Terörizmin Finansmanıyla Mücadele Konusunda Türk Ulusal Mevzuatı Yüksel ERDOĞAN Hâkim Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü 19-20 Şubat 2009 Ankara

Kısaltmalar TMK. :Terörle Mücadele Kanunu TCK. :Türk Ceza Kanunu CMK Kısaltmalar TMK :Terörle Mücadele Kanunu TCK :Türk Ceza Kanunu CMK :Ceza Muhakemesi Kanunu CGTİHK :Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun SGAÖHK :Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun TKK :Tanık Koruma Kanunu KK :Kabahatler Kanunu md. :Madde

Terörün finansmanı suçuna ilişkin düzenlemenin yer aldığı mevzuat Kanunlar Yönetmelikler Tebliğler

Terörün finansmanı suçuna ilişkin düzenlemenin yer aldığı mevzuat Terörle Mücadele Kanunu Türk Ceza Kanunu Ceza Muhakemesi Kanunu Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun

Terörün finansmanı suçuna ilişkin düzenlemenin yer aldığı mevzuat Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun Kabahatler Kanunu Tanık Koruma Kanunu

I. Terörün finansmanı suçu Terörün finansmanı suçu bu adla ilk defa 29/06/2006 tarihli ve 5532 sayılı Kanunla Terörle Mücadele Kanununda yer almıştır.

Suçun tanımı Her kim tümüyle veya kısmen terör suçlarının işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlar veya toplarsa, örgüt üyesi olarak cezalandırılır. Fon, kullanılmamış olsa dahi, fail aynı şekilde cezalandırılır. TMK md. 8/1

Bu madde de geçen fon; para veya değeri para ile temsil edilebilen her türlü mal, hak, alacak, gelir ve menfaat ile bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve değeri ifade eder. TMK md.8/2

Cezası Terör örgütüne üye olanlara, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir. TCK md. 314/2

Suçun ağırlaştırılmış hali Bu Kanun kapsamına giren suçların kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. TMK md. 8/A

Tüzel kişilerin sorumluluğu Türk ceza hukuku sisteminde, tüzel kişilerin ceza sorumluluğu bakımından “suç” ve “kabahat” eylemleri bakımından farklı düzenlemelere yer verilmiştir.

Türk Ceza Kanununa göre;ceza sorumluluğu şahsîdir Türk Ceza Kanununa göre;ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Bunlar hakkında ancak, kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar uygulanabilir. TCK md. 20

Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet hâlinde, iznin iptaline karar verilir ve şartları varsa müsadere hükümleri de uygulanır.

Bu konuda Kabahatler Kanunu ise tam tersi bir yol izlemiştir Bu konuda Kabahatler Kanunu ise tam tersi bir yol izlemiştir. Bu Kanuna göre; organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idari yaptırım uygulanabilir. KK md. 8

Tüzel kişinin organ veya temsilcisinin işlediği suç nedeniyle tüzel kişi hakkında “adli para ceza” uygulanamaz. Ancak eylemin kabahat oluşturması halinde “idari para cezası” uygulanabilir.

12.01.2009 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilen “Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nın 8. maddesi ile 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununa 43. maddeden sonra gelmek üzere 43/A maddesi eklenmektedir.

Daha ağır idarî para cezasını gerektiren bir kabahat oluşturmadığı hallerde, bir özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcisi ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte bu tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen bir kişi tarafından terörün finansmanı suçunun tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ayrıca bu tüzel kişiye onbin Türk Lirasından birmilyon Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.

Kabahatler Kanununa göre idari para cezaları kural olarak idare tarafından verilirken bu madde ile tersi bir yol izlenmiştir. “Bu madde uyarınca idari para cezasına karar vermeye, bu suçtan dolayı yapılan yargılama sonucunda hüküm kuran mahkeme yetkilidir.”

Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama Alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek ve meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tabi tutan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. TCK md.282

12.01.2009 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilen “Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nın 5. maddesi ile bu madde değiştirilmektedir.

FATF’ın 40 tavsiye kararına göre “yasal sistemlerinde asgari ceza miktarı usulü bulunan ülkeler bakımından en az 6 aydan fazla cezayı gerektiren  suçları kapsamalıdır.” tavsiyesi uyarınca bu değişikliğe gidilmiştir.

Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Müsadere Suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur.

Kaim değerin müsaderesi Eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkânsız kılınması hâlinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir.

Kazanç müsaderesi Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddî menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir.

Müsadere konusu eşya veya maddî menfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hâllerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmemesi, seçenek yaptırımlara çevirme ve erteleme yasağı Terörün finansmanı suçu ile ilgili olarak Ceza Muhakemesi Kanununun 231 inci maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez; verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez. TMK md.13

II. Soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin hükümler

Soruşturma Terörün finansmanı suçunun soruşturması, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca CMK 250. maddesi kapsamına giren suçların soruşturma ve kovuşturmasında görevlendirilen Cumhuriyet savcılarınca bizzat yapılır. CMK md. 251

Bu suçların soruşturmasında yer alan Cumhuriyet savcıları 250 nci Madde kapsamındaki suçlarla ilgili davalara bakan ağır ceza mahkemelerinden başka mahkemelerde veya işlerde görevlendirilemez. CMK md. 251

Kovuşturma Bu suçlara ilişkin yargılama Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesi uyarınca kurulan “ağır ceza mahkemeleri”nce yapılır.

