Gabi Schock DGAW e.V. Başkanı Avrupa'da atık yönetimi Atık yönetiminden kaynak yönetimine doğru Federal Almanya Cumhuriyeti Gabi Schock DGAW e.V. Başkanı

İçindekiler 1. AB ve Almanya'daki yasal çerçeve 2. Atık türleri ve atık miktarları 3. Kağıt geri dönüşümü Bilgilendirme ve Öneriler Geri dönüşüm alanında gelecekteki gelişmeler

AB ve Almanya'daki yasal çerçeve

(Tehlikelere karşı önlemler) Siyasi ilkeler Sınırlayıcı kurallar (Tehlikelere karşı önlemler) Kirleten öder ilkesi (Maliyeti kirleten üstlenir) Sürdürülebilirlik ilkesi (Gelecek nesillere ilişkin sorumluluk)

Genel atık yönetimi gereklilikleri Kaynakların azlığı, nüfus artışı ve dünya çapında atık miktarlarının büyümesi dikkate alındığında sürdürülebilir atık yönetimine ihtiyaç duymaktayız. Nüfus artışı atık miktarının artması Kentleşme karmaşık atık ürünler ekonomik büyüme Karışımların çeşitliliği Sürdürülebilir atık yönetimi şunları sağlar:   Hijyen, Sağlık Yaşam kalitesi Emisyonların minimize edilmesi Çevre koruma (hava, toprak, su) Geri dönüşüm / Geri kazanım Kaynakların korunması sonuç getirileri

Atık mevzuatı İşleyen bir geri dönüşüm ekonomisinin oluşturulması için (Tedarik ve atık yönetimi) alt yapı, ticari, endüstriyel, kentsel yönlerin yanı sıra coğrafi ve kültürel etmenler de dikkate alınmalıdır.

Uluslararası ve AB atık mevzuatı Uluslararası anlaşmalar (özet) Tehlikeli Atıkların Sınır Aşırı Taşınması ve Kontrolüne ilişkin Basel Sözleşmesi (1992 – 170 Devlet + AB üye devletleri) AB Çerçevesi (özet) Atık Çerçeve Direktifi, Ambalaj, Elektronik atığı, Ömrünü Tamamlamış Araç; Pil; Atık Yağ Yönetmelikleri, Tehlikeli Atık, atık yakma, ve çöp alanı düzenlemeleri Atık Sevkiyat Yönetmeliği (Bazel Sözleşmesinin Uygulanması) Atık Önleme ve Geri dönüşüm Stratejisi Atık yönetimi en iyi uygulamaları

AB Yönetmeliği AB Direktifleri Doğruca Uyulması ve Üye Devletler tarafından değiştirilmemesi gerekenler AB Direktifleri dolaylı olarak Uygulanması ve devletlerin iç kanunlarında göre uyarlanması gerekenler

AB Politikasının zorunlu gerekleri Atık politikasının temeli olarak Atık hiyerarşisi (2012) ÖNLEME TEKRAR KULLANIM için hazırlama malzeme olarak kullanım ve gübreye dönüştürme ENERJİ Gerİ KazanImI AtIk malzemelerin tekrar kullanIlmasInIn önlenmesi İşlenmemiş atık için çöp alanına boşaltma yasağı (2020) Zorunlu geri dönüşüm hedefleri (2020):  %50 kentsel atık (Kağıt, Plastik, Metal, Cam) %70 inşaat ve yıkım atığı

AB'nin uzun vadeli vizyonu Avrupa atık yönetim politikası bir kaynak politikası doğrultusunda hareket etmektedir Ticari atık  Geri dönüşüm Birliği hammaddelerin tedarikçisi vatandaşlar / şirketlerdir Gelecekte sektör ürünlerini "ihale yoluyla temin edecektir" (hammaddelerin güvenceye alınması) yasal çerçeve birleştirecek ve modernize edecektir Kaynak ve atık yönetiminde küresel yönetmelik ve normlara doğru eğilim

