SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİMİZ Dr. AHMET EKİNCİ PETROL-İŞ SENDİKASI İŞÇİ SAĞLIĞI SERVİSİ

Sunu Planı SOSYAL GÜVENLİK TANIMI /ÖNEMİ KAPSAMI SINIFLANDIRMA (sistemler) TÜRKİYE NASILDI? NE YAPILMAK İSTENİYOR? NE KADARI YAPILDI? NELER YAPILACAK? ELEŞTİRİ ve ÖNERİLERİMİZ

Sos. Güv. TANIMI VE KAPSAMI TANIMI:Toplumsal yaşamda, insan sağlığına ve sosyal konumuna ilişkin ortaya çıkabilecek riskleri önlemek, gerçekleştiğinde; zararlarını toplumsal dayanışma ile en aza indirmek. ÖNEMİ: Ulusların; uygarlık ve çağdaşlık göstergesidir. KAPSAM: İşsizlik yaşlılık hastalık malullük ölüm iş kazası, meslek hastalığı analık

SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMLERİ Primsiz sistem (Ulusal sistem) (toplumsal fayda önceliği) Tüm Riskler devlet güvencesi altında Tüm yurttaşlar sigortalı Finansman Genel bütçeden Gerekli kurum ve kuruluşların kurulması Ne gerekiyorsa o kadar hizmet. Toplumsal dayanışma en üst düzeyde

SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMLERİ Primli sistem (Sigortacı sistem) (katkı öncelikli) Özel yasalarla, görevleri, yükümlülükleri, yönetim ve denetim biçimleri belirlenmiş kamu veya özel sigorta kurumları Finansman sigortalılardan ve sigortalı adına yatırılan primlerle. Hizmetler kapsam içi sigortalılara Hizmetler primle bağlantılı ve tercihe göre paket programlar. Sınıfsal dayanışma kısmen var. Katılım zorunlu veya isteğe bağlı

SOSYAL SİGORTA KOLLARI Uzun vadeli sigortalar (Aylık Bağlama) (sürekli işgöremezlik) Malullük Yaşlılık Ölüm Kısa vadeli sigortalar (Tedavi ve ödenek) (geçici işgöremezlik) İş kazası Meslek Hastalığı Hastalık Analık İşsizlik (prim durumuna göre ödenek) Sosyal Yardımlar (yardıma muhtaç)

TÜRKİYE Özel yasalarla kurulmuş primli kurumlar İş sözleşmesine göre çalışanlar (SSK 506 Y.1945) Esnaf ve bağımsız çalışan (Bağ-Kur 1479 Y. 1972) Memur ve kamu görev. (E.S. 657-5434 Y. 1949) Sosyal Güvenlik Kapsamı Toplam nüfus (2007 sayımı:70,8 milyon) 61,2 milyon %87’si (SSK, Bağ-Kur, E.S. ve diğer) Aktif Sig:15 milyon Pasif Sig:8,2 milyon (yaşlılık malullük ölüm aylığı) 5,5 mil. yaş.%73- 102 bin M. %1,5- 2,5 mil. ölm. %24 Topluluk sigortası: 1,2 milyon Bağımlılar:34.8 milyon %13’i, Kapsam dışı

TÜRKİYE Aktif Pasif Bağımlı Toplam SSK 9,2 mil. 4,7 mil. 21 mil. 34,8 mil. Bağ-Kur. 3,4 mil. 1,6 mil. 5,8 mil. 10,8 mil. E. S. 2,5 mil. 1,5 mil. 5,8 mil. 9,8 mil. Toplam Prim geliri (ocak-aralık 2007=44,042 mil.) Toplam Dağıtılan aylık (ocak-aralık 2007=52,000 mil.) Hizmet sunumu özellikleri. Sağlık ve Emeklilik hizmetleri beraber. SSK sağlık hizmeti üretmekte idi. Emekli Sandığı ve Bağ-Kur satın almaktadır. Emeklilik programları farklıdır. İşsizlik Sigortası: 2001-2007 Top. 32,2 milyar, 940 bin kişiye 1,3 milyar ödeme.

