ESKİŞEHİR SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ DETERJANLARDA AB MEVZUATI VE UYUM ÇALIŞMALARI

SUNUM İÇERİĞİ Deterjan tanımı, Deterjanları yapısı, Deterjanların sınıflandırılması, AB direktifleri ve çıkarılan Tebliğler,

DETERJAN NEDİR ? İçerisinde yüzey aktif maddeler, yoğunlaştırıcılar, dolgu malzemeleri ve diğer yardımcı maddeler bulunan ve sıvı, toz, krem, bar, granül, tablet ve benzeri şekillerde olan;evlerde, işyerlerinde ve sanayide genel temizlik, çamaşır ve bulaşık yıkama ve sair temizleme işlerinde kullanılan preparatlar ile çamaşırların ıslatılmasında, durulanmasında yada beyazlatılmasında kullanılan yardımcı yıkama preparatları ve çamaşır yumuşatıcılarını, ifade eder.

Çamaşır suyu: Nebati maddelerden yapılmış çamaşırları temizlemek ve beyazlatmak için kullanılan ve alkali hipoklorit halinde aktif klorü, bazen de sodyum perboratı ihtiva eden solüsyonlardır.) Mekanik temizleme tozu: Emaye, fayans, madensel eşya satıhlarının mekanik temizleme işleminde kullanılarak geldepar, dolamit,kalsit vb. minerallerin tozlarını,

Deterjanın yapısı Y.A.M. Ler, Aniyonik Aktif Maddeler, Noniyonik Aktif Maddeler;Deterjanın ana maddesidir. Yardımcı yıkama maddeleri, Silikatlar ve Karboksi metil selüloz;Makinelerde yıkanan çamaşırlarda yıpranmayı engellemek için kullanılır. Stabilizatörler,EDTA,MgSO4; Çamaşırdan uzaklaştırılan kirin tekrar dönmesini engellemek amacı ile kullanılır.

Deterjanın yapısı Dolgu Maddeleri Tripolifosfatlar ve profosfatlar,Su sertliğini gidermek amacı ile kullanılır.Ayrıca deterjanın temizleme gücünü artırır. Sülfatlar;yapışkanlığı ve topaklanmayı önlemesinin yanında akışkanlığı sağlar. Karbonatlar;Ortamın pH ını ayarlar.Deterjanın temizleme gücüne katkı sağlar. 4. Beyazlatıcılar;Hipoklorür,Perborat ve peroksitler;Leke çıkarıcı ve beyazlatıcı olarak kullanılırlar. 5. Koku vericiler,Esans;Çamaşır yıkamada hoş koku verirler. 6. Enzimler,Protein kaynaklı kirleri çıkarmak için kullanılırlar

12 Eylül 2005 tarihli RG de yayınlanan Tebliğler-Devam Deterjan formülünde;enzim,koruyucu ve dezenfektan maddeler var ise Konsantrasyonlarına bakılmaksızın ambalaj üzerinde belirtilecektir. Dozajlama bileğileri madde 8 de belirtilmiştir. Çamaşır deterjanlarında uygun yıkama sağlanması için,hangi su sertliğinde ne kadar deterjan miktarı optimum temizlik sağlayacaksa, o miktar dozaj etiket üzerinde belirtilmeli ve bununla ilgili bir ölçü kabı olmalıdır. Etiket üzerindeki genel hususlar ve doz bilgileri Türkçe yanında diğer dillerde de yazılabilecektir.

12 Eylül 2005 tarihli RG de yayınlanan Tebliğler-Devam TSHGM 2005-4 nolu Tebliği;Deterjanların Bildirim Esaslarının Belirlenmesine Dair Tebliğ. Bildirim dışı olanlar; Tuz Ruhu,Kireç çözücüler,Lavoba Açıcılar TSHGM 2005-5 nolu Tebliği; Deterjan, Mekanik Temizleme Tozu,Çamaşır sularında Numune Alınırken Uyulacak Kurallar ile Numune Alma işlemlerine İlişkin Hususların Belirlenmesine Dair Tebliğdir.

