Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun Prof.Dr.Erkan PEHLİVAN İnönü Ü.Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Halk sağlığı seminer salonu 10.04.2008

Sunum planı 4207 sayılı “tütün mamullerinin zararları ve önlenmesine dair kanun” (1996) 5727 sayılı yasa ile değişik (2008) Amaç Tütün ürünlerinin yasaklanması Diğer koruyucu önlemler Kontrolün sağlanması Ceza hükümleri Mülkiyetin kamuya geçirilmesi Geçici maddeler ve yürürlük

Tarihçe… 4207 sayılı kanun “tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanun” Kabul : 07.11.1996 Yayım : 26.11.1996 RG:22829 Amaç; zararlarından özendirici reklam,teşviklerden koruma (Madde 1) 8 ana madde (amaç,yasak yerler,uyarılar, uymayanlar için işlem ve ceza hükümleri İkişer geçici ve y.madde (bir yıl süreyle satış ve ibare koyma işinden muaf olma

4207 sayılı yasa;yasaklar…1996 Tütün ürünlerinin içilmesi; (madde 2) sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu, toplu taşıma vasıtaları, kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak Tütün ve mamulleri içimi için yer tahsisi Duman için izolasyon önlemi Reklam ve tanıtım yasak Özendirici kampanya (3) düzenlenmesi ve teşviki yasak, 18 yaş altına tütün ürünleri satışı yasak içici Pasif içici

4207 sayılı yasa;uyarılar… (Madde 4) 10 cm punto yazı Uyarılardan kurum yetkilisi sorumlu Paket üzerinde “sağlığa zararlı” ibaresi zorunlu Ancak; bu yasak gümrük hattı dışı satış yerlerinde uygulanmıyor TRT ve Özel Televizyonlar ayda en az 90 dakika uyarıcı ve eğitici yayın yapar

4207 sayılı yasa; yasağa uymayanlar hakkında…. Yetkili amirce uyarı, uzaklaştırma ve zabıta marifeti öneriliyor (madde 8) İdari para cezası (madde 6;bu madde son değişiklikte korunan maddedir) a-Yasağı yerine getirmeyen (uyarı yazılarını yazmayan)tüzel kişiye 10 milyon lira ceza b-Yasağı hatırlatmayan tüzel kişiye 10 milyon L ceza c-Memurlar hakkında ise ilgili mevzuata göre işlem Adli para cezası (madde 7) Reklam ve tanıtım yasağına uymayanlar ile “sağlığa zararlı” ibaresini koymayanlara 10-500 milyon lira ceza (madde konusu değişmiş)

4207 sayılı yasa; ceza hükümleri… (Madde-8,mülga) Ceza verme yetkisi ve tahsil a- En büyük mülki amir tarafından b- İlgililere tebliğ 7201 sayılı “tebligat kanunu” hükümlerine göre yapılır (1959 tarihli en son değişiklik 2003) c- Ceza tahsili ise 6183 sayılı “amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanun” hükümleri (Mal memurluğu tahsil eder, itiraz sulh hukuka yapılır.

5727 sayılı yasa ile değişik…4207 Eski 1996 Tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanun Amacı: Kişileri zararlardan, özendirici reklam,tanıtım korumak Yeni 2008 Kabul: 03.01.2008 No:5727 Yayım: 19.01.2008; RG 26761 Tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesi ve kontrolü hakkında Kanun Amacı: Kişileri ve gelecek nesilleri; Tütün zararlarından, Özendirici reklam vs Temiz hava solumayı sağlama

Karşılaştırmalı yasaklamalar… Eski 1996 Tütün ürünlerinin içilmesi; (madde 2) sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu, toplu taşıma vasıtaları, kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak Ancak sigara içme alanı oluşturma Yeni 2008 Tüm kamu hizmet binaları Üretim,ticaret sosyal kurum Toplu ulaşıma taksi dahil Eğitim-öğretim kurum açık alanları Lokanta, kahvehane, kafeterya ve birahane vb. eğlence hizmeti veren işletmeler Sigara içme alanı oluşturma yok

Karşılaştırmalı Serbestlikler… Eski 1996 Tütün ürünlerinin içilmesi; sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu toplu taşıma vasıtaları, kamu hizmet kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı yerlerde serbest Yeni 2008 Yaşlı bakım evleri Ruh ve sinir hastalıkları Cezaevleri Yolcu taşıyan denizyolu araçlarının güvertelerinde, açık havada toplu seyir yerlerinde mahsus alanlar, Otellerde tütün içen kişilere oda tahsisi, oluşturulabilir Pasif içiciliğe önlem

Diğer Koruyucu önlemler (2008 m- 3)… Firmalar yönünden İsim, marka reklam, tanıtım, kampanya Firma alametleri simge yapılamaz Araçlarda yazı reklam Bayilere eşantiyon Basın yayına ilan logo verme Televizyonda;film,dizi,müzik klibi,reklam 18 yaşını doldurmamış kişilere istihdam Her türlü sakız,şeker,çerez,oyuncak vs

Diğer Koruyucu önlemler (2008 m-3)… Satıcılar yönünden Sağlık,eğitim,spor,kültür yerlerinde ürün satışı yok 18 yaş altına satış yok Paket açılarak satış yapmak Otomatik makine, telefon,televizyon,internetle satış Satış yerinde dışarıdan ürün gözükmeyecek

