DEMOKRASİ EĞİTİMİ VE OKUL MECLİSLERİ ROJESİ

Bu proje, TBMM Başkanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı arasında 13. 01 Bu proje, TBMM Başkanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı arasında 13.01.2004 tarihinde imzalanan protokolle uygulamaya konulmuştur.

PROJENİN GENEL AMAÇLARI  Çocuklarımızda; Yerleşik bir demokrasi kültürü ve bilincinin oluşturulması, Büyük Atatürk’ün “fikrî hür, irfanı hür, vicdanı hür nesiller yetiştirmek ” hedefine odaklanmanın sağlanması,  Çoğulculuk, katılımcılık; farklı din, inanç ve düşünceler ile bireyin hak ve özgürlüklerine saygı; hoşgörü ve diyaloğa açıklık gibi demokratik değer, tutum ve becerilerin kazandırılması,  

Farklılıklara rağmen insanların huzur ve barış içerisinde bir arada yaşayabileceği anlayışının geliştirilmesi, Düşünen, sorgulayan, analiz ve sentez yapma kabiliyeti olan bireyler olarak yetişmelerinin sağlanması, Kendi kültürünü özümsemiş, ayakları kendi ülkesinin toprağına basan ancak dünyaya ve global değerlere açık nesiller yetiştirilmesi, Aday olma, seçme, seçilme, seçim sonuçlarını kabullenme vb. tutumların kazandırılması,

PİLOT UYGULAMASININ KAPSAMI Proje, 2003-2004 eğitim-öğretim yılında pilot olarak uygulanacak olması ve proje uygulama takviminin sıkışık olması nedeniyle 300 okulla sınırlı tutulmuştur. Ancak, 2004-2005 eğitim-öğretim yılından itibaren tüm ilköğretim ve orta öğretim okullarımızda yaygınlaştırılacaktır.   Pilot uygulama, 81 ilimizden seçilen 200’ü ilköğretim, 100’ü orta öğretim olmak üzere toplam 300 okulda yapılmaktadır.

PROJENİN YASAL DAYANAKLARI   Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Cumhuriyetin Nitelikleri başlığı Madde-2. “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.” 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, Türk Millî Eğitim Sistemini Düzenleyen Genel Esaslar, Birinci Bölüm, Türk Millî Eğitiminin Amaçları, I- Genel Amaçlar Madde-2.

“Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk Milletinin bütün fertlerini, Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlâki, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını ve milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek” tir.

VIII-Demokrasi eğitimi Madde 11’ de ; “ Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevî değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır; ancak eğitim kurumlarında Anayasada ifâdesini bulan Atatürk milliyetçiliğine aykırı siyasî ve ideolojik telkinler yapılmasına ve bu nitelikteki günlük siyasî olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir şekilde meydan verilmez.

  Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı Madde 675; “ Eğitim sisteminin temel amacı; Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı, düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, demokratik değerlere bağlı, yeni fikirlere açık, kişisel sorumluluk duygusuna sahip, millî kültürü özümsemiş, farklı kültürleri yorumlayabilen ve çağdaş uygarlığa katkıda bulunabilen, bilim ve teknoloji üretimine yatkın ve beceri düzeyi yüksek bilgi çağı insanını yetiştirmektir.

DEMOKRASİ EĞİTİMİ: MEVCUT DURUM ÖĞRETİM PROGRAMLARIMIZDA DEMOKRASİ EĞİTİMİNE AŞAĞIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA YER VERİLMİŞTİR. İlköğretim Hayat Bilgisi Dersinde; 1. Sınıf; Oyunda Demokrasi, 2. Sınıf; 1. Okulda Demokrasi, 2. Evde Demokrasi, 3. İnsan Hak ve Hürriyetleri ile Sorumluluklar, 4. Vatandaşlık Görevleri (Seçme ve Seçilme Hakkı), 3. Sınıf; 1. Hak ve Sorumluluklarımız, 2. İnsan Hak ve Hürriyetleri ile Sorumlulukları, 3. Vatandaşlık görevleri, DEMOKRASİ EĞİTİMİ: MEVCUT DURUM