12 Eylül 2005 tarihli RG de yayınlanan Tebliğler-Devam Numune Miktarı;Madde 5; Ürünün yapısına,özelliğine göre 3 takımı geçmeyecek şekilde alınır. 1.Takımı numune alma tutanağının 1 nüshasıyla birlikte,Firma yetkilisine, 2.Takım;analizlerinin yapılması için tutanağının diğer nüshasıyla birlikte İl Sağlık Müdürlüğü aracılığı ile Genel Müdürlüğe, 3.Takım;şahit numune olarak tutanağının 3.nüshasıyla birlikte İl Sağlık Müdürlüğüne teslim edilir. Numunelerin üçü de aynı özellikleri yansıtması gerekir.

12 Eylül 2005 tarihli RG de yayınlanan Tebliğler-Devam Numune alınırken; 20 Kg veya 20 L veya daha büyük ambalajlı ürünlerde;Ürün homojen hale getirildikten sonra 1 Kg veya Lt lik kısım ayrılır,bundan 100 g veya mL numune ayrılır.Su ve aside dayanıklı kaplara alınır,etiket bilgilerinin tamamı tutanağa geçirilir. 20 Kg veya 20 L den daha küçük ambalajlı ürünlerde numune miktarı 100 g veya mL den daha az olmamak kaydıyla orijinal ambalajında alınır. Rutubet miktarı tayini için alınacak numuneler,rutubet geçirmez kaplara konmalıdır. Sonucun Bildirimi 7.Maddede belirtilmiştir.Genel Müdürlük sonucu üreticiye bildirir.

Ancak bahsi geçen tebliğlerin yayım tarihinden önce ithal izni veya üretim izni alınmış ve bu izin tarih sayısı firmaca etiket üzerinde kullanılmak isteniyor ise eski mevzuata göre üretim iznine veya ithal iznine esas analiz yapılması gerekmektedir. Eğer üretici veya ithalatçı bu izninden vazgeçip bildirim yapmak suretiyle aynı ürün veya ürünleri üretmek yada ithal etmek isterse analiz işlemine gerek kalmamaktadır. Yukarıdaki tebliğler kapsamında yer almayan Kireç Çözücü, Tuz Ruhu ve Lavabo Açıcı gibi tehlikeli kimyasal madde içeren bu ve benzeri yardımcı temizlik maddesi ve yardımcı temizlik ürünlerin halen ithalat işlemlerinde kontrol belgesi düzenlenmesi, üretim işlemlerinde de üretim izni prosedürü devam etmekte olup işlemlerin bu doğrultuda yürütülmesi gerekmektedir.

Bildirim Esasları Üreticiler bir sefere mahsus olmak üzere, EK-I’de yer alan Bildirim Formunu doldurarak üretim yerinin bulunduğu İl Sağlık Müdürlüğüne veya Bakanlığa bildirimde bulunmak zorundadır. Bu formun bir örneği üretici tarafından muhafaza edilir. Bildirim sonucu, İl Sağlık Müdürlüğü veya Bakanlık tarafından üreticiye kayıt numarası verilir. Üreticiler, bildirimde yer alan hususlardan bir veya birkaçının değişmesi halinde daha önce bildirimde bulundukları yere EK-II’de yer alan Üretici Değişiklik Bildirim Formunu doldurarak yeniden bildirimde bulunmak zorundadır.

Üretici: Bir ürünü üreten, imal eden, ıslah eden veya ürüne adını, ticarî markasını veya ayırt edici işaretini koymak suretiyle kendini üretici olarak tanıtan gerçek veya tüzel kişiyi; üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı; ayrıca, ürünün tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri ürünün güvenliğine ilişkin özelliklerini etkileyen gerçek veya tüzel kişiyi,

Denetçi: Piyasa gözetimi ve denetimi yapmak üzere Bakanlıkça ve İl Sağlık Müdürlüklerince görevlendirilen işin niteliğine uygun personeli,

Tutanak: Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 19/4/2004 tarihli ve 25438 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2004/24 sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği ekindeki Piyasa Gözetimi ve Denetimi Tutanağını,ifade eder.

Madde 5- Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışındaki üreticiler, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından her yıl yayımlanan, bildirim esaslarını belirleyen Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğine göre gümrük girişinin bulunduğu İl Sağlık Müdürlüğüne veya Bakanlığa bildirimde bulunurlar.

Bu Tebliğin yayımından önce yürürlükteki mevzuata göre izne bağlanmış ürünlerin üreticileri, Tebliğin yayımını müteakip üç ay içinde Tebliğ hükümlerine göre bildirimde bulunmak zorundadır.

