AİLE REİSİ VE EŞ OLARAK HZ. PEYGAMBER(SAV) ŞULE ÇAKIRBAŞ SAKARYA İLÇE MERKEZ VAİZİ

Peygamber efendİmİzin aİle hayati İslam Dininde Aile Hz. Peygamber’in Ailesi Hz.Peygamber’in Hanımları Hz. Peygamber Niçin Çok Evlenmiştir? İki asıl örnek:Hz. Hatice ve Hz. Aişe Allah Rasûlü’nün Hanımlarına Karşı Yaklaşımı Ailede Eğitim Sonuç

İslam dİnİnde aİle Aile bir insanın yaşamış olduğu en güzel birlikteliklerinden biridir. İslam dinine göre aile; anne-baba ve çocuklardan meydana gelir. Ailenin ahenk ve huzuru; -ancak aileyi meydana getiren fertler arasındaki saygı ve sevgiye -hak ve vazifelerin bilinmesine ve yerine getirilmesine bağlıdır. * Nitekim yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’de : وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ “Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de Allah’ın (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda düşünen bir toplum için elbette ibretler vardır.” (Rum,30/21)

اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا --Aileyi yeryüzü cennetine çeviren şey Yüce Rabbimizin Ayet-i Kerime’ de buyurduğu üzere eşlerin birbirlerine karşı duyduğu ‘meveddet’ ve ‘rahmet’tir. Yani karşılıklı muhabbet ve merhamettir. لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا   “Andolsun, Allah Rasulü’nde sizin için; Allah’a ve Ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır.”(Ahzab,33/21) --Kuran-ı Kerim’de Hz. Peygamber’in aile hayatı hakkında bilgi verilmektedir. Eşleri ile aralarında geçen tartışmalarda hem peygambere hem de hanımlarına öğütlerde bulunulmakta ve yol gösterilmektedir.

Bunun yanı sıra; وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ...… “….,Onun eşleri de mü’minlerin analarıdır…….”(Ahzab,33/6) buyrularak Hz. Peygamber’in eşlerinin mü’minlerin anneleri oldukları bildirilmekte ve mü’minleri O’ndan sonra O’nun eşleriyle asla evlenemeyecekleri belirtilmektedir.

Sevgili Peygamberimiz (a. s Sevgili Peygamberimiz (a.s.) birçok hadislerinde, ailenin önemine işaret etmiş ve ailenin bir huzur yeri olduğunu belirtmiştir. Sevgili Peygamberimiz (a.s.) örnek aile reisi idi. Hanımlarına ve çocuklarına karşı görevlerini en iyi şekilde yerine getirirdi. O’nun evi örnek bir evdi, hanesinde her zaman burcu burcu mutluluk kokardı.

Allah katında aile reisinin değeri, eşine ve yakınlarına verdiği değerle ölçülür. Bu konuda Hz. Peygamberimiz (a.s.): ”En hayırlılarınız hanımlarına karşı iyi davrananlarınızdır. Ben aileme en iyi olanınızım” (İbn-i Mace,Sünen, Nikah, 9/50,l.636)) buyurmuştur. --Kadınlar hakkında Allah’tan korkulmasını, onlara haksızlık yapılmamasını istemiştir. O’nun aile reisi olarak çizdiği portre hayranlıkla izlenecek mükemmelliktedir.

Hz. Peygamberİn aİlesi Sevgili Peygamberimiz (a.s.) ilk evliliğini 25 yaşlarında iken kendisinden 15 yaş büyük, dul bir hanımla, Hatice bint Huveylid(rah.) validemizle yaptı. Biri hariç çocuklarının tamamının annesi olan Hz.Hatice ile yaklaşık 25 yıl evli kaldı. Peygamberlik hayatının en sıkıntılı dönemi, Hz Hatice ile olan beraberlik yıllarına rastlar. Hakaretler maruz kaldığı Mekke döneminde Hz. Hatice’nin maddi ve manevi desteğine mazhar olmuş en büyük teselliyi onunla teşkil ettiği huzurlu aile yuvasında bulmuştur.

HZ. PEYGAMBERİN HANIMLARI Sevgili Peygamberimiz (a.s.)’ın çok evliliği Medine’de başlayacaktır. İbnu Hacer’in tahkikine göre sırasıyla şu evlilikleri yapmıştır: -Hz.Aişe (rah) -Cüveyriye(rah) -Ümmü Seleme(rah) -Safiyye bint Huyey(rah) -Hafsa bint Ömer(rah) -Ümmü Habibe bint Ebi Süfyan(rah) -Zeynep bint Cahş -Meymüne bint Haris (rah) -Reyhâne bint Zeyd(rah) Hz. Peygamber (a.s.) Mısırlı Mariye (rah) isimli bir cariye ile de evlenmiş olup son çocuğu İbrahim bu hanımdan dünyaya gelmiştir.

