YÖNETİMİN İŞLEVLERİ- KARAR ALMA Raqif Qasımov

İÇERİK Karar almanın örgütsel önemi Kararın tanımı Karar alma süreci Karar almada sınırlılıklar Kaliteli kararın özellikleri Karar düzeyleri Grup kararları Raqif Qasımov

1- Karar Almanın Örgütsel Önemi İnsanlar bir gün içinde binlerce karar almak zorundadırlar. Bunların çoğu sıradan kararlardır. Saat kaçta kalkmalı, ne okumalı, nereye gitmeli, kimlerle görüşmeli gibi. Ancak yönetici konumunda olanların kararları bireysellikten öte kurumsal bir nitelik de taşıdığı için çok daha zor, değişkenleri fazla, belirsizliği yüksek kararlardır. Bu sebeple yönetimi şöyle formüle etmek mümkündür: Yönetim = Karar Eylem = Performans Raqif Qasımov

KARAR’IN TANIMI Karar vermenin basit bir tanımı var: Alternatifler arasından seçim yapmak. Eğer alternatif yoksa, bir tek eylem varsa bu durumda karar değil, mecburiyet söz konusudur. Kararların alınış biçimleri ve nitelikleri farklılık gösterir. Bazı kararlar rutin ve sıradandır. Buna karşılık sıradan olmayan, istisnai kararlar vardır. Yeni bir iş kurmak, teknolojiyi yenilemek gibi. Bu tür kararlar ayrıntılı bilgi ve analiz gerektirir. Raqif Qasımov

Kararlar alternatifler arasından seçildiğine göre mükemmel kararlardan değil de uygun kararlardan söz edilebilir. Çünkü alternatif kararların uygulanmamasından kaynaklanan maliyetler vardır. Buna alternatif karar maliyeti denir. Raqif Qasımov

Karar Vermenin Aşamaları 2 Problemin tanımlanması 4 Alternatifler arasından seçim yapılması 1 Karar ihtiyacının ortaya çıkması 5 Kararın uygulanması 6 Geri bildirim alınması 3 Alternatiflerin belirlenmesi ve irdelenmesi Raqif Qasımov

Rasyonel Karar Almada Sınırlılıklar Sınırlı rasyonellik Risk ve riskli şartlar Yaygın karar alma hataları Raqif Qasımov

İYİ KARARLARIN ÖZELLİKLERİ Kararlar örgütü amaçlarına taşıyacak nitelikte olmalıdır. Her karar örgüte katkı yapmaz. Kararların maliyeti vardır. İyi kararlar getirisi maliyetinden yüksek olanlardır. İyi kararlar zamanında alınanlardır. Erken ve geç alınan kararlar beklenen katkıyı yapmaz. Alınan kararla sahip olunan kaynaklar arasında bir uyum olmalıdır. Kararlar gerçekçi olmalıdır. Raqif Qasımov

KARARLARIN DÜZEYLERİ Kararları üç düzeyde ele almak mümkündür: Stratejik Kararlar: İşletmenin bütününü etkileyen, uzun dönemde (3-5 yıl) performansını belirleyen ve üst yönetimin inisiyatifinde olan kararlardır. Taktik (Yönetsel) Kararlar: Stratejik kararları desteklerler. Orta dönemi (1-3 yıl) kapsarlar. Orta kademe yöneticilerin inisiyatifinde olan kararlardır. Eylem (Operasyonel) Kararlar: Alt kademe yöneticilerin inisiyatifinde olan kısa dönememe ilişkin kararlardır. Örgütte girdilerin etkin olarak çıktılara dönüşmesini sağlayan kararlardır. Raqif Qasımov

GRUP KARARLARI Günümüz örgütlerinde kararlar artık bireysel değil de daha çok grup kararı şeklinde alınmaktadır. Bunun bir dizi üstünlüğü ve elbette sakıncaları da vardır. Grup Kararlarının Üstünlükleri Grup kararlarının en önemli üstünlüğü kararların daha geniş bir bilgi ve anlayış üzerine inşa edilmesidir. Her katılımcı karara biraz daha fazla bilgi katabilir. Katılım arttıkça seçeneklerin daha ayrıntılı ve sağlıklı olarak değerlendirilmesi mümkün olur. Buna ek olarak daha yeni, yaratıcı fikirlerin ortaya çıkması mümkün olur. Karara katılım arttıkça kararın anlaşılması da kolaylaşır. Katılım arttıkça kararın benimsenmesi kolaylaşır. Benimsenen kararlar için çalışanların daha fazla çaba harcaması mümkün olur. Raqif Qasımov

Grup Kararlarının Sakıncaları Grup kararlarının en belirgin sakıncası çok fazla zaman almalarıdır. Grup kararlarında genellikle üstlerin görüşlerine uygun görüş beyan etme eğiliminde olanların katkıları fazla olmayabilir. Karara ilişkin mutabakata varmak zordur. Bu da çalışanlarca kararın kazananlarının ve kaybedenlerinin olduğu şeklinde yorumlanabilir. En uygun kararı seçmek yerine gruplar arasında uyuşma eğilimi ortaya çıkabilir. Grup üyeleri benzeri özelliklere sahip olduklarından farklı kararların ortaya çıkma ihtimali azalır. Raqif Qasımov

BAZI GRUP KARAR ALMA TEKNİKLERİ Son dönemlerde katılımcılığın ve takım çalışmalarının artması ile birlikte matematiksel ve analitik karar tekniklerinin yanında daha yaratıcı ve yeni fikirleri ortaya çıkarmaya yönelik karar alma yöntemleri önem kazanmaya başladı. Uygulamada çok sayıda grup karar alma tekniği uygulanmasına karşın en yaygın olarak kullanılanların başında Şeytanın Avukatı, ve Delphi Tekniği gelmektedir. Bu tekniklerin uygulanışına ilişkin aşamalar aşağıda verilmektedir. Raqif Qasımov

Şeytanın Avukatı- 5 Aşama 1-Ortaya muhtemel bir çözüm koy 2- Bu çözümü eleştirecek bir “şeytanın avukatı” ata 4- Konuya dair daha fazla bilgi topla 3- Karar vericilere muhtemel çözüme dair eleştirileri sun 5- İlk çözüm önerisini kullanmak, değiştirmek, kullanmamak kararını ver Raqif Qasımov

Delphi Tekniği Açık-uçlu sorulardan Bir uzmanlar oluşan bir anket Ekibi seç Uzmanlardan raporun katılıp katılmadıkları yönlerini bildirmelerini iste Uzmanların cevaplarını birleştirip özetleyip rapora dönüştür Açık-uçlu sorulardan oluşan bir anket oluştur Uzlaşma sağlayana dek 3 ve 4. aşamaları tekrarla Raqif Qasımov

TEŞEKKÜRLER…. Raqif Qasımov