Sosyal Bilgiler Dersinde; 4. Sınıf; 1. Okulda Demokratik Hayat, 2 Sosyal Bilgiler Dersinde; 4.Sınıf; 1.Okulda Demokratik Hayat, 2. Toplumda Demokratik Hayat 6.Sınıf; 1. Demokratik Hayat, a. Demokrasi ve Demokrasinin Türk Toplumu İçin Önemi, b. Demokrasinin Temel İlkeleri, c. Demokrasinin Korunmasında Bireylere Düşen Görevler, d. Demokraside Kamuoyu ve Demokrasinin Önemi, e. Eğitim ve Demokrasi İlişkisi, f. Vatandaşlık Hak ve Görevleri, 2. Çocuk Hakları ve Çocukların Korunması,

Sosyal Bilgiler Dersinde; 7. Sınıf; 1. İnsan Hakları Düşüncesinin Gelişimi, 2. Evrensel İlkeler Olarak İnsan Hakları, 3. İnsan Haklarının Etik Kuralları, 4. Temel Haklar, 5. Temel Özgürlükler, 6. İnsan Haklarının İşlevselleştirilmesinde Devletin Görevi, 7. İnsan Hakları Belgelerinde Yer Alan Başka Bazı Haklar ve Özgürlükler. 8. Sınıf; 1. İnsan Haklarının Korunmasında Belli Başlı Engeller, 2. İnsan Haklarını korumanın İşlevselleştirilmesinde, İnsan Hakları Eğitiminin Rolü,

11. Sınıf; 1. Büyük Millet Meclisinin Ankara’da Toplanması, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde; 11. Sınıf; 1. Büyük Millet Meclisinin Ankara’da Toplanması, b. Büyük Millet Meclisinin Demokratik Yapısı ve Çalışmaları, 2. Cumhuriyetin İlânı, a. Cumhuriyete Geçişin Gerekliliği, 3. Partiler ve Çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri,

Demokrasi ve İnsan Hakları Dersi (Seçmeli); 11. Sınıf; 1. Temel Kavramlar, a. Hak, Özgürlük ve Eşitlik Kavramları, b. İnsan Hakları ve Temel Haklar, c. Adalet, Hukuk ve Devlet Kavramları. 2. İnsan Hakları ve Devlet, b. Lâik Devlet ve İnsan Hakları, c. Hukuk Devleti ve İnsan Hakları, ç. Sosyal Devlet ve İnsan Hakları,

a. İnsan Haklarına Saygılı Devlet, b. İnsan Haklarına Dayalı Devlet, 3. İnsan Hakları, Devletin Örgütlenmesi ve İşleyişi, a. İnsan Haklarına Saygılı Devlet, b. İnsan Haklarına Dayalı Devlet, 4. Demokrasi Düşüncesinin Gelişimi ve Demokrasi Kavramı, 5. Demokrasinin İlke ve Kurumları, a. Seçimler ve Temsil, b. Siyasal Partiler, c. Çoğunluk ve Katılım, ç. Hukukun Üstünlüğü,

6. Türkiye’de Demokratikleşme Hareketleri ve İnsan Hakları, 7. Demokratik Yönetimlerde İnsan Haklarının Gerçekleştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar, 8. Yaşam Biçimi Olarak Demokrasi, 9. İnsan Haklarının Korunması, 10. Günümüzde İnsan Haklarının Korunmasında Demokrasilerde Karşılaşılan Sorunlar, 11. Atatürk İnkılâbı, İnsan Hakları ve Demokrasi.

