Türk Sağlık Sisteminde Son Dönem Reformları Sabahattin AYDIN 16. Haziran 2012

İçindekiler Fiziksel Erişim Acil ve ilk yardım Koruyucu hizmetler Hastane hizmetleri Sağlık İnsan Kaynağı Finansal Erişim Sosyal Güvenlikte yapılanma Sosyal Güvenlik politikaları Hizmet Kalitesi Kaliteli Erişim Hizmet Kalite Standartları Alt yapı Hasta Hakları Arz/talep merkezli hizmet Hizmet motivasyonu Mali Sürdürülebilirlik Dökümantasyon Temel Sağlık Göstergeleri

Fiziksel Erişim Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite 112 Acil hizmeti alabilen kırsal nüfusun %20’den %100’e çıkarılması Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite

Fiziksel Erişim Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite 112 Acil hizmetlerinin ücretsiz verilmesi Acil çağrılara erişimde gelişmiş ülkelerin standartlarına ulaşılması Şehirlerde ilk 10 dakika : % 94 Kırsal alanda ilk 30 dakika : %96

Fiziksel Erişim Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite Özel eğitim almış 5 bin kişilik Avrupa’nın en büyük Ulusal Medikal Kurtarma Ekibinin (UMKE) kurulması

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Aşılama programına en gelişmiş antijenlerin ilavesi ve ücretsiz yapılması Aşılama oranlarının gelişmiş ülkelerin üzerine çıkarılması 2002 2011 Aşılama Oranı (%) 78 97 Çocukluk Döneminde Rutin Uygulanan Antijen Sayısı 7 12

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kırsalda mobil sağlık hizmeti ve mobil eczane uygulaması Günde 126 bin vatandaşımız mobil sağlık hizmetlerinden faydalanmaktadır. Günde 20 bin vatandaşımız ilacını mobil eczanelerden almaktadır Hamileler için misafir anne projesi

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Evde sağlık hizmeti uygulaması Halen 156 bin vatandaşımıza evde sağlık hizmeti verilmektedir

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Tüm illerde ücretsiz kanser taraması yapan merkezler (KETEM) kurulması Meme kanseri taramalarında hedef nüfusun %29’una ulaşıldı.

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Yenidoğan tarama ve destek programlarının başlatılması ve yaygınlaştırılması Fenilketonüri, hipotiroidi, biyotinidaz, işitme Bebeklere ücretsiz demir ve D vitamini, hamilelere demir desteği Hedef nüfusun %96’sına ulaşıldı

Fiziksel Erişim Koruyucu Sağlık Hizmetleri Aile Hekimliği uygulaması 20.506 Aile Hekimi görev yapmaktadır.

Fiziksel Erişim Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Programları Tütünle Mücadele Programı Obezite ile Mücadele Programı Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD) Ruh Sağlığı Kontrol Programı

Fiziksel Erişim Avrupa 2010 tütün kontrol sıralamasına göre 31 ülke arasında 4 üncü sıradayız

Fiziksel Erişim Hastane Hizmetleri Kamu hastanelerinin tek çatı altında birleştirilmesi Özel hastanelerin sistem içine alınması Sağlık Bakanlığı hastanelerinde her hekime muayene odası 2002 yılında 6.643 olan muayene odası 2012 yılında 23.749’a çıkarıldı.

Fiziksel Erişim Hastane Hizmetleri Ülke kaynaklarının bütün olarak değerlendirilmesi Kamu-özel sektör dengesi Kamu %75 Özel %25 Orta Üzeri ve Yüksek Gelir

Fiziksel Erişim Hastane Hizmetleri Tüm illerde en az bir Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi SB Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri 1994 2002 2011 Diş Hekimi 2.636 3.211 7.225 Diş Dolgu (bin) 209 371 8.334 Diş Sabit Protez (bin) 97 349 5.576

Fiziksel Erişim Hastane Hizmetleri Merkezi Hastane Randevu Sistemi

Fiziksel Erişim Sağlık İnsan Kaynakları (istihdam politikaları) Mecburi hizmet uygulaması Yetersiz hizmet alan bölgeler için sözleşme esaslı istihdam Hem kamu hem de özel sektör için merkezi insan kaynakları planlaması

Fiziksel Erişim Sağlık İnsan Kaynakları Kaynak: DSÖ Avrupa HİS Veri Tabanı 2012, *Türkiye rakamı Ocak 2012’dir. Kaynak: YÖK

