeler ise tercihe dayalıdır hem yetiştirme hem de öğretimsel stratejilere cevap verir Öğrenme stilleri değişebilir ancak bu çok yavaş olur

DUNN VE DUNN’IN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Dunn ve Dunn’ın (1978) öğrenme stilleri modeli, öğrencinin öğrenme yeteneğini etkileyen beş yapı tanımlar; (1) çevre, (2) öğrencilerin duygusal özellikleri, (3) sosyolojik tercihler, (4) psikolojik özellikler ve (5) bilgi işleme.

DUNN VE DUNN’IN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ

GREGORC’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Kişiler algılama yeteneklerine göre Somut ve Soyut algılayanlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Algıladıkları verileri düzenleme yeteneklerine göre Ardışık ve Random (ardışık olmayan) olmak üzere ikiye ayırırlar. Somut Ardışık, Soyut Ardışık, Somut Random, Soyut Random

Somut Ardışık Öğrenme Stiline Sahip Bireylerin Özellikleri: Yaparak yaşayarak öğrenmeyi severler, bilgilerin kendilerine adım adım ve basitten karmaşığa doğru verilmesini isterler, yaptıkları çalışmaları parçalanandan çok bütünü önem taşır, öğrenmek için çok çaba ve zaman harcarlar, işlerini zamanında ve düzenli bitirmek isterler. Somut materyallere dokunmayı, onlarla ilgilenmeyi çok severler. Sadece talimatları beklemekle kalmazlar aynı zamanda ilgili talimatlara uyarak, temiz düzenli ve kurallara uyarak çalışmayı tercih etmektedirler. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler yaparak yaşayarak öğrenmelerine fırsat veren öğretim yöntem-teknikleri (laboratuar yöntemi, proje yöntemi vb) tercih etmektedirler.

Soyut Ardışık Öğrenme Stiline Sahip Bireylerin Özellikleri: Öncelikle öğrenecekleri konu ile ilgili olarak zihinlerinde boş bir harita veya resim olarak bir çerçeve yapı oluştururlar. Daha sonra konu hakkında kendilerine düzenli olarak verilen bilgilerden uygun olanları bir düzen içinde alırlar ve zihinlerinde oluşturdukları harita-resim çerçevesinin içine yerleştirerek konunun bütünü hakkında bir sonuca ulaşmaya çalışırlar. Bir şekil/sembol yüzlerce kelimeden değerlidir. Fikirlere ve kavramlara önem verirler, kavramları mantıksal olarak düzenlerler. Kitaptan öğrenmeyi severler Bilgileri bir otoriteden veya tecrübeli bir kişiden öğrenmeyi tercih etmektedirler. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler klasik öğretim yöntemleri olarak adlandırılan bilgilerin öğretmen tarafından düzenli olarak verildiği öğretim yöntem-tekniklerini (anlatım yöntemi, gösteri tekniği vb) tercih etmektedirler.

Somut Random Öğrenme Stiline Sahip Bireylerin Özellikleri Bu bireylerin problem çözme konusunda üstün yetenekleri vardır.Gerçek problemlerle ilgilenirler, bu problemlerle ilgili olarak yeni bilgiler elde etmeye çalışan araştırmacı bir kişilikleri vardır, sebepleri araştırmayı severler ve karşılarına çıkan beklenmedik yeni durumlar ilgilerini çeker. Problem çözerken bilgilerin sistematik bir düzen içinde verilmesine ihtiyaç duymazlar. Problem çözmeleri sürecinde önceden belirlenmiş hazır işlem basamaklarını sevmezler. Bağımsız olarak veya küçük gruplarla çalışmayı sevmektedirler. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler yaparak yaşayarak öğrenme imkanı sağlayan öğretim yöntem-teknikleri (laboratuar yöntemi, gözlem gezisi tekniği vb) tercih etmektedirler.

Soyut Random Öğrenme Stiline Sahip Bireylerin Özellikleri Olayları ve kavramları düzensiz karışık bir şekilde algılarlar, onlar için öğrenilecek bilgilerde bir düzenin olmasına gerek yoktur. Bu yüzden çoklu duyumsal deneyimlerin bulunduğu ortamlarda öğrenmeyi tercih etmektedirler. Duygu ve düşüncelerini açıkça ifade etmekte başarılıdırlar. Kuralcılıktan hoşlanmadıkları için elde ettikleri verileri istedikleri gibi organize etmeyi tercih ederler. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde bu bireyler, kendilerini ifade edebilecekleri, diğer kişilerle fikir alışverişinde bulunabilecekleri imkanı sağlayan öğretim yöntem-teknikleri (tartışma yöntemi, soru-cevap tekniği vb) tercih ederler.

KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Somut Yaşantı (Hissederek) YERLEŞTİREN ÖZÜMSEYEN Yansıtıcı Gözlem (İzleyerek) Aktif Deneyimler (Yaparak) DEĞİŞTİREN AYRIŞTIRAN Soyut Kavramsallaştırma (Düşünerek)

KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Değiştiren Öğrenme Stili: Bu öğrenme stili, somut yaşantı ve yansıtıcı gözlemin kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler somut yaşantılar ile hissederek ve izleyip gözlem yaparak öğrenirler. Değiştiren öğrenme stiline sahip öğrencilerin en belirgin özellikleri hayal güçlerinin kuvvetli ve duygusal olmaları, insanlarla ilgilenmeleri ve onları anlamaları, yeni düşüncelere açık olmaları, sorunları fark etmeleri ve bir konuya farklı açılardan bakmak için yollar aramalarıdır. Bilgilerin sıralı, ayrıntılı ve sistematik olarak kendilerine sunulmasını isterler. Değiştiren öğrenme stilindeki öğrenciler, küçük gruplar ile çalışmayı, bilgi toplamayı, dinlemeyi ve geribildirim almayı tercih ederler. Beyin fırtınası tekniği ve grup çalışması gibi etkinliklerden hoşlanırlar. Kendi düşüncelerini belirtmeden önce diğerlerini dinler ve gözlemlerler. Somut örneklere dayalı olarak öğrenirler ve karar alırken kendi hislerine güvenirler.

KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Özümseyen Öğrenme stili: Bu öğrenme stili, yansıtıcı gözlem ve soyut kavramsallaştırmanın kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler izleyip gözlem yaparak ve soyut kavramlar üzerinde düşünerek öğrenirler. Özümseyen öğrenme stiline sahip öğrenciler planlama yapma, modeller oluşturma, sorunları tanımlama, kuramlar geliştirme ve sabırlı olma konularında oldukça iyidirler. Bu öğrenciler, insanlar yerine düşünceler ve soyut kavramlar üzerine odaklanırlar. Olgu, düşünce ve bilgilerin mantıklı ve düzenli bir biçimde sunulmasını ve üzerinde düşünmek için zaman verilmesini isterler. Bu öğrenciler, ayrıca, ders anlatımlarını dinleyerek, okumalar yaparak, bilgi ve kuramlar üzerinde düşünerek öğrenmeyi severler.

KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Ayrıştıran Öğrenme Stili: Bu öğrenme stili, soyut kavramsallaştırma ve etkin deneyimlerin kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler soyut kavramlar üzerinde düşünerek ve etkin deneyimler yolu ile yaparak öğrenirler. Ayrıştıran öğrenenler, sorunları belirleme ve çözmede, kararlar almada ve akıl yürüterek sonuçlar çıkarmada, konudaki ilişkileri ya da bir durumun nasıl ortaya çıktığını belirlemede iyidirler. Amaç yönelimlidirler, teknolojik öğrenme görevleri ile uğraşmayı severler. Bu öğrenciler, deneylerle, yeni düşünceleri araştırmakla, pratik laboratuvar uygulamalarıyla ve deneme yanılma yoluyla öğrenirler.

KOLB’UN ÖĞRENME STİLLERİ MODELİ Yerleştiren Öğrenme stili: Bu öğrenme stili etkin deneyimler ve somut yaşantının kesiştiği alanda bulunmaktadır. Bu alandaki öğrenciler etkin deneyimler yolu ile yaparak ve somut yaşantılar ile hissederek öğrenirler. Yerleştiren öğrenenler, karmaşık bilgileri ve bunlar arasındaki ilişkileri belirlemek, pratik olmak, liderlik yapmak, yeni bir duruma hemen katılmak ve uyum sağlamak ile risk almak konularında iyidirler. Bilgilerini, gerçek yaşam sorunlarını çözmek için yeni durumlara transfer etmeyi severler. Diğer arkadaşlarıyla çalışarak, amaçlar belirleyerek, alan çalışmaları ve araştırmalar yaparak, projeler gerçekleştirerek öğrenirler.