DEMOKRASİ EĞİTİMİ VE OKUL MECLİSLERİ PROJESİ DEMOKRASİ EĞİTİMİ VE OKUL MECLİSLERİ PROJESİ KAPSAMINDA YAPILACAK ÇALIŞMALAR I . GENEL ÇALIŞMALAR Bakanlığın 200/10 sayılı Genelgesi ve eklerinin illere gönderilmesi. İlgili Vali Yardımcısının Başkanlığında, İl Millî Eğitim Müdürü, ilgili İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı, İlçe Millî Eğitim Müdürleri ve uygulama yapılacak okul müdürlerinin katılacağı bir toplantının yapılması. İl ve ilçelerde yapılacak etkinliklere ait çalışma takviminin hazırlanması. Uygulamanın yapılacağı okullarda okul seçim kurullarının oluşturulması, asil ve yedek üyelerinin belirlenmesi.

II. OKULLARDA YAPILACAK ÇALIŞMALAR Öğretmenler kurulunun toplanması ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi. Öğretmen kurulunda iki asil, iki yedek üyeden oluşacak “Okul Sandık Kurulları”nın seçilmesi. Okul sandık kurulu üyelerinin ant içerek göreve başlamaları. Okul öğrenci meclisi çalışmalarına ait seçim takviminin hazırlanması ve ilân edilmesi. Öğrencileri bilgilendirmek, rehberlik yapmak ve şube temsilcilerinin seçimini yapmak üzere, bir müdür yardımcısı, bulunmaması halinde; en kıdemli öğretmenin başkanlığında okul rehber öğretmenleri ve sınıf rehber öğretmenlerinden oluşan ekiplerin görevlendirilmesi. Oluşturulan ekipler tarafından öğrencilerin bilgilendirilmesi.

III.OKUL ÖĞRENCİ MECLİSİ ÜYELERİNİN SEÇİMİ Seçim takviminin ilânını takip eden on gün içinde okul öğrenci meclisi üyelerini oluşturacak şube temsilcilerinin gizli oyla seçilmesi ve sonuçlarının ilânı. Varsa, seçim sonuçlarına itirazların okul seçim kurulu tarafından iki gün içinde sonuçlandırılması. Okul öğrenci meclisi başkanlık divanının bir başkan, iki başkan vekili ve iki kâtip üyeden oluşturulması. Okul öğrenci meclisinin ilk toplantısının yapılması, meclis üyeleri arasında yapılan oylama ile başkan vekili ve kâtip üyelerin seçimi. Okul öğrenci meclisi üyelerinin ant içmeleri.

IV. OKUL ÖĞRENCİ MECLİSİ BAŞKANILIĞI SEÇİMİ Şube temsilcisi seçimi kesin sonuçlarının ilânından beş gün sonra okul öğrenci meclisi başkanı adaylığı için seçim kuruluna başvurulması. Okul öğrenci meclisi başkanı adaylığı süresinin bitimini takip eden iki gün içerisinde okul seçim kurulunca meclis başkanı kesin aday listesinin ilân edilmesi. Kesin aday listelerinin ilânını takip eden on gün içinde okul öğrenci meclisi başkanı seçiminin yapılması.

V.PROPOGANDA VE SEÇİM ORTAMININ HAZIRLANMASI Adayların propaganda sürecinin başlatılması. Adayların el ilânları, duvar ilânı, afiş, hoparlör, radyo ve televizyon veya kendilerinin hazırlayacakları materyaller ile propaganda yapmaları. Propaganda ile ilgili yasaklara uymayanların iki kez uyarılmalarına rağmen uymamaya devam etmeleri durumunda, okul seçim kurulu tarafından seçilme hakkından mahrum bırakılmaları. Seçim ortamının hazırlanması. Sandık kurulu tarafından yapılan işlemlerin tutanağa kaydedilmesi, Okul seçim kurulu tarafından oyların evet mührü kullanılarak veya başka bir şekilde kullanılmasına ilişkin karar alınması.

