SAĞLIK VE REHABİLİTASYONDA AKTİVİTENİN ÖNEMİ PROF. DR. FZT. MİNE UYANIK HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ TKY PROJESİ-NİSAN 2009

SAĞLIĞIN FARKLI AÇILARDAN BELİRLENMESİ Hastalığın olmaması, fakat özrün olmaması gerekliliğinin olmaması Fiziksel, zihinsel ve sosyal iyi olma arasında denge kurma Kişilerin potansiyellerine ulaşabilmeleri için kapasitelerini artırma fırsatları sağlama Toplumsal beraberlik ve fırsat Sosyal bütünleşme, destek ve adalet

AKTİVİTE NEDİR Hareket ve zihinsel fonksiyonu içeren çevre ile yakından ilişkisi olan bir işlemdir Gerekli ihtiyaçların karşılandığı yetenek ve yarışma duygusunun gerçekleşmesi için bir araçtır.

AKTİVİTE Aktivite sağlıklı olmanın vazgeçilmez bir öğesidir. Kişinin kendini toplumun bir parçası olarak görebilmesi için üretici birey olarak topluma katkıda bulunması gerekir. Aktivite, insan ruhunu besleyen ve ihtiyaçlarına cevap veren çabalardır. Performans başarısı kendine güvenle başlar ve isteklilikle devam eder.

Kazan İlçesi Verileri: Çocuklarda oyun aktiviteleri Büyüklerde iş-çalışma hayatı Kazan İlçesi Verileri: Özürlünün aile içindeki rolü: Çocuk: 73 (%68,2) Baba: 18 (%16,8) Büyükanne: 6 (%5,6) Dede: 4 (%3,7) Anne: 3 (%2,8) Diğer: 3 (%2,8)

Kazan Verileri Özürlü birey rolünü yerine getirebiliyor mu ? Evet: 55 (%52,4) Hayır : 50 (%47,6) Ailede başka özürlü birey var mı?: Evet: 28 (% 26,4) Hayır: 78 (% 73,6)

Ekonomik becerilerin kazanılması Aktivite için davranışların ve İlgilerin önemi

Aktivite-rol alma; insan deneyimlerinden oluşmaktadır: İnsanın bütün aktiviteleri doğuştan gelir, insan doğasının eğilimidir ( bebeklerin çevreyi keşfetme ve öğrenme dürtüsü ile hareketlenmeleri gibi)

Fonksiyon bozukluğu olan kişiler için yaşam görevlerine-rollerine katılım ile Tedavi; yönlendirilmiş deneyimler için fırsatlar sağlar

Beceri gelişimi, Yeni alışkanlıklar, Rol kazanımı, Çevresel değişiklikler ile başarıya ulaşılır.

1. İrade gücü-isteklilik, 2. Alıştırma-pratik etme Fonksiyonel olmak (aktivite içinde olmak) sağlık ve iyi olma halini 3 sistemle kurar : 1. İrade gücü-isteklilik, 2. Alıştırma-pratik etme 3. Performans-aktiviteyi yapma

Rol alma ve aktivite yapma Sağlık ve iyi olmayı bütünleştirir Kişilerin hayatına anlam ve değer katar Günlük yaşamda memnuniyet duygularını artırır Yetkilendirme yapar ve olumlu dönüşüm sağlar.

Kişilerin farklı veya kısıtlı potansiyellerine rağmen Toplumun değerli üyeleri olarak katılımlarını sağlayabilmek Hepimizin sosyal görüşü olmalıdır.

Sağlıklı ve iyi olmanın devamı için aktivite yapma amaçlanmalı ve kullanarak teşvik edilmelidir.

Sağlık: Sosyal çevreye uygun İçsel ihtiyaçları karşılayan ve Kişinin gelişim seviyesine uygun, Kendine bakım için gerekli aktiviteleri yapabilme yeteneğidir.

Aktivite ve Toplum Eskiden resim ve el sanatları * 20.yüzyılda değişim: Kadının iş hayatına aktif katılması ile geleneksel işlere bakış açısının değişmesi

Aktivitelerin tedavi edici kullanımı Normal vücut, kafa, psikolojik gelişimi sağlarlar. Öğrenmeyi geliştirirler Kişinin sorumluluk düzeyi arttırılabilir. Beceri ve Yeteneği geliştirebilir. Aktiviteler gerçek durumlara örnek oluştururlar. Aktiviteler kişi için anlamlı olursa dikkati arttırır

