Elektrikli ve elektronik ekipman atıkları (EEEA) yönetim tüzüğü genel kuralları. Üretici sorumlulukları. Lefkoşa, Maria Krasteva Atık Uzmanı

Niçin EEEA? Dünyada meydana gelen EEE Atıklarının miktarı hızla artmaktadır. Elektrikli ve elektronik ekipmanlarda bulunan tehlikeli bileşenlerin içeriği , atık yönetmi aşamasında büyük bir endişe teşkil eder. EEEAtıların geri dönüşümü yeterli derecede gerçekleşmemektedir.

EEEA tüzük taslağının ana başlıkları 1. Tefsir (Tanımlar) 2. Kapsam 3. İlgili taraflar 4. Toplama hedefleri 5. Toplama sistemi 6. Geridönüşüm hedefleri 7. Toplama noktaları ve işleme için izinler ve teknik standardlar 8. Üreticiler/ithalatcıların yükümlülükleri 9. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu

Tüzüğün ana hedefleri Elektrikli ve elektronik ekipman atıklarının oluşumu ve yönetiminde meydana gelecek olumsuz etkileri önleyerek veya azaltarak çevre ve insan sağlığını korumak için kuralları belirler Elektrikli ve elektronik ekipmanların ömür sürecinde rol oynayan tüm ekonomik aktörlerin ve özellikle Elektrikli ve elektronik ekipman atıklarının işlenmesinde doğrudan rol alan operatörlerin çevresel performanslarını geliştirmelerini amaçlar.

“Elektrikli ve elektronik ekipman” veya “EEE” düzgün çalışabilmeleri için elektrik akımına veya elektromanyetik alanlara bağlı olan ekipmanlar ve bu tür akımların ve alanların yaratılması, transferi ve ölçümü amaçlı, dalgalı akım için 1000 voltu doğrudan akım için 1500 voltu geçmeyecek gerilim değerleriyle kullanılmak için tasarlanmış ekipmanlar anlamına gelir”

Tüzük kapsamı 10 belirtici kategori 1. Büyük ev aletleri 2. Küçük ev aletleri 3. Bilgi işlem ve Telekomunikasyon Ekipmanları 4. Tüketici ekipmanları 5. Aydınlatma Ekipmanları 6. Elektrikli ve elektronik aletler 7.Oyuncaklar, Eğlence ve spor ekipmanları 8.Tıbbi Cihazlar 9.İzleme ve kontrol araçları 10. Otomatik satış Makineleri

Büyük ekipmanlar (dış boyutu 50cmden fazla olan) Kategoriler Ekipman türü 1 Isı değişim ekipmanı 2 Ekranlar, monitörler, ve 100cm2 fazla yüzeyi olan ekrana ahip ekipmalar 3 Aydınlatmalar 4 Büyük ekipmanlar (dış boyutu 50cmden fazla olan) 5 Küçük ekipmanlar (dış boyutu 50cmden fazla olmayanlar) 6 Küçük Bilgiİşlem ve telekomunikayon ekipmanları (dış boyutu 50cmden fazla olmayanlar)

Neler EEEA kapamına girmez? Askeri ekipman Flaman ampuller Uzaya gönderilme amaçlı tasarlanmış ekipmanlar Büyük ölçekli sabit endüstriyel araçlar Özellikle ilgili tesisatların bir parçasını oluşturacak şekilde tasarlanmamış ve monte edilmemiş ekipmanlar haricinde, büyük ölçekli sabit tesisatlar Tip onaylı olmayan iki tekerlekli elektrikli taşıtlar hariç, kişileri veya malları taşıma araçları Özellikle profesyonel kullanıma yönelik sunulan karayolu dışında kullanılan hareketli makineler Sadece işletmeden işletmeye temelinde sunulan, özel olarak yalnızca araştırma ve geliştirme amacıyla tasarlanmış ekipmanlar; Kullanım süreleri dolmadan önce enfektif olmalarının beklendiği hallerde, tıbbi cihazlar ile in vitro diyagnostik tıbbi cihazlar ve vücuda yerleştirilebilir aktif tıbbi cihazlar.

Kimler etkilenmektedit? Yetkili Makam: Çevre Koruma Dairesi Üreticiler/İthalatcılar Dağıtıcılar/perakendeciler Belediyeler Toplama ve/veya geri dönüşüm ve geri kazanım da dahil olmak üzere işleme yapan operatörler Tüketiciler

Toplama hedefleri Her yıl özel hanelerden kişi başına en az 4 kilo EEE Atığı aşşağıdaki şekilde toplanmalıdır: 2014 yılı için 0.5 kg/kişi 1 kg/inh for year 2015 1.5 kg/inh for year 2016 2 kg/inh for year 2017 3 kg/inh for year 2018 Önceki üç yılda piyasaya sürülen Elektrikli ve Elektronik Ekipmanların ortalama ağırlığının %45i Önceki üç yılda piyasaya sürülen Elektrikli ve Elektronik Ekipmanların ortalama ağırlığının %65i veya alternatif olarak bölgede oluşan Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıklarının %85i.

