Veri ve Türleri Araştırma amacına uygun gözlenen ve kaydedilen değişken ya da değişkenlere veri denir. Olgusal Veriler Yargısal Veriler

Ölçme Değişkenin çeşitli değerlerine, belli kurallara göre simgeler verme işlemidir. Ölçmenin temel işlevi, daha duyarlı betimleme ve ayrımlara olanak sağlamaktır. Değişkenler soyutlaştıkça ölçümleri de güçleşir.

Kavram-Değişken-Ölçme Özellikle sosyal bilimlerdeki kavramlar birden fazla değişkenle ifade edilebilir. Örn. Bir kişinin sosyo-ekonomik düzeyini belirtmek için aldığı maaş, eğitim durumu, yaşadığı çevre gibi belirteçleri bilmemiz gerekir. Soyut bir kavramı daha iyi tanıyabilmemiz için onu tarif eden boyut belirteçlerini bilmemiz gerekir. Daha sonra bu boyutlarda beklenilen belirteçler bilinmelidir.

Örnek Öğrencilerin fen bilgisi dersine karşı olan tutum ve davranışlarını ölçmek için sınıf aktivitelerindeki motivasyonu, arkadaşları arasındaki uyumu, fen öğretmenine karşı tutumu gibi boyutları belirledikten sonra herbir boyuta karşı gelebilecek belirteçler belirlenir.

Ölçme Çeşitleri Doğrudan Ölçmeler: Ölçülmek istenen kavram ve onu temsil eden değişkenle doğrudan ilgilidir. Örn. Boy, kütle gibi… Dolaylı Ölçmeler: Ölçülmek istenen kavram ve onu temsil eden değişken arasında doğrudan bir ilişki yoktur ya da herkesin üzerinde anlaştığı standart birimler yoktur. Örn. Zeka puanı, öğrenci başarısı gibi…

Ölçme Çeşitleri Olgusal Ölçmeler: Herkesin üzerinde anlaştığı sonuçları standart olan ölçmelerdir. Örn. Basınç, hacim, sıcaklık…. Yargısal ölçmeler: Herkesin üzerinde anlaştığı gözlenebilir standartlar yoktur. Örn. Tutum, motivasyon… Soru: Doğrudan ölçmelerle olgusal ölçmeler arasındaki fark nedir?

Yargısal Ölçmelere Örnek: Tutumölçer hazırlanması Tutumla ilgili cümle havuzunun oluşturulması. Bireylerle görüşerek tutumun boyutları ve hangi cümlelerin tutumölçerde yer alması gerektiği kararlaştırılabilir. Her cümleye karşılık verilecek tepki düzeyinin belirlenmesi Örn. Çok katılırım, katılırım, kararsızım, katılmam, hiç katılmam gibi Ön-deneme çalışmasının yapılarak ayırt edici olmayan ve öteki cümlelerle ilişkisi zayıf olan cümleler ayıklanır. Cümlelerin yarısı olumlu yarısı olumsuz olacak şekilde yansızlık ilkesine göre sıraya dizilir. Seçenekler de hazırlanır.

Ölçek ve Türleri Ölçme birimlerinin kurallı ifadesine ölçek denir. 4 tanedir: Sınıflama Sıralama Eşit aralıklı Oranlı

Sınıflama Ölçeği Canlılar ya da nesneler belli bir özelliğe göre ayrı semboller verilir. Cinsiyete göre kız-erkek ayrımı; yaşa göre genç, orta yaşlı, ihtiyar gibi….

Sıralama Ölçeği Ayrı semboller ayrı şeyler belirtir. Ölçülen şeyler belli bir ölçüte göre sıraya dizilir. Örn. Bir sınıfı kız erkek olarak ayırıp, daha sonra boylarına göre sıralamak.

Eşit Aralıklı Ölçek Ayrı semboller ayrı şeyler belirtir. Ölçülen şeyler belli bir ölçüte göre sıraya dizilir. Ölçekteki aralıklar birbirine eşittir. Mutlak 0 yoktur. Örn. Termometredeki aralıklar eşit ama 0 mutlak sıfır değildir.