Fiziksel Erişim Sağlık İnsan Kaynakları Hekimlerin tam zamanlı istihdamı

Finansal Erişim Sağlık Güvencesi Sosyal güvenlik kurumlarının SGK çatısı altında toplanması Genel Sağlık Sigortası (GSS) (98% kapsam)

Finansal Erişim Sağlık Güvencesi GSS ile yoksul kesimin sağlık haklarının, diğer sigortalılarla aynı düzeye yükseltilmesi Herkese eşit olarak ilaca erişim hakkı Özel Hastanelerden hizmet alınması Tüm hastanelerde ücretsiz acil ve yoğun bakım hizmetleri Yanık, konjenital anomali, kanser, yenidoğan, organ nakli, diyaliz ve KVC tümü SGK tarafından karşılanıyor

Kaliteli Erişim Sağlık Hizmet Alt Yapısı Hastanelerde nitelikli yatak oranının artırılması 2002 yılında % 6 olan nitelikli yatak 2012 de % 39

Kaliteli Erişim Sağlık Hizmet Alt Yapısı Tıbbi ekipman ve teknolojiye yatırım Hizmet alımı Outsourcing

Kaliteli Erişim Sağlık Hizmet Alt Yapısı Kamu Yatırımları Yıl Kapalı Alan Nitelikli Yatak 1923-2002 (80 yıl) 7 milyon m2 6.000 2003-2012 (10 yıl) 6 milyon m2 35.000 Sağlık Kuruluşu 2003-2012 Hastane ve Yeni Bina 542 Birinci Basamak 1.436 Toplam 1.978

Kaliteli Erişim Sağlık Hizmet Alt Yapısı Hasta hakları için yönetmelikler Tüm kamu hastanelerinde Hasta Hakları Birimleri 8 yılda 720 bin başvurunun %83’ü yerinde çözümlendi Sağlık hizmetlerinin kalite standartlarının geliştirilmesi Periyodik Hastane denetimi ve puanlandırma

Kaliteli Erişim Sağlık Hizmet Alt Yapısı Kamu sağlık personelini teşvik araçları Performansa göre ödeme Sözleşme esaslı istihdam Personel dengesi için zorlayıcı araçlar PDC Katı atama politikası Zorunlu hizmet

kronoloji

Mali Sürdürülebilirlik Kişi Başı Sağlık Harcaması ve GSYİH’ya Oranı (%) 2002 SGP$ (%) 2008 SGP $ (%) 2011* Kamu Türkiye 335 (3.8%) 659 (4.4%) 734 (4.4%) OECD 1.565 (5.9%) 2.224 (6.1%) 2.320 (6.9%) Özel 138 (1.6%) 243 (1.6%) 246 (1.5%) 612 (2.4%) 846 (2.5%) 902 (2.7%) Toplam 473 (5.4%) 902 (6.1%) 981 (5.9%) 2.178 (8.3%) 3.101 (8.6%) 3.223 (9.6%) Kaynak: TÜİK, OECD Sağlık Verileri 2012 Not: TÜİK en son 2008 verilerini yayımlamıştır. *Türkiye 2011 rakamları, SB tahminleridir.

Mali Sürdürülebilirlik Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları ve Kamu Sağlık Harcamalarının Artış Eğilimleri (milyon TL) 2003-2011 Nominal Artış Oranı: Genel Kamu Harcamaları: %265 Kamu Sağlık Harcamaları: %225 Kaynak: TUİK, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı

İzleme ve değerlendirme Vatandaş memnuniyeti Kaynak: TÜİK

İzleme ve değerlendirme Saha Koordinatörleri Saha Ziyaretleri: 81 ilde 345 ziyaret (2003-2012)

İzleme ve değerlendirme SABİM: Telefon ve internetle destek: 8 yılda 6 milyon çağrı Sağlık personeli için “Sağlıkta Buluşma Noktası” : web Medya Siyasetçiler Saha araştırmaları

Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe

DSÖ Penceresinden Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi, Türkiye 2011 Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği 2012

Temel Sağlık Göstergeleri Türkiye için doğumda beklenen yaşam süresi Beklenti: 2025/ 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü Raporu,1998) Gerçekleşme: 2009/ 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü İstatistiği, 2011) Türkiye Bebek ölüm hızı (binde) Beklentiler: 2020-2030:/19 (Birleşmiş Milletler Dünya Nüfusuna Bakış, 1994) (Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 1995) 2025/16 (Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998) Gerçekleşenler: 2008/17 (Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 2008) 2010/12 (Dünya Sağlık Örgütü İstatistik Yıllığı, 2012) 2011:/9 (İstanbul Üniversitesi, 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması, 2012)