EEEA toplama sistemi Toplama yolları: Son kullanıcılar için maliyet Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıklarının ayrılmamış belediye atığı olarak atılmasını en aza indirmek ve EEEAtıklarının yüksek düzeyde ayrı toplanmasını sağlamak Toplama yolları: Mevcut toplama noktaları (hurdalıklar) Dağıtıcılar zinciri – mevcut dükkanlar Tüm perakende satışyerleri için perakendeciler hazırda bulunan herhangi bir küçük EEE Atığını tüketiciden herhangi bir ücret talep etmeden almalıdırlar Her 15 000 kişi başına en az bir toplama noktası Son kullanıcılar için maliyet Son kullanıcılar hiç bir ücret ödemeden EEE Atıklarını geri verebilirler Toplama için alan izinlendirilmesi Toplama alanı taslak tüzükteki teknik standartlara uymalı ve izinlendirilmiş olmalıdır

EEE Atıkları nelerden oluşur? Demirden oluşan metal (Demir, paslanmaz çelik) Demir dışı Metal (Alüminyum, bakır) Plastikler Baskılı devre kartı Piller Kondensatörler Sıvı kristal ekran LCD Katot Işın tüpü Civalı anahtarlar

Büyük beyaz eşyalar (kategori 1) – ortalama içerik – kategori bileşim tahmini

Kategori 2 küçük ev aletleri – ortalama içerik – kategori bileşim tahmini

Aletler Geridönüşüm hedefleri Gerikazanım hedefleri 1.Büyük Ev Aletleri 75% 80% 2.Küçük Ev Aletleri 50% 70% 3.Bilgi İşlem ve Telekomünikasyon Ekipmanı 65% 4.Tüketici Ekipmanı 5. Aydınlatma Ekipmanı 6. Elektrikli ve Elektronik Aletler 7. Oyuncaklar, Eğlence ve Spor Ekipmanı 8.Tıbbi Cihazlar 9. İzleme ve Kontrol Araçları 10. Otomatik Satış Makineleri

EEE Atıklarını toplayan ve işleyen operatörlerin İzinleri EEE Atıklarını yada EEE Atık parçalarını toplayan ve/veya taşıyan herhangi bir kuruluş yada teşebbüsün (EEE dağıtıcıları dahil) Çevre Koruma Dairesi tarafından verilen bir izine sahip olmaları gerekmektedir. EEE Atıklarını işleme ve depolama operasyonu yapan herhangi bir kuruluş yada teşebbüsün Çevre Koruma Dairesi tarafından verilen geçerli bir izine sahip olmaları gerekmektedir. İşlem alanlarındaki uygulamalı teknolojiler hedeflere ulaşılmasını sağlayacak şekilde yerine getirilmelidir İzin, taslak tüzükte belirlenen teknik koşullara uymak için gerekli tüm şartları içermelidir. İşleme tesislerinin bu geridönüşüm oranlarına ulaşıldığını gösterebilmeleri gerekmektedir.

Üreticiler/ithalatcıların bilgi sağlama yükümlülükleri Üreticiler/İthalatcılar veya dağıtıcıların kullanıcıları bilgilendirmeleri gereken konular: kullanıcıların EEE Atıklarının toplanmasına katkı koymada rolleri EEE Atıklarını ayrılmamış belediye atığı olarak atılmaması ve bu tür EEE Atıklarının ayrı toplanması gereksinimi mevcut toplama/geri götürme tesisleri, Üreticiler/İthalatcılar işleme tesislerine, bileşenleri, materyalleri ve tehlikeli maddelerin yerlerini ayırt edebilmeleri için gereken bilgileri sağlamak zorundadırlar Üreticiler/İthalatcılar yeniden kullanım merkezlerine, işleme ve geridönüşüm tesislerine piyasaya sürülen her yeni EEE ile ilgili parçalarına ayırma ve işleme ile ilgili ücretsiz bilgi vermelidir.

