BOLOGNA SÜRECİ SON GELİŞMELER “Yükseköğretimde Kazanılması Gerekli Yeterlilikler” Prof. Dr. Selda ÖNDEROĞLU 9 Kasım.2009 - İzmir

BOLOGNA SÜRECİ Avrupa Düzeyinde yürütülen yükseköğretim reformudur. 03.04.2017 03.04.2017 BOLOGNA SÜRECİ Avrupa Düzeyinde yürütülen yükseköğretim reformudur. Avrupa dışındaki ülkelerin de yükseköğretim sistemlerini etkilemektedir. Birkaç hedeften bir çok hedefe genişlemiştir. Lisbon Stratejinin (2000) gerçekleştirilmesinde ön önemli itici gücü oluşturmaktadır. HEDEFLERİ: Avrupa yükseköğretimini yeniden yapılandırmak, Avrupa topluluğunun ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı oluşturmak, Yükseköğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu, kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek, Yükseköğretim kurumları arasında işbirliğini, hareketliliği ve mezunların istihdam edilebilirliğini arttırmak 2

BOLOGNA SÜRECİ Tarihçe Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke) Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin katılımı) Berlin Bildirgesi, 2003 Bergen Bildirgesi, 2005 Londra Bildirgesi, 2007 (46 ülke) Leuven, 2009

BOLOGNA SÜRECİ NASIL İŞLEMEKTEDİR? Uluslararası Düzey Bakanlar Konferansı (iki yılda bir kez toplanır) Bologna İzleme Grubu (BFUG) BFUG Yürütme Kurulu BFUG Çalışma Grupları Bologna Durum Değerlendirmesi (Stocktaking) Çalışma Grubu Bologna Yeterlilikler Çerçeveleri Çalışma Grubu Sosyal Boyut Çalışma Grubu, vb. Bologna Seminerleri Ulusal Düzey: YÖK, Ulusal Ajans ve Bologna Uzmanları Türkiye Ulusal Takımı 2009-2011 5. Dönem Kurumsal Düzey: Yükseköğretim Kurumları

BOLOGNA UZMANLARI ULUSAL TAKIMI PROJESİ PROJENİN TEMEL YAKLAŞIMI - Yükseköğretim kurumları, - Öğrencileri, - Akademik personeli, - Sivil toplum kuruluşları, - Meslek odaları, - Milli Eğitim Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşların ilgili süreçlere aktif katılımını sağlamaya yöneliktir.

BOLOGNA SÜRECİ ÇALIŞMA KONULARI 1999 2010 Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 2/3 aşamalı yükseköğretim sistemi (Lisans, Master ve Doktora) Ortak bir kredi sistemi (ECTS-AKTS) Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği Kalite güvencesi konusunda işbirliği Yükseköğrenimde Avrupa boyutu Yaşam boyu öğrenme, Esnek öğrenme yolları Öğrencilerin süreçlere katılımı Avrupa Yükseköğretim Alanı’nın (AYA) çekiciliğinin arttırılması Avrupa Yükseköğretim Alanı ile Avrupa Araştırma Alanı arasındaki etkileşimin oluşturulması/arttırılması Bu çalışmaların 2010 yılına kadar tamamlanması

Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı BERGEN-2005 LONDRA-2007 LEUVEN-2009 DERECE SİSTEMİ MÜKEMMEL (4.67) ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama Düzeyi MÜKEMMEL (5) 1 den 2’ ye Geçiş ÇOK İYİ (4) İkili Sistemdeki Öğrenci Oranı - Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi İYİ (3) KALİTE GÜVENCESİ ORTA (2.00) ÇOK İYİ (4.00) AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi Uygulama Düzeyi ORTA (2) Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme Düzeyi Öğrencilerin Katılım Düzeyi Uluslararası Katılım Düzeyi DİPLOMA VE ÖĞRENİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ ÇOK İYİ (3.67) Diploma Eki Uygulama Düzeyi İYİ (4) Lizbon Tanınma Konvansiyonu ECTS Uygulama Düzeyi YAŞAM BOYU ÖĞRENİM İYİ (3.00) ZAYIF (1) Önceki Öğrenimin Tanınması ORTAK DERECELER MÜKEMMEL (5.00) Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması GENEL İYİ (3,45) ÇOK İYİ (4.13) İYİ (3,34) 7 7