Deterjanların Nitelikleri Biyolojik parçalanabilirlik Deterjanlar biyolojik parçalanabilirlik yönünden, Deterjanlarda Bulunan Anyonik, Noniyonik, Amfolitik, Katyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanma Oranı ve Anyonik ile Noniyonik Yüzey Aktif Maddelerin Biyolojik Parçalanma Oranı Test Metodları Tebliğinde belirtilen özellikleri taşımak zorundadır. Fosfat miktarı Deterjanlarda kullanılacak fosfat oranı en fazla % 30 olur. Kullanımına müsaade edilmeyen madde Deterjanlarda, NTA (Nitrilo tri asetic asit) ve tuzları kullanılamaz.

Etiket ve Ambalajlama Deterjanların etiketi üzerinde yer alması gereken genel hususlar Deterjanların etiketi üzerinde aşağıdaki hususlar yer alır; a) Üreticinin adı ve adresi, b) Ürün adı ve markası, c) Amaçlanan kullanım alanları, d) Ürünün kullanım talimatı, e) Nominal dolum miktarı, f) Üretim tarihi, g) Parti/seri/kod numarası veya ürünün izlenebilirliğini sağlayacak uygun işaret, h) Uyarılar (bu bendin 2 ve 3 numaralı alt bendlerinde yer alan uyarı yalnız elde yıkanan çamaşır/bulaşık deterjanı içindir), 1- Kullanma talimatını mutlaka okuyunuz, 2- Çamaşırlarınızı ve bulaşıklarınızı yıkadıktan sonra bol su ile durulayınız, 3- Cildi korumak amacıyla ellerin deterjanla uzun süre temasından kaçınınız, 4- El, yüz, vücut ve gıda maddeleri temizliğinde kullanmayınız, 5- Çocuklardan uzak tutunuz, i) Var ise, kullanılmaması gereken alanlar, j) Alınması gerekli koruyucu tedbirler (yazı veya sembolle) dikkat çekecek şekilde,

k) Deterjan formülünde fosfatlar, fosfonatlar, anyonik aktif madde, katyonik aktif madde, noniyonik aktif madde, amfoterik aktif madde, oksijen bazlı ağartıcılar, klor bazlı ağartıcılar, EDTA, fenoller ve halojenli fenoller, para-diklorobenzen, aromatik hidrokarbonlar, alifatik hidrokarbonlar, halojenli hidrokarbonlar, sabun, zeolit, bentonit, polikarboksilatlar ve benzeri maddeler kütlece % 0,2'den daha fazla ise ambalaj üzerinde; < % 5 % 5 - 15 % 15 - 30 > % 30 şeklinde belirtilmelidir. Deterjanın formülünde enzim, koruyucu ve dezenfektan maddeler bulunuyor ise, konsantrasyonları dikkate alınmaksızın ambalaj üzerinde belirtilir. Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendlerinde istenen bilgiler, dökme olarak nakliyesi yapılan deterjanların beraberindeki belgelerde de yer alır.

Dozajlama bilgisi Çamaşır deterjanlarında (sanayi tipi hariç) uygun yıkamayı sağlayacak; a) Açıkça belirtilen su sertlik dereceleri ve bir ya da iki devir yıkama işlemleri için ve standart bir çamaşır makinesi yükü göz önüne alınarak mililitre ya da gram ifade edilerek tavsiye edilen miktarlar ve/veya dozaj talimatları, b) 2.5 mmol CaCO3 /l değerine karşılık gelen orta seviyeli su sertlik derecesinde su kullanılarak paketin içeriği ile yıkanabilen “normal olarak kirlenmiş” kumaşlardan oluşan standart çamaşır yıkama makinesi yüklerinin sayısı, c) Eğer mevcut ise, mililitre veya gram cinsinden herhangi bir ölçüm kabının kapasitesi, yazılır. Bu Tebliğin, 7 nci ve 8 inci maddesinde belirtilen hususlar, deterjanın etiket ve/veya ambalajı üzerinde Türkçe olarak yer alır. Gerektiğinde bu bilgiler, Türkçeye ilaveten yabancı dilde de yazılabilir.

Ambalajlama Ambalajlar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 10/4/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmî Gazetede yayımlanana 80/232/AT Hazır Ambalajlı Belirli Ürünler İçin Müsaade Edilen Nominal Kapasite ve Dolum Miktarı Serilerine Dair Yönetmelik ile 76/211/AT Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esaslarına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmeliğe ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 30/7/2004 tarihli ve 25538 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak 1/1/2005 tarihinde yürürlüğe konulan Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine uygun olmak zorundadır.

