Bütçe Kodlaması Nedir? Bütçe Kodlaması Devlet faaliyetlerinin Kurumsal, Fonksiyonel ve Ekonomik Sınıflandırmasıdır.

Bütçe Kodlaması İhtiyacı Devlet faaliyetleri ile bu faaliyetlerin milli ekonominin geneli ve bölümleri üzerindeki etkisinin analizi için uygun bir bütçe sınıflandırmasına ihtiyaç duyulur.

Bütçe Kodlamasının Kapsamı Bütçe kodlaması mali işlemleri kapsar. (Gelir, Gider, Açık, Finansman) Kamu politikalarının sonuçlarını kapsar. Devletin piyasa şartlarındaki üretimi kapsam dışındadır. Ayni işlemleri ve para otoritelerinin işlemlerini kapsar.

Bütçe Kodlamasının Amacı Devletin faaliyetlerinin sonuçlarını ölçmek, izlemek, analiz etmek, ülkeler ve dönemler arası karşılaştırmalar yapmaktır.

Bütçe Kodlaması ve Muhasebe Hesapları Bütçe sınıflandırması Devletin idari hesaplarına dayanır. Bu hesaplar, idari birimlerce denetim ve hesap verme amacıyla tutulan hesaplardır. İdari hesaplar hesap verilebilirlik ilkesine ve bütçe kodlamasına uygun olarak düzenlenmelidir.

Bütçe Kodlamasının Nitelikleri Güvenilirlik: Elde edilen verilerin güvenilir olmasıdır. Konsolidasyon: Veriler en az işlemle konsolide edilebilmelidir. Ölçülebilirlik: Üretilen veriler ölçmeye dayandırılmalıdır. Tutarlılık: Kullanılan ve üretilen verilerin tutarlılığı sağlanmalıdır.

Bütçe Kodlamasının Nitelikleri Karşılaştırılabilirlik: Üretilen veriler dönemler ve ülkeler itibarıyla karşılaştırmaya elverişli olmalıdır. Sadelik: Kullanılan ve üretilen verilerin mümkün olduğunca az tekrarıdır. Esneklik: İleride duyulabilecek veri ihtiyacına hazır olmalıdır. Uluslararası standartlara uygun olmalıdır.

Bütçe Kodlamasının Yapısı Kurumsal kodlama Fonksiyonel kodlama Finansman tipi kodlama Ekonomik kodlama

Kurumsal Sınıflandırmanın Temelleri Kurumsal sınıflandırma, siyasi ve idari sorumluluğun belirlenmesini ve program sorumlularının tespitini hedeflemektedir. Aynı Anayasal otoriteye tahsis edilen kaynakların aynı kodda yer alması benimsenmiştir. Siyasi yada bürokratik olarak yönetim yetkisi kurumsal sınıflandırmanın temel kriteri kabul edilmiştir.

Kurumsal sınıflandırma yapısı Dört düzeyli ve sekiz haneli bir kodlama benimsenmiştir. Birinci düzey, bakanlıkları ve Anayasal olarak eşdeğer kurumları belirlemektedir. Bakanlıklarla birlikte 22 kurum birinci düzey kodları oluşturur.01- Cumhurbaşkanlığı, 04- Yargıtay, 07- Başbakanlık, 11-Dışişleri Bakanlığı, 19- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı gibi

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı İkinci düzey, birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu 5018 sayılı Kanunun I sayılı Cetvelinde sayılan kurumları ve birimleri ifade etmektedir. 07.82- Hazine Müsteşarlığı, 10.83-Sahil Güvenlik Komutanlığı, 12.76-Gelir İdaresi Başkanlığı, 20.91- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü gibi. Birinci düzeyde tanımlanan kurumların üst yöneticilerine doğrudan sorumlu olan müsteşarlar da ikinci düzeyde kodlanmaktadır.

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı Birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu 5018 sayılı Kanunun II sayılı Cetvelinin (A) bölümünde yer alan Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri ise 38 no'lu birinci düzey kod altında ikinci düzey olarak sınıflandırılmıştır. 38.01-Yükseköğretim Kurulu, 38.02-Ankara Üniversitesi,38.05-Gazi Üniversitesi,38.23-Karadeniz Teknik Üniversitesi gibi.

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı Birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu 5018 sayılı Kanunun II sayılı Cetvelinin (B) bölümünde yer alan özel bütçeli diğer kurumlar ise 40 no'lu birinci düzey kod altında ikinci düzey olarak sınıflandırılmıştır. 40.02-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı, 40.08-Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, 40.15-Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü gibi.

