İSTİKLAL’DEN İSTİKBALE TAVAS (Araştırma-İnceleme Proje Yarışması) PROJEDE UYGULANABİLİR BİR YÖNTEM: SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI TAVAS BELEDİYESİ, 21.04.2011/Perşembe Yrd.Doç.Dr. Ercan HAYTOĞLU PAÜ.Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Kınıklı/DENİZLİ ehayt@pau.edu.tr

Öncelikle konu; Tavas ve yöresinden (Kale ve Beyağaç da dâhil) tarihinin daha iyi bilinmesi ve anlaşılmasını kapsayan “araştırma-inceleme proje” yarışması’dır.

Peki sorun nedir? Sorun; Bölgeden yetişen isimsiz kahramanların genç nesillere tanıtılması için Çanakkale Savaşı ve/veya Mili Mücadele ile Kurtuluş Savaşına katılanların gerçek hayat hikayelerine dayanan; varsa geride bıraktıkları aile ve yakınlarıyla ilgili sosyolojik ve tarihsel sürecin nasıl ortaya çıkarılacağıdır.

Benim yapmaya çalışacağım sunumun özünü ne oluşturacaktır? Proje çerçevesinde tarihsel sürecin nasıl ortaya çıkarılabileceği oluşturacaktır.

SORULAR Tarihsel süreci ortaya koymak için kullanılacak yöntemler neler olabilir? Benim önereceğim yöntem hangisidir? Bu yöntem nasıl çalışılabilir?

Birinci sorumun cevabı; A)Akademik tarih çalışması ile, (Arşiv, kütüphane, kitap doküman vs.) B)Sözlü tarih çalışması ile. (Alan araştırması)

İkinci soruma benim cevabım; Önereceğim ve üzerinde duracağım yöntem; B)Sözlü tarih çalışması olacaktır.

SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI NEDİR? SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI NASIL YAPILIR?

SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI NEDİR? Konuyla ilgili belirlenen kaynak kişiler ile kayıt altına alınan uzun söyleşiler yaparak, ortaya çıkan bilgileri belirli bir sistem içerisinde incelemek ve değerlendirmektir.

Genel olarak sözlü tarih kaynakları nelerdir? Tarihî şiirler, Hikâyeler, Efsaneler, Mitoslar, Destanlar, Menkıbeler, Fıkralar ve atasözleri.

SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI NASIL YAPILIR?

1)İlk iş olarak sınırları çizilen konuda bir proje hazırlığı yapılır. Tavas ile ilgili çalışma için projenin ana konusu bellidir. Çanakkale Savaşı ve/veya Mili Mücadele ile Kurtuluş Savaşına katılan bölgeden yetişen isimsiz kahramanların gerçek hayat hikayelerine dayanan; varsa geride bıraktıkları aile ve yakınlarıyla ilgili sosyolojik ve tarihsel sürecin ortaya çıkarılması

2)Projede öncelikle konuya uygun elinde bilgi ve belge bulunduğu bilinen kaynak kişiler tespit edilir. (65-70 yaş üzeri kişiler olabilir)

3)Projede yapılacaklar ayrıntılı bir şekilde hazırlandıktan ve proje kabul gördükten sonra proje çerçevesinde görüşmeler yapılmaya başlanır. Görüşmenin ayrıntıları dikkatli hazırlanmalıdır. Konu ile ilgili günlük ve fotoğraf gibi kaynaklara ulaşılmaya çalışılmalıdır. Görüşme yapacak kişi de ses kaydedici bir cihaz olmalıdır. Görüşme bir saatten fazla planlanmamalıdır.

Notlar kaleme alınabilir Kaynak kişinin; Adı soyadı, doğum tarihi, baba adı, görüşme tarihi kesinlikle alınmalıdır. Aynı zamanda verdiği bilgiler not edilmelidir. NOT:Eğer ses cihazına rağmen anlatılanlar düzgün not edilebildi ise kişinin sözlü onayı alındıktan sonra imzası ile görüşme kayıt altına alınmış olur.

4) Görüşmeden elde edilen kaset, günlük, fotoğraf ve bilgi notları iyi bir şekilde saklanır.

5) Son olarak veriler sınıflandırılır, ardından değerlendirilir ve yorumlanarak yazılır. Proje konusu ile ilgili olarak kaynak kişinin anlattıkları başka belge ve kitaplar ile karşılaştırılır. Gerekli görülür ise konu başlıkları oluşturulabilir.

Sözlü tarih çalışması yapacak kişiler nelere dikkat etmelidir?

1)Proje hazırlayan kişi veya kişiler konu hakkında ön bilgi sahibi olmalıdır. 2)Proje hazırlayan kişi veya kişiler söyleşi yapacakları kaynak kişileri önceden belirlemelidir. (Yörede yaşayan veya yöre dışında yaşayanlardan)

3)Sözlü tarih çalışmasında söyleşiler önceden planlanmış soru ve cevaplar ile yapılmalıdır. 4)Söyleşiden elde edilen bilgiler, soru ve cevaplar şeklinde kaydedilmelidir.

5)Söyleşiyi yapanlar anlatıcıdan bilgiyi nasıl alacağını bilen sosyal beceri sahibi kişiler olmalıdır. 6)Sözlü tarih çalışması yapanlar konuşmaların hepsini ve diğer toplumsal olayları kaydetmemelidirler.

Projede yer almak isteyen kişilerin sahip olması gereken temel özellikler nelerdir?

1)Proje çalışması proje çalışmasından zevk alacak kişi veya projeyi birlikte yürütmekten zevk alacak kişilerden oluşmalıdır. 2)Proje hazırlayanlar kendi çevreleri ile ilgili seçtikleri konuyu tarihsel çerçevede ele alırken konuyu bir sorunu çözme çalışması olarak görmelidirler. 3)Proje çalışmasında proje çalışanları yaptıkları çalışmadan kendilerini heyecanlandıran sonuçlar çıkacağına inanırlar ise projeyi hayata geçirmelidirler.

Kaynak kişiler konusunda dikkat edilecek hususlar nelerdir?

1)Kaynak kişi bilgi vereceği konunun uzmanı olmalıdır 1)Kaynak kişi bilgi vereceği konunun uzmanı olmalıdır. 2)Kaynak kişiler ile uygun oldukları zamanda görüşme yapılmalıdır. 3)Kaynak kişiler ihtiyaç duydukları takdirde dinlendirilmelidirler. (Yaşlı veya rahatsızlıkları olabilir) 4)Kaynak kişinin anlattıkları kayıt altına alınmalıdır.

Sözlü tarih çalışma yöntemini kullanarak projede yer alacak olanların Yerel Tarih Kaynaklarını neler oluşturabilir?

1)Yerel gazeteler (Kişi ile doğrudan alakalı yazılar ve haberler), 2)Yerel ünlülerin hatıraları, 3)Şiirler, 4)Şarkılar ve türküler.

5)Tarafsız nitelikli belgeler (okul diploması, sertifika, madalya beratı, askerlik terhis belgesi gibi), 6)Yayınlanmamış kişisel mektuplar, 7)Eski fotoğraflar,

8)Mimari yapılar (yaşadıkları konutlar) 9)Teknik araç-gereçler, plastik ve estetik objeler (kitap kapağı, elbise, ayakkabı, kılıç, silah, kullanım eşyaları vb.), 10)Kültürel gelenekler (yerel deyimler, atasözleri, yerel örf ve adetler) 

Çalışmalarımdan Örnekler

Teşekkür ederim. Proje hazırlayacak öğrencilerimize de başarılar dilerim.