İller İdaresi Genel Müdürlüğü ÇOCUK DOSTU ŞEHİR Nevzat KORKMAZ Daire Başkanı İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü

ÇOCUK DOSTU ŞEHİR(ÇDŞ) ÇDŞ, Şehrin günlük hayatında çocuk haklarını yaşama geçirmeye özen gösteren herhangi bir kent veya yerel yönetişim sistemidir. ÇDŞ, Çocukların seslerinin, ihtiyaçlarının, önceliklerinin ve haklarının kamu politikalarının ve uygulamalarının ayrılmaz bir parçası haline geldiği şehirdir. Dolayısıyla böyle bir şehir insanlık dostu şehirdir.

ÇDŞ Girişimi 1996 yılında gerçekleştirilen BM İnsan Yerleşimleri Konferansında (HABİTAT II) alınan ve şehirleri herkes için yaşanabilir mekanlar kılmayı amaçlayan kararın uzantısı olarak başlatılmıştır. Girişim UNICEF’in terminolojisi ile “önce çocuklar” ilkesini temel almaktadır.

Kimi avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere yüksek, orta ve düşük gelirli ülkelerdeki yerel/yerinden yönetimlerin büyük bölümü “çocuk dostu” olma yönünde siyasi bir karar vermişlerdir. ÇDŞ yapılanma süreci, aynı zamanda Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin yerel yönetişim ortamlarında yaşama geçirilmesi anlamına gelmektedir ve çocukları en öne ve merkeze yerleştiren bir takım özellikleri gözetir.

Bu özellikler: Çocukların katılımı Çocuk dostu hukuki çerçeve Şehir ölçeğinde çocuk hakları uygulama stratejisi Çocuk hakları birimi veya eşgüdüm mekanizması Çocuklar üzerindeki etkinin ölçümü ve değerlendirilmesi Çocuk bütçesi Düzenli yayınlanan kentteki çocukların durumu raporu Çocuk hakları bilincinin yerleştirilmesi Çocuklar adına tanıtım-savunu yapacak STK ve gönüllü kuruluşların desteklenmesi

ÖNCELİKLİ HEDEFLER Sağlıklı ve güvenli bir çevre. Çocukların gelişimi için dost bir çevre. Sürdürülebilir ve adil bir çevre. Temel hizmetlerin verildiği ve herkese bakım sağlayan bir çevre. Özellikle güç durumdaki çocuklar için dost bir çevre. Ayrımcılık gözetmeyen ve dayanışmayı özendiren bir çevre.

NEDEN İÇİŞLERİ BAKANLIĞI?... Ülkemizin İdare Sistemi: T.C. Anayasası madde 125: “Türkiye, merkezi idare kuruluşu bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere, iller de diğer kademeli bölümlere ayrılır. İllerin İdaresi yetki genişliği esasına dayanır.” Bu sisteme göre; merkezi idare, ilke olarak, İl bazında örgütlenir. Vali ilde merkezi idarenin temsilcisi ve sorumlusudur. İl örgütleri (Adliye ve askeriye, kısmen belediye dışında) Valinin emri ve denetimindedir.

Vali, ilde devletin; hükümetin temsilcisi ve ayrı ayrı her bakanlığın yürütme organıdır. Kaymakamlarda ilçelerde hükümetin temsilcileri olup Valinin emri altında ve koordinatörlüğünde çalışırlar. Hükümetler politikalarını MİA vasıtası ile İl ve ilçelere kadar götürür.

Çocuklar için sosyal yatırım projesi: Yürütüm:İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü Proje Ortakları: İçişleri Bakanlığı (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü) MEB (İlköğretim Genel Müdürlüğü, Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü, Okul Öncesi Eğitim Genel Müdürlüğü) Sağlık Bakanlığı (Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, AÇSAP Genel Müdürlüğü), Adalet Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SHÇEK ten sorumlu Devlet Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Üniversiteler, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, UNİCEF, DPT, TUİK, Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği, Tarihi Kentler Birliği, TMMOB, TRT,TGC Proje Süresi: 2006-2010

Proje Alt Bileşenleri: Çocuk dostu şehir (8 Adet) Parlamento da çocuk hakları ile ilgili bir alt komisyon oluşturulması Temel hizmetlerde kapasite geliştirilmesi projesinin yürütümü

ÇDŞ de görev/sorumluluk alabilecek kuruluşlar ve bağlılıklar. Kuruluş adları Bağlılıkları İl Milli Eğitim Müd. Valilik İl Sağlık Müd. Valilik Çalışma Müd. Valilik SHÇEK İl Müd. Valilik Kolluk Güçleri Valilik (Emn. Jand ve Sahil. Güv.) Çevre İl Müd. Valilik Gençlik ve Spor İl Md. Valilik SYDV Valilik Adliyeler Bağımsız Belediyeler Bağımsız Üniversiteler Bağımsız

Muhtemel Kriterler: Çocukların yönetime aktif katılımının sağlanması. Şehirleri ile ilgili olarak isteklerini açıklayabilecekleri bir ortam hazırlanması. Temel hizmetlere (Eğitim, sağlık gibi) ulaşabilme. Her türlü şiddetten korunma. Sağlıklı içme suyu ve hijyenin sağlanması. Çocuklar için güvenli sokak ve caddeler. Arkadaşlarıyla oynayabilecekler güvenli oyun alanları.

