DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME YÖNTEMLERİ YAĞIZ ÖZBİR / 2016 İZMİR

DIŞ TİCARET Uluslararası çapta yapılan, mal-hizmet alım satım işlemleridir. Kısacası, ithalat ve ihracat faaliyetlerini kapsayan terimdir.

DIŞ TİCARETTE ROL ALAN ÜYELER İhracatçı İthalatçı İhracatçının Bankası (Muhabir Banka) İthalatçının Bankası (Amir Banka)

DOĞRUDAN VE PARALEL İTHALAT

ICC(International Chamber of Commerce) Uluslararası Ticaret Odası Kuruluş yılı 1919’dur. Merkezi Paris’tedir. Ticaret odası ve işletmelerden oluşan, toplam 250.000 üyesi olan kuruluştur. Dünya çapında 140 ülkenin şirketlerinin temsil edildiği, uluslararası bir örgüttür.

ÖDEME YÖNTEMLERİ 1- Peşin Ödeme (Cash Against) 2- Mal Mukabili Ödeme (Open Account) 3- Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents) 4- Akreditifli Ödeme (Letters of Credit) 5- Banka Ödeme Yükümlülüğü (Bank Payment Obligation)

1- PEŞİN ÖDEME Peşin ödemede, vesaikler taraflar arasında hızlı kargo yolu ile veya nakliyeciler aracılığı (karayolu) ile gönderilmektedir. Bankalara, vesaik verilmemektedir. Peşin ödemeyi düzenleyen herhangi bir uluslararası kural bulunmamaktadır.

2- MAL MUKABİLİ ÖDEME İhracatçıların malları sevkinden sonra –çoğu zaman ithalatçıların malları teslim almasını takiben- mal bedelinin bankalar aracılığı ile ihracatçıya havale edilmiş olduğu ödemedir. Bu ödeme biçiminde, ödeme bankalar aracılığı ile gönderilmekte, bu ödemeler; wire transfer, T/T payment veya uluslararası EFT olarak adlandırılır. Peşin ödemede olduğu gibi, bu ödeme biçimini de düzenleyen bir uluslararası kural mevcut değildir. Ayrıca, vesaikler taraflar arasında hızlı kargo yolu ile veya nakliyeciler aracılığı (karayolu) ile gönderilmektedir. Bankalara, vesaik verilmemektedir. En büyük risk, ithalatçının satın alma işleminden vazgeçmesidir. İthalatçılar önce malları alarak, uygun bulmaları halinde ödeme yapmaktadırlar. Örnek Olay; Ankara’dan mobilya ihracatı yapan firma, güvenilir olduğunu düşündüğü ve ödeme sorun çıkarmayacağı öngörüsünde bulunduğu Suudi Arabistan’daki müşterisi için, özel siparişe istinaden üretim yapar. Ürünlerin sevkiyat aşamasına gelindiğinde, ekonomik gerekçeler bahane edilerek, sipariş; ithalatçı tarafından iptal edilmek istenmiştir. Özel siparişin başka bir alıcısının bulunamayacağı göz önünde bulundurularak, taraflar; orjinal satış bedelinden %30 indirimli tutar üzerinden satışın gerçekleştirilmesi hakkında mutabık kalmıştır.

3- VESAİK MUKABİLİ ÖDEME Vesaik mukabili ödemede, ihracatçı malların sevkiyatını yapmakta ve yükleme evraklarını toplayıp kendi bankasına teslim etmektedir. Vesaikleri ihracatçıdan teslim alan ihracatçının bankası da, yükleme belgelerini ithalatçının bankasına göndermektedir. İthalatçının bankası; teslim aldığı yükleme evraklarını, ödeme karşılığında veya ithalatçının vadeli ödeme taahhüdü altına girmesi durumunda, ithalatçıya teslim eder. Cash against documents olarak isimlendirilen bu ödeme şeklinde; Evraklar, bankalar üzerinden ithalatçıya ulaştırılırken, ödeme de aynı yöntemle ihracatçıya teslim edilir. -Vesaik mukabili kuralları, ICC(International Chamber of Commerce)tarafından hazırlanmış ve son halini 1995 yılında almış olan URC 522 sayılı kitapçıkta düzenlenmiştir. Vesaik mukabili ödemelerde, bankaların ödeme ile ilgili bir riski yoktur. Bu ödeme koşulunda; peşin veya poliçe kabulüne istinaden vadeli olarak gerçekleştirilebilmektedir. -Vesaik Mukabili işlemlerde, bankalar; tahsilat emrinin varlığını araştırmakla yükümlü değildirler ve vesaiklerin incelenme zorunluluğu yoktur. Örneğin: Cezayir ticaretinde, yalnızca Vesaik Mukabili veya Akreditif ödeme yöntemleri kullanılarak ithalat-ihracat yapabilmek mümkündür.

