İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ RAQİF QASIMOV

BU DERSTEN ÖĞRENECEKSİNİZ…. SYS BANKASI ÖRNEĞİ PERSONEL VE İNSAN KAYNAKLARI KAVRAMLARI TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE PERSONEL YÖNETİMİ VE İKY İKY’NİN ÖNEMİ İKY’NİN TEMEL FAALİYET ALANLARI İK VE KOMUTA YÖNETİCİLERİNİN SORUMLULUKLARI İK BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜT YAPISI İKY’DE BAŞARILI OLMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

SYS BANKASI ÖRNEĞİ 1995 YILINDA KURULMUŞ BİR ULUSAL BANKADIR. BİR SÜRE SONRA ŞÜBE SAYISINI 22’YE ÇALIŞAN SAYISINI 27’DEN 191’E ÇIKARMIŞTIR. ÜST YÖNETİCİ OLARAK ATANAN AHMET BEY ŞÜBELERİ ZİYARETİNDE BAZI PORBLEMLERLE KARŞILAŞIYOR: ÇALIŞANLARIN YAPTIKLARI İŞ HAKKINDA BİLGİLERİ ÇOK DÜŞÜK DÜZEYDEDİR. PERSONEL DEVİR HIZI ÇOK YÜKSEKTİR. YÖNETİÇİLER ÇALIŞANLARINI TANIMAYA BİLE FIRSAT BULAMIYORLAR. ŞÜBE YÖNETİCİLERİ HER HANGİ BİR POZİSYON BOŞALDIĞINDA MERKEZLE VE DİĞER ŞÜBELERLE İLETİŞİM KURMADAN KENİLERİ İŞÇİ ALIYORLARDI.

İNSAN KAYNAKLARININ ÖNEMİ Modern dünyada rekabet üstünlüğü sağlamanın tek yolu insan kaynaklarını etkili ve verimli yönetmekten geçer. Üretim faktörleri arasında yer alan insan kaynağının yeri bir başka kaynakla asla doldurulamaz. Çünkü; İnsan diğer tüm kaynakları sağlar, planlar, organize eder, yönetir, çalışır ve böylelikle girdilerin tümüne hükmeder.

PERSONEL VE İNSAN KAYNAKLARI KAVRAMLARI İŞ GÜCÜ, İNSAN GÜÇÜ PERSONEL İNSAN KAYNAKLARI (1980’LERDEN SONRA) ENTELEKTÜEL SERMAYE (1990’DAN SONRA)

Tanımlayıcı Kavramlar İşverenlerin Temel İlgi Odağı Üretim Yöntemi Kapsadığı Çalışan Grubu İnsana Bakış İnsanın Sahip Olduğu Nitelikler İş gücü, İnsan gücü İnsan emeğine dayalı Genellikle yönetici olmayanlar Üretim aracı ve maliyet unsuru Kas gücü Personel Pazarlama ve Finansman Makineye dayalı Bir işletmedeki tüm çalışanlar Üretim araçlarından biri ve maliyet unsuru Kas gücü, yetenek ve zeka İnsan Kaynakları Rekabette Üstünlük Makineye ve otomasyona dayalı Elde edilmesi ve geliştirilmesi gereken temel kaynak Bilgi, beceri, temel yetenekler, potansiyel ve yetkinlikler İnsan Sermayesi Entelektüel Sermaye Bilginin üretilmesi ve kullanılması konusunda rekabet Otomasyona dayalı Bilgi işçileri başta olmak üzere işletmedeki tüm çalışanlar Temel yatırım ve sermaye Bilgi, beceri, temel yetenekler, gelişme potansiyeli vs.

TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ İÇERİSİNDE PERSONEL YÖNETİMİ VE İKY Personel yönetimi sanayi devrimi ile birlikte üretimin makineye yönelmesi ve yaşanan değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Belirli bir süre sonra işletmeler çalışanlarına barınma, tıbbi, mali yardımların yanı sıra kültürel, eğitimsel ve dinlenme imkanları sağlamak mecburiyetinde kalmıştır. 1930 yılında Sendikalar yasası çıkmıştır.

PERSONEL YÖNETİMİ BÖLÜMÜ İşe alma, Atama, Terfi, Nakil, Ücret belirleme, İşten çıkarma, Sendikal ilişkiler vs. fonksiyonları yerine getirmiştir.