Terörün finansmanı suçuna ilişkin istisnai usul hukuku kuralları.

Yakınlarına bilgi verme Diğer suçlarda şüpheli veya sanık yakalandığında, gözaltına alındığında veya gözaltı süresi uzatıldığında, Cumhuriyet savcısının emriyle bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin haber verilir. Ancak terörün finansmanı suçunda soruşturmanın amacı tehlikeye düşebilecek ise yakalanan veya gözaltına alınan veya gözaltı süresi uzatılan kişinin durumu hakkında Cumhuriyet savcısının emriyle sadece bir yakınına bilgi verilir. TMK md. 10/1-a

Müdafi sayısı Terörün finansmanı suçunda Şüphelinin kolluk tarafından ifadesi alınırken, ancak bir müdafi hazır bulunabilir. TMK md. 10/1-c

Müdafi ile görüşme Terörün finansmanı suçunda gözaltındaki şüphelinin müdafi ile görüşme hakkı, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine, hâkim kararıyla yirmidört saat süre ile kısıtlanabilir; ancak bu süre içerisinde ifade alınamaz. TMK md. 10/1-b

Kolluk görevlilerinin kimlikleri Kolluk tarafından düzenlenen tutanaklara, ilgili görevlilerin açık kimlikleri yerine sadece sicil numaraları yazılır. TMK md. 10/1-ç

Müdafiin dosyayı incelemesi Müdafiin dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alması, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim kararıyla bu yetkisi kısıtlanabilir. TMK md. 10/1-d

Terörün finansmanı suçuna ilişkin diğer yöntemler

İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması Yapılan soruşturma ve kovuşturmada, suç işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda, şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilir, dinlenebilir, kayda alınabilir ve sinyal bilgileri değerlendirilebilir.

Tedbir kararı en çok üç ay için verilebilir; bu süre, bir defa daha uzatılabilir. Ancak, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak gerekli görülmesi halinde, hâkim bir aydan fazla olmamak üzere sürenin müteaddit defalar uzatılmasına karar verebilir. CMK md. 135/3

Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi halinde, kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilir. CMK md. 139

Teknik araçlarla izleme Yapılan soruşturmada kuvvetli şüphe sebepleri bulunması ve başka suretle delil elde edilememesi hâlinde, şüpheli veya sanığın kamuya açık yerlerdeki faaliyetleri ve işyeri teknik araçlarla izlenebilir, ses veya görüntü kaydı alınabilir. CMK md. 140

Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan elde edildiğine dair kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait aşağıda belirtilen varlıklara elkonulabilir. CMK md. 128, SGAÖHK md. 17

Taşınmazlara, Kara, deniz veya hava ulaşım araçlarına, Banka veya diğer malî kurumlardaki her türlü hesaba, Gerçek veya tüzel kişiler nezdindeki her türlü hak ve alacaklara,

Kıymetli evraka, Ortağı bulunduğu şirketteki ortaklık paylarına, Kiralık kasa mevcutlarına, Diğer malvarlığı değerlerine, Elkonulabilir. Bu taşınmaz, hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerinin şüpheli veya sanıktan başka bir kişinin zilyetliğinde bulunması halinde dahi, elkoyma işlemi yapılabilir. .

III. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına İlişkin hükümler

Şartlı tahliye süreleri CGTİHK md. 107 Ceza Miktarı Ağırlaştırılmış müebbet hapis Müebbet hapis Diğer Adi suç 30 Yıl 24 Yıl 2/3 Terörün finansmanı 36 Yıl 3/4

IV. Bildirim Yükümlülüğüne İlişkin Hükümler

Şüpheli işlemin bildirilmesi Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin yükümlüler tarafından Başkanlığa (MASAK) bildirilmesi zorunludur. SGAÖHK md.4/1

Yükümlü: Bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik, sermaye piyasaları, ödünç para verme ve diğer finansal hizmetler ile posta ve taşımacılık, talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler; döviz, taşınmaz, değerli taş ve maden, mücevher, nakil vasıtası, iş makinesi, tarihi eser, sanat eseri ve antika ticareti ile iştigal edenler veya bu faaliyetlere aracılık edenler ile noterler, spor kulüpleri ve Bakanlar Kurulunca belirlenen diğer alanlarda faaliyet gösterenlerdir. SGAÖHK md. 2/1-d

Bildirim yükümlülüğüne uymayan tüzel kişilerin cezalandırılması Yükümlülüğünü ihlâl eden yükümlülere Başkanlıkça beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu veya yetkili müessese olması halinde, idarî para cezası iki kat olarak uygulanır. SGAÖHK md.13/1