Bologna SüreciÇalışma Konuları Transfer ve Biriktirme için AKTS(ECTS) Yeterlilikler Çerçevesi Yükseköğretim yeterlilikleri Öğrenciler ve sosyal boyut Tanınma Öğrenme çıktıları Öğrenci iş yükü Derecelerin Karşılaştırılabilirliği Ortak dereceler Yaşamboyu Öğrenme Kalite Güvencesi eğitim Planı Tasarlama Program Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenci iş yükü Transfer ve Biriktirme için AKTS(ECTS)

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana ÖzgüYeterlilikler Program Yeterlilikleri Öğrenme Çıktıları ve Yetkinlikler

TEMEL KAVRAMLAR-1 Yeterlilik: Geçerliliği kabul edilen bir öğretim programının başarıyla tamamlanması sonucu o program için öngörülen öğrenme çıktılarının (kazanımlarının) kazanıldığını onaylayan ve yetkili bir otorite tarafından basılı olarak verilen derece, diploma veya sertifika türü belgedir. Öğrenme Çıktıları(kazanımları):Bir öğrenme sürecinin (Ör. Ders/modül) tamamlanmasının ardından öğrenenin neleri bileceğinin, neleri yapabileceğinin ve nelere yetkin olacağının ifade edilmesidir. Yeterlilikler Çerçevesi: Yeterlilikleri, öğrenme çıktılarına göre sınıflandıran ve organize eden yapıdır.

TEMEL KAVRAMLAR Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Bu sistem aracılığla, yükseköğretimde tüm yeterlilikler ve diğer öğrenme kazanımları açıklanabilir ve tutarlı bir şekilde birbiri ile ilişkilendirilebilir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi: Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerinin de birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevedir.

UYÇ ÜLKELER VE YÜKSEKÖĞRETİM için neden önemlidir? 03.04.2017 UYÇ ÜLKELER VE YÜKSEKÖĞRETİM için neden önemlidir? Düzeyler arasında öğrenme çıktılarına dayalı açık tanımlamalar ve ilişkiler ile yeterliklerin amaç ve çıktılarını açık hale getirir, Farklı yeterlikler arasındaki bütünlüğü ve örtüşmeyi ortaya çıkararak, yeterliklerin bir sistem içerisinde birbirleri ile ilişkilendirilebilmelerini ve bu sayede düzeyler arasında ilerlemeyi ve geçişi sağlar, Paydaşların katılımı ile kabul edilmiş, eğitime rehberlik eden ulusal çağdaş bir çevçeve sunar; Mevcut yeterliklerin anlaşılması, düzenlenmesi ve geliştirilmesine olanak sağlayan bir yapı oluşturur, Yeni yeterliklerin tasarlanabilmesi için bir içerik sunar. Yeterliklerin reformunu kolaylaştırarak, değişen toplumsal ihtiyaçlara uygun yeni yeterliklerin geliştirilmesine yardımcı olur Öğrenci ve diğer paydaşlara karşı sorumluluklarını yerine getiren (özerk) yükseköğretim kurumlarını destekler, Yeterliklerin vatandaşlar, işverenler ve toplumun tüm kesimleri için rollerini ve yararlarını göstererek bunlara ulaşılmasını teşvik eder; Ülke dışında yükseköğretimin tanınmasını ve cazibesini artırır.

UYÇ EĞİTİMCİLER için neden önemlidir? 03.04.2017 UYÇ EĞİTİMCİLER için neden önemlidir? Öğrencilerine, öğrenim gördükleri programın ve program içersindeki derslerin amaçlarını ve bunları başarı ile tamamladıklarında kazanacakları yeterlikleri açıklamalarına yardımcı olur, Başka bir eğitim kurumunda alınmış olan derslerin tanınmasını, intibakını ve kredilendirilmesini kolaylaştırır, Ders programı değişimini ve içerik geliştirilmesini kolaylaştırır, Derslerin ulusal ve uluslararası düzeyde daha kolay anlaşılmasını ve tanınmasını sağlar, Ölçme ve değerlendirme süreçlerinin öğrenme çıktıları ile ilişkilendirilebilmesini ve bu sayade derslerin başarı ve etkinliğinin geliştirilebilmesine yardımcı olur.

