ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

BU DERSTE PAYLAŞACAKLARIMIZ 1-Ölçme ve Değerlendirme İle İlgili Temel Kavramlar. 2- Temel İstatistikler. 3-Bir Ölçekte Bulunması Gereken Teknik Özellikler. 4-Eğitimde Kullanılan Başlıca Bilgi Toplama Teknikleri. 5-Bilgi Toplama Araçlarını Geliştirme Yöntem Teknikleri. 6-SPSS Programında veri dosyası hazırlama. 7-SPSS Programında temel istatistiklerin alınması. 8-Yüzde, frekans, ortalamaların alınması, yorumlar. 9-t-testi, korelasyon,anova analizleri. 10-SPSS Programında bar,line,scatter,pie grafikleri.

1-Temel Kavramlar Ölçme: Bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir. Mükemmellik Modeli TKY anlayışının bir kurumda Ne derecede uygulandığını test eden bir araçtır.

2- Temel İstatistikler 1-Aritmetik Ortalama. 2-Ranj 3-Standart kayma.

3- Bir Ölçekte Bulunması Gereken Teknik Özellikler 1.Güvenirlilik. 2.Geçerlik. 3.Kullanışlılık.

4- Eğitimde Kullanılan Başlıca Bilgi Toplama Teknikleri. 1.Anket 2.Gözlem 3.Görüşme 4.Biyografi 5.Öykü yazdırma

1.Anket Görüşmeye oranla daha güvenilir olan bu yöntem bilgi seviyesi ölçme, araştırma ve tanıma amaçlı kullanılmaktadır. Anket, Madde kökü ve seçenek olmak üzere iki kısımdan oluşur.

ÖRNEK: Madde Kökü: Millî Eğitim Bakanlığında Eğitimde Toplam Kalite çalışmaları başarıya ulaşır. Seçenek: A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

Anket hazırlamada dikkat edilecek hususlar;

1.Madde kökü tek ve temel bir fikir taşımalıdır.

Kötü örnek: Lider kurumun değer ve beklentilerini açık bir şekilde oluşturuyor ve hayata geçiriyor. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

İyi örnek: Lider kurumun değerlerini oluşturmaktadır. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

2.Madde kökü ile seçenekler tutarlı olmalıdır.

Kötü örnek: Lideriniz çalışanları karar sürecine katmaktadır. A)Tamamen katılıyorum B)Bilmiyorum C)Olabilir D)Az katılıyorum E)Fikrim yok

İyi örnek: Lider çalışanları karar sürecine katmaktadır. A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

3.Madde kökü gereksiz açıklama ve bilgilerle şişirilmemelidir

Kötü örnek: Bilindiği gibi Liderlik TKY anlayışının en önemli ilkelerinden birisi olup bu anlayışın yerleşmesi ve yaşama geçirilmesinde önemlidir. Liderliğin yanında çalışanlar da çok önemlidir, zira çalışanlardır kurumu yaşatan ve ayakta tutan. O halde liderliğin ve çalışanların kurum için önemine inanıyor musunuz? A)Tamamen katılıyorum B)Çok katılıyorum C)Orta derecede katılıyorum D)Az katılıyorum E)Hiç katılmıyorum

Anket maddesinde seçenekler kuvvetliden zayıfa veya zayıftan kuvvetliye doğru sıralanmalıdırlar.

Kötü örnek: Çalışanların bireysel gelişimi için kurumda plan yapılıyor mu? A)Evet B)Hayır C)Bazen

İyi örnek: Çalışanların bireysel gelişimi için kurumda plan yapılıyor mu? A)Evet B)Bazen C)Hayır

Ankette kullanacağımız ölçeğin beşli dereceleme olmasında yarar vardır. Bu dereceleme madde köküne göre değişebilir.

Örneğin, 1-Her zaman A)Tamamen katılıyorum 2-Zaman zaman B)Kısmen katılıyorum 3-Bazen C)Çok az katılıyorum 4-Nadiren D)Katılmıyorum 5-Hiçbir zaman E)Hiçbir zaman katılmıyorum

YÖNTEMİN Kuvvetli Yönleri: 1.Tek bir formda pek çok konu test edilip değerlendirilebilir. 2.Ankete çalışan isim yazmayacağından yansız cevaplar toplanabilir. 3.Her bir seçenek boyutunda katılma düzeyleri ortaya konabilir. 4.Toplanan verilerin istatistik analizlerinin yapımında ilgili programları kullanma şansımız vardır. 5.Cevaplayıcının daha az zamanını alır. 6.Toplanan veriler sayısal olduğu için diğer yöntemlere nazaran daha güvenilirdir. 7.Analiz ve yorumlama açısından kolay ve oldukça kullanışlıdır.

Yöntemin Sınırlılıkları; 1.Çalışan (Anketi alan) sadece anket maddeleri ile sınırlandırılmış olur. 2.Maddeler çalışanlar tarafından farklı algılanabilir.