PERSONEL VE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Personel Yönetimi İş odaklı, Çalışanlarla ilgili hukuki işlemleri yapar, İKY’nin bir alt alanıdır, Ast üst ilişkileri esastır, daha çok alt kademeye yöneliktir, Kısa vadeli günlük işler, İnsan mаliyеt unsuru Personel yönetiminin başarısı personel politikalarının uygulanması ile ölçülür. İnsan kaynakları Yönetimi İnsan odaklı İnsan geliştirilmesi gereken bir kaynak, İKY, Personel yönetimini de kapsıyor, İşletmede çalışan herkesi kapsıyor, Uzun vadeli, stratejik bakış açısı İKY’nin başarısı örgütsel performansla ölçülür

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN ÖNEMİ İnsan kaynakları yönetimi bir işletmede olmazsa nasıl sorunlar ortaya çıkar? Yanlış kişilerin işe alınması P. D. Hızının yüksek olması Personel verimsiz ve düşük performansla çalışması Çalışanların motivasyon eksikliği Yanlış ücret, kariyer yönetimi vs. Bazı lider insanların yetersiz kaynaklarla başarı sağladıklarını duymuşuzdur. Bunun sebebi onların doğru insanları seçip onları ortak amaçlar doğrultusunda doğru yönlendirmelerinde yatmaktadır.

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN AMAÇLARI İKY, iki amacı gerçekleştirmeye çalışır. Bunlar: Çalışanların bilgi ve becerilerini en iyi biçimde kullanmalarını sağlayarak, onların işletmeye olan katkılarını en üst düzeye çıkarmak. Yani, çalışandan maksimum verim almak, İş yaşamının kalitesini yükselterek çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda, yaptıkları işten zevk almalarını sağlamaktır.

İKY’NİN TEMEL FAALİYET ALANLARI Örgütler, işler ve insanlar için planlama yapılması İnsan kaynakları planlaması, İş analizi, İş tasarımı.

İKY’NİN TEMEL FAALİYET ALANLARI İnsan kaynaklarının elde edilmesi Personel bulma, Seçme ve yerleştirme.

İKY’NİN TEMEL FAALİYET ALANLARI İnsan kaynaklarının elde tutulması En etkili insan kaynaklarının elde edilmesi yeterli değildir. Asıl önemli olan emek, zaman ve para harcanarak elde edilen bu kaynağın işletmede kalmasının, çalışma hevesinin sürmesinin ve işletmeye bağlılığının artırılmasının sağlanması, bu nitelikli işgücünün rakip işletmelere gitmesinin karşısının alınmasıdır. Bunun için; Eğitim ve geliştirme, Ödüllendirme, Ücretlendirme, Güvenlik ve sağlık Sendikal ilişkiler vs. fonksiyonların sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

İKY’NİN TEMEL FAALİYET ALANLARI Bireysel ve örgütsel performansın artırılması Performans değerleme, Kariyer planlama ve geliştirme, Disipline etme vs.

İNSAN KAYNAKLARI VE KOMUTA YÖNETİCİLERİNİN SORUMLULUKLARI İK ve Komuta yöneticilerin görev ve sorumlulukları arasında ne tür bir ilişki vardır? İnsan Kaynakları Yönetimini Kim Yerine Getiriyor? İnsan kaynakları müdürü? Bölüm müdürleri?

İ. K. YÖNETİCİLERİNİN YETKİ KULLANIMI Yetki, bir görevin yapılmasını başkalarından isteme hakkıdır. Yetki tüm yöneticilik konumlarının kilit noktası olup, başkalarının yaptıklarını yönlendirmeyi ve uyumlaştırmayı içerir. Başlıca iki tip yetki vardır. Komuta yetkisi: Uygulayıcı bir yetkidir. Hiyerarşik düzende yukarıdan aşağıya doğru gider. Kullanana yaptırım hakkı verir. Astları yönlendirmeyi, gerektiğinde ödüllendirmeyi ve cezalandırmayı içerir. İnsan kaynakları yöneticisi kendi bölümünü yönetirken bu yetkiyi kullanır. Kurmay yetki: Uzmanlık yetkisidir. Bu yetki, diğer yönetim işlevlerine yönetimle ilgili destek ve danışmanlık hizmetleri sağlar. Kullanana yaptırım hakkı vermez. Bu yetkiye sahip yöneticiler uzmanlık alanlarıyla ilgili konularda işletmenin diğer yöneticilerine görüş ve önerilerde bulunurlar. İnsan kaynakları yöneticileri, İKY işlevleri ile ilgili olarak diğer bölüm yöneticilerine sık sık bu yetki altında hizmet verirler.

İ. K. YÖNETİCİLERİNİN YETKİ KULLANIMI İKY işlevlerinin önemli bir kısmı teknik ve rutin niteliktedir. İşgücü plânlaması, iş analizleri, iş değerlemesi vb. (bu işlevler bir sonraki ünitede ayrıntıyla ele alınacaktır) Bu görevlerin kurmay yetkiyle insan kaynakları yöneticisine bırakılması, diğer yöneticilerin zaman kazanmasını ve tek elden yapılmasını sağlayacaktır.

