ULUSLARARASI VERGİLEME VE ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME POLİTİKALARI Timur Çakmak Gelir İdaresi Başkanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Daire Başkanı

Uluslararası İşlemlerin Vergilendirilmesi: Temel Olaylar Gelen (inbound) Bir ülkede bu ülke dışındaki bir gerçek veya tüzel kişinin vergiye tabi bir işlem gerçekleştirmesi. Giden (outbound) Bir ülkedeki gerçek veya tüzel kişinin diğer bir ülkede vergiye tabi bir işlem gerçekleştirmesi Kaynak / yer (Source) Vergiye tabi işlem  Ülke arasındaki irtibat Mukimlik (Residence) Mükellef ile Ülke arasındaki irtibat

Gelirin Vergilendirilmesinde Uluslararası Uzlaşı Kaynak Kuralı Kaynak ülke vergileme hakkına sahiptir. Mukimlik Kuralı Mükellefin mukim olduğu ülke bütün Dünya gelirlerini vergileme hakkına sahiptir Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi

Gelirin Vergilendirilmesinde Uluslararası Uzlaşı (2) Kaynak ve mukimlik prensipleri arasındaki ilişki Kaynak ülke daima vergileme hakkında önceliklidir. Özellikle pasif gelirler için kaynak ülke vergileme hakkı sınırlıdır. Mukim ülke arta kalan kısmı vergileme hakkına sahiptir. Mukim ülke çifte vergilendirmenin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Ülkeler arasındaki bu uzlaşı uluslararasında anlaşılan modellere dayalıdır.

Uluslararası Vergi Anlaşmalarının Rolü, Amacı ve İçeriği

Vergi Anlaşmalarına Genel Bakış Dünya genelinde yaklaşık 3.500 vergi anlaşması bulunmaktadır. Bunlar; Sınır ötesi ticareti düzenleyen DTÖ Anlaşması Sınır ötesi yatırımı düzenleyen ikili yatırım anlaşmaları gibi global ekonominin altyapısının parçalarını oluşturmaktadır.

Vergi Anlaşmalarının Amacı Çifte vergilendirmeyi, aşırı vergilendirmeyi, vergilemede belirsizlik ile vergi kaçakçılığı ile vergiden kaçınmayı en düşük seviyeye indirmek. Böylece, sınır ötesi ticaret ile yatırım akışı önündeki engelleri ortadan kaldırmak Dolayısıyla, Kaynakların etkin dağılımını temin etmek suretiyle global refah seviyesini en yüksek düzeye çıkarmak.

Anlaşmalar bu amacı nasıl gerçekleştirir? Vergi Anlaşmaları Juridical (yasal) ve ekonomik çifte vergilendirmenin önlenmesi Yabancı yatırımcıların anlaşma olmadığı duruma göre ödeyecekleri vergileri ödememeleri veya düşük ödemelerinin temini Bazı vergi ayırımcılıklarının kaldırılması Ülkeler arasında vergi gelirlerinin bölüşümü Vergi kaçakçılığının veya vergiden kaçınmanın önlenmesi Vergi uygulamalarındaki tereddütlerinin KAU suretiyle giderilmesi Yabancı yatırımcı için sağlam bir yatırım ortamının oluşturulması Ekonomideki uluslararası rekabetin geliştirilmesi

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Bir gelirin kaynak + mukim ülkede vergilemesi veya Bir şahsın iki ülkede mukim olması ile gerçekleşir. Önleme: Vergileme hakkının yalnızca bir ülkeye verilmesi, veya İki ülke arasında paylaşımı ile gerçekleşir. 9

Çifte Vergileme: mukim + kaynak ülke vergilemesi TR (kaynak) Gelir 100 TR Royalty Vergi 10 İngiltere (mukim) Gelir 100 İngiltere K.Vergisi 28 Potansiyel Çifte Verg. 10 Türkiye Tax İngiltere

Çifte Vergileme: Şahıs iki ülkedede mukim ise TR Vergi İngiltere Japonya Vergi Vergi

OECD VERGİ ANLAŞMALARI MODELİ Vergi Anlaşma Modellerinin Tarihi Gelişimi OECD VERGİ ANLAŞMALARI MODELİ –1956 Uluslararası Çifte Vergilendirmeyi Önleme Modeli Çalışmaları –1963 Taslak Model Anlaşma –1977 Model –1992 Model –Güncellemeler 1994, 1995, 1997, 2000, 2003, 2005, 2008 ve 2010 BM VERGİ ANLAŞMALARI MODELİ 1979 Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler için Model Çalışması 1980 Model– 2001 Güncelleme 2011 güncellemeler devam etmektedir.

