KİTLE İMHA SİLAHLARI KBRN

İÇİNDEKİLER - Tanım ve Riskler - Riskler - KBRN Risk Yönetimi

Kimyasal Savaş: TANIM VE RİSKLER Kimyasal özelliği sayesinde öldürücü, yaralayıcı ve tahriş edici etkiler gösteren, sis ve yangın meydana getiren, bitki ve metallere etkili olan KATI, SIVI, GAZ veya AEROSOL halindeki maddeler ile yapılan savaştır.

TANIM VE RİSKLER Biyolojik Savaş: İnsan, hayvan ve bitkilerde ölüm ve zarar meydana getirmek, malzemeyi hasara uğratmak amacıyla mikroorganizmaların kasten kullanılmasıdır.

TANIM VE RİSKLER Radyolojik: Doğada mevcut elementlerin atomlarının bir kısmı kararlı diğer bir kısmı ise kararsız çekirdeklere sahiptirler. Kararsız atomların ağır çekirdekleri olduğundan fazla enerjileri vardır. Böyle çekirdeklere radyoaktif çekirdek veya radyoizotop adı verilir. Bu tür atomlar fazla enerjilerinden kurtulup kararlı duruma geçmeye çalışırlar.

TANIM VE RİSKLER Radyolojik: Bir süre sonra bu, kararsız (RADYOAKTİF) atom çekirdekleri, kararlı (RADYOAKTİF OLMAYAN) hale gelene dek enerji fazlalıklarını tanecik veya dalga şeklinde bazı ışınlar yayınlayarak giderirler. Bu olaya “radyoaktivite” veya “radyoaktif parçalanma” denir.

Radyoaktivite kontrol edilemeyen bir olaydır. TANIM VE RİSKLER Radyolojik: Radyoaktivite kontrol edilemeyen bir olaydır. Herhangi bir şekilde müdahale edilip yavaşlatılamaz veya durdurulamaz. Radyoaktivite olayı doğal ve yapay olarak iki farklı şekilde meydana gelebilir.

TANIM VE RİSKLER Nükleer Silahlar: ‘‘Nükleer’’ çekirdeğe ait kelime anlamında olan bir terimdir. Bir atomun parçalanması veya iki atomun birleşmesi halinde açığa çıkan enerjiye Nükleer Enerji, bu enerjinin kullanılması sonucu meydana gelen silahlara da Nükleer Silahlar denilmektedir. Atom ve Hidrojen Silahları, infilak ettirildikten sonra yaptıkları etkiler bakımından hiçbir fark göstermediklerinden dolayı ikisi de birer nükleer silah olarak kabul edilirler.

RİSKLER - Savaşlar - Endüstriyel Kazalar - Terörizm - Afetler - Çevresel Tehditler (Atıklar, Tarımsal İlaçlar, Küresel ısınma, Çevre Kirliliği) - Diğer Tehditler (Ulaşım ve taşıma kazaları, Mesleki Riskler vb.)

RİSKLER Savaşlar Endüstriyel Kazalar Cereyan eden veya edebilecek bölgesel savaşlarda kullanılması. Endüstriyel Kazalar Çevredeki nükleer ve kimyasal enerji ve sanayi tesisleri ile araştırma laboratuarlarındaki kaza ve sızıntılar nedeniyle bölgesel afet etkileri meydana getirmesi.

RİSKLER Endüstriyel Kazalar Tehlikeli Madde Kazaları Nedir? - Tehlikeli maddelerin elde işlenmesi sırasında, - Tehlikeli Maddelerin üretimi aşamasında, - Yeniden üretim,depolama,ulaşım ve kullanma sıralarında meydana gelen kontrolden çıkmış kazalardır.

RİSKLER Endüstriyel Kazalar Kazalar Nerelerde Meydana Gelebilir? - Tehlikeli maddenin üretildiği, depolandığı, pazarlandığı yerlerde. - Tehlikeli maddenin naklinin gerçekleştiği yerlerde (Kara –Deniz-Hava – Demiryolu). - Tehlikeli maddelerin kullanıldığı alanlarda.