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı 5018 sayılı Kanunun III sayılı Cetvelinde yer alan Düzenleyici ve Denetleyici kurumlar ise 42 no'lu birinci düzey kod altında ikinci düzey olarak sınıflandırılmıştır. 42.01- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, 42.03-Sermaye Piyasası Kurulu, 42.06- Kamu İhale Kurumu, 42.07- Rekabet Kurumu gibi.

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı Üçüncü düzey kodlar, ana hizmet birimleri gibi ikinci düzeye bağlı birimleri kapsar. Bakanlıklarda genel müdürlükler ana hizmet birimi olarak bu şekilde kodlanmaktadır. Ayrıca ana hizmet birimi fonksiyonunu icra eden daire başkanlıkları da üçüncü düzeyde kodlanabilmektedir. 07.81.30.00- Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Avrupa Birliği ile İlişkiler Genel Müdürlüğü, 42.03.32.00- Sermaye Piyasası Kurulu Aracılık Faaliyetleri Daire Başkanlığı, 40.08.35.00- Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı gibi.

Kurumsal Sınıflandırma Yapısı Dördüncü düzey kodlar, destek ve lojistik birimler ile politikaları uygulayan birimleri tanımlar. Savunma birimleri, personel, İMİD, arşiv, sağlık, bilgi işlem dairesi, denetim birimleri, hukuk müşavirliği, basın ve halkla ilişkiler birimleri bu kod altında yer alırlar. 40.08.00.04- TÜBİTAK Mali Hizmetler Daire Başkanlığı, 38.20.02.05-Cumhuriyet Üniversitesi Personel Dairesi Başkanlığı, 34.01.00.03- Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Savunma Sekreterliği gibi.

TÜBİTAK (Kurumsal Sınıflandırma) 40.08.00.00 Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu 40.08.00.02 Özel Kalem 40.08.00.03 Sivil Savunma Güvenlik Koruma Müdürlüğü 40.08.00.04 Mali Hizmetler Daire Başkanlığı 40.08.00.05 İdari Hizmetler Daire Başkanlığı 40.08.00.10 Kurumsal Gelişim Birimi 40.08.00.13 Merkez ve Enstitüler Eşgüdüm Birimi 40.08.00.20 İç Denetim Birimi Başkanlığı 40.08.00.24 Hukuk Müşavirliği 40.08.00.25 İletişim Müdürlüğü

TÜBİTAK (Kurumsal Sınıflandırma) 40.08.30.00 Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı 40.08.31.00 Bilim ve Toplum Daire Başkanlığı 40.08.32.00 Bilim ve Teknoloji Politikaları Daire Başkanlığı 40.08.33.00 Araştırma Destek Programları Başkanlığı 40.08.34.00 Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı 40.08.35.00 Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı 40.08.36.00 Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü 40.08.37.00 Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 40.08.38.00 Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi

TÜBİTAK (Kurumsal Sınıflandırma) 40.08.39.00 TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi 40.08.40.00 Marmara Araştırma Merkezi 40.08.41.00 Ulusal Metroloji Enstitüsü 40.08.42.00 Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü 40.08.43.00 Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü 40.08.46.00 Ankara Test ve Analiz Laboratuvarı 40.08.47.00 Bursa Test ve Analiz Laboratuvarı 40.08.48.00 Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü

Fonksiyonel Sınıflandırma Fonksiyonel sınıflandırma Devlet faaliyetlerinin türünü göstermek üzere tasarlanmıştır. Dört düzeyli ve altı haneli kod grubundan oluşmaktadır. Birinci düzey Devlet faaliyetlerini 10 ana fonsiyona ayırmaktadır. Ana fonksiyonlar ikinci düzeyde programlara bölünmektedir. Üçüncü düzey kodları ise nihai hizmetleri göstermektedir. Dördüncü düzey açılarak muhtemel ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır.

Fonksiyonel Sınıflandırma 01-Genel kamu hizmetleri 02-Savunma hizmetleri 03-Kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri 04-Ekonomik işler ve hizmetler 05-Çevre koruma hizmetleri 06-İskan ve toplum refahı hizmetleri 07-Sağlık hizmetleri 08-Dinlenme, kültür ve din hizmetleri 09-Eğitim hizmetleri 10-Sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri

Fonksiyonel Sınıflandırma TÜBİTAK birinci düzey olarak; 01-Genel kamu hizmetleri 02-Savunma hizmetleri 03-Kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri 07-Sağlık hizmetleri 09-Eğitim hizmetleri Fonksiyon kodlarını kullanmaktadır.

