RİSK SERMAYESİ
B. Risk Sermayesi Tanımları Risk Sermayesi Profesyonel, finansal aracı kuruluşlar aracılığı ile gelecek vaat eden şirket veya projelere yapılan tüm riskli sermaye yatırımlarıdır. Mucit (Inventor) Teknoloji alanında belli bir sorunun fiilen çözümünü sağlayan düşüncenin sahibidir, icat yeni bir kullanım alanına dönüştürülürse innovasyon niteliği kazanır. Girişimci (Entepreneur) Yeni pazar, yeni tedarik ve Finansman kaynaklan bularak, yeni ürün veya üretim teknikleri veya örgütlenme biçimleri geliştirerek ekonomik gelişmeye öncülük eden kişidir. Risk Sermayedarı (Venture capitalist) Risk sermayesi yatırımında gerekli sermayeyi sağlayan kişi veya kuruluşlardır.
B. Risk Sermayesi Tanımları Risk Sermayesi Fonu RS yatırımında, çeşitli finansal araçların kullanılmasıyla, proje finansmanına ihtiyaç duyan kişi veya kuruluşa sağlanan kapitaldir. Melek Yatırımcı ( Angel Investor) Projesi olan kişilere yönelik ilk finansal destek sağlayan kişi ya da kişiler Çekirdek Yatırım (Seed Capital) Projeye yatırım yapılmadan önce proje ile ilgili prototip için gereken sermayeye denir. Başlangıç Sermayesi (Start up Venture Capital) Prototip için gereken yatırımın ardından diğer ön yatırımlar için (hukuki vs) gereken sermayedir.
TANIM İngilizce “venture capital” teriminden tercüme edilen “risk sermayesi”ne aynı zamanda Sermaye Piyasası Kurulu tebliğlerinde yer aldığı şekliyle İngilizce “private equity” teriminden hareketle “girişim sermayesi” denildiği gibi “atılım sermayesi”, “cesarete dayalı sermaye” ve hatta “macera sermayesi” de denilmektedir.
TANIM dinamik, yaratıcı ancak finansal gücü yeterli olmayan yeni girişimcilerin yatırım fikirlerini gerçekleştirmeye bir başka deyişle yeni ürün ve/veya süreçlerinin ticarileştirilmesinde karşılaştıkları finansman gereksinmelerinin karşılanmasına olanak sağlayan bir yatırım finansmanı biçimidir .
Risk sermayesinin birincisi inovasyonla ve ikincisi ise finansmanla ilgili iki yönü vardır. Risk sermayesinin inovasyon ile ilgili olan yönü, yeni bir buluş ya da teknolojik yeniliği, ticari bir ürüne dönüştürmek amacıyla çok yönlü desteklemesidir. Risk sermayesinde yüksek kazanç ve risk bir aradadır. Buradaki risk inovasyon sonucunda üretilmiş olan ürünün beklenen nitelikte olamaması ya da piyasada tutulmamasıdır.
Tanımın ikinci yönü, inovasyon için gerekli finansmanın geleneksel finansman yöntemlerinin dışında, bir alternatif finansman yöntemi ile desteklenmesidir. piyasaya yeni bir ürün sürmek isteyen dinamik yatırımcı, bankadan uzun vadeli kredi alamayacağı gibi, halka açılma şansına da sahip değildir. Projesi istikbal vaat eden girişimcilere, riski seven ve yüksek kâr beklentisi içinde olan yatırımcılar finansman sağlamaktadırlar ki, yeni girişimcilere sağlanan bu alternatif finansman yönetimine risk sermeyesi denilmektedir.
Risk Sermayesinde Taraflar 1- Girişimci 2- Risk Sermayedarları: Kurumsal Yatırımcılar ve Melek Yatırımcılar
GİRİŞİMCİ Risk sermayesinde girişimci mucit olabileceği gibi, patenti alınmış bir buluşu üretim alanına sokmak isteyen bir girişimci de olabilir. Girişimciler, üretimini düşündüğü ürün için, kapsamlı mali ve teknik araştırmaları içeren profesyonel bir fizibilite rapor hazırlarlar ve raporla birlikte proje maliyeti belirleyerek risk sermayesi şirketlerine çağrıda bulunurlar
Risk Sermayedarları: Kurumsal Yatırımcılar ve Melek Yatırımcılar Risk sermayedarları, tasarruf fazlasına sahip kişiler ve bu işi meslek edinmiş profesyonel risk sermayesi şirketleri olabilir . Tasarruf fazlasına sahip kişisel risk sermayedarlarına melek yatırımcı, profesyonel risk sermayesi şirketleri ise kurumsal risk sermayedarları denilmektedir.
