21. Yüzyılda Yeni Güvenlik Anlayışları ve Yaklaşımları Bilgehan EMEKLİER BİLGESAM Güvenlik Araştırmaları Uzmanı

SUNUM PLANI GİRİŞ SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ’NİN GÜVENLİK ANLAYIŞI VE YAKLAŞIMI SOĞUK SAVAŞ SONRASI GÜVENLİK ANLAYIŞLARI VE YAKLAŞIMLARI SONUÇ

GİRİŞ Çalışmanın Sorunsalı : Geleneksel güvenlik anlayışından yeni güvenlik anlayışlarına geçişte güvenlik paradigmasındaki değişim dönüşümün ne olduğunun anlamlandırılması ve açıklanması. Çalışmanın Amacı : Güvenliğin olgusal, kavramsal, süreçsel ve kuramsal değişimini ortaya koyarak konferansta yapılacak sunumlara teorik bir çerçeve oluşturmaktır.

I. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ’NİN GÜVENLİK ANLAYIŞI VE YAKLAŞIMI Sistemin Yapısı Batı Doğu

İki Kutuplu Sistemin Geleneksel Güvenlik Anlayışı : Realist Paradigma Devlet Merkezli Güç Eksenli Anarşik Uluslararası Ortam Çatışma Güvenlik İkilemi

Uluslararası İlişkiler Konuları Birincil Politika İkincil Politika Askeri-Stratejik Güvenlik Sosyo-ekonomik, Ticari, Mali, Kültürel vb.

Realist Kuramın Güvenlik Anlayışı Ulusal Güvenlik Askeri Güç ve Kapasite

Geleneksel Güvenlik Paradigması = “Sınırlı ve dar” Realizmin Klasik Güvenlik Formülasyonu : Tehdit = Niyet x Kapasite

Geleneksel Güvenlik Paradigmasının Sorgulanması 1970-1980’ler = Geçiş dönemi Neo-Marksist yaklaşımlar ( Kuzey / Güney, Merkez/ Çevre ) Ekonomik Güvenlik Liberal Düşünce ve Türevleri Fonksiyonalizm Pluralizm Karşılıklı Bağımlılık Transnasyonalizm İşbirliği

II. SOĞUK SAVAŞ SONRASI GÜVENLİK ANLAYIŞLARI VE YAKLAŞIMLARI SSCB’nin dağılması Küreselleşme olgusu 11 Eylül saldırıları

Tehdit Algılamalarındaki Değişim KİS’lerin genişlemesi KİS’leri atma vasıtalarının gelişmesi ve yayılması KİS’lerin kullanımı =Uluslararası terörizm+ terörist eylemler “ Asimetrik tehdit” = Terör örgütleri ( Zaman - Mekan) + Terörizmin küreselleşmesi

Tehdit Algılamalarındaki Değişim Bölgesel çatışmalar = Etnik+ Dinsel Otoriter yönetimlerin halklarına yönelik şiddet Çevre sorunları ve salgın hastalıklar Uluslararası organize suçlar, yasa dışı göçler, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı Enerji kaynakları ve nakil hatları

Güvenlik Olgusu ve Kavramındaki Değişim Ekonomi Çevre Sağlık Sosyo-kültür Eğitim Enerji

Güvenlik Olgusu ve Kavramındaki Değişim Ulusal Güvenlik = Devlet Güvenliği Uluslararası / Küresel Güvenlik = Birey + Toplum Güvenliği Güvenliğin Küreselleşmesi

Yeni Güvenlik Anlayışları Eleştirel Yaklaşımlar Eleştirel Kuram Post-modern Yaklaşımlar Feminist Kuram Konstrüktivist Teori

Yeni Güvenlik Anlayışları Eleştirel Kuram : Sorun-Çözücü Teoriler Cox Eleştirel Teoriler Hegemonya Eleştirisi Birey – Merkezli İletişimsel Ussallık ( Devlet- Birey-STK )

Yeni Güvenlik Anlayışları Post-Modern Yaklaşım : Birey Odaklı Özgürleşme Sorunsalı Batı-Merkezli bakış açısının sorgulanması “Öteki”leştirme eleştirisi : Biz/Onlar, Dost/Düşman, Doğu/Batı

Yeni Güvenlik Anlayışları Feminist Kuram : Realizm Eleştirisi = Erkek egemen + Pozitivist Savaş Yapısal Şiddet = Ekolojik Tehdit + Birey / Sosyal Grupların Güvensizliği Uluslararası sistem eleştirisi Kadınların öncelenmesi

Yeni Güvenlik Anlayışları Konstrüktivist Teori : Kimlik = Fikirler + Normlar + Kültür + Algılama Sosyal Yapı / Süreç Devletler Anarşisi Kimlik Anarşisi 1992-1995 Bosna = 200 bin kişinin ölümü 1995 Ruanda = 500 bin kişinin ölümü

Yeni Güvenlik Anlayışları Konstrüktivist Teori : Kimlik eksenli “Yeni Güvenlik İkilemi” Joseph De Maiste : “Hayatım boyunca Fransızlar, İtalyanlar, Ruslar gördüm; Montesquieu sayesinde Acem bile olunabileceğini biliyorum ama hiç insanla karşılaşmadım.”

Yeni Güvenlik Anlayışları Kopenhag Ekolü : SSCB Tehdidi Güvenlikleştirme ABD’nin Irak’ı tehditleştirmesi ABD kamuoyunun Vietnam Savaşına yönelik desteğinin azalması Güvenlik-Dışılaştırma SSCB’nin dağılması

SİYASAL GÜVENLİK TOPLUMSAL GÜVENLİK ASKERİ GÜVENLİK ÇEVRESEL GÜVENLİK EKONOMİK GÜVENLİK

SONUÇ Eleştirel Yaklaşımlar + Kopenhag Ekolü Çok boyutlu / Bütünsel Güvenlik Anlayışı Yeni güvenlik paradigmasını Balkanların Güvenliği Konferasındaki konu zenginliğinde ve konulardaki aktör çeşitliliğinde görmek mümkündür.

Dinlediğiniz için Teşekkürler..