Tarihte hiçbir zaman mutlak gerçek yoktur... serkancatarih Tarihte hiçbir zaman mutlak gerçek yoktur...

OSMANLI DEVLETİNDE DURAKLAMA DÖNEMİ (1579-1699)

Duraklama Dönemi Padişahları: 1-III. Murat (1574-1595) 2-III. Mehmet (1595-1603) 3-I.Ahmet (1603-1617) 4-I.Mustafa (1617-1618) (1622-1623) 5-II. (Genç) Osman (1618-1622) 6-IV. Murat (1623-1640) 7-I. İbrahim (Deli) (1640-1648) 8-IV. Mehmet (Avcı) (1648-1687) 9-II. Süleyman (1687-1691) 10-II. Ahmet (1691-1695) 11-II. Mustafa (1695-1703)

Duraklamanın Nedenleri İç Nedenler: 1-İmparatorluğun çok uluslu yapısı 2-Merkezi yönetimin bozulması 3-Eyalet yönetiminin bozulması 4-Ekonominin bozulması 5-Ordu ve Donanmanın bozulması 6-Eğitim sisteminin bozulması 7-Toplum yapısının bozulması Dış Nedenler: 1-İmparatorluğun doğal sınırlara ulaşması 2-Avrupalıların Osmanlı Devletine karşı olan tutumları 3-Coğrafi Keşifler 4-Rönesans ve Reform hareketleriyle batının bilim ve teknik alanda ilerlemesi

Duraklama Dönemi Siyasi Olaylar: Osmanlı-İran İlişkileri (1577-1639): Osmanlı ile İran ilişkilerinin bozulma nedenleri: - Mezhep çatışmaları. - Sınır çatışmaları. - Osmanlı’nın Kafkasya’ya egemen olmak istemesi. 1-1577-1590 Osmanlı –İran Savaşları: (III.Murat) Sonucunda;1590 Ferhat Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre;Gürcistan,Azerbeycan,Dağıstan,Luristan Osmanlıya ait olacaktır.Osmanlı Doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır. 2-1603-1611 Osmanlı –İran Savaşları: (I.Ahmet ) Sonucunda;1611 Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre;Osmanlı Ferhat Paşa Ant. aldığı yerleri geri verecek.İran buna karşılık her yıl 200 deve yükü ipek gönderecek.Doğuda ilk defa toprak kaybı yaşanmıştır. 3-1617-1618 Osmanlı-İran Savaşı: (II. Osman) Sonucunda;1618 Serav Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre; Nasuh Paşa Ant. Maddeleri aynen geçerlidir. 4-1622-1639 Osmanlı –İran Savaşları: (IV. Murat) Sonucunda;1639 Kas-ı Şirin Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre;Bugünkü Türk – İran sınırı çizilmiştir.

Osmanlı-Venedik ilişkileri: (1645-1669) Osmanlı-Venedik ilişkileri Girit nedeniyle bozulmuştur. Nedeni:Girit’in coğrafi bakımdan önemli bir yerde olması Venediğin elinde olması nedeniyle Akdeniz ve K.Afrika egemenliğine gölge düşürmesi… 1645 ‘de kuşatma başlamış,1669’da Girit fethedilmiştir. Sonuç:Ege ve Akdeniz ticareti güvenliğe kavuşmuştur. 19.yy. sonuna kadar Akdeniz, Osmanlı Gölü olma özelliğini korumuştur.En son alınan Ada’dır.

