KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR LABORATUVAR ÇALIŞANLARI İÇİN BİYOLOJİK TEHLİKELERE KARŞI TEMEL BİYOGÜVENLİK KURALLARI Keep Lab Safety Keep You Healthy (2017-1-TR01-KA202-046148) Bu Proje Avrupa Birliği-Erasmus+ ve Türkiye Ulusal Ajansı tarafından finanse edilmiştir

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR (KKE) Çalışan ile laboratuvarda bulunan ve uzaklaştırılması mümkün olmayan tehlike arasına konarak, kişiyi riske karşı koruyan ekipmanlara verilen genel isimdir.

doğru kullanıldığında bireysel maruziyet Doğru seçim doğru kullanıldığında diğer kontrol önlemlerinin yerini alamaz diğer koruyucu önlemler ile birlikte kullanıldığında etkilidir bireysel maruziyet

Risk değerlendirilmesi yapıldıktan sonra tanımlanan her bir tehlike için çalışanı en iyi koruyacak KKE’ler, doğru şekilde seçilmelidir. Kaza olasılığı potansiyel ciddiyeti en uygun KKE

Seçilen KKE, beden ölçüsüne uygun olmalıdır Eldiven, gözlük ya da önlük Eğer mümkünse, ayarlanabilir kişisel koruyucu ekipmanlar seçilmelidir.

Biyolojik materyal ile çalışılan bir laboratuvarda bulunması gereken KKE türleri; Koruyucu önlük Eldiven Koruyucu gözlük ve yüz kalkanları Maske Laboratuvar ayakkabısı/terliği Saç koruyucu ( Bone)

ÖNLÜK Patojenlerin çalışana sıçrama yoluyla zarar vermesini engelleyen en basit ve etkili yol Laboratuvarda yapılan işlemlere uygun tip ve boyutta seçilmeli, özellikle steril çalışmayı gerektiren işler için arkadan bağlamalı modeller tercih edilmelidir

Önlükler; işlem sırasında kirlendiğinde, kan veya sekresyon sıçradığında hemen değiştirilmeli, altındaki giysi ve deri yıkanmalıdır. Tek kullanımlık olanlar tekrar kullanılmamalıdır.

Standart bir laboratuvar önlüğünde bulunması gereken özellikler; Önü boyun bölgesine kadar kapalı olmalıdır. Uzun kollu ve kolları büzgülü ve manşetli olmalıdır. Dize kadar uzanmalıdır. Dökülme-saçılma durumunda kolay çıkarılabilmelidir (çıtçıtlı, vb).

Dikkat !!!!! Laboratuvar giysileri ofis/dinlenme alanları, yemekhane, kafeterya gibi laboratuvar alanlarının dışındaki temiz alanlarda giyilmemelidir.

Önlük giyme zorunluğu bulunan kurumlarda laboratuvar içinde ve dışında kullanılacak önlükler farklı renklerde veya farklı belirteçlere sahip olmalıdır. Laboratuvar önlükleri laboratuvar/ kurum dışına çıkarılmadan yıkanmalıdır.

Önlük giyilmesi ve çıkarılması Özellikle kontaminasyon riski yüksek ajanlarla çalışırken kullanılan arkadan bağlamalı önlüklerin çıkarılması dikkat gerektiren bir uygulamadır. Kontaminasyon düşünülerek her zaman kontamine dış yüze doğru çevrilmeli ve yuvarlanarak katlanmalıdır. Çıkarıldığında sadece temiz taraf görünmelidir.

Önlük giyilmesi ve çıkarılması

ELDİVEN Laboratuvarda, biyolojik ve kimyasal maddelere, yüksek ve düşük ısıya, elektrik tehlikesine, travmatik zedelenmelere karşı elleri korumak amacıyla kullanılan koruyucu ekipmanlardır.

Tüm tehlikelere karşı etkin koruma sağlayan tek tip bir eldiven olmadığı bilinmelidir. Farklı kullanım amaçları için farklı materyallerden yapılmış eldivenler bulunmaktadır. Eldivenin ne kadar süre ile o riskten elinizi koruyabildiğini bilmek de gereklidir. Ayrıca eldivenin kullanıcının eline tam oturduğundan ve işlem sırasında el hareketlerini kısıtlamadığından emin olunmalıdır.