Almanya’nın Geçmişi Hedefler 2013 Enerji Kullanımı Düzensiz Bertaraf Özel Atığın İşlenmesi Düzenli Çöp Depolama Kaynak olarak Atık Atık Geridönüşüm Ayırma Malzeme Geridönüşümü 1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama 5. Aşama 2013 Hedefler 1. Aşama: Düzenli bertarafın temin edilmesi (1972) 2 ve 3. Aşama: Çevresel açıdan uygun depolama ve işleme (1986) 4. Aşama: Kentsel atıklar için boşaltma sınırlaması (2005) 4 ve 5. Aşama: Geri dönüşüm ve Kaynak verimliliği

Politika - atık kanunları Almanya'daki durum (özet): Federal kanunlar Temel Hukuk / Anayasa (yerel yönetimler) Kanunlar: Federal Emisyon Kontrol Kanunu 1990, Atık Bertaraf Kanunu (1972) (sıhhi çöp dolumu); Atıkları Önleme ve Bertaraf Kanunu 1986 (önleme ve geri kazanım); Dolaşım Ekonomisi ve Bertaraf Kanunu (1996) (önemli bir işlev olarak aktarma görevi, bertaraf, güvenlik ve ürün yönetimi); Geri Dönüşüm Kanunu 2011 (kaynaklar ve iklim), Çevre Güvenlik Yükümlülüğü Kanunu; Sürücü Mesleki Yeterlilik Kanunu Federal Emisyon koruma yönetmelikleri - (17. Federal Emisyon Yönetmeliği: Tehlikeli emisyon sınırları 1990); Geri dönüşüm ve Atık Yönetim Kanunu (atık listesi, tespit, atık yönetimi, Ambalaj 1992, Ömrünü Tamamlamış Araç, Pil, Kanalizasyon Çamuru Direktifi (1992), Atık boşaltma yasaklaması 2001) İdari Düzenlemeler (Hava Kalite Kontrolü Teknik Talimatları1986, Tehlikeli Atık Teknik Talimatları 1991, İnsani Atık Teknik Talimatları 1993) Eyalet Kanunları Belediye Tüzükleri

Geri Dönüşüm ve Atık Yönetim Kanununa 1996 yılında getirilen değişiklik AB atık çerçeve direktifinin uyarlanması (AbfRRl–2008/98/EG) Alman kanunlarına Yeni tanımlar: "Atık olmaktan çıkma topluluğu", "atık ve yan ürün tanımı", "geri kazanma ile bertaraf arasındaki fark" Beş seviyeli hiyerarşi: Önleme, tekrar kullanım için hazırlama, geri dönüşüm, enerji olarak geri kazanım, bertaraf Atık önleme programlarının oluşturulması: Hedef 2012 (devlet/eyaletler için hedef formülasyonu) Kaynak verimliliğinin geliştirilmesi: Hedef 2015 (kapsamlı biyolojik atık yakalama) Hedef 2020 (kentsel atık için %65 geri dönüşüm oranı, %80 inşaat enkaz atığı) Acil hedef (Geri dönüşüm kutuları / sarı dönüşüm kutusu) İkili bertaraf sorumluluğunun sağlanması: Toplum + Özel Katılımcılar için Onay Sürecindeki Bürokrasinin İyileştirilmesi Atık izlemenin iyileştirilmesi

Almanya'da Atık türleri Atık miktarı ve Atık Arzı

Atık türleri ve miktarları AB Atık Kataloğunda (AAK) 839 atık türü bulunmaktadır tüm türler altı basamaklı bir sayı ile tanımlanmıştır, yaklaşık %50'si tehlikeli atıktır ve * işaretini taşımaktadır.