Osmanlı-Lehistan İlişkileri: Lehistan Sokullu Döneminde Osmanlıya bağlanmıştır.1587’de Osmanlı himayesinden kurtulmuş, Eflak,Boğdan ve Erdel beyliklerinin iç işlerine karışmaya başlamışlardır.Bu durum üzerine II. Osman Lehistan seferine çıktı.Hotin kalesi kuşatıldı.Yeniçerilerin disiplinsizliği nedeniyle kale alınamadı. Sonucunda;Hotin Antlaşması imzalandı.(1621) Buna göre;Hotin kalesi Osmanlılara verildi. Lehistan Kırım’a vergi verecek. IV. Mehmet’in Lehistan Seferi: Lehistan’ın Ukrayna topraklarını istila etmesi üzerine Lehistan seferine çıkıldı. Sonucunda;Bucaş Antlaşması imzalandı.(1672) Buna göre;Podolya, Ukrayna Osmanlı Devletinde kalacak. Lehistan yıllık vergi ödeyecek.

NOT:Batıda en geniş sınırlara ulaşılmıştır NOT:Batıda en geniş sınırlara ulaşılmıştır.Batıda topraklarına yeni topraklar kattığı son antlaşmadır. Osmanlı-Avusturya İlişkileri: Savaşların temel nedeni: Macar topraklarına sahip olabilmektir. 1- 1593-1606 Osmanlı- Avusturya Savaşları: 1595’de Eğri kalesi alındı. 1596’da Haçova Savaşı:III. Mehmet Kanuniden sonra ilk kez sefere çıktı.Kanije ve Estergon kaleleri alındı.

1606 Zitvatorok Antlaşması : Buna göre; -Kanije,Estergon, Eğri kaleleri Osmanlılarda kalacak. -Avusturya hükümdarı protokol bakımından Osmanlı padişahına denk sayılacak. Önemi:Osmanlı Devletinin Avusturya üzerindeki siyasi üstünlüğü sona erdi. 2-1662-1664 Osmanlı – Avusturya savaşı : Nedeni:Avusturya’nın Erdel’in iç işlerine karışması Sonucunda; 1664 Vasvar Antlaşması yapıldı. Buna göre;Avusturya savaş tazminatı ödeyecek,beyliklere karışmayacak.Osmanlı Uyvar ve Neograt kalelerini aldı.

3-1683 II. Viyana Kuşatması: Macaristan’daki Protestanların Avusturya kralının zorla mezhep değiştirmeye zorlaması üzerine Osmanlıdan yardım istemesi savaşa neden oldu. Viyana kuşatıldı.(Merzifonlu Kara Mustafa Paşa)Kuşatma toplarının getirilmemesi Viyana’nın alınamamasına neden oldu. Sonuçları: Osmanlı Devletinin taarruzu sona erdi. Avrupalılar taarruza geçtiler. Kutsal ittifakın oluşmasına yol açtı.

4-1683-1699 Osmanlı –Kutsal İttifak Savaşları: II. Viyana kuşatmasından sonra Venedik,Avusturya,Lehistan, Malta ve Rusya Osmanlıya karşı haçlı ittifakı kurdular.Osmanlı yapılan savaşları kaybetti.Antlaşma imzalandı.Rusya antlaşmaya katılmadı. 1699 Karlofça Antlaşması: Buna göre;Bütün Macaristan ve Erdel Avusturya’ya Podolya- Ukrayna Lehistan’a , Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e verilecekti. Bu antlaşma ile; Avusturya üstünlük sağlıyor.(25 yıl Garantör)

1700 İstanbul Antlaşması: Rusya ile imzalanmıştır. Buna göre; Azak kalesi Rusya’ya verilecek. Ruslar İstanbul’da elçi bulundurabilecek. Bu antlaşma; Rusya’yla imzalanan ilk resmi antlaşmadır. Rusya Akdeniz’e inme politikası yolunda Karadeniz’de ilk adımı attı. Karlofça ve İstanbul Antlaşması ile Osmanlı toprak kaybına uğradı.Duraklama dönemi sona erdi,Gerileme dönemi başladı.