Zararlı maddelerin ciltten emilimi Ciddi kesikler veya yaralanmalar Ciddi sıyrıklar Derinin delinme ve zedelenmesi Kimyasal yanıklar Tahriş edici materyallere maruziyet Termal yanıklar Eldivenler kumaş, deri, doğal ya da sentetik kauçuk ve plastik malzemelerden üretilmiş olabilirler.

Mikrobiyoloji laboratuvarlarında kullanılan eldivenler; tek kullanımlık lateks, nitril ya da vinil eldivenlerdir. Lateks eldivenler; Standart pudralı/pudrasız lateks muayene eldivenleri açık krem renktedir. Bu tip eldivenler yapılan işe göre belli bir kullanım süresinin sonunda yorulur ve yıpranırlar. Eğer değiştirilmeden kullanılmaya devam edilirse de delinir ve parçalanırlar. DİKKAT !!!!! LATEKS ALLERJİSİ Vinil eldivenler;  lateks allerjisi olan kullanıcılar için ideal bir alternatiftir. Esnekliği lateks eldivenler kadar olmasa dayanıklılığı lateks eldivenlerden çok daha fazladır. Nitril eldivenler ise güçlü oksitleyiciler ve aromatik çözücüler dışındaki kimyasallarla çalışmak için elverişlidir. Delinmelere karşı 2-3 kat daha dayanıklıdır.

Deri, havlu kumaş, kevlar ve alüminyum karışımlı materyallerden yapılmış eldivenler yüksek ısılardan korunmak için uygun materyallerdir. Nitrojen tankı, derin dondurucu ve kuru buz gibi düşük ısıyla çalışırken kullanmak için seçilecek eldivenler, standartlara uygun olmalıdır.

Eldivenler çıkarılırken dikkat edilmesi gerekenler; İlk eldiven, ağız kısmından tutulup tersi çevirilir ve aşağı doğru çekilerek çıkarılır. Çıkarılan ilk eldiven diğer eldivenli elin ayasına yerleştirilir ve eldivensiz elinizle diğer eldiven ağız kısmından tutulur. Bu eldiven de ters çevrilerek aşağı doğru çekilir ve elden çıkarılır. Böylece ilk eldiven ikincinin içinde kalacaktır.

Eldivenler kullanıldıktan sonra tıbbi atık/otoklav torbasına atılmalıdır. 6. Eldivenin çıkarılması sırasında biyolojik bulaş riski olduğundan, çıkardıktan sonra ellerin mutlaka yıkanması gerekmektedir.

Doğru Önlük giyilmesi ve çıkarılması Dogru Onluk Giyme Ve Cıkarma

KORUYUCU GÖZLÜK VE YÜZ KALKANLARI Gözlük ve yüz koruma kalkanları, gözlerin kimyasal madde, radyasyon ya da çeşitli zarar verici partiküllerden korunmasını sağlayan güvenlik ürünlerinden biridir.

Uçuşan parçalar, gaz, toz, toprak, duman, sıçrayan sıvılar, buhar, gaz içeren ortamlar ve yüksek sıcaklık gibi tehlikelerin bulunduğu laboratuvarlarda her zaman uygun göz ve yüz koruyucu ekipman kullanılmalıdır.

Güvenlik gözlükleri, çarpma tehlikesi olduğunda, pipetleme, karıştırma, porsiyonlama, santrifüj gibi sıçrama ihtimalinde veya zararlı kimyasallarla çalışırken gereklidir.

Kontakt lens kullanımının göz için herhangi bir koruma sağlamadığı unutulmamalıdır. Bu nedenle laboratuvar çalışanı lens kullanıyorsa mutlaka koruyucu gözlük ya da tam koruma gözlüğü kullanmalıdır.

Göz ve yüz korunması gerekli durumlar; Sıçrama riski olan işlemler (sonikasyon, homojenizasyon) Potansiyel enfeksiyon etkeni içeren solüsyonların pipetlenmesi ya da dağıtılması gerektiğinde, Etrafa sıçrama, yayılma ya da aerosol oluşturma riski olan durumlarda,

Göz ve yüz korunması gerekli durumlar-II; Doku kültür stoklarının, kan örneklerinin, Sınıf II ya da daha yüksek düzeydeki biyolojik örneklerinin bulaşlarının temizlenmesini gerektiğinde Radyasyon ya da kimyasal sıçrama riski olduğunda Kontak lens takıldığında

Göz koruyucu KKE Çıkarılması dış yüzeylerinin kontamine olduğu unutulmamalıdır. gözlük saplarından/kafa bandından tutularak çıkartılmalıdır. Göz koruyucular kirlendiğinde deterjanlı su ile temizlenmeli ve ardından bol su ile durulanmalıdır. Kontamine olduklarında %70 etanol ile dekontamine edilmelidir.

yüzün tamamını koruyacak şekilde olmalı, Yüz siperi; yüz ve boyunu enfeksiyöz ya da diğer tehlikeli materyalle meydana gelen sıçrama, püskürme gibi olaylardan korumak amacıyla kullanılır. yüzün tamamını koruyacak şekilde olmalı, acil durumlarda kolaylıkla çıkartılabilmeli yüz temizliği yapabilmek için baş hizasında geriye doğru itilebilmelidir.