UYÇ ÖĞRENCİLER için neden önemlidir? 03.04.2017 Öğrencilerin eğitim programlarını ve derslerini bilinçli seçmelerine ve bunları başarı ile tamamladıklarında hangi yeterliklere (neleri bileceklerine, uygulayabileceklerine ve hangi sosyal ve iletişim yetkinliklerine) sahip olacaklarını önceden bilmelerine yardımcı olur, Öğrencilerin öğrenim programları dışındaki aktivitelerinde öğreneceklerinin anlaşılır olmasına yardım eder, Öğrenci hareketliliği için engelleri azaltır ve yaşam boyu öğrenmeyi teşvik eder, Eğitim-Öğretim düzeyleri arasında yatay ve dikey geçişleri anlaşılabilir hale getirir ve kolaylaştır, Yeterliklere giriş ve çıkış noktalarının belirlenmesi ile yeterliklerin kazanılmasında çeşitli alternatif yollar yaratarak yeterliklere ulaşımı ve sosyal katılımı geliştirir, Ara yeterlikler dahil bütün yükseköğretim yeterliklerinin ve kredi aralıklarının kapsamlı bir listesini sağlayarak öğrenenlere yardım ederler ve onlara yönelik bütün eğitim fırsatlarını açıklar.

UYÇ İŞVERENLER için neden önemlidir? 03.04.2017 İstihdam edecekleri mezunların neleri bildiğini, bunları hangi ölçüde uygulamaya aktarabileceğini, bilgi ve becerilerinden ne bekleyeceklerini anlamalarına yardım eder, Eğitim düzeyleri arasındaki yeterliliklere dayalı farkı ve bunların, ihtiyaçlara göre istihdamına yönelik daha bilinçli tercih yapmalarına yardımcı olur, İlgili oldukları alanlarda eğitim-öğretim pragramlarının geliştirilmesine paydaş olarak katılmalarını ve beklentilerini aktarmalarını kolaylaştırır.

QF- AYA AKTS AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ European Qualifications Framework (EQF) EQF-yaşamboyu öğrenme EQF- LLL QF- AYA AKTS EQF Düzey 8 Üçüncü Düzey (Doktora) ??? EQF Düzey 7 İkinci Düzey (Yüksek Lisans) 90-120 Yükseköğretim Düzeyleri EQF Düzey 6 Birinci Düzey (Lisans) 180-240 EQF Düzey 5 Kısa Düzey (Önlisans) 120 EQF Düzey 4 EQF Düzey 3 İlk Ve Orta Öğretim Düzeyleri EQF Düzey 2 EQF Düzey 1

03.04.2017 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) ÇALIŞMALARI Ulusal yeterlilik çerçevesi oluştururken izlenecek yol sayfa 15teki tablo 17

TYUYÇ Oluşturma Takvimi (11 Adım) 03.04.2017 TYUYÇ Oluşturma Takvimi (11 Adım) Süreci başlatmak için karar alınması: Nisan 2006 Çalışma takviminin oluşturulması: 2006 Sürecin organizasyonu: 2006-2008 Çerçevenin tasarımı: Kasım 2008 Paydaşlardan görüş alınması : Şubat 2009 Çerçevenin onaylanması: Mayıs 2009 İdari organizasyon: Haziran 2009 Çerçevenin yükseköğretim kurumları/programları düzeyinde uygulanması: Pilot : Aralık 2010, Tüm kurumlarda: Aralık 2012 Yeterliliklerin UYÇ’ne dahil edilmesi: 2010 - 2015 Çerçevenin Avrupa Üst Yeterlilik Çerçeveleri ile uyumluluğunun belgelendirilmesi: 2010 - 2012 TYUYÇ Web sitesinin oluşturulması ve yayınlanması: 2009 Ulusal yeterlilik çerçevesi oluştururken izlenecek yol sayfa 15teki tablo 18 18