Melek yatırımcılar, genellikle yeni girişimcilere borç ya da öz kaynak şeklinde sermaye sağlayan tasarruf fazlasına sahip kişilerdir. Ülkemizde halen 150-200 melek yatırımcı ve üç melek yatırımcı kulübü vardır. melek yatırımcılar, finansal kaynak sağlamanın ötesinde kendi bilgi ve birikimlerini de girişimcilerle paylaşmakta ve onlara yol göstermektedirler.
Melek Yatırımcı ve Kurumsal Yatırımcılar Arasındaki Farklılıklar Kurumsal Yatırımcı (Risk Sermaydarı) Kendi sermayesini kullanır Kendilerine yatırılan bireysel ve kurumsal fonları kullanır Profesyonel iş geçmişi vardır Önceden girişimcilik deneyimi yaşamış olabilir Profesyonel iş geçmişi olmayabilir. Önceden girişimcilik deneyimi olmayabilir Her türlü yatırımı destekleyebilir Özellikle teknoloji tabanlı yatırımları destekler Yatırımın ilk safhasına destek verir Yatırımın ilerleyen safhalarına destek verir Yatırımda kullanacağı sermaye miktarı azdır Yatırımda kullanacağı sermaye miktarı çoktur Yatırımın karar sürecine katılır Stratejik denetimlerde bulunur Yatırımlarını maceracı ve amatör bir ruhla yapar Yatırımlarını profesyonel ve yüksek getiri amacı ile yapar Yatırım sayısı ve yatırım deneyimi azdır Yatırım sayısı ve deneyimi çoktur Daha fazla risk alır ve beklentileri düşüktür Daha az risk alır ve beklentileri yüksektir Araştırma ve değerlendirme süreci kısadır Araştırma ve değerlendirme süreci uzundur
Melek yatırımcılar, 40-60 yaş arasında belirli bir iş tecrübesine (bir şirketin CEO’su gibi yöneticilik yapmış) sahip olan kişilerdir. Kendi tasarruflarını kullanırlar. Destek sağladıkları firmalara aktardıkları sermaye çok büyük değildir. Bu sermaye Türkiye için genellikle 10 bin ile 500 bin TL civarındadadır.
Kurumsal yatırımcılar ise yukarıda da belirtildiği gibi, profesyonel risk sermayedarlarının anonim ortaklık halinde birleşip, hisse senetlerini borsaya kota ettirerek, halkın tasarruflarıyla yeni girişimcilere finansman sağlamaktadırlar. Bu kurumsal yatırımcıların hisse senetlerini alanlar arasında büyük tasarruf sahipleri yanında yatırım bankaları, özel emeklilik sigortaları olmak üzere her türlü sigorta şirketleri vb. gibi, elindeki fonu değerlendirmek isteyenler yer almaktadır
Melek yatırımcılar, yüksek risk ve yüksek getiri potansiyeline sahip firmalara, kuruluşlarının henüz yolun başında (Start-up) iken yatırım yaparlar. Ancak, destekledikleri firma başarıya eriştikten sonra girişimci ruhuna uygun olarak, kârlı düzeye gelmiş olan firmayı kendi ayaklarının üzerinde devam etmeleri için bırakır ve destekleyecek yeni projelere yönelirler.
Geçmişte 1874 yılında Graham Bell’in telefon şirketi, Henry Ford’un Ford fabrikası melek yatırımcıların katkılarıyla başarıya ulaşmıştır. Günümüzde ise melek yatırımcılar Amazon, Yahoo, Hotmail, Skype, Google, Youtube, Apple Computer gibi firmaları kuruluş aşamalarında desteklemişlerdir.
Kurumsal yatırımcılar ise yenilikçi şirketlerin kuruluş aşamasını takiben, ürünün üretim süreci yol aldıktan sonra desteklemektedir. Hatta melek girişimcilerin kuruluş aşamasında destek verdikleri firmalar, ayakları üzerinde duracak düzeye geldikten sonra, firmaların daha da gelişmesi ve büyümesi için kurumsal yatırımcılar devreye girmektedir.
Türkiye’de Risk Sermayesi Risk sermayesi Türkiye de oldukça yeni bir kavram. Risk sermayesi Yatırım Ortaklığı olarak, IMKB de faaliyet gösteren Vakıf Risk Sermayesi Yatırım Ortaklığı faaliyet göstermektedir. Ayrıca Türkiye de ofisi bulunan bazı yabancı fonlar da söz konusudur. Bunlar, Emit, Safron, Ilab, Boshporus, Argus’dur.