Duraklama Dönemi İç İsyanlar: 1-İstanbul (Yeniçeri )Ayaklanmaları: Nedenleri: -Maaşların düşük ayarlı paralarla verilmesi -Cülus bahşişinin az bulunması -Yeniçeri ocağının kaldırılacağı düşüncesi -Ulema sınıfının kışkırtmaları -“Ocak devlet içindir.”anlayışı yerine “Devlet ocak içindir.”anlayışının olması İsyanlar;III.Murat, II. Osman, IV. Murat ve IV. Mehmet (Çınar Olayı) dönemlerinde patlak vermiştir. Sonuçları:Merkezi otorite zayıflamıştır.Yönetimde ordunun gücü artmış ve sık sık padişah değişikliği olmuştur. NOT:Yeniçerilerin isyanlarında düzeni değiştirmek ve hanedanı değiştirmek gibi amaç yoktur.

2-Anadolu(Celali )İsyanları: Nedenleri: -Ekonominin bozulması -Vergilerin arttırılması -Anadolu’da tarım ve ticaretin bozulması -Dirlik sisteminin bozulması Önemli Celali Ayaklanmaları; Karayazıcı,Gürcü,Nebi,Deli Hasan vb. Sonuçları: -Anadolu’da can ve mal güvenliği kalmadı. -Ekonomi tamamen bozuldu. -İç güvenlik bozuldu.

3-Eyalet İsyanları: Nedenleri: Eyaletlerde güvenlik ve adalet anlayışının bozulması ve yöneticilerin rüşvet ve kayırmayla atanması. Sonucunda; Devletin otoritesi tamamen bozulmuştur.

XVII. yy. Islahatları: Genel Özellikleri: 1-Siyasi, mali, toplumsal, askeri alanda yapılmıştır. 2-Baskı ve şiddete dayalıdır. 3-Kişilerle sınırlıdır. Sürekli değildir. 4-Gelenekçi ıslahat hareketleridir. 5-Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır. 6-Yeniçeriler tarafından engellenmeye çalışılmıştır. 7-Islahatlardaki amaç; yükselme döneminin görkemli günlerine geri dönmektir.

I. Ahmet Dönemi: Ekber ve Erşed sistemi başlatılmıştır I. Ahmet Dönemi: Ekber ve Erşed sistemi başlatılmıştır. Kardeş katli kaldırılmıştır.Sancak uygulamasına son verilmiştir. Kuyucu Murat Paşa: Celali isyanlarını baskı ve şiddet yoluyla bastırmıştır. II. Osman: Saray dışından evlenerek sarayı halka açmayı amaçlamıştır. Yeniçeri ocağını kaldırma girişiminde bulundu. IV.Murat: Yönetimde söz sahibi olduktan sonra; Saray kadınlarının yönetimdeki etkisini kırmıştır. İstanbul’da huzur ve asayişi sağlamıştır. İçki, sigara ve gece çıkma yasağı getirmiştir. Ülkenin durumu hakkında raporlar hazırlatmıştır.(Koçi Bey Risalesi)

Kemankeş Kara Mustafa Paşa: Ordu ve maliyeyi düzenledi. Tahrir defterlerini yeniden düzenlendi. Tarhuncu Ahmet Paşa: Maliyeyi yeniden düzenledi. Osmanlının ilk devlet bütçesini hazırladı. Saray masraflarını kısıtladı. Köprülü Mehmet Paşa: Koşullu olarak yönetime gelen ilk sadrazamdır. Koşulları: Saray devlet çalışmalarına karışmayacak, Saray sunacağı her teklifi kabul edecek, Devlet yönetimine istediği kimseleri getirecek, Kendisi hakkında bir şikayet olursa kendi sorgulaması yapılmadan yargılanmayacak. Amacı: Kendisine rahat ve güvenli bir çalışma ortamı hazırlamak.

Islahatları: Ordu ve maliyeyi düzenledi. Ülkede devlet otoritesi yeniden sağlandı. Baskı ve şiddetle Celali ayaklanmalarını bastırdı. Devletin iç huzuru sağlanmıştır…