Öğrenme Stratejileri DR. ŞİRİN KARADENİZ

Bazılarımız okuduğumuz bilgileri tekrarlar, bazılarımız not alır, bazılarımız okuduğumuz bilgilerin altını çizer. Her bireyin yeni bir bilgiyi öğrenmek için izlediği farklı stratejiler vardır. ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARI BÜYÜK ÖLÇÜDE KENDİ ÖĞRENME YOLLARININ FARKINDA OLMALARINA VE KENDİ ÖĞRENMELERİNİ YÖNLENDİREBİLMELERİNE BAĞLIDIR

Öğrenme stratejisi nedir? Öğrenme stratejisi, bireyin kendi kendine öğrenmesini kolaylaştıran tekniklerin her biridir. Öğrenme stratejileriyle, öğrenenin bilgiyi işleyerek ve kalıcı biçimde öğrenmesini sağlamak amaçlanır.

Öğrenme stratejisi nedir? Bu nedenle öğrenme stratejileri, öğrenenin, öğretilecek yeni bilgiyi seçme, düzenleme ve bütünleştirme biçimini etkilemesi beklenen davranış ve düşüncelerden oluşur (Büyüköztürk vd., 2004).

Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları Gagne ve Driscoll öğrenme stratejilerini, beş ayrı sınıflama yaparak incelemektedirler: 1) Dikkat stratejileri,. 2) kısa süreli belleği geliştirme stratejileri, 3) kodlamayı artırma stratejileri, 4) geri getirmeyi artırma stratejileri, 5) izleme- yöneltme stratejileri.

Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları Öğrenme stratejileri konusunda kapsamlı çalışmalar yapan Mayer (7) öğrenme stratejilerini 8 sınıfta toplamıştır; 1) Temel öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 2) karmaşık öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 3) temel öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 4) karmaşık öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 5) temel öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 6) karmaşık öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 7) kavramayı izleme stratejileri, 8) duyuşsal ve güdüsel stratejiler (Subaşı, 2000).

Dikkat Stratejileri Metinde anahtar sözcüklerin ve temel düşüncelerin altını çizmek, Metinin kenarına not almak, Bilinmeyen sözcükleri yuvarlak içine alma, Anlaşılmayan yerlere soru işareti gibi işaretler koyma, Önemli düşünceleri gösteren işaretler ve açıklamalar. Dikkatin odaklaşmasında metindeki başlıklar, alt başlıklar, şekil, grafik, şema ve benzeri etkili rol oynar (Subaşı, 2000).

Tekrar Stratejileri Bir listeyi yinelemek ya da bir metini aynen tekrar etmek ve ezberleme için de kullanılır. Bilginin olduğu gibi tekrarlandığı basit tekrar (maintenance rehearsal) bilginin kısa süreli bellekte daha uzun süre kalmasını sağlar. Bazen, bir şiiri ezberlemek için kullanılabilir. Bilginin uzun süreli bellekte depolanmasını sağlamak için, bilginin anlamlı kılınması, ayrıntılı tekrar (elaborative rehearsal) ile olanaklıdır.

Tekrar Stratejileri Öğrenilecek metin düz yazı türünde ise tekrar stratejileri, konuyu sesli olarak tekrarlama, yazıya aktarma, bazı bölümleri aynen alıntılama ve yazının önemli kısımlarının altını çizmeyi kapsamaktadır.

Tekrar Stratejileri Araştırma sonuçlarına göre, çocuklar anaokulundan beşinci ya da altıncı sınıfa ulaşırken tekrar stratejilerini öğrenirler. 6-7 yaşındaki çocuklar öğretildiğinde, yineleme stratejilerini kullanabilmekte, kendilerine uygun stratejiler üretememektedirler. 11-12 yaşındaki çocuklar ise, öğrenme sırasında kendiliğinden tekrar yapmakta, tekrarla ilgilenmekte ve eğitim durumunun hedefleri doğrultusunda tekrar davranışlarında değişiklik yapmaktadırlar (Subaşı, 2000).

Anlamlandırmayı Artıran Stratejiler Kendi kendine soru sorma, Eklemleme, Benzetimler, Örgütleme, Not alma, Özetleme, Uzamsal Temsilciler Oluşturma (Spatial Representations), Anahatlar oluşturma, Şemalaştırma (haritalama) (Subaşı, 2000).

Yürütücü Biliş Stratejileri Bilişe ilişkin bilgi : Bireyin kendi öğrenme (biliş) yolları hakkındaki bilgisi, Biliş izleme : Bireyin öğrenilmesinde en uygun stratejiyi seçmesi, kullanması, süreci izlemesi ve değerlendirmesinin ardından yeniden düzenleme yapmasıdır.

Duyuşsal Stratejileri Öğrenmede güdüsel ve duygusal engelleri kaldırmaya yardım eden stratejilerdir. Ruhsal yönetim (Mood Management) yöntemi: Dikkatin dağılmasını önlemek için öğrenciler öğrenmelerini en iyi destekleyen çevresel özellikleri belirleyip, düzenleyerek ruhsal yapılarını öğrenme için en uygun duruma getirirler.

