ÇALIŞMA RAPORU GİRİŞ KALİTE KONTROL FAALİYETLERİNİN DIŞ KAYNAK KULLANIMI İLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ HAZIRLAYAN : Hakan KORKMAZ

Tespitler Tespit edilen en temel ihtiyaç, Ana Yüklenicilerin kendi tesislerinde ve kendi elemanları tarafından yapılan Giriş Kalite Kontrol faaliyetlerini dış kaynaklı hale getirmek istemeleridir. Diğer bir deyişle “Dokümana (Teknik Resime, Teknik isterlere) Uygun Malzeme teslimi” hizmet gerçekleştirilmelidir. Kapsamı Girdi Kontrol kadar geniş olmasa da şimdilik kaynağında muayene ile sınırlı olmak üzere Türkiyede savunma sanayinde benzer uygulamalar vardır. Roketsan Etik Tasarım ile çalışmaktadır. Aselsan bu yönde 2006 yılında STM den talepte bulunmuştur. Etik tasarım ile çalışmaktadır. TAI bu yönde hizmetleri zaten almaktadır. ( GMC, Unitek Technical Service, etc... )

Giriş Kalite Kontrol süreçleri aylar bazında sürebilmektedir. MEVCUT DURUMUN ANALİZİ Sınırlı Personel Sayısı Tezgahların tek vardiya ve hafta içi çalışması diğer zamanlarda kapasitenin atıl durumda kalması Personel Uzmanlıkları Giriş Kalite Kontrol süreçleri aylar bazında sürebilmektedir. Ana firmaların ölçüm ve ekipman kabiliyetlerinin sınırlı olması (ekipman çeşitliliği) GKK faaliyetlerinin uzaması üretim ve teslimat süreçlerine olumsuz yansıyabilmektedir, bazen teslimatlarda ertelemeye bile neden olabilmektedir. Tasarım projelerindeki ölçümlerin sınırlı personel ile yapılması süreci uzatmaktadır.

Alt Yüklenicilerin Mevcut Durumu Yan Sanayi firmalarının büyük çoğunluğu Ana Sanayi ile birlikte çalışabilirlik prensipleri bakımından yeterli olgunlukta değildirler. Süreç disiplininden uzak ve ürün odaklı çalışmaktadırlar. Veri analizi ve süreç iyileştirme faaliyetleri için yeterli zaman ayırmamakta ve beklenen geri dönüşleri gerçekleştirememektedirler. Firmaların büyük çoğunluğu patron zihniyeti ile çalışmaktadırlar. 4

Dünyada ve Türkiye’deki Uygulamalara Bakış Dünya ve Türkiye’de Gıda, Tekstil, Otomotiv gibi seri üretim özellikli sektörlerde giriş kalite kontrollerinin dış kaynak kullanımı ile gerçekleştirilmektedir. Rolls-Royce, Hindistanlı mühendisler ve teknik kadroları eğiterek Rolls-Royce Operations India Pvt Ltd. Şirketini kurmuştur. Bu kurulan şirket, misyonu içinde Rolls-Royce adına giriş kalite ve üretim sürecindeki diğer test ve kontrol noktalarını yapmaktadır. (http://www.defenseindustrydaily.com/india-aerospace-outsourcing-rolls-sets-up-a-subsidiary-01538/ ) Yazılım kalite güvence faaliyetleri dış kaynak alımı ile yapılmaktadır. Bu husus Avusturalya Savunma Bakanlığınca özendirilmektedir. Türkiye’de savunma sektöründe kaynağında muayene ile sınırlı olmak üzere dış kaynak kullanımı başlamıştır. Dünyadaki bu tür uygulamalar 1980 lerde görülmeye başlamıştır. İlgili uygulamalar Türkiyeede öncelikli olarak otomotiv, gıda sektörlerinde yaygınlaşmıştır. ( Bugun ETİ, ULKER, Ford, bu hizmetleri almaktadır. ) Örnek bir uygulama Rolls-Royce tarafından Hindistanın Bangalore şehrinde yapılmıştır. Şirket bu uygulamayı havacılık sektörü için başlatmasına müteakip gelen talepler üzerine enerji, füze ve denizcilik sektöründen müşterileri de portföyüne katmıştır.