OECD & UN

Vergi Anlaşmalarının Uygulaması

Step 1: Gelirin türü veya karakteri nedir ? VERGİ ANLAŞMALARININ KULLANILMASINDAKİ AŞAMALAR Step 1: Gelirin türü veya karakteri nedir ? Step 2: Anlaşma uygulanabilirmi ? Step 3: Anlaşmanın hangi maddesi uygulanacak? Step 4: Taraflar arasında vergileme hakkı nasıl paylaşılmıştır? Step 5: Vergiyi nasıl hesaplanmalı?

Anlaşmalardaki hükümlerden faydalanmak için : Mükellefin bir ülkenin mukimi olması, Verginin anlaşma tarafından kapsanması, Özel bir hüküm ile sınırlandırılmaması (limitation of benefit gibi) Gerekmektedir. Bu nedenle Anlaşmaların genel olarak 1, 2 ve 4 üncü maddeleri çok önemlidir.

Mukimliğin Tanımı: Madde 4 Ülkelerin İç Mevzuatlarına göre: Bir şahıs aşağıdaki kriterler nedeniyle bir ülkede vergiye tabi olması halinde o ülkenin mukimi sayılmaktadır. Bunlar: Yerleşik Olmak İkâmetgâhının o ülkede bulunması Yönetim yerinin o ülkede bulunması Veya benzer kriterlere göre o ülkede vergiye tabi olması olarak sayılabilir. Yukarıdaki kriterler haricinde yalnızca o ülkede gelir elde edilmesi durumunda dar mükellef olarak değerlendirilmektedir. (a non-resident)

Türkiye’deki Durum Nedir? GERÇEK KİŞİLER İÇİN; (GVK mad.3,4,5 ve 6) Tam mükellef; -Türkiye’de Yerleşmiş olanlar -Belirli daire, müessese veya teşekküllerin işleri dolayısıyla yurtdışında oturan Türk Vatandaşları Türkiye’de yerleşme (GVK Mad 4) Yerleşme Sayılmayan haller (GVK Mad 5) Dar Mükellef; Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler (GVK Mad 6) TÜZEL KİŞİLER İÇİN; (KVK Mad 3) Kanuni veya iş merkezi Türkiyede Bulunanlar -TAM MÜKELLEF Kanuni ve iş merkezinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayanlar- DAR MÜKELLEF

TÜRKİYE CUMHURİYETİ & İSVİÇRE KONFEDERASYONU ARASINDA GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLERDE ÇVÖA

Müzakere Başlangıç Tarihi : 20/10/1986 Türkiye-İsviçre Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması: Kanunlaşma Süreci Müzakere Başlangıç Tarihi : 20/10/1986 Müzakere Bitiş Tarihi : 18/10/2006 Anlaşma 1.İmza Tarihi : 22/05/2008 Anlaşma 2.İmza Tarihi : 18/06/2010 TBMM Dışişleri Komisyon Kabul Tarihi (1/963) : 02 Mart 2011 Anlaşma TBMM Genel Kurulunda Yasalaşmayı Beklemektedir.Henüz yürürlüğe girmemiştir.

İki Ülke Arasındaki Ticari İlişkiler 31/12/2010 tarihi itibariyle; Türkiye’de bulunan İsviçre Mukimi firma sayısı : 504 İsviçre’de bulunan Türkiye Mukimi firma sayısı : 62* Ticaret Hacmi: 5.210 Milyon USD** Dış Ticaret Dengesi: -1.096 Milyon USD Türkiye’nin İsviçre’ye İhracatı: 2.057 Milyon USD Türkiye’nin İsviçre’den İthalatı : 3.153 Milyon USD * Kaynak: Hazine Müsteşarlığı **Kaynak: TUİK

Türkiye-İsviçre ÇVÖ Anlaşması Maddeleri Madde 1 Kapsanan Kişiler Madde 2 Kavranan Vergiler Madde 3 Genel Tanımlar Madde 4 Mukim Madde 5 İşyeri Madde 6 G.M Var. Elde Edilen Gelir Madde 7 Ticari Kazanç Madde 8 Uluslararası Taşımacılık Madde 9 Bağımlı Teşebbüslür (TP) Madde 10 Temettüler Madde 11 Faiz Madde 12 Royalti Madde 13 Sermaye Dğr Artış Kazancı Madde 14 Serbest Meslek Kazançları Madde 15 Bağımlı Faaliyetler (ücr.) Madde 16 Yöneticilere Yapılan Öde.r Madde 17 Sanatçı ve Sporcular Madde 18 Emekli Aylıkları Madde 19 Kamu Hizmetleri Madde 20 Öğrenciler Madde 21 Diğer Gelirler Madde 22 Çifte Vergi. Önlenmesi Madde 23 Ayırım Yapılmaması Madde 24 Karşılıklı Anlaşma Usulü Madde 25 Bilgi Değişimi Madde 26 Diplomatlar ve Konsl. Memurları Madde 27 Yürürlüğe Girme Madde 28 Yürürlükten Kalkma Ek Protokol

Madde 1: Anlaşmanın Uygulanacağı Kişiler Anlaşmaya taraf devlet mukimleridir.