Almanya'da atık oluşumu (tehlikeli atık dahil) Atık işleme tesislerinden gelen atık İnşaat ve Hafriyat atığı (yol yapımı dahil) Diğer Atık (özellikle üretim ve ticaret kaynaklı)3 Yer altı kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan atık; 01 gem. EAV dahilindeki tüm atıklar4 Kentsel atık Atık işleme tesislerinden gelen atık hariç net atık girişi; ilk olarak 2006 yılında atığın bileşeni olarak toplanmaya başlamıştır Atık işleme tesislerinden gelen atık (EAV 1908), insan tüketimine (EAV 1909) ve endüstriyel kullanıma (EAV 1909) yönelik suyun hazırlanmasından, toprak ve yer altı suyunun ıslağından (EAV 1913) kaynaklanan atıklar hariç 2008’e kadar: Üretim ve ticaretten kaynaklanan atık 2008’e kadar: Madencilik kalıntıları, tehlikeli olmayan atık

Federal Almanya Cumhuriyetinde 1950'den 1990'a evsel atık gelişimi Atık-(HM)-terkibi, ton olarak değişim Metal Cam Organik Kül KSP = Seramik, Taş, Porselen H.G.T. = hidrolik bağlantılı taban malzemesi PPK=Kağıt, karton, mukavva

2009 yılında Almanya'da kentsel atık terkibi Bahçe ve Yeşil Alan biyolojik bozunabilir Diğer atık Yeşil atık kutusundan gelen atı Cam Yığma atık Kağıt, Karton, Mukavva Diğer ayrı toplanmış atık Toplam Belediye tarafından toplanan evsel atık, tehlikesiz endüstriyel atık Karışık Ambalaj / Plastik Metal, Ahşap, Tekstil

2008 yılında artık atıktan daha fazla geri dönüştürülebilir atık Kalıntı Atık Kalıntı Atık Kalıntı Atık Bio- atık Cam Kağıt Bio- atık Cam Kağıt Ambal aj Ambal aj Bio-atık Kağıt Cam

Atık oluşumu şunlara bağlıdır: Nüfusun Artması Yapıların yaşlanması Yerleşim yapısı Yaşam Tarzı Topografi / İklim Ekonomi ve Refah

Önemli atık akışlarının geri kazanım oranları (yüzde olarak) İnşaat ve hafriyat atığı Üretim ve ticaret atığı Evsel atık Tehlikeli Atık Atık girişi (net)

Tepkimeye girmeyen atıklar için Atık Yönetimindeki farklı tesislerin sayıları Biyolojik işleme tesisi Ayıklama tesisi Isıl geri kazanım tesisi Mekanik-biyolojik atık işleme tesisi Çöp Alanlarına Depolama 2008 2005 – işlenmemiş atıkların çöp alanlarına boşaltılması yasaklanmıştır Depolama (Sınıf 2) Evsel Atık için Depolama (Sınıf 0) Tepkimeye girmeyen atıklar için

Ticari kaynaklı atık akışının dökümü (yüzde olarak) GSYİH, enflasyon ayarlaması yapılmış Toplam atık girişi Evsel atık

İklime Hasar Verenlerin Sonuç Atık Yönetiminde İyileşme CO2 Bilançosunda Azalma 2005 yılından bu yana çöp alanı atıklarının azalmasıyla birlikte iklim gazı emisyonu neredeyse sıfıra indi Yükleme Boşaltma Her yıl atılan evsel çöpe bağlı Toplam İklim Gazı Emisyonu İklim gazı emisyonu milyon ton CO2 Eşdeğeri 2005 yılında çöp alanlarına işlenmemiş atıkların boşaltılmasının yasaklanması iklimin korunmasına önemli bir katkı sağlamıştır

4. Almanya'da kağıt geri dönüşümü

Eski kağıdın atık durumunu kazanması ne zaman başlar? gazete ve dergi gibi karışmamış ticari ürünler asla atık haline gelmez. Ayıklama işlemi sonrasında, şu durumda atık olmaktan çıkan kağıt statüsünü kazanır: kağıt dışı bileşen içeriği %1,5'ten az ise EN 643 uyarınca ayıklanmış kaliteli bir malzeme zararlı katkı maddelerinden arındırılmış yağ veya benzer sıvılar ile görülür bir şekilde kirlenmemiş