MASKELER Laboratuvar çalışanlarının deney sırasında oluşan aerosoller, kullandıkları katı veya sıvı kimyasallardan oluşan toz ve sıvı zerreciklerinden etkilenmelerini önlemek amacıyla dizayn edilmiş kullanımı pratik, cilde uyumlu ekipmanlardır.

Uluslararası kaynaklarda genel olarak maske ile “cerrahi maskeler” tanımlanır partikülleri ya da gazları mekanik olarak filtre edebilen veya kişinin dış ortamdaki hava yerine cihazdaki temiz havayı soluduğu ekipmanlara respiratör adı verilmektedir (Şekil 6.11).

öncelik her zaman biyogüvenlik kabini !!!! kullanmaktır. Ancak, BGD-2 koşullarında çalışılmak zorunda kalınan yüksek riskli solunum yolu patojenleri ile yapılan tüm işlemlerde kabine ek olarak maske de kullanılmalıdır

Maskenin takılması ve çıkarılması ; Maske metal kısmı üste gelecek şekilde iki üst şeridinden tutulup, burun üzerinde sıkıca kapatılır Üst şeritler kafanın üst arka kısmında ve kulakların üzerinden bağlanır. Daha sonra maskenin alt şeritleri varsa ensede bağlanır. Maske sabitlendikten sonra burun üzerindeki metal şerit tutularak burun kenarları üzerinde sıkıştırılmalıdır. Son olarak ağız ve burunun tam olarak kapatılıp, kapatılmadığı kontrol edilmelidir.

LABORATUVAR AYAKKABISI / TERLİĞİ Laboratuvarda deri veya yapay deri, sıvıları geçirmeyen tamamı kapalı terlik veya ayakkabı kullanılması önerilir. Laboratuvarlarda giyilen ayakkabıların ön tarafı mutlaka kapalı olmalıdır.

LABORATUVAR AYAKKABISI/TERLİĞİ Özellikle biyolojik tehlike içeren materyalle çalışılıyorsa ev ortamının kontamine edilmemesi için sadece laboratuvarda giyilen ayrı bir ayakkabının kullanılması önerilmektedir.

Ayakkabı Galoşu Belirli etkinliklerde, laboratuvar kontaminasyonu ve laboratuvar kazaları sonucu etrafa saçılan enfeksiyöz materyallerden korunmak amacıyla ayakkabı galoşu kullanılabilir. Laboratuvarda tek kullanımlık ayakkabı galoşu kullanılıyorsa, atık kutuları da hazır bulundurulmalı ve galoşlar bir kere kullanılmalıdır. Galoş giyildikten ve çıkarıldıktan sonra eller yıkanmalıdır.

SAÇ KORUYUCU (Bone) 15 cm’den daha uzun saçlar laboratuvardaki dönen cihazlar, emme cihazları ve üfleyiciler gibi makine parçalarına dolanabilir. Ayrıca açık saçlar, açık alev veya ısı kaynağı yakınındaki alanlarda yanma riski ortaya çıkarabilir. Uzun saçları olan çalışanlar saçlarını şapka, bone veya bandana ile örtmeli ve korumalıdır.

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANI GİYME VE ÇIKARMA SIRASI KKE giyilirken ; Önlük Maske Gözlük Eldiven Soyunma sırasında ise ellerin kontamine olduğu akılda tutularak öncelikli olarak eldivenlerin çıkarılması, daha sonra sırasıyla gözlük, maske ve son olarak önlük çıkarma işlemlerinin uygulanması gerekmektedir

KKE giyme sırası (http://www.cdc.gov/HAI/pdfs/ppe/ppeposter1322.pdf )

KKE çıkarma sırası (http://www.cdc.gov/HAI/pdfs/ppe/ppeposter1322.pdf )

Teşekkürler http://biosafetyinlab.com/ Universidade do Minho