BİR ÖZEL HASTANEDE ÇALIŞAN YÖNETİCİ HEMŞİRELERİN YETKİ DEVRETME DÜZEYLERİNİN ALGILANMASI *Damla GÜVEN **Yasemin AKBAL ERGÜN * Uzman Hemşire, Memorial Hastanesi VIP Servisi Hemşiresi ** Yard.Doç.Dr., Marmara Üniversitesi SBF Hemşirelik Bölümü Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ÖZET Yöneticilerin artan iş yükünü ve rekabet ortamının getirdiği zorlukların üstesinden gelebilmeleri için yetki devrini sürekli bir yönetim uygulaması haline getirmeleri ve bu süreci bilinçli olarak kullanmaları gerekmektedir. AMAÇ Araştırma yönetici hemşirelerin yetki devretme düzeylerinin belirlenmesi amacı ile tanımlayıcı ve karşılaştırmalı olarak planlanmış, özel bir hastanede gerekli izinler alındıktan sonra, Kasım 2008 - Ocak 2009 tarihleri arasında 28 yönetici ve 100 servis hemşiresinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. YÖNTEM Veri toplama aracı olarak, yönetici ve servis hemşirelerinin tanıtıcı özelliklerini içeren bilgi formu ve yetki devri ölçeği kullanılmıştır. Veriler yüzdelik, ortalama, standart sapma, t testi, varyans analizi (ANOVA),Mann Whitney U testi, Tukey HDS testi, ki- kare testi ile değerlendirilmiştir. BULGULAR VE SONUÇLAR Araştırmaya katılan yönetici hemşirelerin %82,1’i 25 yaş ve üzeri guptadır. Yönetici hemşirelerin %46,4’ü lisans mezunu, %53,6’sı bekar olduğu saptanmıştır. Yönetici hemşirelerin %57,1’i 5 yıl ve üzeri meslekte deneyime sahip olduğu, kurumdaki deneyim yılları % 53,6’sının 5 yılın altındadır. Araştırmaya katılan servis hemşirelerinin %70’i 25 yaş ve altında olduğu görülmüştür. Servis hemşirelerinin %83’ü lisans mezunu, %80’i bekar olduğu saptanmıştır. Servis hemşirelerinin %69’u 1-5 yıllık deneyime sahip olduğu, %69’u 1-5 yıldır kurumda çalışmakta olduğu görülmüştür. Meslekte deneyim süresi 5 yılın altında bulunan %42,9 yönetici hemşire ve 5 yıl üzeri deneyimi olan ise % 57,1 yönetici hemşire olduğu saptanmıştır. Kurumdaki deneyim süresi 5 yılın altında bulunan %53,6 yönetici hemşire ve 5 yıl üzeri deneyimi olan ise % 46,4 yönetici hemşire olduğu saptanmıştır. Yetki devri konusunda eğitim alan %13 hemşire görülmektedir; eğitim alan 13 hemşirenin % 92,3’ü alınan bu eğitimin etkili olduğunu ifade etmiştir. Yöneticisinin kendisine yetki devrettiğini söyleyen hemşire oranı % 72’dir; yetki devredilmeyen 28 hemşirenin % 53,6 hasta paylaşımı konusunda yetki devredilmesini; %46,4 ise çalışma listeleri hakkında yetki devredilmesini istemektedir. Yönetici hemşirelerin yetki devretmesini güçleştiren kurumsal faktörler en yüksek oranda “kurumun yetki devretme prosedürünün olmayışı” gelmekte olup %67,9 oranında görülmektedir. Bunu %57,1 oranında ““iş tanımlarının yetki devretmeye uygun şekilde tanımlanmayışı” takip etmektedir.Yöneticinin yetki devretmemesinin nedenleri en yüksek oranda “yetki devredecek düzeyde çalışma deneyiminin olmayışı” gelmekte olup %60,7 oranında görülmektedir. Bunu %28,6 oranında “Kurumun yetki devretmeye olanak saplaması” ve “üst yönetimin yetki devrine sıcak bakmayışı” şeklinde sıralanmaktadır. Hemşireler yetki devrinin olmayışını; yetki devredilecek düzeyde çalışma deneyimlerinin olmayışı olarak işaretlerken, yöneticiler yetki devretmeme nedenlerini kurumun yetki devretme prosedürünün olmayışı şeklinde belirtmişlerdir. Yöneticilerinin devrettiği durumlar % 64 oranında izindeyken; %51 oranında acil durumlar ve % 38 oranında ise her zaman gelmektedir. Hemşireler yöneticilerinin en fazla izindeyken yetki devrettiğini düşünürken, yöneticiler çalışanlarının motivasyonu düştüğünde ve sonrasında izindeyken yetki devrettiklerini düşünüyor. Yönetici hemşirelerin devrettiğinde yaşanılan sorunlar % 53,6 oranında “devredilen yetkinin tamamıyla yerine getirilmesi” ve %17,9 oranında “devredilen yetkinin tam anlaşılmaması” gelmektedir. Yöneticisinin devrettiği görevleri yaparken yaşanılan sorunların dağılımına bakıldığında en yüksek oranda %73 sorun yaşanmadığı; %9 oranında ise “yöneticim yetki devrettiğinde yetki alanımın sınırlı olduğunu hissediyorum” ve “yöneticim sürekli kendisine danışılarak kararların uygulanmasını istiyor” şeklinde olduğu görülmektedir. Yönetici hemşirelerin yetki devretme konusunda kendisini değerlendirmede genellikle devrederim diyen % 35,7 ; bazen devrederim diyen % 64,3 olduğu görülmektedir. Yöneticilerini değerlendiren hemşireler yetki devretme konusunda değerlendirmenin dağılımı incelendiğinde genellikle devreder diyen % 42 ; bazen devreder diyen % 54 olgu olduğu görülmektedir. Yönetici ve servis hemşirelerinin yetki devri ölçeğinden aldıkları puan ortalamalarının orta düzeyde olduğu bulunmuştur. ÖNERİLER - Kurumdaki personel devir hızının azaltılmaya çalışılması, - Yetki devrinin kurum tarafından desteklenmesi, - Yetki devrinin üst yönetim tarafından desteklenmesi, - Yetki devri prosedürlerinin belirlenmesi ve personele prosedür hakkında açıklayıcı eğitim verilmesi, - İş tanımları, göreve eş değer yetki verilecek şekilde düzenlenmeli ve tüm personel iş tanımlarının varlığından haberdar olmalı gerekirse bilgilendirme toplantıları yapılmalı, - Devredilecek yetki ve devredilmeyecek yetki konusunda yöneticilerin yetkinliğinin sağlanması, - Eğitim programları düzenleyip yetki devrinin önemi ve yetki devri süreci hakkında yöneticilerin yeterli bilgiye sahip olmalarının sağlanması, - Etkin yetki devri yapılabilmesi için ast-üst ilişkilerinin geliştirilmesi ve etkin haberleşmenin sağlanması, - Kurum içinde karşılıklı güven ortamının oluşturulması - Yetki devrinin başarısını ve etkinliğini arttırmak için ödüllendirme sisteminden yararlanılması, - Yetki devri sadece yöneticilerin iş yükünü azaltmak için değil, çalışanların motivasyonunu ve örgüte bağlılıklarını arttırmak ve potansiyellerini ortaya çıkarmak ve geliştirmek içinde kullanılması sağlanmalıdır. Anahtar Kelimeler: Yetki, Personel Güçlendirme, Yetki Devri ,Hemşire