2012 Yılında Atık Kağıt Pazarı - Almanya Kağıt, Kart. Muk. Üretimi: 22.6 milyon ton (-%0,5) Atık kağıt kullanımı: 16.17 milyon ton (+%0,6) Atık kağıt ithalatı: 3.6 milyon ton Atık kağıt ihracatı: 2.17 milyon ton

Kağıt geri dönüşümü Almanya son birkaç yıldır geri kazanılmış kağıt net ithalatçısıdır Yani, Avrupa'dan ve dünyanın her tarafından büyük miktarda atık kağıt almaktadır Beklenti: Bölge dahilinde ne kadar çok atık kağıt kullanılırsa trafik ve çevre üzerindeki etkiyi o kadar azaltabiliriz

Almanya'da 2002 yılında tespit edilen atık sonrası kağıt menşe oranları İşleme Ticari (Endüstriyel, KOBİ) Özel Evsel Kaynak: bvse

Doğu Almanya'da atık kağıt fiyat artışı 1.02 = Karışık kağıt ve karton (ayıklanmış), ortalama %40 Gazete ve Dergi 1.04 = market atığı ve oluklu karton, en az %70 oranında oluklu karton ve kalanı mukavva veya ambalaj kağıdı 1.11 = Mürekkep giderme için ayıklanmış özel evsel kağıt, en az %40 gazete ve %40 dergi, maks. %1,5mürekkebi giderilemeyen kağıt ve karton

Kağıt toplama sistematiği Kabul noktaları Vatandaşların gazeteleri/dergileri toplama noktalarına getirmesi Kağıt fabrikasına taşıma Yeni Kağıt Kentsel toplama Yollara konulan geri dönüşüm kutuları İşleme merkezine nakliye Ayıklama tesisine taşıma Evsel atığın ayıklanması Atık Bertarafı Kağıt fabrikasına veya yurt dışına nakliye Basın araçları ile boşaltma Kamyon kasasında aktarma Yurt dışı Konteyner Kaynak: Stora Enso

Toplama turları: Enerji tüketimi İşleme merkezine nakliye: Enerji tüketimi Aktarma: Enerji tüketimi Ayıklama tesisi yüksek enerji tüketimi, yüksek yatırım ve bakım ihtiyacı Atık bertarafı: Enerji harcaması Kağıt fabrikasına veya limana nakliye Kabul noktaları sistemi Kentsel toplama sistemi Vatandaşlar normalde toplama sistemlerini kullanmakta veya malzemeyi el arabaları ve bisiklet yoluyla götürmektedir En yakın kağıt fabrikalarına nakliye Kaynak: Stora Enso

Kabul noktaları sistemi Kentsel toplama sistemi kesinlikle karışmamış malzemeler! ilgili yurttaşların çevresel bilinci ve alma sırasında kontrol sayesinde Derecelendirilemeyen tonlarca kaliteli içerik bulunmaktadır Ayıklama tesislerinde ayıklama sağlığı sınırlıdır ve ayırma kalitesi iyi değildir Atık Kağıtların ayıklanmasında kirlilik tehlikesi Kaynak: Stora Enso

Yanlış atık = atık toplama işinde (atığın ayrı toplanması durumunda) yanlış atıkların toplanan atık içine toplanması, örneğin atık kağıt kutusuna plastik ambalajların atılması için kullanılan terimdir Yanlış atık = özellikle kentsel alanlarda ve toplu yerleşimin yüksek olduğu alanlarda yüksek geri dönüşüm potansiyeline sahip atık içinde  %50'lere varan oranda artık atık oluşmaktadır

Atık kağıttaki katışıksızlık oranı her bir toplama sistemine göre farklılık göstermektedir: Yabancı Madde Sistemi Toplama Yığın: < 1,0% Depo konteyneri: %2,5 Tekli atık kutusu: %3,5 Çoklu atık kutusu: %13,0 Kaynak: bvse