RİSKLER Endüstriyel Kazalar Tehlike Kaynakları Askeri, Endüstriyel ve Tarımsal alanda kullanılan tehlikeli maddelerin: - Taşıma araçları - Atıkları - Laboratuarlar (Araştırma – Eğitim amaçlı) - Depoları (Sivil, asker – Satış ve Kullanım amaçlı)

RİSKLER Endüstriyel Kazalar Tehlike Çeşitleri - Dökülme şeklinde - Akma şeklinde - Boşalma şeklinde (Buharlaşma-Yayılma- Yanma)

RİSKLER Endüstriyel Kazalar Tehlikeli Madde Kazalarında Neler Etkilenir? - İnsan, hayvan ve bitkiler, - Kıymetler / Mallar, - Çevre ve - Tesisler etkilenir.

RİSKLER Terörizm Afetler Günümüz dünyasında teknolojinin çok ilerlemesi neticesinde doğadaki maddelerin insanlığa sunulması bu maddelerin faydasının yanında zararlarının da olması bazı gruplar tarafından kendi amaçlarını gerçekleştirmek için korku, panik ve güvensizlik yaratmak amacıyla kullanılmaktadır. Afetler Doğal afetler nedeniyle sızıntılar oluşması sonucu bölgesel tehlikelerin meydana gelmesi. (Büyük depremler, yangınlar vb.)

RİSKLER Çevresel Tehditler (Atıklar, Tarımsal İlaçlar, Küresel ısınma, Çevre Kirliliği)

RİSKLER Çevresel Tehditler Tüm dünya üzerinde radyasyon kirlenmesi, nükleer silahların üretimi,kullanımı ve testi sonucu etkilenen sayısı yaklaşık 13 milyon. Toprak ve yer altı suları en çok etkilenenlerdir ve etkiyi uzağa taşırlar.

RİSKLER Çevresel Tehditler Plütonyum Uranyum Strontiyum Sezyum Benzen Poliklorine bifeniller (PCBs) Civa Siyanür Binlerce yıl kalan Karsinojenik ve/veya Mutajenik artıklardır.

RİSKLER Çevresel Tehditler Kirlenme sadece A.B.D ve Rusya ile sınırlı değildir. Testlerin yapıldığı Güney Pasifik, Nevada, Kazakistan, Çin, Hindistan ve Pakistan; Fransa ve İngiltere gibi zenginleştirme işlemi yapılan ülkeler; Uranyum madenciliğinin yapıldığı Namibya, Kanada, eski Doğu Almanya ve Avustralya; atmosfer ve suların kirlenmesine neden olmaktadır.

RİSKLER Çevresel Tehditler Chernobyl’in 150 km çevresinde, Nisan 1986-Aralık 1986 döneminde doğan 9720 çocuktan 31’inde tiroid kanseri belirlenirken, 1987-89 yılında doğan 9472 çocukta tiroid kanseri görülmedi. Bu olgulara radyoaktif serpintinin neden olabileceği belirtildi.

RİSKLER Çevresel Tehditler Çernobil dekontaminasyon görevlilerinin çocuklarında çok yüksek mutasyon düzeyi belirlenmiştir.

RİSKLER Diğer Tehditler Sosyal Etkiler Ekonomik ve insan kaynaklarının aynı anda massif kaybı, etkilenen sahaya acil ve yeterli işgücü ve materyal desteğini önler. Tekrar toparlanma ve organizasyon her zamankinden daha zordur. Dışarıdan yardım gelmemesi yada gecikmesi, bireysel ve toplumsal bir “izolasyon” hissi doğurur.

RİSKLER Diğer Tehditler Psikolojik Etkileri Nükleer Savaştan Sağ Çıkma Sendromu; Çaresizlik, Suçluluk duygusu, İzolasyon, Korku MANTAR BULUTUNUN GÖLGESİNDE BİR NESİL

NİÇİN KİTLE İMHA SİLAHLARI? Kimyasal, Biyolojik silahların yapımı nispeten kolaydır. Gerekli maddeler kolay bulunur. Ucuzdur. Küçük miktarlar etkilidir . Kimyasal , Biyolojik ajanların tespiti zordur. Yapanın tespiti güçtür. Havayla yayılır. Temizleme gerektirir. Psikolojik etki yapar. Korunma için hazırlık yapmak zordur.

KİTLE İMHA SİLAHLARI AJANI KAYNAKLARI Evde yapılabilirlik. Laboratuarlar / ticari üretim olanakları. Endüstri tesisleri olanakları. Yabancı askeri kaynaklar. Tıbbi/üniversite araştırma tesisleri.