Madde 2: Anlaşmada Kavranan Vergiler Gelir üzerinden alınan vergiler Akit devlet veya politik alt bölümleri ya da mahalli idareleri adına alınan vergiler Vergilerin listesi İlave/ikame ve yeni vergiler

Ülke Vergi Kişi Şirket Ana merkez Vatandaş Bir akit devlet teşebbüsü Madde 3: Genel Tanımlar Ülke Vergi Kişi Şirket Ana merkez Vatandaş Bir akit devlet teşebbüsü Yetkili makam Uluslararası trafik Tanımlanmamış terimlere ilişkin kural

Madde 4: Mukim İç mevzuat temeline dayanır. Her iki akit devletin de mukimi olan gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak hükümler belirlenir.

Madde 5: İşyeri İşe ilişkin sabit yer Sözleşme yapma yetkisine sahip bağımlı acente

(kaynak devlet) verilmiştir. Madde 6: Gayrimenkul Varlıklardan Elde Edilen Gelir Diğer devlette bulunan gayrimenkul varlıklardan elde edilen gelirin vergilenme hakkı bu varlığın bulunduğu devlete de (kaynak devlet) verilmiştir.

Madde 7: Ticari Kazançlar Bir akit devlet teşebbüsüne ait kazanç, söz konusu teşebbüs diğer akit devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunmuşsa, yalnızca bu gelirle sınırlı olmak üzere bu diğer devlette de vergilendirilebilir.

Teşebbüsün mukim olduğu akit devlet vergileme hakkına sahiptir. Madde 8: Deniz, Hava ve Kara Yolu Taşımacılığı Teşebbüsün mukim olduğu akit devlet vergileme hakkına sahiptir.

Diğer devlet tarafından karşılıklı düzeltme yapılması Madde 9: Bağımlı Teşebbüsler Fiyat farklılaştırılması (fiktif kazanç transferi) halinde düzenleme yapma hakkı Diğer devlet tarafından karşılıklı düzeltme yapılması

Madde 10: Temettüler Vergileme, temettü sahibinin mukim olduğu devlette yapılmakla birlikte belirli bir oranla; -en az %20 iştirakli doğrudan yatırımlarda %5; -portföy yatırımlarda %15 sınırlı olmak üzere temettünün elde edildiği kaynak devletin de vergileme hakkı vardır.

Türkiye-İsviçre ÇVÖ Anlaşması Madde 10 Temettüler Mukim Devlet Vergilemesi Kaynak Devlet Vergilemesi; İsviçre yönünden % 20 iştirak halinde % 5 Diğer Durumlarda % 15 Türkiye Yönünden; % 20 iştirak ve iştirak kazancı /toplam kazanç oranında İsviçre kazanç vergisinden bir indirim yapılması halinde % 5 Ayrıca Branch Profit Tax: İsviçre yönünden % 5 Türkiye yönünden % 5 veya %15

Madde 11: Faiz Vergileme, faiz geliri elde edenin mukim olduğu devlette yapılmakla birlikte belirli bir oranla (5 veya 10) sınırlı olmak üzere faizin elde edildiği kaynak devletin de vergileme hakkı vardır.

Madde 12: Gayrimaddi Hak Bedelleri (Royalty) Genel Prensip Mukim Devlet Vergilemesi Kaynak Devlet % 10 vergileme hakkına sahiptir.

Madde 13: Sermaye Değer Artış Kazançları Gayrimenkul varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ile işletmenin aktifinde kayıtlı menkul varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazançlar kaynak devlette de vergilendirilmektedir. Uluslararası trafikte işletilen taşıtların elden çıkarılmasından doğan kazançlar teşebbüsün mukim olduğu devlette vergilendirilmektedir. Menkul kıymetlerin elden çıkarılması halinde; - Genel prensip – Mukim Devlet vergilemesi - İktisap ile Elden Çıkarma süresi 1 yıldan az ise Kaynak Devlet Vergilemesi

Madde 14: Serbest Meslek Faaliyetleri Madde kapsamında gerçek kişiler yer almaktadır. Vergilendirme hakkı gelir lehdarının mukim olduğu devlete bırakılmakla birlikte diğer devlette sabit bir yere sahipse veya 12 aylık kesintisiz bir dönemde en az 183 gün kalırsa diğer devletin de vergileme hakkı vardır.