Bildirim yükümlülüğüne uymayan gerçek kişilerin cezalandırılması Yükümlülüğü yerine getirmeyen görevliye tüzel kişiden ayrı olarak ikibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. SGAÖHK md.13/2

Suçu bildirmeme İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İşlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması hâlen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. TCK md. 278

Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun, adlî kolluk görevini yapan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. TCK md. 279

V.Terörün Finansmanı Suçu İle Mücadelede Yer Alan Diğer Birimler

Bakanlar Kurulu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin terör örgütlerinin ve terörizmi finanse eden kişi ve kuruluşların mal varlıkların dondurulmasına ilişkin olarak oluşturulan listede yer alan terör örgütleri, kişi ve kuruluşların Türkiye’de bulunan bankalar ve diğer malî kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler nezdindeki kiralık kasa mevcutları da dahil olmak üzere, tüm hak ve alacakları ile mal varlıklarının dondurulması ve bu mal varlıkları ile ilgili her türlü işlemin Maliye Bakanlığının iznine bağlanmasına ilişkin kararlar Bakanlar Kurulu tarafından alınmaktadır. Bakanlar Kurulu T, 22/12/2001 S, 2001/3483

Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında veri toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve değerlendirmek. Değerlendirme sürecinde gerek duyulduğunda kolluk ve diğer birimlerden kendi görev alanlarında inceleme ve araştırma yapılması talebinde bulunmak. Aklama veya terörün finansmanı suçunun işlendiğine dair ciddi şüphelerin mevcut olması durumunda konuyu ilgili Cumhuriyet savcılığına intikal ettirmek. SGAÖHK md. 19/1(e),(f),(ı)

VII. Yükümlüler, muhbirler ve tanıkların korunması

Yükümlülerin korunması       Bu Kanun gereğince yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler hiçbir şekilde hukukî ve cezaî bakımdan sorumlu tutulamaz. Özel kanunlarda hüküm bulunsa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunanlara dair, mahkeme dışında, üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemler alınır. SGAÖHK md. 10

Muhbirlerin hüviyetlerinin açıklanmaması      Terörün finansmanı suçunu işleyen suçluları ihbar edenlerin hüviyetleri, rızaları olmadıkça veya ihbarın mahiyeti haklarında suç teşkil etmedikçe açıklanamaz. TMK md. 14    

VII. Tanıkların korunması Terörün finansmanı suçu nedeniyle ceza muhakemesindeki tanıklığı nedeniyle kendilerinin veya Kanunda belirtilen yakınlarının hayatı, beden bütünlüğü veya mal varlığı ağır ve ciddi bir tehlike içinde bulunması ve korunmalarının zorunlu olması halinde haklarında tanık koruma tedbirleri uygulanabilir. TKK md. 3/1(b)

Tanık koruma tedbirleri a) Kimlik ve adres bilgilerinin kayda alınarak gizli tutulması ve kendisine yapılacak tebligatlara ilişkin ayrı bir adres tespit edilmesi. b) Duruşmada hazır bulunma hakkına sahip bulunanlar olmadan dinlenmesi ya da ses veya görüntüsünün değiştirilerek özel ortamda dinlenmesi. c) Tutuklu veya hükümlü olanların durumlarına uygun ceza infaz kurumu ve tutukevlerine yerleştirilmesi.

ç) Fizikî koruma sağlanması ç) Fizikî koruma sağlanması. d) Kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerin değiştirilmesi ve düzenlenmesi. e) Geçici olarak geçimini sağlama amacıyla maddî yardımda bulunulması. f) Çalışan kişinin iş yerinin ya da iş alanının değiştirilmesi veya öğrenim görenin devam etmekte olduğu her türlü eğitim ve öğretim kurumunun değiştirilmesi.

g) Yurt içinde başka bir yerleşim biriminde yaşamasının sağlanması g) Yurt içinde başka bir yerleşim biriminde yaşamasının sağlanması. ğ) Uluslararası anlaşmalara ve karşılıklılık ilkesine uygun şekilde, geçici olarak başka bir ülkede yerleştirilmesinin sağlanması. h) Fizyolojik görünümün estetik cerrahi yoluyla veya estetik cerrahi gerektirmeksizin değiştirilmesi ve buna uygun kimlik bilgilerinin yeniden düzenlenmesi. TKK md.5

Tanık koruma tedbirlerinin uygulanacağı diğer kişiler Tanık koruma biriminde görev yapan personel, bu Kanun kapsamına giren suçlara ait istihbaratta, soruşturmada veya kovuşturmada görev alan kolluk amir ve memurları ile diğer kamu görevlileri, bu suçlarda kullanılan gizli soruşturmacı, bu Kanun kapsamına giren suçların ortaya çıkartılmasında yardımcı olan muhbirler ile bunların yakınları hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır. TKK md. 22

VIII. Ödüllendirme           İşlenişine iştirak etmemiş olmak koşuluyla terörizmin finansmanı suçunun faillerinin yakalanabilmesine yardımcı olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenlere para ödülü verilir. Ödülün miktar, usûl ve esasları İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir. TMK md. 19

İlginiz nedeniyle teşekkür ederim…