ALT YÜKLENİCİLER İÇİN DÜNYADAKİ UYGULAMALARDAN ÖRNEKLER HOSHİN KANRİ Hoshin = politika, plan, hedef Kanri = yönetim, idare, kontrol QS 9000 : Alt Yüklenici Kalite Sistem Standardı ABD de QS 9000 ile otomotiv yan sanayinin sektörel ihtiyaçlarımndan doğmuş ve standardize edilmiştir. Ana yüklenicileri yaptığı mükerrer kalite denetimleri ortadan kaldırılmıştır. Bu standard ABD DOD ( savunma bakanlığıda faydalanmıştır. Bu standarda ilk ürün üretim kabiliyeti (FAI) de cpk= 1,33 ile tanımlı iken ABD savunma bakanlığı bunu 1,67 olarak tanımlamıştır. Hata Türleri ve Etkileri Ananliz (FMEA) ise savunma sektöründe başlamış ve otomotiv sektöründe çok başarılı bir şekilde uygulanmıştır. QS 9000 standardı zaman içinde gelişerek ISO 16949 olmuştur ve Avrupada da yaygınlaşmıştır. Japonlar otomotiv ve diğer sektörlerinde alt yüklenicileri Hoshin Kanri ile metodolojisi ile iyileştirmişlerdir. Birinci taraf denetimler ( iç denetimlerde ) bu firma bünyesinde yürütülebilir. 6

Dış Kaynaklı GKK Faaliyetleri Yol Haritası Misyon : Alt Yüklenicilerde Kalite Güvence Yayılımı ile kazanmaları ve kazan kazan prensibiyle başta Savunma Sektörünün kazanımı amaçlanmıştır. Kısa Dönem  Kaynağında Muayene Faaliyetleri Öncelikle Kalifikasyon Yönetimi Orta Dönem  Ölçüm Merkezinin Kurulması Uzun Dönem  Alt Yüklenici Denetimi, Standardizasyon, Kalite Politikaları yayılımı, Kalite ve Sevkiyat Performans değerlendirmeleri Çok Uzun Dönem  Savunma Sanayii için Özel Eğitimler ve Sektörde İyileştirici Faaliyetler

1 Esnek Personel Havuzu Amaç : Ölçüm konusunda sektörde deneyimli personelin akredite edilerek havuz oluşturulması ve kullanılması Akredite edilen personelin esnek zamanlı esasıyla ve işyüküne dayanan bir planla çalıştırılması düşünülmektedir. Ortak kullanımda olacağı için ölçüm ekipman parkının geniş olması ve gerektiğinde ikinci ve çok kritik süreçlerde üçüncü vardiya olmak üzere 7 gün X 24 saat kesintisiz hizmet verebilmesi ( havuzdaki geniş profil sayesinde, kişileri bunaltmadan çalışma imkan vermesi ) Teknik konuya uzmanının bakması süreçi daha verimli hale getirir. ( Lehim standardı olan IPC 620, 610 gibi ...) AVANTAJLAR “Çalıştırdığın kadar öde” prensibi İş yoğunluğunda 7 gün x 24 saat sürekli çalışma İşe uygun uzman şeçimi