İ. K. BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜT İÇİNDEKİ YERİ İnsan kaynakları bölümü ve yöneticisinin günümüzde üstlenmesi gereken görevleri şöyle sıralayabiliriz: İşletmenin hedeflerine uygun insan kaynakları politikalarının saptanması için gerekli araştırmaları yapmak, bilgi ve önerileri üst yönetime sunmak, Belirlenen politikalara uygun program ve çalışmaları düzenlemek ve yürütmek, Bu program ve çalışmaları denetlemek ve değerlendirmek, İnsan kaynakları ile ilgili yenilikleri izlemek ve gerektiğinde uygulamak, İnsan kaynakları ile ilgili rutin işleri yürüterek, diğer yöneticilerin işlerini hafifletmek.

İ. K. BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜT YAPISI

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE BAŞARILI OLMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER İNSAN KAYAKLARI YÖNETİMİNİ İZLEYEN İÇ VE DIŞ ÇEVRESEL UNSURLARIN İZLENMESİ, UZUN VADELİ VE STRATEJİK BİR YAKLAŞIMIN BENİMSENMESİ, AHLAKİ POLİTİKA VE DAVRANIŞLARIN SÜRDÜRÜLMESİ, İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ.

İ. K. YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ÇEVRE UNSURLARI Çevre faktörlerini iç ve dış çevre unsurları olarak ikiye ayırmak mümkündür. İç Çevre Unsurları İşletmenin yapısından kaynaklanan, kontrol edilebilir faktörlerdir. Bireysel nitelikler: İşgörenin ihtiyaçları, beklentileri, motivasyonu, eğitimi, algılama yeteneği. İş nitelikleri: İş güvencesi, iş yükü, işi oluşturan görevlerin niteliği ve çalışma ortamı. Bireylerarası ilişkiler: Biçimsel ve biçimsel olmayan gruplar, iletişim yoğunluğu, önderlik. Örgütsel özellikler: Üst yönetimin insan kaynaklarına verdiği önem, örgütün büyüklüğü, işkolu ve gelişme hızı,yönetim biçimi, hiyerarşik yapı, örgütsel iklim.

İ. K. YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ÇEVRE UNSURLARI Dış Çevre Unsurları İşletmenin faaliyet gösterdiği çevreden kaynaklanan, göreceli olarak kontrol edilemeyen unsurlardır. Dış kaynaklar: İşletmelere nitelikli işgücü sağlayan arz kaynakları( üniversiteler, sendikalar vb.) Rakipler: Aynı pazarı paylaşan diğer işletmeler Yasalar: 1475 sayılı İş Kanunu, 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmeleri, Grev ve Lokavt Kanunu, 501 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, 657 Sayılı Devlet Memurları kanunu.

Kendimizi Sınayalım İnsan kaynakları yönetiminin gelişim süreci göz önüne alındığında “sendikalaşma” hangi zaman diliminde ilk kez gündeme gelmiştir? A) 1900-1910 B) 1910-1920 C) 1920-1930 D) 1930-1940 E) 1940-1950

Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetimini etkileyen iç çevre unsurları arasında yer almaz? A) İş güvencesi B) İşgören beklentileri C) Biçimsel gruplar D) Yasalar E) Çalışma ortamı

İnsan kaynakları yöneticisi diğer bölümlerdeki insan kaynakları yönetimi işlevlerinin uygulanabilmesi için ne tür yetki kullanır? A) Komuta yetkisi B) Kurmay yetki C) İşlevsel yetki D) Planlı yetki E) Rutin yetki

Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetimini etkileyen dış çevre unsurları arasındadır? A) Biçimsel gruplar B) Biçimsel olmayan gruplar C) Rakipler D) Hiyerarşik yapı E) Örgütsel iklim

El, kol ve bacak hareketleri gibi kas gücüne dayana emek türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Fiziksel emek B) Düşünsel emek C) Bireysel emek D) Tinsel emek E) Özdeksel emek

İşgücünün işletmeye ve bireyin kendisine yararlı olacak şekilde, yasal çerçeve içinde, etkin yönetilmesini sağlayan işlev ve çalışmaların tümüne ne ad verilir? A. Personel yönetimi B. Örgüt yönetimi C. Finansal yönetim D. İnsan kaynakları yönetimi E. Üretim yönetimi

Bir organizasyonda bağımsız bir insan kaynakları bölümü ne zaman kurulmalıdır? A. Üst yönetim güçlendiğinde B. İnsan kaynakları işlevleri bölüm yöneticilerinin çok zamanını almaya başladığında C. Çok iyi insan kaynakları yöneticisi bulunduğunda D. Çalışanlar sendikalı olup kendi haklarını gözetebildiğinde E. İşletmenin pazar payları küçüldüğünde