4- AKREDİTİF Akreditifli ödemelerde, ihracatçı firmalara ödeme garantisi bankalar tarafından verilmektedir. Bankalar, akreditifli ödemelerde ödeme garantisi dışında; ihracatçının ibraz ettiği belgeleri inceleyerek, ödeme yapılıp yapılmayacağına, akreditif kuralları çerçevesinde karar vermektedirler. Bankalar, akreditifli ödemelerde belirli bir risk almaktadırlar. Aldıkları bu risk karşılığında; hem ihracatçıdan hem de ithalatçıdan belirli bir komisyon ücreti talep etmektedirler. Bu işlemde talep edilen komisyon, vesaik mukabili ödemelerden daha yüksektir. Akreditifi açacak olan banka, açılması istenilen akreditifin şartlarını inceler. Eğer şartlar amir banka (ithalatçı banka) tarafından uygun bulunursa, buna ilaveten ithalatçı firmanın amir bankadaki kredi sınırı da uygun ise, amir banka; akreditifi açar. Açılan akreditif, ihbar bankası vasıtasıyla ihracatçıya iletilmektedir. İhracatçı, akreditif metnini inceler ve uygun bulursa, yükleme onayı vermektedir. İhracatçı firma yüklemeyi takiben, vakit kaybetmeksizin yükleme evraklarını, ihbar bankası vasıtasıyla amir bankaya iletir. Amir banka, ihracatçının sunduğu belgeleri inceleyerek, herhangi bir çekince bulunmadığı takdirde, ödemeyi ihbar bankası vasıtası ile ihracatçıya ulaştırmaktadır. Son adımda ise amir banka, ihracatçı ve ithalatçıdan komisyon tutarını, ithalatçıdan da mal bedelini tahsil ederek, ithalatçıya evrakları teslim eder. Akreditifler; ticari ve teminat olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Akreditif kurallarıü, ICC Bankacılık Komisyonu tarafından hazırlanmış UCP 600 sayılı kitapçıkta yayınlanmıştır. Akreditifli ödeme yöntemlerini; belge ibrazında ödeme(sight payment), vadeli ödeme (deferred payment), poliçe kabulü (acceptence) ve iştira(negotiation) oluşturur.

5- BANKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ BPO (Bank Payment Obligation) Ödeme, banka tarafından garanti edilmektedir. Evrkalar ile verilen bilginin eşleştirme zorunluluğu yoktur. SWIFT işlemi ile ödeme transferi gerçekleştirilir. Risk düşüktür. SWIFT kopyası ulaşmadan, ihracatçı firma sevkiyatı gerçekleştirmez. Akreditif yönteminden daha hızlı ve ucuzdur. İşleyiş şöyle gerçekleşecektir; İthalatçı, ihracatçıya PO(Purchase Order) gönderir. İki taraf da, PO formunu bankalarına iletirler. Bankalar, bilgilerin doğruluğu hakkında, aralarında teyitleşir. Eğer hatalı bir bilgi varsa da, ihracatçı, ithalatçı ile gözden geçirme işlemini yapar. Sonrasında, ihracatçı firma düzeltilmiş evrakı muhabir bankaya teslim eder. Amir banka ile teyitleşildikten sonra, ihracat evrakları, ihracatçı tarafından ithalatçıya gönderilir. Anlaşılan tarihte de, ithalatçının bankası ihracatçı bankasına ödemeyi gönderir.