DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME STRATEJİLERİ T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME STRATEJİLERİ 17 Haziran 2005

Türkiye’de iktisadi büyüme kolay bir süreç olarak algılanmaktadır : Büyüme sadece iktisadi bir olay değildir, Diğer disiplinler, davranışlar, kurumsal kapasite, “incentives”. Türkiye’de uzun dönemli büyümenin belirleyicilerini daha iyi anlamamız gerekmektedir.

GSYİH = f ( K, L ) A, K Kamu + Özel Sektörel Dağılım Sektörel Dağılım Yatırım Ortamı Kurumsal Kapasite Makroekonomik İstikrar Dışa Açıklık AR-GE GSYİH = f ( K, L ) A, K Kamu + Özel Sektörel Dağılım Yatırım Teknoloji Sektörel Dağılım Nitelik Eğitim

Büyümenin Kaynakları (%) 1990-2000 2002-2004 GSYİH Artışı 4.1 7.5 Sermaye Stokundaki Artışın Katkısı 73.2 46.2 İstihdam Artışının Katkısı 23.5 2.4 TFV’nin Katkısı 3.3 51.3

döneminde neden az arttı? Toplam Faktör Verimliliği 1990-2000 döneminde neden az arttı? 1- İşgücünün niteliği ve sektörel kullanımı: 1990 2004 İşgücü Eğitim Düzeyi (Fakülte ve Yüksek Okul Mezunu) (%) 5 10 Tarım İşgücünün Payı (%) 47 34 Orta Gelirli Ülke Standardına Göre Tarım İstihdamının Payı 20 11 * * 2001 yılı değeridir.

Eğitimin Nicelik ve Nitelik Yönü Üst Orta Gelirli Ülkeler 2001-2002 (%) Türkiye Üst Orta Gelirli Ülkeler OECD Orta Öğretim Okullaşma Oranı (Toplam)* 74 80 115 Kadınların Ortalama Eğitim Düzeyi (Yıl) 4 10 7 Mesleki ve Teknik Eğitimin Orta Öğretimdeki Payı** 32 47 56 * Dünya Bankası (WDI), 2001 ** AB-15

Toplam Faktör Verimliliği 1990-2000 döneminde neden az arttı? 2- Kamu yatırımlarının verimliliği de büyüme sürecini etkiliyor. Proje Tutarı (Milyar Dolar) Proje Tutarı (Yüzde Pay) 1986 ve Öncesi 40 33 1987-1992 16 13 1993-1999 54 44 2000-2004 12 10 Toplam 122 100

Kamu Yatırımları Ortalama Tamamlanma Süresi 1996-2000 : 10 yıl 2001-2004 : 8.7 yıl 2005 : 6.6 yıl

Sabit Sermaye Yatırımları/GSYİH (%) Dönem Kamu Özel Toplam 1987-1992 8.2 15.8 24.0 1993-1997 5.4 19.6 25.0 1998-2000 5.7 16.3 22.1 2001-2003 4.9 11.5 16.4 2004 3.8 14.2 18.0

Özel S.S.Y.’nin Sektörel Dağılımı (%) Dönem 1970-1977 1978-1986 1987-2001 2002-2004 İmalat Sanayi 40.7 32.5 24.2 37.2 Dönem 1970-1984 1985-1995 1996-1999 2000-2003 Konut 33.7 45.7 35.8 19.6

Uluslar Arası Bulgular ( Kesit Analizi ) Ekonominin Dışa Açıklık Oranı Eğitim Düzeyi Gelir Dağılımının Düzgünlüğü Mali Sistemin Derinliği Yüksek Enflasyon ( + ) ( - )

Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Karşılaştırmalı Göstergeler (1990-2000) - 1 G. Kore Malezya Tayland Türkiye Büyüme (GSYİH, %) 6.5 7.4 5.2 4.2 S. S. Yatırımları / GSYİH (%) 34.5 35.3 34.7 24.1 Dışa Açıklık Oranı (%) 66.5 182.8 90.5 43.1 Bütçe Açığı / GSYİH (%) 0.3 0.4 -1.0 7.0 Enflasyon Oranı (TÜFE, %) 5.4 3.5 4.7 75.2 İşgücünün Ortalama Eğitim Düzeyi (Yıl) 10.7 6.6 - Finansal Aktifler / GSYİH (2003) 110* 207 120 67 * 2003 Eylül itibarıyla.

Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Karşılaştırmalı Göstergeler (1990-2000) - 2 Arjantin Brezilya Meksika Türkiye Büyüme (GSYİH, %) 4.0 2.1 3.7 4.2 S. S. Yatırımları / GSYİH (%) 18.6 19.7 19.2 24.1 Dışa Açıklık Oranı (%) 19.0 18.4 50.4 43.1 Bütçe Açığı / GSYİH (%) 1.2 5.8 0.1 7.0 Enflasyon Oranı (TÜFE, %) 229.8 767.3 19.4 75.2 İşgücünün Ortalama Eğitim Düzeyi (Yıl) 8.6 4.7 7.1 5.2 Finansal Aktifler / GSYİH (2003) 49 73 97 67

Sürdürülebilir Büyüme Stratejisi Makroekonomik istikrar, Makroekonomik kazanımların sosyal politikalarla güçlendirilmesi, Yapısal ve Kurumsal Reformlar (eğitim, mali piyasalar, sosyal güvenlik, kamu idaresi, kamu harcama etkinliği) Yatırımların ihracata ve teknolojik gücü artırmaya yönlendirilmesi, Orta vadeli yönetim kapasitesinin artırılması, AB sürecinin katkısı.

AB’ye Üyelik Sürecinin TFV’ye Katkısı Kurumsal ve İdari Kapasitenin Geliştirilmesi Kamu Görevlilerinin Yeniden Eğitimi Bölgesel Kalkınma Ajansları Ekonomik ve Sosyal Konsey

DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME STRATEJİLERİ T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME STRATEJİLERİ TEŞEKKÜRLER