YETERSİZLİKLER -Sağlık ve Emeklilik özellikleri Kaynak yetersizlikleri Kaynakların değerlendirilmesindeki yetersizlikler Prim miktar ve süreleri ile hizmetler arasındaki orantısızlık. Hizmet yetersizlikleri (Aylık ve Sağlık) Yetersiz aylık Yetersiz sağlık hizmeti sunumu Dışarıdan satın almalar

YETERSİZLİKLER SSK YETERSİZLİKLERİ Özerklik ihlali Kötü yönetim ve yönetimi yönlendirme, Hizmet satın almalar ve yolsuzluklar Düşük kazanç gösterme, eksik prim ödeme Prim ve gecikme zammı afları Kaynak transferleri Gerekli ve yeterli yatırımların yapılmaması İşsizlik ve sigortasızlığın dolaylı etkisi YETERSİZLİK NEDENLERİ KONUSUNDA İTİRAZ YOK

SSK Kazanımları Kronik ve pahalı tedavilerde hiçbir sorun yok Kronik ve tedavisi pahalı hastaların %85-90 nı SSK da Az kadro ve yetersiz alt yapı ile yüksek performans Nüfusun %50 sine sağlık hizmeti sunumu Prim toplama başarısı %85 Genel bütçeden sonra ikinci en büyük bütçe İlaç ve Sağlık hizmetlerinde en ucuz maliyet İlaç ve Sağlık hizmetlerinde yararlı rekabet İlaç ve sağlık hizmetlerinde maliyet referansı Toplu alımlar nedeniyle büyük indirimler Sağlık bütçesi hiçbir zaman açık vermemiş Sınırsız sağlık hizmeti (sınıfsal dayanışma en önde) İşçi sınıfının primleriyle oluşmuş, sınıfa ait

YAPILMAK İSTENENLER İdeolojik Sosyal devleti yok etmek, sorumluluk ve yükümlülüklerden kaçmak Sağlığı özel sektöre devretmek Emeklilik Koşullarını zorlaştırmak. İlave emekliliğe zorlama Sosyal Güvenlik fonlarını yönlendirme. Özel sigortacılığı öne çıkartma

YAPILMAK İSTENENLER KURUMSAL 1-Sağlık ve Emeklilik hizmetlerini ayırmak a-Genel Sağlık Sigortası b-Emeklilik Sigortası 2-Sağlık hizmeti üretmeyip satın almak 3-Özel sigortacılık ile takviye 4-Gerekli kurumları kurmak Sosyal Güvenlik Kurumu Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Sağlık Sigortası Kurumu Emeklilik Sigortası Kurumu Primsiz ödemeler ve sosyal yardım kurumu Bilgi Teknolojileri Operasyon Merkezi (BİLTOM)

YAPILANLAR İşsizlik Sigortası kuruldu. (2000) Bireysel Emeklilik Sigortası kuruldu.(2001) Sosyal Güvenlik Kurumu kuruldu. (2006)Yürürlük ert. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kuruldu. Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı kuruldu. Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü SSK Sağlık kuruluşları Sağlık B. devredildi. SSK ilaç fabrikası kapatıldı İlaçlar sözleşmeli eczanelerden alınır oldu. SSK lılar devlet Hast.den yararlanmaya başladı

YAPILACAKLAR/YAPILIYOR A-SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU Tek Çatı (SSK, Bağ-Kur, E.S, primsiz ödemeler,) Emekli Sandığı GSS kapsamından çıkartıldı. Norm ve standart birliği ? (primle orantılı) Sağlık hizmeti satın alınacak/Alınıyor. Kapsamın önemi kalmaz, paraya göre hizmet Anlaşmalara uymama durumunda yaptırım yok. -Tüm hastaneler yerel yönetimlere. -Satılarak özelleştirilecek -Kiralama ile kamu hizmetine son Finansman (Prim+Katkı payı+Devlet). Zamanla katkı payları artırılacak