Kazan Verileri- Davranış değerlendirmesine göre Fiziksel gelişim ve aktiviteler 18 yaş üstü bireylerin %72’si 18 yaş altı bireylerin %58,5 kötü-çok kötü sınıfına girmektedir Sosyal davranış ve bozukluklar 18 yaş altı bireylerin %46 18 yaş üstü bireylerin %39’u

Kazan Verileri- Özürlülerin zorlandığı aktiviteler Yemek yapmak Temizlik yapmak Çocuk bakımı Ev işi Çamaşır yıkamak Dikiş dikmek Alışveriş Odun kırmak Traktör kullanmak Tarla işi Kendine bakım Kişisel bakım Banyo yapmak Beslenmek Giyinmek Tıraş olmak Tırnak kesmek Saç taramak

Kazan Verileri- Özürlülerin zorlandığı aktiviteler Çocuk Oyun Yazı yazmak Okula gitmek Ders dinlemek Ders araç gereçlerini kullanmak Hobi Gezmeye gitmek Kitap okumak Sosyal faaliyet Spor El işi Şiir yazmak Müzik Şarkı söylemek Şiir okumak TV izlemek

Kazan Verileri- Özürlülerin zorlandığı aktiviteler Hareket etmek Yürümek Merdiven çıkmak Transfer Koşmak Ulaşım Araba kullanmak Dini alışkanlık Camiye gitmek Hacca gitmek Abdest almak Tespih çekmek Namaz kılmak Kuran okumak

Aktivite: Uyumlandırılabilir olmalı İlgili Esnek Uyumlandırılabilir olmalı İlgili Zengin tedavi edici parçaları içermelidir. Farklı kişiler tarafından kullanılabilmelidir Eldeki kaynaklar dahilinde yapılabilmelidir. Yer değiştirebilir olmalıdır Kültürel, yaş ve cins faklılıkları göz önüne alınmalıdır.

Kazan Verileri- Sosyal katılım Diğer aile üyeleri Çocuk bakımı %79 Mali işler %75 Yemek yapan kişi %73 Ev işleri %70 Alışveriş ve diğer ihtiyaçlar %67 İşlerin büyük çoğunluğu diğer aile üyeleri tarafından yapılmaktadır.

Kazan Verileri- Sosyal katılım %84 boş zaman aktivitesi yok %44 çalışmıyor %42 ayda 1-4 kez akraba ziyareti yapıyor %41 hiç dışarı çıkmıyor %40 ayda 1-4 kez dışarı çıkıyor

Aktivite Kullanımları Üst ekstremite (kol, el) fonksiyonunu arttırmak için pasta yapmak Kişisel saygıyı arttırmak için aile albümünü derlemek Dengeyi arttırmak için ağaç dikmek Görsel agnoziyi(görmeye ait duyu bozukluğu) geliştirmek için resimli domino oynamak

Aktivite Kullanımları Bacak (Alt ekstremite) protezi ile kahve yapmak Bulaşıcı hastalık sonrası alışverişe gitmek

Aktivite Kullanımları El, kol (üst ekstremite) fonksiyon bozukluğu sonrasında farklı giyinme tekniklerinin kullanılması Merdiven tırmanma yerine asansörün yerleştirilmesi Uyumlandırılmış arabayı kullanmayı öğrenmek

Aktivite Kullanımları Ev işlerini yerine getirilemeyen durumlarda yardımcı tutulmasını sağlamak İşlerin devam ettirilemediği durumlarda anlamlı boş zaman aktivitelerini tekrar yoğunlaştırmak

Bahçe işleri aktivitesi Kalıcı özrü olan bahçe işleri yapmak isteyene uyumlandırılmış araçları nasıl kullanacağı öğretilir. Çevre düzenlemesi ile hastanın bağımsızlık düzeyi arttırılır.

Bahçe işleri aktivitesi Olasılıkların olmadığı durumlarda Ev içi bahçecilik

Mesleki Rehabilitasyon Maaşlı ya da maaşsız, toplum için ya da iyilik için bile yapılan herhangi bir aktivite iş aktivitesi olarak nitelendirilir. Bir iş ile meşgul olma, üretkenliğin alışkanlık haline gelmesi

Kazan verileri Özürlü birey çalışıyor mu?: Çalışmıyor: 86(%88,7) Düzensiz çalışıyor: 3 (%3,1) Emekli: 1 (%1)

Kazan verileri Özürlü bireyin çalışmama nedeni: Özründen dolayı: 36 (%55,4) Ev hanımı: 9 (% 13,8) İş bulamıyor: 6 (%9,2) İstemiyor: 1 (%1,5) Yaşlı: 3 (%4,6) Öğrenci: 10 (%15,4)

Oyun aktiviteleri