Oranlı Ölçek Ayrı semboller ayrı şeyler belirtir. Ölçülen şeyler belli bir ölçüte göre sıraya dizilir. Ölçekteki aralıklar birbirine eşittir. Mutlak 0 vardır.

Ölçme Yanılgıları Ölçme aracı ve biriminden kaynaklanan Ölçmeyi yapan kişiden kaynaklanan Ölçülen özellikten kaynaklanan Yanılgının türüne göre 2ye ayrılabilir: Yanlı yanılgılar Yansız yanılgılar

Ölçme Aracında Aranan Nitelikler Güvenirlik Geçerlik

Güvenirlik Aynı şeyin bağımsız ölçümleri arasındaki kararlılıktır. Ölçmenin tesadüfi yanılgılardan arınık olmasıdır. Güvenirlik genelde korelasyon katsayısı ile ifade edilir ve bu değer 0-1 arası değişir. Toplumbilimlerde güvenirliği arttırmak için ölçülen kavramın her boyutu belirlenmeye çalışılır. Böylece madde sayısı arttırılır.

Güvenirlik Ölçütleri 3 tür güvenirliğe bakılabilir: Zamana göre değişmezlik Bağımsız gözlemciler arası uyum İç tutarlık

Zamana Göre Değişmezlik İyi bir ölçme aracından değişik zamanda alınan sonuçlar birbirine yakın olmalıdır. Bunun için test-tekrar test yöntemi kullanılır. Bu yöntemde zaman faktörünü iyi ayarlamak gerekir.

Bağımsız Gözlemciler Arası Uyum Birden çok gözlemcinin aynı şeyi birbirinden bağımsız olarak ölçtükleri durumlardaki verilen puanların birbirine uyumudur. Örnek? Uyumu bulabilmek için gözlemcilerin verdiği puanların ilişkisine bakılır (korelasyon katsayısı).

İç Tutarlılık Ölçme aracındaki maddelerin birbirleriyle olan ilişkilerinin bir ölçüsüdür. 2 şekilde incelenebilir: Madde istatistikleri Bölünmüş test çözümlemeleri Madde istatistikleri: Testteki herbir maddenin test bütünündeki maddelerle olan ilişki hesaplanır. Bölünmüş test çözümlemeleri: Test yansız olarak 2ye bölünür. Her gruptaki toplam puanlar hesaplanır ve aralarındaki ilişki bulunur. Bulunan yarı testin güvenirlik katsayısıdır. Daha sonra gerekli formüller kullanılarak tüm test için güvenirlik katsayısı bulunur.

Geçerlik Ölçülmek istenen özelliğin başka özellikler karıştırılmadan ölçülebilmesinin bir ölçüsüdür. Dolaylı ve doğrudan ölçmelerde geçerlik? Güvenirlik geçerlik için gereklidir ama tek başına yeterli değildir. Ölçme aracının geçerliği uygulandığı bireylere göre değişir.

Geçerlik Çeşitleri 3 ana başlıkta toplayabiliriz: İçerik geçerliği Uygulama geçerliği Yapı geçerliği

İçerik Geçerliği Ölçme aracı ile ölçülmek istenenin gerçekten o özelliği ölçüp ölçmediği ile ilgilidir. Uzman görüşü alınarak içerik geçerliği yordanabilir.

Uygulama Geçerliği Yapılan ölçme ile ölçülmeye çalışılan şeyin gerçek hayattaki yansımalarının karşılaştırılmasındaki uyumdur. Örn. Üniversite sınavı ile öğrencinin üniversitedeki aldığı ders sonuçları arasındaki ilişki üniversite sınavının uygulama geçerliğini verir.

Yapı Geçerliği Dolaylı ölçmelerde kavramlar değişik yapılardan oluşmuş olabilir. Bu yapılar ölçme aracı geliştirilmeden belirlenir. Ölçme aracı geliştirildikten sonra alınacak sonuçların istatistiki çözümlemesi ile bu yapıların var olup olmadıkları sınanır. Örn. Öğrenci başarısı; okula uyumluluk, aile ortamı, arkadaş çevresi gibi yapıların etkisinde olduğu varsayılıyorsa bu değişkenler arası istatistiki çözümleme yapılarak bu model sınanır.