Sigara izmariti…. İzmarit,paket,ağızlık, kağıt ve benzeri atıklar yere atılmaz (madde 3/10) Atanlar 5326 sayılı yasanın 41. maddesine göre zabıta tarafından 20 lira para cezasına çarptırılır

Kontrolün sağlanması (2008 m-4)… İçimin yasak olduğu yerde 10 cm punto Toplu taşım araçlarında 3 cm punto Satışın serbest olduğu yerde 5cm punto ile “ Yasal Uyarı: 18 yaşını doldurmayanlara sigara ve diğer tütün ürünleri satılamaz; satanlar hakkında yasal işlem yapılır” ibaresi görünen yerde asılır…

Kontrolün sağlanması… Paketlerde uyarı yazısı Bir yüzü %40, arkası %30 oranında mesaj taşır Sağlık etkileri ile yanlış bilgi verilmez Bu uyarı yazıları karton kutular üzerine de yazılır Uyarıcı türkçe yazı, resim,şekil,grafikler için SB’nin uygun görüşü üzerine yönetmelik çıkarılması

Ceza hükümleri (2008 m-5)… Ceza vermeye yetkili kılınanlar Belediye Encümeni Mahallin Mülki Amiri Birim idare yetkilileri RTÜK TM&AİPDK Belediye zabıtası Genel kolluk kuvvetleri

Belediye encümeni (m-5/2,5,10)… Kamu kurumları hariç Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı kapalı mekanlarda, Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda, Açık havada yapılan her türlü eğlence yerlerinde ve ürüne benzer kutuda sakız,şeker Eğitim,sağlık, spor, kültür (sigara satışı yapan) Kapalı alanlarda izin verilen yerlerde izolasyon ve havalandırma tertibatı almayan yetkiler hakkında, 500-5000 TL

Mülki amir ve genel kolluk… (m-5/2,5,7,8,9,10,11)… Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı kapalı mekanlarda, Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda, Açık havada yapılan her türlü eğlence yerlerinde Eğitim,sağlık,spor,kültür alanlarında t.ü satanlar Sigara ambalajı benzeri sakız,şeker vs takı imal edenler, 18 yaş altı istihdam edenler, Tek sigara satanlar(250),uyarı yazısı yazmayanlara 1000-100000TL İşyeri intizamı olmayana para cezası ve ürünü mülkiyete geçirme

RTÜK (m-5/4,14)… Televizyon programlarında filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde,reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz,görüntüleri bulunamaz Yerel 1000-5000, Bölgesel 5000-10000, Ulusal 50000-100000, Eğitim işlevini yapmayanlar 5000-250000 TL 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 41/7 ilan- reklam giderleri maddesi gider olarak gösterilmez hükmüne atıf yanlış(ilan-reklam gideri zaten yasak), doğrusu 41/6, para cezaları vergi indirimi giderlerinden gösterilemez)hükmüne atıf olması gerekir…)

TM&AİPDK (m-5/3,13)… Firma ismini reklam eden Araçlarda firma ismi bulunan Promosyon,eşantiyon,teşvikler Otomatik makine, internet,tv,radyo satış yapan firmalara; 50000-250000, SB ve AİPDK tarafından istenen bilgiyi vermeyen firmaya 50000-100000 TL

Belediye zabıtası(5/8,12)… Tütün ürünlerini paket açarak tek tek satanlar, 250 Tl para cezası Yerlere izmarit,paket, ağızlık atanlar 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 41. maddesine göre 20 Tl para cezası verilir. Maliye Bakanlığı tebliğleri arttırmış olabilir

Yasaklara uymayan kişiler… Kapalı alanlarda Tütün ürünlerini tüketenler; resmi kurumlarda kurumun yetkili kıldığı memur Açık alanlarda t.ü tüketenler Amblem,kıyafet, takı taşıyanlar Toplu taşım araçlarında özel ve resmi sürücü veya kolluk görevlisi Kahvehane, lokanta,eğlence yerlerinde t.ü tüketen başvuru üzerine ilk kolluk görevlisi tarafından; 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 39. maddesine göre 50 Tl para cezası verilir. TCK 5237/194 “sağlık için tehlikeli madde temini” suçu(maddeleri çocuklara vs veren 6 ay-1 yıl hapis

Sorumluluklar… MEB Ulusal,bölgesel ve yerel televizyon ve radyoların eğitim programları Tütün ürünleri tüketimi,duman maruziyeti riskleri için çocuk ve gençlere yönelik eğitim programları Bütçeye ödenek koyma SB Medya eğitim programları için danışma görevi Tütün alışkanlığının bırakılması özendirici programlar Bağımlılığın ilaç ile tedavisi için ulaşılma imkanları (poliklinik hizmetleri Bütçeye ödenek koyma

Sonuç… Yasa oldukça kapsamlı İdari para cezası başlıklı 6 maddesine gerek yok Uygulanması zor ama bir yerden başlanmalı Yasal uyarı,yazı, şekil vs ilgili yönetmelik henüz çıkarılmamış(m-4/5) Özel kişilere ait yerlerde uygulama 18 ay sonra Kamuya ait yerlerde 4 ay sonra yürürlük

Kaynaklar… 1- 4207 sayılı; Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun. (RG 26 Kasım 1996 No:22829) 2- 5727 “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG 19 Ocak 2008 No: 26761) 3- 5326 sayılı “Kabahatler Kanunu” (31 Mart 2005 No: Mükerrer25772. 4- 193 sayılı ”Gelir Vergisi Kanunu” (RG 06 Ocak 1961 No:10700 ve değişiklikleri)

TEŞEKKÜRLER !