BİR KİTLE İMHA SİLAHI SALDIRISININ BELİRTİLERİ İlk Belirtiler Mağdurların semptomları Semptom benzerlikleri Toplu yaralı/ölü Yayma cihazı Verilen uyarı ve değerlendirmeler

BİR KİTLE İMHA SİLAHI SALDIRISININ BELİRTİLERİ İkincil Belirtiler Ölü hayvan veya kuşlar Mağdurların beyanları Yerinde olmayan cisimler Anlaşılmayan sıvılar Değişik kokular

BİR KİS OLAYININ OLASI SONUÇLARI Tıbbi müdahale sistemlerine aşırı başvuru. Normal şehir hayatı düzeninin bozulması . Toplu yaralı/ölü. Tesislerin kapatılıp temizlenmesi. Panik ve şaşkınlık. Hükümete güvenin kaybı. Acil müdahale sistemlerine güvenin kaybı.

GENEL YANLIŞLAR Bize uygulanmaz. Bize bir şey olmaz. KİS ajanları o kadar öldürücüdür ki nasıl olsa hepimiz öleceğiz . Yapabileceğimiz hiçbir bir şey yok .

POTANSİYEL HEDEF ALANLARI Metrolar Hava Alanları Elçilikler / Diplomatlar Evleri Alışveriş Merkezleri Araştırma- Tıbbi Tesisler Sinemalar Tur Gemileri Devlet Tesisleri Üniversiteler – Okullar Spor Stadyumları Lunaparklar Özel programlar

Bütün bu risklere karşı eksikliklerin giderilmesi, tehlike ortaya çıkmadan önce; Tespit ve teşhis yeteneğinin artırılması, Korunma önlemlerinin zamanında alınması, Erken uyarı ve ikaz sistemlerinin geliştirilmesi, Araç, gereç, ve malzemelerin temin edilmesi, zorunludur.

Planlama, Donanım, Eğitim, Haberleşme, Erken Uyarı, Tatbikatlar OLAY ÖNCESİ GÖREVLER Mevzuat, Planlama, Donanım, Eğitim, Haberleşme, Erken Uyarı, Tatbikatlar

Olayın meydana geliş şekline ve olay mahalline göre yapılacak iş ve işlemler değişiklik arz etmektedir. Kurum ve kuruluşlar görev alanlarına giren konularda faaliyetlerini sürdüreceklerdir. Ancak, öncelikle yasal bir zeminde görev paylaşımı yapılmalıdır.

OLAY ANINDA İkincil riskler, Yangınlar, Deliller ve numune alımı, Kurtarma ve triyaj, Kurtarılanların dekontaminasyonu, Acil tıbbi müdahale, Triyaj, İletişim, ve bilgi verme Boşaltma veya tahliye İhbar, Kriz Merkezleri, Uzman ekipler, Tespit, keşif ve güvenlik, Meteorolojik bilgi, Giriş ve çıkış kontrolü, Trafik düzenlemesi, Destek birimleri, Olay yeri komuta ve kontrolü,

Tehlike ortaya çıktıktan sonra; Kirlenen yerlerin bir an önce yaşanabilir hale getirilmesi ve daha fazla can ve mal kaybının olmaması için öncelikle, Haber Alma Olay Yeri Durum Tespiti Keşif ve Tespit Müdahale (Arama ve Kurtarma) Dekontaminasyon Olay Bölgesini Terk Etme çalışmalarının yapılması gerekir.

Haber Alma Resmi Kaynaklardan Kazazede veya Kazazede Yakınlarından İlk Gözlemler ve İlk Belirtiler İhbarı Yapanlardan Sağlıklı Ön Bilgi Alınması

Olay Yeri Durum Tespiti Rüzgar Yönünde Olay Bölgesine Yaklaşma Acil Operasyon Planı Olay Bölgesine Girecek Personelin Donatımı Yayılmanın Sınırlarının Zaman ve Alana Göre Belirlenmesi

Keşif ve Tespit Ölçüm Cihazları İle Kirliliğin Niteliğinin Belirlemesi Etkilenenlerin Sayısının Belirlenmesi - Ölü Sayısı - Yaralı Sayısı Kirli Bölgeyi İşaretleme Giriş Çıkış Noktalarının Tespiti