Fonksiyonel Sınıflandırma İkinci düzey kodlara örnek olarak 01-Genel kamu hizmetleri altında yer alan kodlar verilirse; 01.1 Yasama ve yürütme organları, finansal ve mali işler, dışişleri hizmetleri 01.2 Dış Ekonomik yardım hizmetleri 01.3 Genel hizmetler 01.4 Temel araştırma hizmetleri 01.5 Borç yönetimi hizmetleri 01.6 Genel nitelikli transferlere ilişkin hizmetler 01.8 Genel kamu hizmetlerine ilişkin araştırma ve geliştirme hizmetleri 01.9 Sınıflandırmaya girmeyen genel kamu hizmetleri

Fonksiyonel Sınıflandırma Üçüncü düzey kodlara örnek olarak 01-Genel kamu hizmetleri altında 01.4 Temel araştırma hizmetleri için yer alan kodlar verilirse; 01.4.1 Doğal bilimler, mühendislik ve teknoloji konusundaki temel araştırma hizmetleri 01.4.2 Sosyal ve beşeri bilimler konusundaki temel araştırma hizmetleri 01.4.3 Çok branşlı temel araştırma hizmetleri 01.4.9 Sınıflandırmaya girmeyen temel araştırma hizmetleri

Finansman Tipi Kodu Harcamanın hangi kaynakla finanse edileceğini gösterir. Tek haneli koddan ibarettir. 1-Genel bütçeli idareler 2-Özel bütçeli idareler 3-Düzenleyici ve denetleyici kurumlar TÜBİTAK özel bütçeli bir idare olarak (2) numaralı finans kodunu kullanmaktadır.

Ekonomik sınıflandırma kodları Bu kodlar, Devletin görev ve fonksiyonlarını yerine getirirken yürüttüğü faaliyetlerde kullandığı mal ve hizmetlerin çeşitlerini ve bunların milli ekonomi, piyasalar ve gelir dağılımına etkilerine göre gruplanmasıyla oluşturulmuştur. Devlet faaliyetlerinin milli gelir ve piyasa ekonomisi üzerindeki etkilerinin öçülmesini amaçlar. Altı haneli ve dört düzeyli kod grubundan oluşur. Bütçe politikalarının seçici bir şekilde uygulanmasını sağlar.

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Ekonomik sınıflandırma çalışanlara sağlanan ayni imkanlar örneğinde olduğu gibi nihai kullanım amacı ve yeri üzerinde değil, mal ve hizmet alımında olduğu gibi işlem gerçekleştiğinde işlemin ilk niteliği üzerinde durur. Harcama geri ödenmeyen bir başka deyişle herhangi bir mali hak yaratmayan veya mevcut bir mali hakkı ortadan kaldırmayan ödemeler olarak tanımlanabilir. Bu harcamalar cari nitelikli yada sermaye nitelikli olabilir.

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Cari veya sermaye nitelikli harcama tanımına giren ödemelerin kapsamına bu mal veya hizmetlerin alımları/yapımları sırasında ve bunlarla birlikte mutad olarak yapılan vergi, resim, harç, depo/antrepo ücreti gibi mütemmim ödemeler aynı ekonomik koda kaydedilir. Kullanım sırasında yapılan ve işletmeye yönelik bu tür ödemeler ayrı gider olarak değerlendirilmelidir.

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Cari harcama sermaye varlıkları veya sermaye varlıklarının üretiminde kullanılacak mal ve hizmetler için yapılan ödemeler dışında kalan ödemeleri kapsar. Cari giderler: Personel için yapılan ödemeler (sosyal güvenlik dahil) ile bütçe kanunlarıyla belirlenmiş asgari değeri aşmayan ve normal ömrü bir yıl veya daha uzun olmayan mal ve hizmet alımları ve faiz giderleri Cari transferler: Cari nitelikli mal ve hizmet alımlarının finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız ödemeler

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Sermaye harcamaları, sabit sermaye edinimleri, gayrimenkuller yada gayri maddi aktiflerin edinimi için yapılan ödemeleri veya bu amaçlarla yapılan karşılıksız ödemeleri kapsar. Sermaye giderleri: Bütçe kanunları ile belirlenmiş asgari değeri aşan ve normal ömrü bir yıl veya daha uzun olan mal ve hizmet alımları Sermaye transferleri: Sermaye nitelikli mal ve hizmet alımlarının finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız ödemeler

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Birinci düzey ekonomik sınıflandırma kodları 9 gruba ayrılmıştır: 01-Personel giderleri 02-Sosyal güvenlik kurumlarına Devlet primi giderleri 03-Mal ve hizmet alım giderleri 04-Faiz giderleri 05-Cari transferler 06-Sermaye giderleri 07-Sermaye transferleri 08-Borç verme 09-Yedek ödenekler

Ekonomik Sınıflandırma Kodları TÜBİTAK birinci düzey ekonomik sınıflandırma kodlarından; 01-Personel giderleri 02-Sosyal güvenlik kurumlarına Devlet primi giderleri 03-Mal ve hizmet alım giderleri 05-Cari transferler 06-Sermaye giderleri 07-Sermaye transferleri Kodlarını kullanmaktadır.