4. Bilgilendirme ve Öneriler

atık danışmanlığının ana amacı = atık önleme, yani atıkların ortaya çıkmamasını sağlama. örneğin ambalaj tüketimini azaltarak örneğin tekrar kullanılabilir ambalajlarla veya biyolojik olarak bozunabilir malzemelerden yapılan ambalajlarla değiştirerek

diğer amaçlar: atık ayırmanın iyileştirilmesi, yani ıskartaların azaltılması Atık ve geri dönüşüm fırsatları hakkında eğitim (örneğin atık işlemenin öğretildiği eğitsel faaliyetler yoluyla) Çevre dostu bertaraf hakkında tavsiye (çoğunlukla maliyet tasarrufu ile birlikte)

Anaokullarında ve okullarda atık danışmanlığı Almanya'daki pek çok belediye ana okullara ve okullara atık eğitimi sunarak: oyun yoluyla atık ayırmanın öğretilmesini sağlamaktadır Eğitim ve Bilgilendirme (örneğin gübre nasıl yapılır?) Atığın doğru işlenmesi ve atık izleme hakkında geziler, tiyatro oyunları Kullanılabilecek eğitim ve bilgilendirme malzemeleri

Şirketlerde Atık Danışmanlığı Belediyeler ve çeşitli özel danışmanlar atık ile ilgili danışmanlık sunmaktadır Danışmanlık konuları şunlardır: Mevcut kanunlar ve düzenlemeler hakkında bilgilendirme Muhtemel geliştirilebilecek alanların ve tasarrufların tespiti (örn. uygun bertaraf ve atık yönetimi yoluyla) Çalışanların eğitilmesi Danışmanlık oturumları (Sektör bilgisi, Bölgesel atık ve fiyatlar)

3. Geri dönüşüm alanında gelecekteki gelişmeler

Temel hususlar bazı hammaddeler dünya çapında giderek tükenmektedir Bu nedenle değerleri artmakta, çok küçük miktarlarda kullanılan hammaddelerin bile geri dönüştürülebilmesi gerekmektedir  bu nedenle bu maddelerin geri kazanılmasına veya geri dönüştürülebilir hale getirilmesine yönelik yöntemler geliştirilmelidir. Hangi hammaddeler tükeniyor? Bu hammaddeler hangi ürünlerde kullanılıyor?

Ürün Tasarımı Daha az değerli başka ikame hammaddeler kullanılarak aynı işlevlerin elde edilmesi  gelecekte her şey geri dönüştürülemeyecek, nadir kaynakların yerini geri dönüştürülebilir maddelerin almasına yönelik araştırmalar yarar sağlayacak Bayreuth'taki Bionik Üniversitesi'nden Dr. Scheibel, doğadan ilham alarak geri dönüşümlü üretime yönelik araştırmalar yapmaktadır

Ürün Tasarımı Örn. elektronik aletlerde kolayca geri dönüşümü sağlayacak elemanların kullanılması Montaj tekniğinin geliştirilmesi: geri dönüştürülebilir malzemelere, geri dönüşüm için sökülmesi amacıyla erişimin kolaylaştırılması Geri dönüştürülmüş veya geri dönüştürülebilir malzeme kullanımını teşvik edecek maliyet azaltma çalışmaları

Geri dönüşüm seçenekleri Avrupa'daki atık kaynakları AB 27 Üye devletlerinde çöp alanlarına boşaltılan veya önemli bir enerji sağlamaksızın yakılan büyük miktarlarda ikincil hammadde bulunmaktadır Plastik ve EBS ile ilgili 17 seçili cüruf akışı üzerinde araştırma yapılmıştır: Bu akışların sadece %55'ine tekabül eden 675 milyon tonu ikincil hammadde olarak geri dönüştürülmekte veya enerji üretiminde yakıt olarak kullanılmaktadır. Malzeme döngüsündeki maddelerin daha da azaltılmasına ilişkin koşullar: Daha sıkı atık mevzuatı (örn. geri dönüşüm oranları hakkında) Çöp boşaltma yasaklamaları İkincil hammadde kullanımına yönelik ekonomi araçları ve teşvikler Ayrışık toplama sistemlerinin geliştirilmesi ve genişletilmesi Atığın önlenmesine yönelik ekonomi teşvikleri Güçlü ürün yönetimi Atık yönetiminden kaynak mevzuatına doğru Kaynak: EUWID, 29.09.2009 – „Europäischer Sekundärrohstoffatlas 2006“, Prognos

