Okumada Anlama Hazırlayan: Jocelyne GIASSON Böl. 2 : Okumada anlama öğretimi için bir model Belirgin öğretim. De Boeck, 1996 ve 2008.

Öğrencilerin anlamasına ya da sadece sözcükle sınırlı olmayıp ( deyim, tümce, paragraf, metin gibi )‏ daha geniş birimlerin anlamını bulmasına yardımcı olmak için bir şey yapmak ya da söylemek Anlama Öğretiminin Gelişimi Sınıfta anlama öğretimi stratejisi nedir ? Saptama (anket sonucu ) :Okuma dersindeki zamanın %1'inden daha azı öğretim stratejilerine ayrılıyor Zaman özellikle yönerge vermeye ve öğrencileri metin hakkında sorularla değerlendirmeye ayrılıyor Geleneksel kesit : belirtmek – alıştırma vermek – yanıtları kontrol etmek ≠ öğretmek ! / ≠öğrenmek (Sadece) alıştırmanın okumada başarıyı sağlayacağı inancı !

Anlama Öğretiminin Gelişimi Gerekenler : -açıklayıcı bir işlev eklemek : öğrenciye bir yanıtın neden doğru olmadığını ve yanıtlarını geliştirmek için nasıl strateji kullanılabileceğini söylemek. - öğrencinin etkin olması (öğrenci ≠ doldurulacak boş kâse – öğrenci = yaptığında anlam arayan (çırak)) Öğretmen = çocuk için örnek (model) ve rehber Çocukta beceri geliştirme onun bu becerilere sahip olanlarla (ki bunlardan biri öğretmen) etkileşimini kullanarak olanaklıdır. Şimdi ise : Soru sormanın ya da öğrencilerin okuma ödevlerini tekrarlatmanın ötesine geçme gerektiğinin bilincine varıldı.

Okumada Belirgin Öğretim Özellikleri. Diğer adıyla : « Doğrudan Öğretim» ! •Öğretmenin rolü değerleniyor :Plan yapma gereği var ancak katı bir biçimde değil ( fazladan bir örnek, bir grafik, öngörülmeyen bir konuşma, bir eğretileme,... gerektiğini kestirmeye hazır olmalıdır)‏ 2. Öğrenciyi daima anlam ve bütünlük taşıyan bir okuma durumuna getirmek gerekir : işi ya da kazanılacak beceriyi bölmemek, alt beceri- lere ayırmamak, ve hareket noktasında azamî destek önermek gerekir Dolayısıyla : - daha bu aşamadan, öğrenciyi ödevi tam olarak yapmaya sevketmek - öğrenci ilerledikçe bu desteği gitgide azaltmak 3. Öğrencinin bağımsız olma yetisinin gelişmesine büyük önem (beceri ve özellikle de esnek kullanımlı strateji geliştirme )‏

Okumada Belirgin Öğretim Aşamalar : Konu : Anlama stratejileri ( örneğin : bağlam sayesinde dözcüklerin anlamını bulmak, bir metnin önemli fikirlerini ortaya çıkartmak, kafasında bir kişi ya da olayın resmini oluşturmak, … 1. Bir strateji tanımlayıp yararını belirtmek : - Öğrencilere uygun bir dilde bir strateji tanımlamak - buna bir ad vermek (anımsatması kolay olsun diye)‏ - metni anlamak için stratejinin onlara neden yararlı olacağını açıklamak - stratejiyi değerlendirmek (Okuyucuya güven verir çünkü yapılacak ödev üzerindeki hakimiyet duygusunu arttırır )‏ Örnek : bir paragrafa uygun başlık / bir metnin önemli bilgisini bulmak !

Okumada Belirgin Öğretim 2.Süreci şeffaf yapmak. Bilmeyle ilgili süreçler doğrudan gözlenemez, dolayısıyla yetkin bir okuyucu tarafından resimlendirilmeli ya da açıklanmalıdır. 3.Öğrencilerle etkileşimli hareket ederek onları stratejiye hakim olmak için yönlendirmeli. İpuçları vererek öğrencilerle strateji üzerine konuşmak, özel yorumlar ortaya koymak, vb. Gurup, alt-gurup ya da bireysel olarak yapılabilir. Gurup ya da alt-gurup çalışması çok ilginç olabilir çünkü stratejiyi kullanma biçimlerini kıyaslama olanklıdır.‏ 4. Strateji kullanımında bağımsız olmayı kolaylaştırmak Öğrencilerle düzenli olarak konuşmak ve bir stratejinin etkin olmayan kullanımlarını önlemek. 5. Stratejinin uygulanmasını sağlamak Stratejileri başka yerde kullanmaya teşvik etmek ama, rastgele bir şekil ve zamanda değil !