Aşağıdaki yargılardan hangisi insan kaynakları yönetimi için doğrudur? A. İnsan kaynağı sadece işçi ve memurları kapsar B. İnsan kaynağı sadece orta ve üst basamak yöneticileri kapsar C. insan kaynağı sadece üretimin ihtiyacını gidermeye çalıştığı bir amaçtır D. İnsan kaynağı sadece bir üretim aracıdır E. İnsan kaynağı üretimin hem amacı hem de aracıdır

I. İş yaşamının kalitesini arttırmak II. İşletmenin kârlarını arttırmak III. İşgörenin verimliliğini arttırmak IV. İşletmenin maliyetlerini azaltmak Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetiminin en temel amaçlarıdır? A. I-II B. I-IV C. I-III D. II-IV E. II-III

İnsanı diğer üretim faktörlerinden ayıran en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir? A. Üretimin hem aracı hem amacı olması B. Düşünen sosyal bir varlık olması C. Para karşılığı satın alınabilmesi D. Para karşılığı kiralanabilmesi E. Diğer faktörlerden daha pahalı olması

“ Organ işlev yaratmaz, işlev organ yaratır” sözü aşağıdakilerden hangisinde doğru ifade edilir? A. Öncelikle organın (birimin) oluşturulması gerektiğini B. Büyük işletmelerin yeni bölümlere ihtiyaç duymadığını C. Yeterince işlev (görev) olmadan bölüm kurulamayacağını D. Her bölümün maliyetleri arttırdığını Bölümlerin gereksiz olduğunu

Aşağıdakilerden hangisi personel yönetimi anlayışından insan kaynakları yönetimi anlayışına geçişte etkili olan unsurlardan biri değildir? A. Ülkelerin ekonomik ve sosyal yönden gelişmeleri B. İşletmelerin sermaye birikimlerinin artması C. Yetişmiş insan gücünün artması D. Davranış bilimlerinde gözlenen gelişmeler E. Sendikacılığın gelişmesi ve çalışma koşullarını düzenleyen yasaların yürürlüğe girmesi

Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetimini etkileyen iç çevre faktörlerinden birisi değildir? A. Yasalar B. Bireysel nitelikler C. İş nitelikleri D. Bireyler arası ilişkiler E. Örgütsel özellikler

Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetimini etkileyen dış çevre faktörlerinden birisidir? A. Bireysel nitelikler B. İş nitelikleri C. Bireyler arası ilişkiler D. Örgütsel özellikler E. Rakipler

Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları bölümünün ve yöneticisinin üstlenmesi gereken görevlerden birisi değildir? A. Amaçlara uygun insan kaynakları politikasının saptanması için gerekli araştırmaları yapıp, üst yönetime bilgi ve öneri sunmak B. Belirlenen politikalara uygun program ve çalışmalar düzenlemek ve yürütmek C. İnsan kaynakları ile ilgili istisnai işleri yürütmek ve diğer yöneticilerin işlerine karışmamak D. Program ve çalışmaları denetlemek ve değerlendirmek E. Yenilikleri izlemek ve gerektiğinde uygulamak

Aşağıdakilerden hangisi çağdaş insan kaynakları bölümü yöneticisinde bulunması gereken özellikler arasında yer almaz? A. Çok iyi işletmecilik eğitimi almış olmalı B. Sadece insan kaynakları yönetiminde uzman olmak C. Çalışma yasaları konusunda bilgi sahibi olmak D. Kolay iletişim kurabilmek E. Yabancı dil bilmek

İnsan kaynakları bölümünün teknik ve rutin işlevleri yerine getirirken kullandığı yetki türü aşağıdakilerden hangisidir? A. Komuta B. Emir komuta C. Kurmay D. İşlevsel E. Danışmanlık

İnsan kaynakları bölümünün, işletmenin diğer bölümleriyle eşit statüde olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A. Sosyal bir varlıkla ilgilenmesi B. Uzman kişilerden oluşan bir bölüm olması C. Diğer bölümlerle sürekli iletişim kurmak ve işbirliği yapmak durumunda olması D. İş yaşamının kalitesini arttırmak istemesi E. İş gücünden maksimum verim almak istemesi

Bir işletmenin genel müdürünün, insan kaynakları müdüründen 20 gün sonra başlayacak toplu sözleşme görüşmelerine katılmasını ve sonuçlandırmasını istemesi durumunda, insan kaynakları müdürü aşağıdakilerden hangi yetkiyi kullanır? A. Danışmanlık B. Müşavirlik C. Emir komuta D. Kurmay E. İşlevsel

Uzman olan bir kişinin uzman olduğu konuyla ilgili diğer birimlere öneri ve tavsiye sunması aşağıdakilerden hangi yetkiye örnektir? A. Komuta B. Kurmay C. İşlevsel D. Çapraz E. Dikey

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM!