TC MALİYE BAKANLIĞI Muhasebat Genel Müdürlüğü Canan GÜRER Devlet Muhasebe Uzmanı

KARAYOLLARINDA MEYDANA GELEN YARALANMALI TRAFİK KAZALARI NEDENİYLE TRAFİK KAZAZEDELERİNE SUNULAN TEDAVİ HİZMETİ BEDELLERİNİN SİGORTA ŞİRKETLERİNDEN TAKİP VE TAHSİLİ

SUNUM İÇERİĞİ 2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU 5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL YÖNETİMİ KAMU ZARARLARININ TAHSİLİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK SAĞLIK BAKANLIĞI TRAFİK HİZMETLERİ DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ GENELGELERİ

2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU   Sağlık Bakanlığının Görevleri:              1. Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili ilk ve acil yardım hizmetlerini planlamak ve uygulamak,              2. Trafik kazalarında yaralananların en kısa zamanda sağlık hizmetlerinden istifadelerini temin etmek üzere, İçişleri Bakanlığının uygun görüşü de alınarak karayolları üzerinde ilk yardım istasyonları kurmak, bu istasyonlara gerekli personeli, araç ve gereci sağlamak,              3. Her ilde trafik kazaları için eğitilmiş sağlık personeli ile birlikte yeteri kadar ilk ve acil yardım ambulansı bulundurmak,              4. Bu Kanunla ve mevzuatla verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak.              Üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, acil olarak kendilerine getirilen trafik kazası geçirmiş kişilere, Sağlık Bakanlığı tarifesini uygulamak suretiyle, vermiş oldukları hizmetlerin bedelinin tamamını, yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil ederler.             

Sağlık Bakanlığı bu görevlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak; verilen hizmetlerin bedellerini yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil etmek için Maliye Bakanlığının görüşünü alarak döner sermaye saymanlığı kurar. Bu amaçla döner sermaye saymanlığı tarafından tahsil edilen gelirin tamamı, bu Kanun ile Sağlık Bakanlığına verilen görevlerin yerine getirilmesinde kullanılır.             Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan harcamaların tamamı Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesine 8 işgünü içinde yükümlü sigorta şirketlerince ödenir. Sağlık Bakanlığı Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesinin verdiği hizmetler için uygulayacağı fiyat tarifesi, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunun da uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Sigorta şirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortası geçerli teminat limitleri ve şartları dahilinde ödemekle yükümlü bulundukları tutarı aşan kısmı için Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına başvurur. Buna ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

TEDAVİ GİDERLERİNİN ÖDENMESİ Motorlu araçların sebep oldukları kazalarda yaralanan kimselerin ilk yardım, muayene ve kontrol veya bu yaralanmadan ötürü ayakta, klinikte, hastane ve diğer yerlerdeki tedavi giderleri ile tedavinin gerektirdiği diğer giderleri aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasını yapan sigortacı başvurma tarihinden itibaren sekiz iş günü içinde ve zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları kapsamında öder.              Birden çok aracın karıştığı bir trafik kazasında zarar gören kişiler, araçların sigortacılarından herhangi birine veya 108 inci maddede belirtilen durumlarda Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabına başvurarak zararın giderilmesini isteyebilirler. Giderleri ödeyen sigortacı veya Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı, ödediği miktarın sorumluluk oranlarına göre paylaşılmasını talep edebilir.            Zarara sebep olan aracın bilinmemesi veya geçerli bir zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunmaması veya sigortacının iflas etmesi veya çalınan aracın işleteninin sorumlu tutulamaması hallerinde, birinci fıkrada belirtilen giderler, 108 inci maddede öngörülen Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı tarafından ödenir.           

2918 sayılı Kanuna dayanılarak Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü 01/06/2000 tarihinde faaliyete başlamıştır.