Duyuşsal Stratejileri Güdülenme eksikliği: Kendi kendi ile olumsuz konuşma, Endişe; test/sınav kaygısı, görevi iyi yapamama kaygısı Kendine güven

Öğrenme Stratejisi Sınıflamaları Pintrich ve arkadaşları öğrenme stratejilerini iki ana grup altında toplamıştır: 1) Bilişsel-metabilişsel stratejiler 2) Kaynak yönetimi stratejileri (Büyüköztürk vd., 2004)

Bilişsel Stratejiler Yineleme Stratejileri -Temel etkinlik, zihinsel yinelemeler yapma ve ezberleyerek öğrenme. -Olduğu gibi hatırlanması istenen bilgilerin öğrenilmesinde kullanma. Açımlama Stratejileri -Yeni öğrenilenlerle önceki bilgilerini bütünleştirerek uzun süreli bellekte bilgiyi kodlamada öğrenenlere yardım etme -Yorumlama, özetleme, benzetim yaratma ve not alma vb. Düzenleme Stratejileri - Uygun bilgiyi seçme ve öğrenilecek bilgiyi, bilgiler arası bağlantıları kurarak yapılandırma. - Kümelendirme ya da sınıflandırma, ana hatları çıkarma (outlining), ana fikri belirleme vb. Eleştirel Düşünme Stratejileri - Önceki bilgileri yeni durumlara uygulamada problem çözme, karar verme ve eleştirel değerlendirme yapma.

Metabilişsel Stratejiler Planlama -Hedef belirleme, görev analizi yapma vb. İzleme - Okurken dikkati sürdürme, kendi kendini test etme ve soru sorma Düzenleme - Performansı geliştirmede davranışları kontrol etme ve düzeltmeyi sağlama Zaman ve Çalışma Ortamı Yönetimi - Program yapma, planlama ve çalışma zamanını yönetme - Zamandan en verimli nasıl yararlanılacağını, gerçekçi amaçlarla belirlemeye çalışma ve çalışma ortamını yönetme

Kaynak Yönetimi Emek Yönetimi - Öğrenenin verilen görevde dikkatini ve çabasını sürdürmesi. - Öğrenme stratejilerinin kullanımının devam ettirilmesi, zor görev ve konularda çalışmaya devam etme. Akran İşbirliği Yönetimi - İşbirliği içinde öğrenme. Yardım isteme - Gerektiğinde yardım alma gereğini belirleyebilme ve yardım isteme.

Etikili ve verimli bir öğretim Öğrenciye; nasıl öğreneceğine, nasıl hatırlayacağına, kendi kendini nasıl güdüleyeceğine ve kendi öğrenmesini etkili olarak nasıl kontrol edip yönlendireceğine rehberlik etmeyi kapsamalıdır (Senemoğlu, 2002).

Öğrencinin kendi kendine öğretebilmesi için gerekli basamakların uygulamasında öğretmen rehberlik eder.

Uygulama basamakları Hedefi analiz edip tanımlama Stratejiyi plânlama Stratejiyi uygulama Stratejilerin sonuçlarını izleme Stratejiyi uygun hâle getirme (Senemoğlu, 1999)

Öğrenme stratejisi ve Öğrenme Stili arasında fark var mıdır? Öğrenme stili kolayca değişmez, öğrenme stratejisi ise durumlara ve görevlere bağlı olarak kullanılan yaklaşımdır. Öğrenme stili bireyin bilgiyi algılama, işleme, düzenleme ve anlamlandırma konusundaki karakteristik ve tutarlı yaklaşımlarını içermektedir.

Öğrenme stratejisi ve Öğrenme Stili arasında fark var mıdır? Öğrenme stratejileri ise ağırlıklı olarak toplumsal çevre içinde öğrenilen ve çeşitli durumlarla baş edebilmek için geliştirilen stratejilerdir (Şimşek, 2004).

Kaynaklar Şimşek, A. (2004). Öğrenme Biçimi. Eğitimde Bireysel Farklılıklar (Editör: Kuzgun ve Deryakulu), 95-136. Ankara: Nobel Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Özkahvecioğlu, Ö. ve Demirel, F. (2004). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239. SENEMOĞLU, N. (1999). Öğrenme Ürünleri ve Öğretimi. http://iogm.meb.gov.tr/Modul%20-%202.pdf Subaşı, G. (2000). Etkili Öğrenme: Öğrenme Stratejileri. Milli Eğitim Dergisi, 146, http://yayim.meb.gov.tr/yayimlar /146/subasi.htm.