Geri dönüşüm Seçenekleri Geridönüştürülebilir malzemeler için geçici depolama alanının oluşturulması Atıktan ürünün (maddenin) üretildiği geri kazanım merkezlerinin oluşturulması Pratik Demontaj  kontrollü malzeme akışı, geliştirme yardımı: teknoloji de kullanılabilir hale getirilmelidir Sanayi ülkelerinde hammaddelerin geri dönüşümü - Geri kazanım Ekolojik bilanço: şu ana kadar dikkate alınmayan kriterler de geri dönüşüm bakımından dikkate alınmalıdır

Gelecekte kaynak geri dönüşümü 2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması Elektrikli (elektronik) aletlerin geri dönüşümü için gerekenler: Bellek çipi (teknik veriler: Kullanım ömrü, üretici, satıcı ve kullanım amacı bilgileri dahil üretim verileri) kusurlar hakkında ön uyarı Malzemelerin sınıflandırılması Aletler, sabit telefon /cep telefonu kullanılarak sorgulanabilir (çalışma süreleri, alıcı bilgileri, önceki sahip, değiştirilen parçalar vb.) Geçmeli ve delikli parçaların kullanımı (kolay onarım) Geridönüşüme uygun, eş boyutlar Örneğin farklı üreticilerin yapı gruplarının kullanılması İşlevsel açıdan eşdeğer parçalar ile değiştirilebilirlik

Gelecekte kaynak geri dönüşümü 2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması Yeni yasal çerçeve: Müşteriler için fatura Üreticiye geridönüştürülmüş parça kullanımı için sübvansiyon ödenmesi Geri dönüştürülmüş ürünler veya parçalar için pazar garantisi Emtia toplama, işleme ve emtia ticaretine yönelik firma kuruluşlarının desteklenmesi Bir geri dönüştürülmüş emtia borsasının kurulması Geri dönüştürülmüş malzemelerin uluslararası ticareti Güney Avrupa ve Gelişmekte Olan Ülkelerin dahil edilmesi

Gelecekte kaynak geri dönüşümü 2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması Geçiş aşamasındaki önlemler: Metallerin daha az kırpılması ve eritilmesi Eski çöp alanlarının yeni bir hammadde kaynağı olarak açılması Bertaraf masrafları dahil maliyetin belirlenmesi 2030 yolunda ilk başarılar: Geridönüşüme yönelik evler dışında, çöp satıcılarının ortaya çıkması Hammadde tüketimi olmaksızın geri dönüştürülebilir malzemeler yoluyla sık tüketilen cihazlarda sürekli teknik yenilik

Yetkin bir ortak, DGAW DGAW, geri dönüşüm kutuları, geri dönüşüm oranları ve kentsel toplama gibi güncel konular hakkında yürütülen tartışmalara etkili bir şekilde dahil olmaktadır ve ulusal seviyede, Avrupa'da ve giderek büyüyen bir uluslararası seviyede gelişen bilgi, deneyim, eğitim ve iletişim platformu haline gelmiştir. DGAW, farklı bir hammadde ekonomisi için sektör ile politika arasında iletişimi sağlamaktadır ve arzu edildiği takdirde teknik uzmanlık bilgisi ve yenilikçilik bakımından da aracılık sunabilmektedir.

Deutsche Gesellschaft für Abfallwirtschaft e.V. … ve sorularınız! Gabi Schock Deutsche Gesellschaft für Abfallwirtschaft e.V. gabi@schock.org info@dgaw.de