TYUYÇ’NİN TASARIMI ÖNERİ 1: Yükseköğretim ile Meslek ve Sanat Eğitimi Yeterlikleri için ayrı ayrı üç TYUYÇ’si YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEKÖĞRETİM MESLEKİ EĞİTİM YETERLİKLER ÇERÇEVESİ YÜKSEKÖĞRETİM SANAT EĞİTİMİ YETERLİKLER ÇERÇEVESİ Doktora QF-AYA: 3. Düzey EQF-LLL : 8. Düzey Yükseklisans QF-AYA 2. Düzey EQF-LLL : 7. Düzey Lisans QF-AYA: 1.Düzey EQF-LLL : 6. Düzey Önlisans QF-AYA: Kısa Düzey EQF-LLL : 5. Düzey DOKTORA YÜKSEK LİSANS (Tezli Programlar) LİSANS (Fakülte Programları) ÖNLİSANS (Fakülte Prog. içerisinde) TIPTA UZMANLIK YÜKSEK LİSANS* (Tezsiz Programlar) LİSANS (Fakülte ve Yüksekokul Prog.) ÖNLİSANS (MYO Programları) SANATTA YETERLİK YÜKSEK LİSANS LİSANS (Güzel Sanatlar Fakültesi ve Konservatuvar Prog.) ÖNLİSANS (Fakülte Prog. içerisinde)

6 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) LİSANS DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey QF-AYA: 1. Düzey Ortaöğretimde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç – gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olmak. Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, - Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek. Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilmek, - Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayabilmek ve yönetebilmek. Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme k, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilmek ve öğrenmesini yönlendirebilmek, -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirmek. - Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilmek; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilmek, - Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilmek, -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilmek ve uygulayabilmek, - Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B1 Düzeyi), - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Düzeyi: İleri Düzey). Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ve uygulanması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerlere sahip olmak, - Sosyal hakların evrenselliğine değer veren, sosyal adalet bilincini kazanmış, kalite yönetimi ve süreçleri ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olmak.

7 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 7 YÜKSEK LİSANS _____ EQF-LLL: 7. Düzey ____ _ QF-AYA: 2. Düzey Lisans yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirmek ve derinleştirmek, - Alanın ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavramak. Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, - Alanındaki bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yeni bilgiler oluşturabilmek; uzmanlık gerektiren sorunları bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilmek. -Alanındaki bir sorunu, bağımsız olarak kurgulamak, çözüm yöntemi geliştirmek, çözmek, sonuçları değerlendirmek ve gerektiğinde uygulayabilmek, - Alanındaki uygulamalarda karşılaşacağı öngörülmeyen karmaşık durumlarda, yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilmek ve sorumluluk alarak çözüm üretebilmek. - Alanıyla ilgili bilgileri eleştirel bir gözle değerlendirebilmek , öğrenmeyi yönlendirebilmek ve ileri düzey çalışmaları bağımsız olarak yürütebilmek. Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, alanındaki ve dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilmek, Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemek, bunları geliştirmek ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilmek, En az bir yabancı dilde sözlü ve yazılı iletişim kurabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: B2 Düzeyi), - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilmek. Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilmek ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilmek, Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözeterek bu değerleri öğretebilmek ve denetleyebilmek, - Alanında özümsedikleri bilgiyi ve problem çözme yeteneklerini, disiplinlerarası çalışmalarda uygulayabilmek.

8 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) DOKTORA TYUYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 8 DOKTORA _____ EQF-LLL: 8. Düzey QF-AYA: 3. Düzey Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirmek, derinleştirmek ve bilime yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşmak, - Alanın ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavramak; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşmak. -Alanındaki yeni bilgilere sistematik bir biçimde yaklaşabilmek ve alanıyla ilgili araştırma yöntemlerinde üst düzeyde beceri kazanabilmek, Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştirebilmek ya da bilinen bir yöntemi farklı bir alana uygulayabilmek, özgün bir konuyu araştırabilmek, kavrayabilmek, tasarlayabilmek, uyarlayabilmek ve uygulayabilmek, -Yeni ve karmaşık fikirlerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilmek. Bilime yenilik getiren, yeni bir bilimsel yöntem geliştiren ya da bilinen bir yöntemi bir alana uygulayan yayınlanabilir özgün bir çalışmayı ortaya koyarak, bilime katkıda bulunmak, Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilmek, - Özgün ve disiplinlerarası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilmek - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni fikir ve yöntemler geliştirebilmek. Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemek, bunları geliştirmek ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilmek, Uzman bir topluluk içinde özgün görüşlerini savunmada yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilmek, - En az bir yabancı dilde, ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilmek ve tartışabilmek (Avrupa Dil Potföyü Genel Düzeyi: C1 Düzeyi). Akademik ve profesyonel bağlamda teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, bilgi toplumu olma sürecine katkıda bulunmak, Sorun çözmede stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilmek, - Alanında ve iş yaşamında karşılaşılan toplumsal, bilimsel ve etik konularda çözüm üretebilmek ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilmek.