Hz. Peygamber nİçİn çok evlenmİştİr? Hz. Peygamber (a.s)’in yapmış olduğu izdivaçların bir kısmında siyasi şahsiyet, bir kısmında ise teşriî şahsiyet ağır basmıştır. --Medine’deki evlenmelerde bu durum mevcuttur. *Siyasi Yön: -Hz. Safiyye (rah) -Hz.Cüveyriye(rah) -Ümmü Habibe(rah) -Hz.Aişe(rah) ve Hz.Hafsa(rah)

Teşriî Yön -Hz. Peygamber (a * Teşriî Yön -Hz. Peygamber (a.s)’in aile içi hayatıyla ilgili sünneti, sadece hanımları vasıtasıyla bizlere kadar ulaşmıştır. Mesela O’nun en genç eşi Hz. Aişe bilhassa aile hayatıyla ilgili pek çok peygamber hadisi ve uygulamasının müslümanlara ulaştırılmasında büyük rol oynamıştır.

İKİ ASIL örnek:hz. Hatİce ve hz.aİşe Hz. Peygamber (a.s)’in sünnetindeki ideal olan ailevi değerleri tespitte, öncelikle bu iki evliliğin esas alınması gerektiği kanaatindeyiz. *Hz. Hatice (rah) ile olan evlilikte siyasî ve teşriî mülahazalardan ziyade, beşeri mülahazalar hakimdir. *Ailevi hayatla ilgili birçok teferruat Hz. Aişe (rah) vasıtasıyla rivayet edilmiştir.

Allah rasûlünün Hanimlarina karşi yaklaşimi Ailevi Vazifeler 1-Nafaka Günlük İhtiyaçlar “Erkeğin hanımına harcadığın her şey sadakadır” “Erkek hanımına su bile içirse onun ecri vardır” “Kıyamet günü kişinin mizanına konacak ilk şey, ailesinin nafakası ile harcadıklarıdır.” (Buharî,Nefekât,14;Müslim,Zekât,47) Mesken Hz.Peygamber (a.s.) her hanım için müstakil bir “daire”yi esas almıştır.

2-Sohbet (İlgi ve Sevgi) Rivayetler Hz.Peygamber’in ailevi sohbeti iki istikamette telâkki ettiğini göstermektedir. 1)Hanımlarıyla geçireceği gece, belli bir esasa bağlanmış, kur’a ile tespit edilen bir sıra ile her gece birinin yanında kalmak prensip olmuştur. 2)Ayrıca her sabah mescitten çıktıktan sonra ve ikindi vakti namaz kıldıktan sonra kadınların her birine teker teker ziyaretler yapar, onlarla sohbet ederdi. 3)Bir de özellikle ailenin biraraya gelmesini sağlamak amacı ile her akşam bütün hanımlar,Hz. Peygamber o gece kimin yanında geceleyecek ise, topluca oraya gelirler, sohbet ederlerdi. (Müslim,Nikâh 46,1462,H.)

a)Sohbet Ziyaretlerinin Mahiyeti b)Ferahlatma ve Mizah *Bayramlarda Habeşlilerin çıkardağı eğlenceleri,Hz. Aişe’nin seyretmesine hem izin vermiş hem de yardımcı olmuştur. *Muhtelif seferler Hz. Aişe ile koşu yarışması yaptığı da bu meyanda hatırlatılabilir. (İbn Mace, Nikâh 50;Ebû Dâvûd, Cihad 68.)

c)Yakın İlgi ve Değer Verme c)Yakın İlgi ve Değer Verme *Hanımlarına faziletlerini söylemesi,sevdiğini ifade etmesi, aynı kabın suyu ile müştereken yıkanılması, hanımının hayvana binmesinde yardımcı olması ve bu esnada onları dizine bastırarak bindirmesi, bir sıkıntıya kederlenip ağlayanın gözyaşlarını elleriyle silerek teselli etmesi gibi Peygamberin pek çok davranışı hanımlarını memnun kılmaya yöneliktir.

d)Aile Fertlerinin İtibarı *Kendisine on sene hizmet eden Enes bin Malik: “Aile fertlerine karşı,Hz. Peygamber(s.a.v)’dan daha şefkatlisini görmedim.” demiştir. (Müslim,Sahih,Fazaili 43/51(ll.1804)) e)Hanımın Yakınlarına İtibar *Evine uğrayan yaşlı bir kadına ziyadesiyle iltifat ettiğini gören Hz. Aişe’ye “Ey Aişe! Bu kadın Hatice’nin bir arkadaşıdır. Onun sağlığında bize uğrardı.Dostluğa vefâ imandandır” buyurmuştur. (Mübârekfûrî, 6/159)

a)Hanımlara hayırlı olmak 3-İyi Muamele a)Hanımlara hayırlı olmak “Hayırlınız, ehline karşı hayırlı olandır. Ehline karşı en hayırlınız benim!” (İbn-i Mace, Sünen, Nikâh,9/50,(l.636.)) “Kadın eğe kemiği gibidir, doğrultmaya kalkarsan, kırarsın. Onu bırakırsan eğri olduğu halde istifade edersin.”(Buhari, Müslim)