2-Gözlem: Olay ve varlıkları, doğal durumları içersinde belli bir plana göre incelemektir.

Gözlem yönteminin kullanılmasında dikkat edilecek hususlar;

1-Rastlantıya göre değil planlı ve amaçlı gözlem yapılmalıdır. 2-Gözlem sırasında tarafsız olunmalıdır. 3-Gözlenen olaylar zaman kaybedilmeden not edilmelidir. 4-Gözlenenler gözlenildiğini bilmemelidirler. 5-Gözlem sürekli olmalıdır. 6-Gözlem esnasında bir gözlem fişi kullanılmalıdır.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri: 1.Olaylar tabi ortamda gözlenir. 2.Tarafsız sonuçlara ulaşılabilir. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Çoğu zaman gözlem için uygun ortam oluşmayabilir. 2.Değerlendirme aşaması oldukça zordur. 3.Yanlı sonuçlar doğurabilir.

3-Görüşme Görüşme, karşılıklı olarak konuşma ve sorulara sözlü olarak cevap verme tekniğidir. Bu konuşma rastgele bir konuşma olmayıp amaçlı ve planlı bir eylemdir.

Görüşme yönteminin kullanılmasında dikkat edilecek hususlar;

1-Görüşme resmiyetten uzak samimi bir havada yapılmalıdır. 2-Konuşulanlar iki kişi arasında sır olmalıdır. 3-Bir tek görüşme yeterli değildir, farklı zamanlarda tekrar görüşülmelidir. 4-Sorulan sorulara verilen cevapların doğruluk derecesini test eder nitelikte kontrol soruları araya konulmalıdır.

Örnek Görüşme Sorusu: Lideriniz aldığı kararlarda çalışanlarının görüşlerini almakta mıdır? Örnek Kontrol Sorusu: Lideriniz karar almadan önce çalışanlarla toplantı yapar mı? Kontrol soruları arka arkaya sorulmamalıdır.

Görüşme de kullanılan sorular; 1.Uzmanlar tarafından hazırlanan sorular, 2.Görüşme esnasında görüşmenin seyri doğrultusunda görüşme yapanın sorduğu sorular olarak iki tipte olacaktır. Bu iki tip soru değerlendirme esnasında ayırt edilerek değerlendirmede dikkate alınmalıdır.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri: 1. Samimi ve uygun ortam yaratıldığı sürece problemin odağına inme imkanı vardır. 2.Bir işi en iyi o işi yapan bilir ilkesince direk çalışanların görüşlerini alma imkanı vardır. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Çalışanlar yanlı görüş belirtebilirler. 2.Analiz, yorumlama ve raporlaştırma süreci zor ve yanlı olabilir.

4.Problem Tarama Listeleri: Ankete benzer bir yöntemdir. Anket tekniğindeki sorular yerine problem olarak görülen alanlar belirlenir. Her bir kriter ve onun alt kriterinde yer alan, sorgulamamız gereken konular listelenir ve çalışana verilir. Çalışan problem olarak gördüğü maddenin karşısına X işareti koyarak problemi belirler.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri: 1.Problem olan konular tespit edilebilir ve diğer konularla zaman kaybedilmemiş olur. 2.Her konu ile değil belirlenen konulara yoğunlaşma imkanı vardır. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Oldukça basit bir yöntemdir. 2.Değerlendirme süreci oldukça güçtür.

5.Öykü Yazdırma; Bu yöntem diğer yöntemlere göre değerlendirmesi daha zordur. Fakat çalışanın tüm düşünce ve görüşlerinin sınırsız bir biçimde alınabilmesi açısından en kullanışlı yöntemdir.

Yöntemin Kuvvetli Yönleri 1.Çalışanlar özgürce düşüncelerini anlatma imkanı bulurlar. Yöntemin Sınırlılıkları: 1.Oldukça basit bir yöntemdir. 2.Değerlendirme süreci oldukça güçtür. 3.Çalışanlar yanlı görüş belirtebilirler.

Sonuç olarak; TKY anlayışını ölçen aracımız olan Mükemmellik Modelinin değerlendirilmesinde farklı ölçekler kullanabiliriz. Sonuçta, amacımız Modelin doğru, tarafsız, güvenilir ve geçerli bir araçla değerlendirilmesidir.

5. Bilgi Toplama Araçlarını Geliştirme Teknikleri. Anket Geliştirme Aşamaları: 1.Kriter ekipleri veya ilgililerce ham anket soruları hazırlanır. 2.Hazırlanan örnek bir gruba(5-6 kişi) okutturularak madde içersindeki anlaşılmayan cümle, bilinemeyen kavram vs. tespit edilir. 3.Anket uzman görüşüne sunulur. 4.Ekip tarafından son kez incelenen anket uygulanır.

Gözlem Formu Geliştirme Aşamaları: 1.Kriter ekipleri veya ilgililerce örnek gözlem formu oluşturulur. 2.Hazırlanan gözlem formu üzerinde mutabakat sağlanır. 3.Gözlem sürecine girilir.