Ekonomik Sınıflandırma Kodları İkinci düzey Ekonomik kodlar birinci düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 05-Cari transferler alınırsa; 05.1 Görev zararları 05.2 Hazine yardımları 05.3 Kar amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler 05.4 Hane halkına yapılan transferler 05.5 Devlet sosyal güvenlik kurumlarından hane halkına yapılan fayda ödemeleri 05.6 Yurtdışına yapılan transferler 05.8 Gelirlerden ayrılan paylar

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Üçüncü düzey ekonomik kodlar ikinci düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 05.6-Yurtdışına yapılan transferler alınırsa; 05.6.1 Dış ülkelere yapılan yardımlar 05.6.2 Uluslararası kuruluşlara yapılan ödemeler 05.6.3 Uluslarüstü kuruluşlara 05.6.4 Uluslarüstü kuruluşlardan merkezlerine 05.6.5 Eğitim kurumlarına 05.6.9 Diğer yurtdışı transferleri

Ekonomik Sınıflandırma Kodları Dördüncü düzey ekonomik kodlar üçüncü düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 05.6.2-Uluslararası kuruluşlara yapılan ödemeler alınırsa; 05.6.2.01 Uluslararası kuruluşlara üyelik aidatı ödemeleri 05.6.2.02 Uluslararası kuruluşlara katkı ödemeleri 05.6.2.03 Uluslararası kuruluşlara yardım ödemeleri 05.6.2.90 Uluslararası kuruluşlara diğer ödemeler

Gelirin Sınıflandırması Gelirin sınıflandırmasında kullanılacak ekonomik sınıflandırma kodları birinci düzeyde 8 gruba ayrılmaktadır. 01-Vergi gelirleri 02-Sosyal güvenlik gelirleri 03-Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri 04- Alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler 05-Diğer gelirler 06-Sermaye gelirleri 08-Alacaklardan tahsilat 09-Red ve iadeler

Gelirin sınıflandırması Gelirin sınıflandırmasında ikinci düzey ekonomik kodlar birinci düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 03-Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri alınırsa; 03.1 Mal ve hizmet satış gelirleri 03.2 Malların kullanma veya faaliyette bulunma izni gelirleri 03.3 KİT ve kamu bankaları gelirleri 03.4 Kurumlar hasılatı 03.6 Kira gelirleri 03.9 Diğer teşebbüs ve mülkiyet gelirleri

Gelirin sınıflandırması Gelirin sınıflandırmasında üçüncü düzey ekonomik kodlar ikinci düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 03.1 Mal ve hizmet satış gelirleri alınırsa; 03.1.1 Mal satış gelirleri 03.1.2 Hizmet gelirleri

Gelirin sınıflandırması Gelirin sınıflandırmasında dördüncü düzey ekonomik kodlar üçüncü düzey kodların belirli kriterler çerçevesinde detaylandırılmasıyla oluşturulmuştur. Örnek olarak 03.1.1 Mal satış gelirleri alınırsa; 03.1.1.01 Şartname, basılı evrak, form satış gelirleri 03.1.1.02 Kitap, yayın vb. Satış gelirleri 03.1.1.03 Banka çekleri değerli kağıt bedelleri 03.1.1.04 Diğer değerli kağıt bedelleri 03.1.1.05 Gemi sağlık cüzdanı bedelleri 03.1.1.06 Sağlık karnesi satışı 03.1.1.07 İhale bülteni abone geliri 03.1.1.99 Diğer mal satış gelirleri

Cari ve sermaye harcama 2008 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun (E) Cetvelinin 25 inci maddesinde belirtilen limitler cari ve sermaye harcaması yapılmasında kıstas olarak alınacaktır. 1-Menkul mal alımlarında 14.000 YTL 2-Gayrimaddi hak alımlarında 10.000 YTL 3-Menkul malların bakım ve onarımında 14.000 YTL 4-Gayrimenkullerin bakım ve onarımında 34.000 YTL Ancak, (06) Sermaye giderlerine ilişkin olarak bu limitlerin uygulanmasında toplam proje ödeneği esas alınır.

Ekonomik kodlar nerede kullanılıyor? Ekonomik sınıflandırma kodları bütçelerin hazırlanmasında, uygulanmasında ve denetiminde kullanılır. 1- Bütçe teklifleri dördüncü düzey üzerinden hazırlanır ve ilgili kurumlara gönderilir. 2- Kamu kurumlarının bütçeleri iki düzey üzerinden kanunlaşır. 3-Ayrıntılı harcama programı iki düzey üzerinden vize edilir. 4- Muhasebe işlemleri dört düzey üzerinden yapılır. 5-Ancak kesin hesap kanunu iki düzey üzerinden hazırlanır.