b)Müsavat Hz. Aişe(rah) “Beraber kalma hususunda yaptığı taksimde Hz b)Müsavat Hz. Aişe(rah) “Beraber kalma hususunda yaptığı taksimde Hz. Peygamber’in (a.s) hanımlar arasında hiçbirine imtiyaz tanımayıp,hepsine eşit davrandığını” kesin bir şekilde ifade etmiştir. * İki istisna var ise de, her ikisi de rızaya dayanır. c)Müsavatın Sınırları *Bu müsavat maddi hususlardır, kalbî değil! *Kalbî duruma gelince burada adalet mümkün değildir. --Burada eşitlik iddiası olmadığı gibi aramak da caiz değildir. --Nitekim Ebu Kılabe, Hz. Peygamber’in gecesini âdilâne taksimden sonra : “Ey Rabbim elimden gelen bu! Senin gücün yettiği halde benim gücüm yetmeyeceği şeyden dolayı beni sorumlu tutma!” diye yalvardığını kaydeder ve burada Hz. Peygamber “kalpteki sevgiyi” kastettiğini de ayrıca belirtir.

d)Kıskançlık Karşısında Anlayış. Sabırla ve tatlılıkla mukabele etmiş d)Kıskançlık Karşısında Anlayış * Sabırla ve tatlılıkla mukabele etmiş * En küçük kırıcı bır söz bile kullanmamıştır. Îla Hadisesi Hz.Peygamber’in (a.s) hanımlarına bir aylık ‘uzak kalma’ cezası vermiş olmasına rağmen, kendisini bu cezalara sevk eden nahoş davranışları sebebiyle onlara karşı, kalplerini kırıcı söz sarf etmemesidir.

e)Hanımlarda Hakkaniyet e)Hanımlarda Hakkaniyet * Ümmühâtu’l-mü’minin (rah) arasında kıskançlığın sevkiyle cereyan eden hadiseler onları birbirlerine karşı İnsafsız olmaya sevk etmemiş. * Ümmühâtu’l-mü’minin (rah) hiçbir zaman; --Birbirlerine karşı insafsız olmamışlardır. --Birbirlerini kötülememişlerdir. --Uzun süre küs durmamışlardır.

f) Ev İşinde Yardım. Hz. Peygamber (a. s) ailesinde ne yapardı f) Ev İşinde Yardım * Hz.Peygamber (a.s) ailesinde ne yapardı? diye sorulunca Hz. Aişe , “Ailenin hizmetinde olur, namaz başlayınca çıkardı “ diye cevap vermiştir.

AİLEDE Eğİtİm a)Eğitim ve Öğretim *Eğitimhane Hz.Peygamber (a.s) aile yuvası aynı zamanda bir eğitimhane idi. * Mektep -- Hz.Peygamber (a.s) aile ocağı aynı zamanda bir mekteptir. Ümmühâtu’l-mü’minin (rah) buranın devamlı ve asli talebeleri idiler. -- Hz. Aişe olmasaydı Rasûlullah’ın hayatının bir çok bölümü bizlere kapalı olurdu. Kendisinden en çok hadis rivayet eden eşi de yine Hz. Aişe’dir.

b)Dini Hayat *Hz. Aişe “Biz peygamberin hanımları, sabah namazlarını Hz. Peygamber ile birlikte mescitte kılar, ortalık ağarmadan örtülerimize bürünüp ayrılırdık” der. (Dârîmî, Sünenü’d –Dârîmî 1,221) * Hz.Peygamber (a.s) ailesinin dini yaşayışıyla da yakînen ilgilenmiştir. Hz.Peygamber (a.s) kadınlar dilediği takdirde gece bile olsa mescide gitmelerine mani olunmamasını istemiştir.

Bir aileyi hakkıyla yönetmek bir devleti yönetmek gibidir. SONUÇ *Hz. Peygambere bir aile reisi ve bir eş olarak baktığımız zaman; --ideal İslâm ailesinin canlı örneğini --aile efradı arasındaki münasebetlerin ideal numunelerini buluruz. لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا “Allah’ın Rasûlün’de sizler için en güzel örnek vardır.” (Ahzab,33/21) *Efendimizin eş ve aile reisliğini örnek aldığımız takdirde; --evlerimiz huzur,muhabbet ve sevgi ışıkları saçacaktır. Bir aileyi hakkıyla yönetmek bir devleti yönetmek gibidir.

(Bu sunumun bazı bölümleri; TEŞEKKÜRLER (Bu sunumun bazı bölümleri; Prof.Dr.İbrahim CANAN’ın “Aile Reisi ve Baba Olarak Hz. Peygamber (sav) adlı eserinden, Doç.Dr.Âdem APAK (Örnek Eş Hz. Peygamber) ve diğer hocalarımızın makalelerinden istifade edilerek hazırlanmıştır.) Şule ÇAKIRBAŞ Sakarya İlçe Merkez Vaizi