Denetim Cezaî müeyyide Deterjanların piyasa gözetim ve denetimi, bu Tebliğ hükümleri ile Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve 17/1/2002 tarihli ve 24643 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmeliğin ilgili hükümlerine göre Bakanlık tarafından yapılır. Piyasaya arz edilen deterjanın etiketi/ambalajı üzerinde ve ticari reklam veya ilânında yer alan somut iddiaları üretici, bilimsel nitelikte çalışmalara dair belgelerle ispatlamak ve denetim sırasında istenmesi halinde Bakanlığa sunmakla yükümlüdür. İkinci fıkrada sözü edilen belgelerin niteliği, Tebliğ yürürlüğe girdikten sonra iki ay içinde Bakanlıkça duyurulur. Cezaî müeyyide Bu Tebliğ hükümlerine aykırı davranan veya faaliyet gösterenler hakkında, Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ile fiilin niteliğine göre diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

Numune Alma İşlemleri Numune alma Denetçi, Genel Müdürlük tarafından hazırlanan denetim el kitabı doğrultusunda, ürün ile ilgili olarak yapacağı duyusal inceleme neticesinde, test ve muayenesini gerekli gördüğü takdirde, her türlü testi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden numune alabilir. Numuneler, özelliklerine göre mühürleri bozulmadan açılmayacak şekilde denetçi tarafından firma yetkilisi ile birlikte mühürlenir ve üzerlerine, tutanak ile bağlantılarını açık olarak gösteren ve tarafların isim, unvan ve imzalarını taşıyan etiketler konulur. Numune miktarı Her halükarda, ürünün yapısına ve özelliğine göre, test ve muayenelerin gerektirdiği ölçüyü aşmamak üzere, şahit numune alınması fiilen mümkün olmayan haller hariç, numuneler, biri şahit numune olmak üzere üç takımı geçmeyecek şekilde alınır. Alınan numunelerin bir takımı ile birlikte Numune Alma Tutanağının bir nüshası firma yetkilisine, test ve muayene yapılması için bir takımı ile birlikte tutanağın diğer bir nüshası İl Sağlık Müdürlüğü kanalı ile Genel Müdürlüğe, bir takımı da şahit numune olarak numune alma tutanağının bir nüshası ile İl Sağlık Müdürlüğüne teslim edilir. Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında üç takım olarak belirtilen numunelerin tamamının aynı özelliği yansıtmaları gerekir.

Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında üç takım olarak belirtilen numunelerin tamamının aynı özelliği yansıtmaları gerekir. Numune alınırken; a) 20 kg veya 20 lt veya daha büyük ambalajlı ürünlerde; ürün homojen hale getirildikten sonra ayrılacak 1 kg veya 1 lt üründen 100 gr veya 100 ml numune, su ve aside dayanıklı kaplarda alınır ve etiket bilgileri tam olarak tutanağa yazılır. b) 20 kg veya 20 lt’den küçük ambalajlı ürünlerde numune miktarı, 100 gr veya 100 ml’den az olmamak kaydıyla orijinal ambalajında alınır. c) Rutubet miktarı tayini için alınacak numunelerin, rutubet geçirmez kaplara konularak, ağızları hava sızdırmayacak şekilde kapatılır.

Tutanak ve Sonucun Bildirimi Piyasa gözetimi ve denetimi tutanağı Denetçi tarafından deterjanın, piyasaya arz veya dağıtım aşamasında veya deterjan piyasada iken ilgili teknik düzenlemeye uygun olarak üretilip üretilmediğinin, güvenli olup olmadığının denetlenmesi sırasında kullanılacak olan tutanak, 19/4/2004 tarihli ve 25438 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2004/24 sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği hükümlerine göre düzenlenir. Özel açıklamalar gerektirebilecek durumlarda tutanağa form eklenmesi mümkündür. Eklenen formun da, tutanaktaki gibi denetçi/denetçiler ve firma yetkilisi tarafından imzalanması ve üzerinde imzalanma tarihinin de bulunması gerekir. Sonucun bildirimi Test ve muayene sonucunda, ürünün teknik düzenlemesine uygun ve güvenli olduğunun tespit edilmesi durumunda, bu husus üreticiye Genel Müdürlük tarafından bildirilir. Cezaî müeyyide 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ile fiilin niteliğine göre diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

TEŞEKKÜRLER