YAYINLANAN GENELGELER VE UYGULAMA Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan 21/03/2006 tarih ve 2006/37 sayılı Genelge ile, kazazedelerin tedavi giderlerinin sosyal güvenlik kurumlarınca karşılanması, sosyal güvenlik kurumlarınca ödenen giderlerin ilgili sigorta şirketlerinden rücu edilmesi hüküm altına alınmış ancak söz konusu uygulamada rücu müessesesinin uygulamada sıkıntılara yol açmış olduğu 2008 yılı Sayıştay denetimleri ile belgelendirilmiştir. Sağlık Bakanlığı Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü 14/01/2009 tarihinde yayımladığı 2009/3 sayılı Genelgede, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 14/11/2008 tarih 43270 sayılı Makam olurları gereğince, 14/11/2008 tarihinden itibaren trafik kazası geçirmiş kişilere hastanelerde verilen sağlık hizmetlerinin giderlerinin faturalandırma ve tahsilat işlemleri İşletme Müdürlüğünce yapılacağı, trafik kazazedelerinin tedavi giderlerinin ilgili sosyal güvenlik kuruluşundan tahsilatı ile ilgili 21/03/2006 tarih 5376 sayılı genelgenin uygulamadan kaldırıldığı, trafik kazazedelerine verilen sağlık hizmetlerine ait bedellerin kanuni olarak ilgili sigorta şirketinden tahsil edileceği hükme bağlanmıştır.

Söz konusu uygulama ile paralel olarak SGK Sağlık Hizmetleri ve Ödemeleri Daire Başkanlığı 17/04/2009 tarih 5257968 sayılı yazısında, Sağlık Bakanlığının 14/01/2009 tarih 2009/3 sayılı Genelgesine atıfta bulunarak 14/11/2008 tarihinden sonra trafik kazası geçiren kimselere hastanelerde verilen sağlık hizmetlerinin giderlerinin faturalandırılması ve tahsilat işlemlerinin Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünce yapılacağının belirtildiği, bu bağlamda 14/11/2008 tarihinden sonra trafik kazası vakalarının üniversiteler ve diğer tüm bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluşlarına iade edilmesi, ödenmiş faturalar var ise belgeleri iade edilmek suretiyle sağlık hizmet sunucunun alacaklarından mahsup edilmesinin gerektiğini belirtmiştir.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünün 06.03.2009 tarihli ve 7029 sayılı yazısında, Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin yanı sıra üniversite hastaneleri ile özel hastanelerinin de Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler gibi trafik kazazedelerine ait tedavi giderlerini, kazaya neden olan aracın zorunlu trafik sigorta şirketinden tahsil etmeleri gerektiği aksi taktirde haklarında yasal işlem yapılacağı (özel hastaneler için kapatma cezası uygulanacağı), Sayıştay Başkanlığınca tanzim raporu düzenlenmesine rağmen hastanelerin SGK ndan tahsilat yapmaya devam ettikleri belirtilerek yasal düzenlemelere uymayanlar hakkında gerekli hukuki yollara başvurulacağı belirtilmiştir.

SAĞLIK BAKANLIĞINA BAĞLI HASTANE İDARELERİ ÜNİVERSİTE HASTANELERİ İLE ÖZEL HASTANELER 8 iş günü TRAFİK HİZ.DÖN.SER.İŞL.MÜD. SİGORTA ŞİRKETLERİ 8 iş günü

5018 SAYILI KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU AMAÇ     Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.

KAPSAM Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar.

HESAP VERME SORUMLULUĞU     Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.

HARCAMA YAPILMASI HARCAMA TALİMATI VE SORUMLULUK         HARCAMA YETKİSİ VE YETKİLİSİ             Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.             Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama yapabilir.    HARCAMA TALİMATI VE SORUMLULUK             Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.             Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur. 

GİDERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ             Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.             Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

KAMU ZARARI Kamu zararının belirlenmesinde;             Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.             Kamu zararının belirlenmesinde;           a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,             b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,              c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,            d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,    e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,    f) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,             Esas alınır.                 

  Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.             Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verilir.

          PARA CEZALARI VE YETKİLİ MERCİLER          Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.      ZAMANAŞIMI             Kamu zararının meydana geldiği ve bu Kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin işlendiği yılı izleyen malî yılın başından başlamak üzere zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak kaydıyla onuncu yılın sonuna kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına uğrar.

KAMU ZARARLARININ TAHSİLİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK   AMAÇ Yönetmeliğin amacı, kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararlarının tahsiline ilişkin usul ve esasları belirlemektir. SORUMLULUK Kanunun ilgili maddeleri gereğince, kamu görevlileri; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar. Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararının geri ödenmesi sürecine, kamu görevlileri ile birlikte ilgililer de dahil edilir.

KAMU ZARARININ BELİRLENMESİ Kamu zararının belirlenmesinde; a) Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, b) İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması, c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, ç) İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması,

d) Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması, f) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi, ğ) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması, esas alınır.

a) Kontrol, denetim veya inceleme, b) Sayıştayca kesin hükme bağlama, KAMU ZARARININ BELİRLENMESİ a) Kontrol, denetim veya inceleme, b) Sayıştayca kesin hükme bağlama, c) Adlî, idarî veya askerî yargılama, sonucunda tespit edilir. TEBLİGATA RAĞMEN TAHSİL EDİLEMEYEN KAMU ZARARI ALACAKLARI Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ödenmemesi halinde ilgili alacak takip dosyası strateji geliştirme birimi veya taşradaki ilgili takip birimince kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir. Kamu zararına neden olan mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmalin yapıldığı malî yıla ilişkin hesap ve işlemlerin Sayıştay tarafından onanmış olması, tespit edilen kamu zararından doğan alacağın takip ve tahsiline engel teşkil etmez.  

KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARIN TAHSİL ŞEKİLLERİ KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAĞIN GÜVENCE ALTINA ALINMASI 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda ihtiyatî haciz için öngörülen şartların varlığı ve kamu idaresi üst yöneticisinin de gerekli görmesi halinde, mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye kadar, alacaklı kamu idaresince kamu alacağını güvence altına almak amacıyla yetkili mahkemeden karar alınarak, sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine ihtiyatî haciz konulur.   KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARIN TAHSİL ŞEKİLLERİ Kamu zararından doğan alacaklar, sorumlulardan ve/veya ilgililerden, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte tahsil edilir. Tespit edilen kamu zararları; a) Rızaen ve sulh yolu ile ödenmek, b) 22/4/1926 tarihli ve 818 sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas yapılmak, c) 2004 sayılı Kanun hükümleri uygulanmak, suretiyle tahsil edilir.

İCRA YOLUYLA TAHSİLAT Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, 2004 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Kamu idarelerinin strateji geliştirme birimleri ile taşradaki takibe yetkili birimleri tarafından öncelikle tapu, banka, vergi dairesi, trafik şubesi ve sosyal güvenlik kurumları olmak üzere ilgili yerlerden sorumluların ve ilgililerin malvarlığı araştırması yapılarak veya yaptırılarak alacak takip dosyası tamamlanır ve icra takibatı yapılmak veya gereken hallerde yetkili mercilerden takipten vazgeçme onayı alınmak üzere kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.

KAMU ZARARININ OLUŞTUĞU TARİH Vezne ve ambar açıkları ile diğer muhasebe yetkilisi mutemetlerinin açıklarında, açığın meydana geldiği tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte, b) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, c) Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,

ç) İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, d) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte, e) Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte, Oluşmuş kabul edilir.

KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARDA FAİZ Kamu zararından doğan alacaklarda ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faizin başlangıç tarihi, kural olarak zararın oluştuğu tarihtir. Sayıştay, adlî, idarî ve askerî mahkeme ilâmları ile tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda faiz başlangıç tarihi, ilâmda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarih, aksi takdirde karar tarihidir.

ÖNERİLER Kurum içi bilgilendirme seminerleri ile yaralıların hastanelere giriş aşamasında,hasta kayıt formlarına ICD KODU ile kaydedilmelerinin önemi kavranmalı. Yaralının sağlık durumu uzun süreli tedavi gerektiren bir durum arz ediyorsa, söz konusu durumun kaza ile nedensellik bağı kurulmalı,(Tedavi hizmetlerinin SGK adına faturalandırılmasının önlenmesi sağlanmalıdır.) Söz konusu belgelerin zamanaşımına uğraması önlenmeli, zamanaşımına uğratanlar hakkında Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uygulanmalı. Sigorta şirketlerinin kendilerine düşen yükümlülükleri zamanında ve tam olarak yerine getirmedikleri durumlarda kendilerine ne gibi müeyyideler uygulanacağı yapılacak yasal düzenlemeler ile net bir şekilde ortaya konularak uygulamadaki gecikme ve aksaklıkların yok edilmesi sağlanmalı. Son olarak, yapılacak her bir yasal düzenleme basın yayın organları aracılığıyla vatandaşların bilgilendirilmesi sağlanarak, söz konusu durum hakkında toplumsal bilincin sağlanması hedeflenmelidir.

TEŞEKKÜR EDERİM

TC MALİYE BAKANLIĞI Muhasebat Genel Müdürlüğü Canan GÜRER Devlet Muhasebe Uzmanı cgurer@muhasebat.gov.tr 0312 415 16 37