YAPILACAKLAR/YAPILIYOR *Koruyucu hekimlik ve aile hekimliği Sağlık ocakları aile hekimliğine dönüştürülecek Basamaklı Sevk zinciri kurulacak *Katılım zorunlu, *Yoksulun primi devletten *Prim oranları Uzun vadeli sigortalar için (Malullük, yaşlılık, ölüm) %9 çalışan, %11 İşveren, %5 devlet =%25 Kısa vadeli sigortalar için (İş Kaz. Mes. Hast. Analık) %1 sigortalı -%6.5 İşveren Genel Sağlık Sigortası için %5 sigortalı, %7.5 işveren =%12.5

YAPILACAKLAR/YAPILIYOR *Sağlanan sağlık hizmetlerinden yararlanma *Prim ödenirse *Paket dışı tedavi ücretli *Her sağlık yardımı için ayrı katılım payı (tedavi bedelinin %1 i) Ayaktan tedavi muayene ücreti (2 YTL) Ayaktan tedavi diğer sağlık hizmetleri (%3-%6) İlaç, ortez, protez, tedavi araç gereçleri(%10-%20) Bu paylar yönetmelikle düzenlenecek Sevk zincirine uyulmama ( %20) Anlaşmasız sağlık kurumuna başvuru (%50) Yatarak tedavide (otelcilik hizmetix4 katına kadar artırım) *Sağlık hizmeti maliyet hesaplanması Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu

YAPILACAKLAR/YAPILIYOR B- EMEKLİLİK SİGORTASI Yükümlülükleri eşit emeklilik sistemi kurmak Prim,Yaş ve Aylık bağlamalarda düzenlemeler. Halen geçerli sistem (1999) (kademeli geçiş) Gerekli olan prim gün sayısını 9000 güne, Asgari aylık bağlamayı 5000 güne çıkarmak. Yaş sınırlarını kademeli yükseltmek.(58-60; 65) Aylık bağlama oranlarını kademeli düşürmek, Şu anda %2.5 ( %1,5’a kadar düşürülecek.) Malul prim gün sayısını yükseltmek. (10 yıl sig.1800 gün prim) Ortalama prim gün sayısına göre ölüm aylığı hak etme şartını kaldırmak.

ELEŞTİRİLERİ ve ÖNERİLERİMİZ Yükümlülüklerin eşitlenmesi, hizmetlerde eşitlik getirmiyor. Yükümlülükler; kazanılmış haklardan kayıplar içeriyor. Tek çatı olumlu, fakat hizmet üretmeden, yalnız denetim ile sigortalıların hakları korunamaz. Sosyal Güvenlik Kurumu özerk bir yapıya kavuşturulmalıdır. Yönetiminde sigortalılar ağırlıklı olmalıdır. Tüm Sağlık Kuruluşları SGK'na verilmelidir. Tüm çalışanlar kayıt altına alınmalıdır.

ELEŞTİRİLERİ ve ÖNERİLERİMİZ Sağlık hizmetlerinden yararlanmada Sevk zinciri uygulaması olumludur. Bilgi işlemlerinin merkezileşmesi olumludur. İlaçların eczanelerden temini olumludur. Birinci basamak hizmetlerde sağlık ocakları uygulamalarına devam edilmelidir. Temel ilaçları üreten, modern bir ilaç fabrikası kurulmalıdır. Hastaneler modern imkanlara kavuşturulmalı, araç gereç, laboratuvar geliştirilmelidir. Tedavideki Katkı payları kaldırılmalıdır Dışarıdan alınan sağlık hizmetleri zorunlu haller dışında kaldırılmalıdır.

ELEŞTİRİLERİ ve ÖNERİLERİMİZ Primli sistem devleti de kapsayacak şekilde devam etmelidir. Sisteme genel bütçeden yapılan yardımlar devam etmelidir. İşçi Sağlığı ve İş güvenliği; İş sağlığı ve güvenliği yasası çıkarılmalı İşyeri denetimlerinde işverenlerin inisiyatifi kaldırılmalı, Sendikaların ve devlet denetim imkanları artırılmalı, denetim elemanları artırılmalıdır. İşsizlik sigortasında biriken kaynaklarden işsizler daha fazla yararlanmalı, işsizlikle mücadele için kullanılmalı.