ÖĞRENME ÇIKTILARININ FARKLI PAYDAŞLAR TARAFINDAN ÖNCELİKLERİ 03.04.2017 ÖĞRENME ÇIKTILARININ FARKLI PAYDAŞLAR TARAFINDAN ÖNCELİKLERİ İşverenler Öğrenciler Akademisyenler ÖĞRENME ÇIKTILARI s = 944 s = 5183 s = 998 Öğrenme yetkinliği 1 2 3 Pratikte bilgiyi uygulama becerisi 5 Analiz ve sentez becerisi Yeni durumlara uyum yetkinliği 4 7 Kişilerarası İletişim Becerileri 6 16 Temel bilgisayar becerileri 10 14 Temel Teorik Bilgi 12 23

PROGRAM YETERLİLİKLERİ Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi kabul edildi ( Mayıs 2009). Alana Özgü Yeterlilikler çalışmaları sürüyor. Program yeterliliklerimizi (çıktılarımızı) belirlemek veya güncellemek için ne yapabiliriz? Program çıktılarımızı, programı oluşturan modüllerin/derslerin çıktıları ile nasıl ilişkilendirebiliriz? Biz Bölümde (program) ne yapacağız?

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Alana özgü Yeterlilikler Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi belirlendi, biz ne yapacağız? ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ TYUYÇ Alana özgü Yeterlilikler Alana özgü Yeterlilikler Program çıktıları Program Çıktıları Program çıktıları Dersler Dersler Dersler Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları

PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ (PROGRAMME OUTCOMES) Program Çıktıları BELİRLENECEK ÇIKTILAR Programa özgün çıktılar Genel (jenerik) çıktılar

için ölçülüp değerlendirilebilen) PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ (PROGRAMME OUTCOMES) Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin ulusal ve alana özgü yeterlilikler doğrultusunda belirlenmesi (Kurum misyonuna ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme için ölçülüp değerlendirilebilen) Nasıl bir mezun? Hangi Yetkinlikler ve Beceriler (Competences and Skills) in kazandırılmış olması bekleniyor?

ÖĞRETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI / GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Program çıktılarını sağlayacak eğitim planının hazırlanması veya mevcut planın gözden geçirilerek yeniden şekillendirilmesi Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi 30 AKTS (ECTS)/yarıyıl Dikkat: AKTS ulusal kredi değildir! Dayanak: Öğrenci iş yükü ‘dür.. 60 AKTS(ECTS)/yıl Lisans:Toplam 240 AKTS(ECTS) 4 yıl için

Her bir ders için yapılacak Dersin Amacı - Öğreten Dersin hedefleri - Öğreten Ders çıktıları (kazanımları) – Öğrenci Öğrenci iş yükü (okul içi+okul dışı) AKTS kredisi

İŞ YÜKÜ TAHMİNİNDE 4 ADIM Modül/Dersin ve öğrenme çıktılarının belirlenmesi, İş yükünün tahmin edilmesi, Öğrenci anketleriyle iş yükünün kontrolü, İş yükü ve/veya eğitimsel etkinliklerin ayarlanması, düzenlenmesi.

Öğretim elemanının tahmini olarak hesapladığı bu iş yükü, öğrencilere de sorularak elde edilen sonuçlar karşılaştırılmalıdır.