Keşif ve Tespit Kaza yeri saptandıktan sonra, kaza yerinden bulunduğunuz yere kadar olan alan daire biçiminde üç bölgeye ayrılır. Bu bölgelere içten dışa sıcak, ılıman ve soğuk bölgeler denir. Sıcak bölge tehlike bölgesi olan kaza alanıdır. Buraya sadece görevli uzman kurtarıcıların girmesi doğrudur. Bölgelerin özellikleri :

Keşif

- Bulaşma (kontaminasyon) alanıdır. Sıcak Bölge - Bulaşma (kontaminasyon) alanıdır. - Uygun koruyucu giysi ile girilmelidir. - Sınırlı sayıda insanın girmesinde yarar vardır. - Bu alandaki her şey kontamine kabul edilir.

- Kontaminasyonun denetim altına alındığı alandır. Ilıman Bölge - Kontaminasyonun denetim altına alındığı alandır. - Uygun koruyucu giysi ile girilmelidir. Dekontaminasyon (bulaştan arındırma) koridorunun oluşturulduğu alandır. - Temel yaşam desteğinin verileceği alandır.

Sıcak Bölge 100 metre Soğuk Bölge

DEKONTAMİNASYON BÖLGESİ Ilıman bölgede yer alan bulaşmış kişilerin bu bulaşlardan arındırıldığı geçiş alanıdır.

Soğuk Bölge Bu bölgede, - Kumanda merkezi - Acil bakım ve nakletme alanı - Tıbbi gözlem ve rehabilitasyon alanı oluşturulur.

KORUYUCU GİYSİ ÇEŞİTLERİ Kimyasal maddenin özelliğine göre seçilmelidir. Bütün kimyasal maddelere uygun tek bir giysi YOKTUR. Uygun giysilerin sızdırmazlık süreleri daima kontrol edilmelidir. Lateks eldivenler kimyasal maddelere karşı dayanıklı DEĞİLDİR. Butil kauçuktan yapılmış eldivenler, çoğu kimyasallara karşı yüksek düzeyde koruyucudur. Deri botlar, kimyasal maddeleri sürekli emerler.

Keşif ve Tespit Sıcak bölgede sudan, topraktan veya cisimden alınan numuneler sızdırmaz taşıma kabına konulur ve İl Sağlık Müdürlüğüne teslim edilir.

Müdahale (Arama ve Kurtarma) Kazazedenin kirletici madde ile irtibatı kesilir. Kazazedeye görünür ilk bulgulara göre ilkyardım yapılır. Kirli bölgeden çıkış hattına getirilen kazazedenin durumu hakkında bilgi verilir. Arama ve kurtarmada iki sedye için dört taşıyıcı bir de ekip sorumlusu olmak üzere beş personel görev yapar. Personel sayısı olayın büyüklüğüne göre değişebilir. Kazazede dekontamine edilir. Çıkış hattına getirilen kazazedenin durumu hakkında sağlık personeline bilgi verilir.

Dekontaminasyon AMAÇ: Kazazedenin maruz kaldığı tehlikeli maddenin etkisini azaltmak, İkinci bir bulaşma tehlikesini bertaraf etmektir. ÇEŞİTLERİ Fiziksel dekontaminasyon Kimyasal dekontaminasyon

Olay Bölgesini Terk Etme Kirli bölgedeki materyaller, binalar ve çevre kazazedelerin tamamı bölge dışına çıkarıldıktan sonra yayılma alanları da göz önüne alınarak tamamen temizlenir. Atıklar güvenli atık imha bölgesine sevk edilerek gömülür. KBRN operasyonuna katılan tüm personel, teçhizat, araç ve gereç de temizlendikten ve son kontroller yapıldıktan sonra olay bölgesini terk eder.

Gıda ve Yem Stoklarının, Hayvan ve Bitkilerin Kontrolü, Tedavi, OLAY SONRASINDA Ulaşım, İaşe ve Barındırma, Olay Yeri Dekontaminasyonu, İyileştirme, Gıda ve Yem Stoklarının, Hayvan ve Bitkilerin Kontrolü, İyileştirme ve Kalıcı Etkilerin Araştırılması,

KAYNAK SİVİL SAVUNMA KOLLEJİ DERS KİTAPLARI