Okumada Belirgin Öğretim Bilgi tipleri (aşamaları bireşimlemenin başka bir şekli) Belirgin öğretim bikldirici, yöntemsel ve pragmatik bilgilerle özdeşleştirilebilir. Şu soruları yanıtlamak : Ne ? Neden ? Nasıl ? Ne zaman ? - Ne ? (stratejiyi tanımlama, betimleme ya da örnekleme)‏ - Neden ? (stratejinin neden önemli olduğunu anlatmak)‏ -Nasıl ? (öğretmen sözlü olarak stratejiyi nasıl kullandığını açıklar, öğrencilerle etkileşim halinde onları stratejiye hakim olmak için yönlendirir, öğrenilenleri destekler ve öğrencilerin strateji kullanımda bağımsız olmalarını kolaylaştırır)‏ - Ne zaman ? (löğretmen stratejinin hangi koşullarda uygulanıp uygulanmayacağını ve etkinliğinin nasıl değerlendirileceğini açıklar)‏

Okumada Belirgin Öğretim Beceri = NASIL olacağını bilmek Strateji = NE NEDEN NASIL NE ZAMAN olacağını bilmek Şuradan itibaren tanımlama olanaklıdır :

Okumada Belirgin Öğretim Belirgin öğretimi hesaba katmayı isteyen öğretmen için somut olarak : derslerin temel unsurları içerip içermediğini kontrol etmek, yani ne ? neden ? nasıl ? Ne zaman ? unsurları. « Kısaca, bir okuma dersini tamamlamak için ; ne, neden, nasıl, ne zaman unsurları basit fakat teorik olarak sağlam temelli bir çerçeve sağlar. « (J. Giasson, s.33)‏ Eksikse bu unsurları tamamlayınız (s.32)‏

Okumada Belirgin Öğretim Öğretmenin sorumluluğu Paylaşılan sorumluluk Öğrencinin sorumluluğu Süreci şeffaf hale getirmek Bağımsız kullanımı kolaylaştırmak Öğrencileri yönlendirmek Okuyucunun bağımsız olması için 3 aşama « Bu üç aşamadan geçmenin öğrencinin stratejilere daha kolay hakim olmasını sağladığı tekrar tekrar saptanmıştır. » (J.Giasson, s. 33)‏

Okumada Belirgin Öğretim İki tip öğretimin grafikte sadece sağ tarafı kullandığını ( yani öğrencileri, diğer aşamalardan geçmeden, doğrudan stratejinin bağımsız kullanımına yönlendirdiğini ) görelim : 1. Alıştırma defteri ile yapılan öğretim : öğrenciden beceri kullanmasını ister – Başarısızlık durumunda öğrenciye fazladan alıştırma verilir. 2. « Okumayı okuyarak öğrenme»ye dayalı öğretim : öğretimi sağlamak için öğrenciyi gerçek ve işlevsel bir okuma durumuna getirmek yeterlidir « Okuyucunun sadece okuma ödevini tekrarlamakla kendiliğinden bağımsız hale geleceğini sanmak »(s. 34). Aynı aşırılık !

Okumada Belirgin Öğretim Bu model tek değişken model değildir ve örneğin estetik açı gerektiren stratejilerin kullanımı gibi karmaşık bazı durumlarda uygun değildir. Başka modellerle birlikte düşünülebilir : Ayrıca, sadece özel stratejilerin öğretimini hedefler. Eğer öğretmenin hedefi öğrencinin önceden öğretilen tüm stratejileri bütünleştirilmiş olarak kullanması ise, o zaman « okuma ödevi öncesinde -sırasında - sonrasında » tipi bir öğretime başvuracaktır. s.35

Okumada Belirgin Öğretim Belirgin öğretimin « özelliği ; okuma ödevinin içerdiği bilme süreçlerini şeffaf hale getirme niyeti ve okuyucunun gittikçe bağımsızlık geliştirmesinin vurgulanmasıdır. » Özetle : Images : clipart sur