VI. SEÇİMİN YAPILMASI Oy Verme Düzeninin Sağlanma ve oyların kullanılması. Sandıkların açılması ve geçerli oyların hesaplanması. Geçerli oyların en fazlasını alan adayın belirlenmesi ve on gün süre ile herkesin görebileceği bir yerde ilân edilmesi. Oyların eşit çıkması durumunda, herkesin görebileceği bir ortamda kur’a ile okul öğrenci meclisi başkanının belirlenmesi. Varsa seçim sonuçlarına itirazların okul seçim kurulu tarafından üç gün içerisinde sonuçlandırılması. Sonuçların; itiraz olmazsa seçim gününde, itiraz olursa itirazın giderilmesinden itibaren üç gün içerisinde ilân edilmesi. Seçilen okul öğrenci meclisi başkanının isminin Millî Eğitim Müdürlüğüne bildirilmesi.

VII. İL ÖĞRENCİ MECLİSİ VE BAŞKANLIĞI Daha önce belirlenen seçim takvimine göre il öğrenci meclisi ile ilgili işlemlerin başlatılması. İl öğrenci meclisinin, ildeki okul öğrenci meclisi başkanlarından oluşturulması. İl öğrenci meclisinin geçici başkan sıfatıyla il millî eğitim müdürü veya görevlendirileceği ilgili müdür yardımcısı başkanlığında ilk toplantının gerçekleştirilmesi. İl öğrenci meclisi başkanlığı için adayların ilân edilmesi. İl Öğrenci Meclisi başkanının seçilmesi.

VIII.TÜRKİYE ÖĞRENCİ MECLİSİ Türkiye öğrenci meclisinin, İl öğrenci meclisi başkanlarından oluşturulması. Türkiye Öğrenci Meclisinin, Millî Egemenlik Haftası içinde, TBMM’de toplanması ve başkanlık divanının oluşturulması. En az on üyenin imzasıyla verilen önergelerle gündemin belirlenmesi ve Önergelerin okunarak sırayla oylanması. Gündem dışı konuşmaların onar dakika ile sınırlandırılması. Salt çoğunlukla kabul edilen tavsiye niteliğindeki kararların Türkiye Öğrenci Meclisi Başkanlık divanınca imzalanması ve TBMM’nin internet sitesinde yayınlanması. Türkiye Öğrenci Meclisi albümünün hazırlanması ve üyelere dağıtılması. Toplantının TBMM televizyonundan canlı olarak yayınlanması.

PROJE İLE ÖĞRENCİLERE KAZANDIRILMASI HEDEFLENEN: Davranışlar: Kendini ifâde etme, Toplumsal sorumluluk ve bağlılık bilinci kazanma, Bir fikri ya da gurubu temsil edebilme, Örgütlenebilme, Haklarını kullanma, Eleştirel düşünme, Üretken olma, Problem çözme, Tanıma ve değerlendirme, Bilgi kaynaklarına başvurma ve bilgiyi kullanabilme,

Çok yönlü iletişim kurabilme, İş birliği ve takım çalışması yapabilme, Ahlâkî sorgulama, Katılımcı olma, Çok yönlü iletişim kurabilme, İş birliği ve takım çalışması yapabilme, Tartışma ve uzlaşma kültürünü kazanma, Çatışmayı önleme, Arabuluculuk, kolaylaştırıcılık, Atılganlık, Demokratik liderliği benimseme, Kamuoyu oluşturabilme.

Karşılıklı anlayış, iş birliği ve dayanışma değerlerini kabul etme, Tutumlar; İnsan hak ve özgürlüklerinin bölünmezliği ve bütünlüğünü temel ilke olarak kabul etme, Toplumda yaşayan tüm bireylerin değerleri, onurları, inanç ve özgürlüklerine saygı duyma, Farklılıkların bulunduğu bir dünyada hukuk kurallarına, adalete, eşitliğe bağlı olma, Toplumsal problemler için yapıcı, şiddetten uzak, katılımcı ve barış içerisinde çözümler üretme, Demokratik ilkelerin, kurumların ve işleyişlerinin yararlılığına inanma, Hayattaki çoğulculuk ilkesine bağlı, farklı kültürlere ve onların insanlığa katkısına saygı gösterme ve tahammül etme, Karşılıklı anlayış, iş birliği ve dayanışma değerlerini kabul etme, Irkçılık, ön yargı ve ayrımcılığa karşı mücadele etme, Kişisel sorumluluğun önemine inanma, İnsanın sürekli gelişimini ana ilke olarak kabul etme.