Görüşme Formu Geliştirme Aşamaları: 1.Kriter ekipleri veya ilgililerce örnek görüşme formu oluşturulur. 2.Hazırlanan görüşme formu üzerinde mutabakat sağlanır. 3.Görüşme sürecine girilir.

Problem Tarama Formu Geliştirme Aşamaları: 1.Kriter ekipleri veya ilgililerce örnek Problem Tarama Formu oluşturulur. 2.Hazırlanan form üzerinde mutabakat sağlanır. 3.Yöntem Uygulanır.

Öykü Yazdırma: 1.Kriter ekipleri veya ilgililerce örnek konular belirlenir. 2.Hazırlanan konular üzerinde mutabakat sağlanır. 3.Yöntem Uygulanır.

6-SPSS Programında veri dosyası hazırlama SPSS Programında oluşturacağımız sav uzantılı dosyanın satırları kişileri, sütunlar ise anket maddelerinden oluşmalıdır.

7- SPSS Programında temel istatistiklerin alınması. Temel istatistikler olarak frekans, yüzde ve ortalama Oluşturduğumuz dosya üzerindeki pencereler yardımı ile grubun f,% ve Ort.(X)’sını alabiliriz. StatisticsSummariez Frequencies StatisticsSummariez Descriptives

8-Yüzde, frekans, ortalamaların alınması, yorumlar. Frekans(Frequencies) Yüzde(Percentile) Ortalama(Mean)

9-t-testi, korelasyon,anova analizleri.

10-SPSS Programında bar, grafiği. Veri dosyasındaki Graphs penceresinden gidilerek istenilen grafik türüne geçilir.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.

3- Bilgi Toplumunun Başlıca Özellikleri 7-Amaç ve hedeflerin (vizyon) bütün çalışanlarca paylaşılmasını sağlamak, 8-Öğren-bil-geliş- öğret sloganını ilke olarak benimsemek, (Öğrenen birey-öğrenen organizasyon) 9- a) Çalışan herkesin kendi kendine öz değerlendirme yaparak; çalıştığım kuruluşun bilgi temelini geliştirme konusunda neler yaptım,

5-Bilgi toplumunu yönetecek yönetim yaklaşımı b- Çalıştığım kuruluşun daha iyi olmasında öğrendiklerimin ve yaptıklarımın katkısı nedir? Gibi soruları sormalarını sağlamak. 10-İnsanları ve onların düşüncelerini birbirine bağlayan Teknik Destek Sistemlerine yatırım ı desteklemek.(Birbirlerinin yaptıklarından haberdar olarak, faydalı ve pratik yöntemleri herkesin kullanımı, bilgi bankalarına ulaşma vb.) 11- İş bilgisini kuruluşun bünyesine yaymak.

7-YÖNETİCİDE ARANAN NİTELİKLER 1-Ciddi, ağırbaşlı ve sabırlı olmalı, 2-Eğitim, ahlak ve erdem duygularını taşımalı, 3-Devamlı ileriyi düşünmeli ve kendini yenilemeli, 4-Çağı ve çevreyi iyi tanımalı, sosyal olmalı, çevresi ile sorunlarını karşılıklı konuşarak çözmeli,

4- Bilgi Toplumunda Çalışanlar 5-Devamlı ölçülü olmalı, ılımlı davranmalı, 6-İnsanlara karşı saygılı ve hoşgörülü olmalı, 7-Her işi bir plan ve program içinde olmalı, 8-Çevresine karşı sevgi dolu olmalı, 9-İçi ve dışı bir olmalı,

8- SONUÇ Bilgi toplumunda; 1- Eğitimli insanın tanımı değişecektir. 2-Öğrenme ve öğretme biçimlerimiz değişecektir. 3-Ne öğrettiğimiz ve öğrendiğimiz, yani bilgi değişecektir. 4-Öğrenme ortamları ve araçları değişecektir. 5-Doğal olarak toplumsal ihtiyaçlar değişecektir.

6- Bilgi Toplumunda Yönetici NOT 1: Türkiye tarihinde Enderun gibi yönetici yetiştiren bir kuruma sahip olmasına rağmen hem sanayi, hem de bilgi toplumuna geçişte geç kalmıştır.

NOT:2 Bu gecikme doğal olarak yönetim sürecine ve yönetici davranışına da yansımıştır. Bunun sonucu olarak, yönetim kademesine girişte ve yükselmelerde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim önemsenmemiştir. Yönetimde deneme yanılma yöntemiyle kazanılmış tecrübe ile yetişmiş bir yönetici sınıfı olmuştur. Tecrübe iyi bir öğretmendir ancak, çok pahalı bir öğretmendir. Yöneticinin tecrübe hanesine kaydettiği hatalar, devlete ve sonuçta vatandaşa oldukça pahalıya mal olmaktadır.