Yeşil alan ve hayvanlarla içiçe yaşam. Temiz hava ve temiz çevre. Aile hayatı ve sosyal hayata katılım. Kültürel ve sosyal olaylarda aktif olarak yer alma. İçinde bulunduğu toplumun eşit bireyi olabilmesi. Etnik, cinsiyet,dinsel, yoksulluk/zenginlik, engellilik gibi alanlarda ayrımcılığın ortadan kaldırılması.

MUHTEMEL ÇDŞ ADAYLARI

Muhtemel ÇDŞ lerin tespitinde gözönünde bulundurulan bazı unsurlar: Şehrin alt yapısının tamamlanmış olması. Projeye ve işbirliğine yatkın yöneticilerin mevcudiyeti (Gönüllülüğün sorgulanması). İlin optimal büyüklüğü (Hizmet verme açısından ortalama büyüklük). Ülke coğrafyasında dengeli dağılım. Bugüne kadar UNICEF görevi icra edilmemiş ve böylece UNİCEF’in evrensel ilkeleriyle henüz tanışmamış iller). STK ve diğer gönüllü kuruluşların yönetime katılma kültürünün belli bir ivme kazandığı iller.

İzlenecek Yol: İlgili sektörlerin ve gönül kişi ve kuruluşların temsil edildiği ve pluralist bir çalışma yönteminin benimsendiği Merkez Danışma ve İzleme Kurulu’nun oluşturulması. İçişleri Bakanlığı’nın İl Valileri ve Belediye Başkanlarının projeye gönüllü katılım beyanlarını alarak ve illerin alt yapılarını göz önünde bulundurarak belirlediği muhtemel ÇDŞ adaylarının netleştirilmesi. Türkiye’nin öncelikleri ve imkanlarının göz önünde bulundurulması neticesinde tüm dünyada tespit edilen ÇDŞ kriterlerinden hangilerinin Türkiye ÇDŞ kriterleri olarak kabul edileceğine karar verilmesi.

Tespit edilen illerde İl komitelerinin ve çocuk komitelerinin kurulması. ÇDŞ’lerin “çocuk” açısından mevcut durumlarının raporlandırılması. Üniversiteler, Diğer sektör ve STK’ların katıldığı ve genellikle teknik eleman ve profesyonellerden oluşacak teknik komiteler oluşturulması ve ayrıntılı çalışma raporları hazırlama çalışmalarının başlatılması. Üniversiteler ile işbirliği yapılarak eğitim materyallerinin ortaya konması.

Diğer bazı bakanlıkların bir süredir uygulamaya koyduğu bebek dostu hastane ve çocuk dostu okul gibi spesifik projelerle uyumlaştırma ve ortak çalışmaların temini. İl valileri, belediye başkanları, diğer il yöneticileriyle, il komitelerinde yer alan görevlilerin kapasitelerinin geliştirilmesi ve ÇDŞ eğitimleri. Eş zamanlı başlayacak ve ulusal/yerel medya ile kamu oyunun ÇDŞ konusundaki bilinç ve duyarlılıklarının arttırılması girişimleri. İllerin izlenilmesi ve ortak bir iletişim (web) sitesi kurulması.

ÖNGÖRÜLEN ALT KOMİTELER Çocukların eğitimi ve katılımı alt komitesi. Çocuk sağlığı alt komitesi. Sosyal hizmetler alt komitesi. Şehrin altyapısı alt komitesi. Çocuk hakları alt komitesi.

ÇDŞ Projesiyle ilgili şu ana kadar yapılan faaliyetler Bu projenin hazırlık çalışmaları için baştan beri UNİCEF Türkiye Temsilciliği ile ortaklaşa çalışmalar, yaklaşık bir yıldır devam etmektedir. Projenin BM ve Türkiye SÇK’da onaylanması süreci tamamlanmıştır. Muhtemel ÇDŞ ilgili olarak merkez değerlendirilmesi sonunda illerin yöneticilerinin projeye gönüllü katılımları yönündeki irade beyanları alınmıştır.

5302 Sayılı İl Özel İdaresi ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu ile getirilen İl Özel İdarelerinin ve Belediyelerin stratejik planlarının hazırlanması sürecinde valiliklerden “Kadınlar ve çocukların yaşam kalitelerini yükseltmek için sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yatırımları ile temel hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla yapılacak yatırımlara daha fazla yer verilmesi ve bu konulara daha fazla kaynak ayrılması için ilgili idarelerin talimatlandırılması” istenmiştir.

TEŞEKKÜR EDERİZ