Kazanımlar; Ülkemizdeki demokrasi kültürünün gelişmesine eğitim yoluyla destek sağlanması, Demokrasinin yerleşmesine ve gelişmesine yasal, idarî ve kurumsal düzenlemelerin yanında bu değerleri özümsemiş bireyler yetiştirerek destek sağlanması, Demokrasi kültürünün gelişmesinde TBMM, okul, aile ve diğer kurumların arasında iş birliği ve ortak çalışmanın sağlanması, Sosyal hayatımızdaki karar alma süreçlerine etkin, sorumlu, katılımcı bireylerin yetiştirilmesi, Öğrencilerin proje sayesinde Atatürk’ün Türk gençliğine emanet ettiği Cumhuriyet ve demokrasinin diğer rejimlerden farkını öğrenmesi,

Demokrasi ilkelerinin hakim olduğu bir atmosfer içinde, öğrencilerin demokrasiyi bizzat yaşayan ve uygulayan bireyler olarak yetişmelerini sağlaması. Öğrencilere proje sayesinde, yaşadıkları toplumda farklı düşünceler ve buna bağlı olarak ‘muhalefet’ olgusunu kavrama ve kabullenme alışkanlığını kazandırması Demokrasi kültürü içinde kendi düşünce ve değerlerini geniş kitlelere en iyi şekilde ifade etme becerisi kazandırması, Okullarımızda bilgi öğretimi yanında, öğrencilerin, demokratik topluma uyumunu sağlayacak bu tür etkinliklerle eğitim yönünün de ön plâna çıkarılması, Demokratik uygulamaların sağladığı imkânlardan yararlanan öğrencilerin; ülkesine, devletine, milletine ve milletinin millî ve manevî değerlerine bağlılığını kolaylaştıracak olması.

DEMOKRASI EĞITIMI VE OKUL MECLISLERI PROJESINDE KARŞILAŞILMASI MUHTEMEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERILERI 1. Projenin yürütülmesinden kaynaklanabilecek sorunlar: * Okuldan başlayarak her kademede sorumlu kişilerin projeyi sahiplenmesinin sağlanması, * Okul yönetiminin görevlendireceği kişilerin organizasyon yeteneğinin zayıf olmaması, * İletişim kurma becerisi ve yeteneğinin yüksek olması, * Eleştirilere açık olması, hataları kabullenebilir ve kendini geliştirmeye açık olması,

2. Çalışma takviminin aksatılması: Çalışma takviminin aksatılmaması için her kademede etkinliklerin plânlandığı şekilde gerçekleştirilmesi, aksamalara karşı oto kontrol sistemi kurulması, aksamanın meydana geldiği nokta tespit edilerek anında müdahale edilmelidir. 3. Koordinasyon eksikliği: * Bakanlıkta ve illerde koordinasyon birimi kurulması, * Sorunların tek elde toplanması, * Sorunların çözümünün aynı merkezde koordine edilmesi, * Alınması gerekli tedbirler ile ilgili olarak önceden duyuru yapılması.

4. Projenin ciddiyetine inancın zayıf olması: * Projenin sağlıklı olarak işletilebilmesi için yürütme ile görevlilerin projenin amacını ve önemini kavraması ve gerekliliğine inanmasını sağlamak üzere kısa süreli bölgesel ve yerel düzeyde hizmet içi eğitim etkinlikleri düzenlenmesi, * Demokrasi eğitiminin gerekliliğinin, alanda uzman olan kişilerden de yararlanarak düzenlenecek seminerlerde hem ilgililere hem de velilere anlatılması * Uygulama ile ilgili olarak periyodik değerlendirme ve iyileştirme çalışmalarının yapılması, * Mahallinde yaşanan sorunlar ve bulunan çözümler Bakanlık merkezinde oluşturulan koordinasyon biriminde de bildirilmesi.