2 Ortak Ekipman Parkı Ölçüm aletleri: -Boyutsal -Fiziksel -Kimyasal -NDT -... Bu ölçüm cihazları ilgili firmalar yerine ölçüm merkezinde yer alması durumunda; ortak kullanımın avantajları sayesinde, bir firmanın iş yükü arttığında uygunluğuna göre diğer ölçüm cihazlarını da kullanabilecektir. Değişik kapasitede Üç Boyutlu Ölçüm cihazları bir arada olacağı için iş planlaması daha profesyonelce yapılabilecektir. Bu makineler ortak kullanımı nedeniyle atıl durumda kalmayacaktır. Hatta başta savunma sanayii olmak üzere dışarıdaki firmalara da hizmet vererek ekipman parkının tam kapasite kullanmak mümkün olacaktır. Bu durum küçük orta ölçekli firmaların çok lehinedir. Küçük firmalar kendi içinde istihdam yerine hizmet almayı tercih edebilirler. Buda küçük ve orta ölçekli firmalara rekabet ve maliyetlerinde avantaj sağlayabilir.

3 ALT YÜKLENİCİ İZLEME ve GELİŞTİRME Kalite Tetkik Ve Denetimlerinin Tek Elden Uygulanması (Mükerrerliklerin önlenmesi, standardizasyonun sağlanması) Kalite uygulamaların ve terimlerinin standardizasyonu Yılsonu sevkiyat ve performans karnelerinin yayınlanması, vs... Kalite Kontrolu de Kapsayan Kalite Güvence Politikasının Yayılımı, Sanayinin İyileştirilmesi (orta vadede) İstekli Olan Alt Yüklenicilerin İyileştirilmesi / Eğitimlerin Verilmesi (uzun vadede) Alt Yüklenicilerde Genel Kabul Görmüş Uygulamaların Özendirilmesi (uzun vadede) Alt yüklenici denetimleri ve değerlendirmeleri bu merkezden yapılabilir. Bu sayede alt yüklenici standardizasyonu sağlanabilir. ( her bir firma ayrı ayrı denetim yapacağına merkez denetimi bir seferde yapar. Merkez daha iyi takip edeceği için gerekli durumlarda bu denetimleri tekrarlar. ) Bu sayade firmalar her bir firmaya hazırlık yapacaklarına karşılarında bir merkezi bulurlar. ( QS9000 ABD yan sanayi için buna örnek gösterilebilir.) Firmalara yıl sonu performans ve kalite karneleri yayınlanabilir. Bazı alt yüklenicilerin Savunma Sanayii’ndeki A firmasına önem verip C firmasına önem vermemesi gibi durumlar ortadan kaldırılmış olacaktır. Söz konusu çalışmada asıl ulaşılması gereken nokta, yan sanayi firmasının kabul edilecek olgunluk seviyesine çıkarılması olacaktır. Aksi taktirde yapılan çalışma, Kalite Felsefesinin ilk çıkış noktası olan “Kalite Kontrol” aşamasında kalacaktır. Kalite Kontrol aşaması, iyileştirme felsefesinden uzak, çıkan hatayı yakalamaya yönelik bir sistemdir. Günümüzde ise kalite bakış açısı sadece “Kalite Kontrol” değil, Kalite Kontrolü de içine alan “Kalite Güvence” yapısıdır. Bu kapsamda, çalışma Kalite Kontrol faaliyetleri minimuma çekmeyi amaçlayacak, kalite güvence faaliyetlerinin yaygınlaştırılması hedef almalıdır. Bu bakış açısı ile önerilen Yan sanayi firmasının olgunluk seviyesinin arttırılması çalışmalarında başlama noktası eğitimler olacaktır.

ODTÜ Makina Mühendisliği 2000 ODTÜ Kaynak Mühendisliği 2012 Hakan KORKMAZ ODTÜ Makina Mühendisliği 2000 ODTÜ Kaynak Mühendisliği 2012 24 Kalite Gözetim Hizmetleri Şirket Müdürü Ortana Elektronik A.Ş. Kalite Müdürü Roketsan A.Ş. Tedarikçi Geliştirme Mühendisi FNSS A.Ş. Teknik Satınalma Mühendisi MAN Türkiye A.Ş. Girdi Kalite Kontrol Mühendisi Robert Bosch A.Ş. Kalite Mühendisi