Madde 15: Bağımlı Faaliyetler Vergileme hakkı, prensip olarak ücret erbabının mukim olduğu devlete bırakılmıştır. Ancak ücret erbabı, - diğer devlette bir takvim yılı içinde bir veya birkaç seferde toplam 183 günden fazla kalırsa veya - ödeme diğer devletin mukimi olan bir işveren tarafından yapılırsa veya - ödeme işverenin diğer devlette sahip olduğu bir işyeri tarafından yapılırsa bu durumda vergilendirme diğer devlette (kaynak devlet) de yapılabilecektir.

Madde 16: Yöneticilere Yapılan Ödemeler Şirket yönetim kurulu üyelerine yapılan ödemelerde vergileme, şirketin bulunduğu devlete bırakılmıştır.

Madde 17: Sanatçı ve Sporcular Vergileme, faaliyetin icra edildiği devlete bırakılmıştır. Ancak, tamamen veya önemli ölçüde devlet destekli faaliyetler sonucu elde edilen gelirler kaynak devlette vergiye tabi tutulmamaktadır.

Madde 18: Emekli Maaşları Özel sektör çalışanlarına yapılan emekli maaşı ödemelerini vergileme hakkı, bu kişilerin mukim olduğu devlete bırakılmıştır.

Madde 19: Kamu Hizmetleri Kamu görevi niteliği taşıyan hizmetler karşılığında elde edilen gelirler (emekli maaşları dahil), yalnızca bu hizmetlerin sunulduğu, ödemeyi yapan devlet tarafından vergilendirilecektir.

Madde 20: Öğrenciler Diğer devlette öğrenim veya mesleki eğitim amacıyla bulunan bir öğrenciye veya stajyere, bu diğer devletin dışındaki kaynaklardan yapılan ödemeler bu diğer devlette vergiye tabi tutulmamaktadır.

Madde 21: Diğer Gelirler Gelir, diğer ülkede bulunan bir işyeri veya sabit bir yer aracılıyla elde edilmiyor ve gelirle bu yerler arasında etkin bir bağ bulunmuyorsa vergileme, geliri elde edenin mukim olduğu devlette yapılmaktadır. Diğer durumda kaynak devletin vergilendirme hakkı bulunmaktadır.

Türkiye-İsviçre ÇVÖ Anlaşması: Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi İsviçre’de 10, 11 ve 12 nci maddelerdeki temettü, faiz ve gayrimaddi hak bedelleri için mahsup; diğer gelirler için istisna yöntemi. Türkiye’de bütün gelir türleri için mahsup yöntemi.

Madde 23: AYRIM YAPILMAMASI Anlaşma, bu maddede yer alan vergilerde ayrımcılık yapılmasını önlemektedir. Madde 24: KARŞILIKLI ANLAŞMA USULÜ Bir kişi, bu anlaşmanın hükümlerine uygun düşmeyen bir vergilemeye maruz kaldığı kanaatine vardığında mukimi veya vatandaşı olduğu devletin yetkili makamına başvurabilir. Söz konusu yetkili makam, itirazı haklı bulup kendisi tatminkar bir çözüme ulaşamadığı takdirde diğer devletin yetkili makamıyla karşılıklı anlaşma yoluyla konuyu çözmeye gayret sarf edecektir.

Karşılıklı Anlaşma Usulü Rehberi http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/uluslararasi_mevzuat/ciftever_karsilikli94.pdf

Madde 25: BİLGİ DEĞİŞİMİ Bu anlaşmanın uygulanması, veya bu anlaşma kapsamına giren vergilere ilişkin iç mevzuat hükümlerinin idaresi veya uygulanması ile ilgili olduğu öngörülen bilgileri değişime tabi tutacaklardır. Alınan her türlü bilgi, o devletin kendi iç mevzuatı çerçevesinde elde edilen bilgiler gibi gizli tutulacaktır. Kendisinin veya diğer akit devletin mevzuatı veya normal idari işlemleri çerçevesinde elde edilemeyen bilgileri sunma yükümlülüğü altına sokamaz. Bir akit devlet, talep edilen bilginin bir banka, diğer finansal kurum vs.nin elinde bulunması nedeniyle bu bilgileri sağlamayı reddedemez.

Fishing Expedition NO FISHING ALLOWED

Madde 26: DİPLOMAT HÜVİYETİNDEKİ MEMURLAR VE KONSOLOSLUK MEMURLARI Anlaşma hükümleri bu madde kapsamındaki kişilerin yararlandıkları mali ayrıcalıkları etkilememektedir.

Madde 27: YÜRÜRLÜĞE GİRME Yürürlüğe girme tarihi Uygulanma tarihi Madde 28: YÜRÜRLÜKTEN KALKMA PROTOKOL Anlaşmaya ek olup bazı maddelerin uygulanmasıyla ilgili tarafların tutumunu belirtir.

TEŞEKKÜRLER… TEŞEKKÜRLER 28.08.2019