Üretici/İthalatcıların etiketleme ve işaretleme yükümlülükleri EEE Atıklarının ayrılmamış belediye atığı olarak atılmasını azaltmak ve ayrı toplanmasını kolaylaştırmak için üreticiler piyasaya sürülen ürünleri uygun şekilde işaretlemelidir Üreticiler kendilerini, aletlerin üzerinde görünebilir, okunabilir ve dayanıklı ve aşağıdaki bilgileri içeren bir işaretle tanımlamalrı gerekmektedir: Gerçek yada tüzel kişinin adı ve KKTC istatistiki kimlik numarası. Üretim tarihi /piyasaya 13 ağustos 2005ten sonra sürülen İşaretleme yeri: ekipman üzerinde, servis kitapçığı üzerinde veya kullanım klavuzu üzerinde, garanti belgesi veya paketleme üzerinde  

Üreticilerin/İthalatclıarın kayıt yükümlülükleri Her EEE ithalatcısı,ÇKDairesinde tutulacak EEE ithalatcı kamu kaydında kaydedilecektir. EEE İthalatcıları Kaydına kayıt olmak için başvurular EEEkipmanın KKTCye ithalinden 10 gün içerisinde Daireye yapılacaktır ÇKDairesi ithalatcıları, başvuru alındıktan 15 gün içerisinde, İthalatcı Kaydına kaydeder

Piyasaya sürülüş yılına göre ekipman türleri Sistem EEEA WEEE EEE evsel kullanım için EEE evsel olmayan kullanım için 13.8.2005ten sonra piyasaya sürülmüş 13.8.2005 (tarihi) önce piyasaya sürülmüş 13.8.2005ten sonra piyasaya sürülmüş 13.8.2005 (tarihi) önce piyasaya sürülmüş Kendi ürünlerinin atıkları Üreticiler/Kullanıcılar evler hariç Kendi ürünlerinin atıkları Pazar payına göre

Üreticilerin evsel EEE Atıkları için mali yükümlülükleri Üreticiler/İthalatcılar evsel EEE Atıklarının en az toplanması, işlemi, geri kazanımı ve çevreci bir şekilde imha edilmesi konusunda finansman sağlamalıdır 13 Ağustos 2005ten sonra piyasaya sürülen ürünler için her üretici/ithalatcı kendi ürünlerinin atıklarından sorumlu olacaktır 13 Ağustos 2005ten önce piyasaya sürülen ürünlerin (tarihi atık) mali sorumlulukları ürün türüne göre Pazar payına bakılarak ithalatcılar tarafından gerçekleştirilir.

Üreticilerin evsel olmayan EEE Atıkları için mali yükümlülükleri Üreticiler/İthalatcılar 13 Ağustos 2005ten sonra piyasaya sürülen evsel olmayan EEE Atıklarının toplanması, işlemi, geri kazanımı ve çevreci bir şekilde imha edilmesi konusundaki maliyetler üreticiler/ithalatcılar tarafında karşılanmalıdır. Tarihi atıkların yeni eşdeğer ürünlerle veya aynı fonksiyonu yerine getiren yeni ürünlerle değiştirilmesi için maliyetler bu ürünlerin üreticileri tarafından sağlanmalıdır. Diğer tarihi atıklar için maliyetler evsel olmayan kullanıcılar tarafından karşılanmalıdır.

Genişletilmiş Üretici sorumluluklarının uygulanışı Üretici/İthalatcı ÇKDairesinin koordinasyon çalışmalarına göre bir araya gelerek atık toplama, taşıma, geridönüşüm, ve ömür süreci sounda atık oluşturan ürünlerin imha edilmesi gereksinimlerine yerine getirme amaçlı, tüzel kişilerle bir Dernek kurmaları gerekmektedir. (Çevre yasası) Özel kuruluşlar (yasal kuruluşlar) üreticilerin ortak toplu sistemini temsil etmek için oluşturulmalıdır. Bu yasal kuruluşlar yükümlü üreticiler tarafından sahip olunup, yönetilip desteklenecektir. Bu yasal kuruluşlar ÇK DAiresi tarafından Genişletilmiş Üretici Sorumlulukları Sistemi operatörleri olarak izinlendirilmelidir. Üreticilerin/ithalatcıların yükümlülükleri ve sistemi yönetme kuralları ve Genişletilmiş Üretici Sorumlulukları Sistemi oluşturma izni kuralları bu tüzükte belirlenmiştir. GÜSSne çalışma izni vererek devlet ithalatcılara sistemi oluşturma sorumluluğunu almalarını sağlar ve belirli koşullarda uygun faaliyetleri finanse etme olasılığını sağlar.

İlginiz için teşekkürler İlginiz için teşekkürler! Maria Krasteva Atık Uzmanı Kıbrıs Türk Ticaret Dairesi Lefkoşa 18 Nisan 2013