PROGRAM ÇIKTILARI ve DERS ÖĞRENME ÇIKTILARI

Programın gözden geçirilmesi Özet Program çıktılarının belirlenmesi: genel+alana özgü Bu program çıktılarını sağlayacak Dersler (8 yarıyıl) yerleştirilmesi Hers dersin çıktılarının belirlenmesi (kazanımları) Ders –program çıktıları ilişkisi matriksi yapılması Her ders için “ iş yükünün “ saptanması (her yıl 60 AKTS=1500-1800saat) bölüm olarak yapılan program+ders çıktıları+işyükü nün gözden geçirilmesi yeni / gözden geçirilmiş programın uygulanması öğrenci+öğretim elemanı+ mezun+dış paydaş geribildirimleri program geliştirme çalışmaları

Yeterlilikler ve Kalite Güvencesi İlişkisi X eğitim öğretim programı için hangi bilgi, beceri ve yetkinlikler? KALİTE GÜVENCESİ Bu yeterlilikler nasıl saptanacaklar? Yükseköğretimin ilgili öğretim programında nasıl kazandırılacaklar? Ne kadar kazandırıldıkları nasıl ölçülecek? Nasıl sürekli iyileştirilecekler? Ulusal Yeterlilikler Çerçevesinin Sektörel Yeterlikleri İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri

Sistematik Süreçler Geliştir Misyon Eğitsel Hedefler Sistematik Süreçler Geliştir Ölçme/ Değerlendirme Program Çıktıları Performans Ölçütleri Paydaşlar Sürekli Kalite Geliştirme için Geri Besleme Eğitsel Uygulamalar/Stratejiler Değerlendirme: Kanıtların Yorumlanması Ölçme: Veri Toplama, Kanıtların Analizi Sürekli Kalite Geliştirme © 2003 Gloria Rogers - Rose-Hulman Institute of Technology

HEGESCO (Higher Education as a GEnerator of Strategic Competences Yüksek öğretimde kazanılan yeterliliklerin araştırılması projesi. www.hegesco.org AMAÇ: iş dünyasına başarılı bir geçiş için mezunların sahip olması gereken yeterlilikler üniversite eğitimi ile edindikleri bilgi ve becerileri iş yaşamında ne kadar kullandıkları, üniversitelerimizin ve iş dünyasının bu konudaki görüşleri araştırılması. Ortak sayısı:6 ( Erasmus Programı-Eylem 13) Slovenya,Macaristan, Litvanya,Polonya,Hollanda, Türkiye ( Hacettepe Üniversitesi) Süre:2 yıl (2007-2009) Anket: Mezunlar – Üniversiteler – iş dünyası

Genel Sonuçlar Pek çok mezun iş dünyasına düzgün bir geçiş yapmaktadır. Ancak bazı istisnalar vardır: TR, ES yanısıra UK, IT and HU Temel başarı faktörleri: Yüksek akademik ortalama, Yükseköğrenim sırasında konu ile ilgili iş deneyimi, yurtdışı deneyimi ve Üniversiteler ile işdünyası arasındaki güçlü ilişkiler dir. İşdünyasının yeni adaylarının eğitimi Kuzey ve Güney Avrupa’da farklılık göstermektedir. Mezunların çalıştığı iş dünyası, uluslararası amaçlı, rekabetçi, yenilikçi, güvenilir olmayan ve profesyonel olarak tanımlanmıştır.

Genel Sonuçlar-2 Avrupa’daki Yükseköğretim programları birçok açıdan birbiriyle benzerlik göstermektedir: Bazı istisnalar dışında genellikle çok çalışma gerektirmektedir. Pek çok işverenin programlarla ilgili bilgisi yoktur Sınıf içi eğitim hala en yaygın yöntemdir Ülkeler arası diğer farklılıklar: Mesleki oryantayon Grup ödevleri Yazılı ödevler Alanla ilgili ya da ilgisiz tecrübe Profesyonel kimlik oluşturmada mezunların rolü

Ülkemizde üniversite mezunlarının diğer ülkelere göre; Türkiye sonuçları Ülkemizde üniversite mezunlarının diğer ülkelere göre; iş bulma süresi uzun İş memnuniyeti düşük mevcut işe göre mezunların sahip oldukları eğitim düzeyi yüksek Mezunların yarısı yeniden tercih şansları olsa farklı bir programdan mezun olmak istiyor İstedikleri işlerde çalışamıyorlar Türkiye ile İspanya sonuçları genellikle birbirine yakın

SONUÇ Bologna Süreci tüm üniversiteleri etkilemektedir ve etkilemeye devam edecektir. Üniversitelerin tüm programları için “program çıktıları”nı tanımlamaları gerekmektedir. Buna bağlı olarak her bir ders için “öğrenme çıktıları” belirlenmelidir. bu bütün üniversitelerin ev ödevidir.

İlginiz için teşekkür ederim..